Suriyede Dönüm Noktası; YPG/PKK ya ne olacak?

Suriyede Dönüm Noktası; YPG/PKK ya ne olacak? 

Prof.Dr.Sait Yılmaz 
20 Ekim 2019 

 Öncelikle şunu vurgulamalıyız, geçen makalede de yazdığımız gibi Türkiye.yi 
YPG/PKK.yı Suriye.de tamamen yok etme fırsatını kaçırmak üzeredir. Özellikle hava gücümüz karşısında direnemeyen YPG/PKK, tamamen yok olmaya çok yakındı. Afrin e göre Fırat ın doğusundaki bölgede arazi açık ve savunmaya elverişli değildir. Türkiye, askeri olarak başarılı bir harekâta imza attı ama siyasi öngörüsüzlük devam ediyor. 

Türkiye.nin Suriye iç savaşının en büyük kaybedeni. Sonunda hayalimiz, 2011 
yılındaki Suriye.ye yani en başa dönüşümüz olacak. Zarardan kar etmeye çalışıyoruz. 
Önümüzde tehlikeli dönemeçler var, YPG/PKK bölgesi tasfiye edilmiş gözükse de kurt başka bir posta giriyor ve yeni senaryoların zamanı geldi. ABD-Türkiye yakınlaşması kişisel nedenler kadar daha büyük işlerin habercisi. 

Mutabakat bildirisinin hassas yönleri.. 

ABD.nin Türkiye ile birlikte açıkladığı bildiri temel olarak, harekâtı güvenli bölge 
içinde sınırlayıp, YPG/PKK.nın asıl gücünü imha olmaktan kurtarmayı amaçlıyordu. Bu amaçla, YPG/PKK bölgeden çıkacak, silahlarını teslim edecekti ama güvenli bölgenin doğusunda ve güneyinde ne olacağı belli değil. Yapılan ortak açıklama ile üzerinde mutabık kalınan sahanın sınırları belirsizliğini koruyor. 

Dış İşleri Bakanı Çavuşoğlu.na göre, harekâtın hedefi Fırat'ın doğusunda, Irak sınıra kadar bölgede güvenli bölge tesis edilmesi. 32 km.nin güney ise daha sonraya bırakılıyor. ABD, Resul Ayn.dan öteye Türk askeri olmayacak diye hesaplıyor. Mutabakatı ABD adına yapan, Başkan Yardımcısı Pence.e göre; YPG/PKK Türkiye.nin kontrol ettiği bölgelerden gönüllü olarak çekilecek ve Suriye içinde herhangi bir yere gidecek 1. 

1 Matthew Petti Cease-Fire Chaos: The Kurds, Turkey, and Trump Administration are Touting Different Strategies, America Magazine, (October 17, 2019). 

Türkiye.nin kontrol edeceği 32 km.nin güneyinde Rakka ve petrol yoğun bölge 
Deyrizor var. Ancak, buralarda Kürt demografik yapısı zayıf olduğu için bölgede hak iddia etmeleri ve çöl şartlarında yaşamaları zor. Asıl odak noktası Kobani.de Kamışlı ve Haseki olmalı çünkü burada hala güçlü bir nüfusları var ve Türkiye burayı temizlemezse 
tutunabilirler. 

Nitekim güvenli bölgeden kaçanlar Kamışlı ve Haseki.ye gidiyor. YPG/PKK son 
çatışmalarda doğuya girmemizi engellemek için özellikle Res ul Ayn.da çatışmaya devam ediyordu. PYD, Şam.la anlaştı. Esat.ın güçleri, Kürtlere siyasi ve askeri bağlayıcı herhangi bir taahhüt vermeden yedi yıl önce çekildikleri bölgelere dönmeye başladı. 

Esat ordusu Mümbiç ve Kobani.ye girmiş olsa da buradaki yapının ne olacağı konusu ilerideki görüşmelere bırakıldı. Türkiye.den Münbiç.e giden birlikler sınırı geçtikten sonra yolda durduruldu. Münbiç.e Esat güçlerinden daha yakındık ama son anda Ruslar devreye girerek, bölge Esat ve Rus güçlerine bırakıldı. 

Ancak, bu bölgeden YPG/PKK.nın temizlendiği anlamına gelmiyor. Bundan sonrası Esat ve Rusların onları nasıl kullanılacağına bağlı gözüküyor. Demek istediğimiz YOG/PKK kartı Rusya ve Esat.ın eline geçmiş durumdadır ve bu koz Türkiye aleyhine dönebilir. O yüzden, Esat.ın eline geçen bölgeleri de yakından izlemeliyiz. 

ABD ve YPG/PKK işbirliği nereden nereye geldi? 

 2011 yılında Suriye.deki iç savaş başladığında Afrin.deki PKK.lılar Obama.nın 
yanında olmak için kendilerine ABD.nin desteklediği Özgür Suriye Ordusu içinde yer bulmuşlardı 2. ABD.nin getireceği rejim değişikliği sonrası için beklentileri vardı. Ancak sahada başarısız olan ÖSO dönüşüm geçirdi, cihatçıların kontrolüne geçti.3 

2 Steven Sahiounie, Bashar al-Assad Government Poised to Fulfill the Promise of Regaining all Syrian Territory, Mideast Discourse, (October 17, 2019). 
3 Jim Cook, Trump’s Response to the Crisis in Northern Syria: A Case of Principled Realism in Action? U.S. Naval War College, (Oct 17, 2019). 

Kürtler, Eski ÖSO içinde iken Kürt devleti hayal ediyorlardı. Yeni ÖSO ise İslamcı bir devlet kuracaktı. Suriye.deki kaostan istifade ederek kendilerine kuzey doğuda Rojova bölgesini seçtiler ve burada otonom bir bölge kurdular. 
2014 yılında IŞİD, Kobani.ye saldırınca burayı savundular ve ABD.nin müttefiki oldular. 

O yıl yaşanan başarısızlıklardan sonra sahada kendine vekil güç arayan ABD için 
çareyi şimdi emekli olan ABD Merkez Komutanlığı Komutanı General Joseph Votel bulmuştu; Kürt güçlerinden bir silahlı unsur oluşturup, Kobani.deki IŞİD.a karşı savaştırmak. Bu güçlere Suriye demokratik Güçleri adı verilse de büyük çoğunluğu YPG yani PKK.lı idi. 

Türkiye ile ABD.nin anlaşmasından sonra, ABD ve PKK ilişkileri gibi eskisi gibi 
olmayacak. ABD.ye güven kaybı yaşayan YPG/PKK Suriye.de Esat ve Rusya tarafına dönmüş gözüküyor. ABD, YPG/PKK.ya siyasi çözüm safhası için göz kırpıyor. Nitekim bildiride YPG/PKK.nın terörist örgüt olduğuna dair ifade yok. Üstelik PYD sanki bir taraf gibi gösteriliyor. Özetle; ABD, YPG/PKK.dan vazgeçmedi, gerek Türkiye gerekse YPG/PKK.ya karşı havuç-sopa taktiği izliyor. 

ABD kaynaklarına göre, Suriye.de SDG, IŞİD ile savaşta 11 bin kişi kaybetmişti. 
Hâlbuki ABD kayıpları 6 asker ve iki sivil idi3. İçeride ve dışarıda köşeye çıkan Trump gerçeği söylemek zorunda kaldı; “Kürtler, aslında toprak kazanmak için savaşmıştı”. Şimdi ABD.nin daha büyük jeopolitik hesapları vardı ve bir tercih yapılacaksa Türkiye seçilmeli idi. Buna Amerikalılar, Trump.ın „İlkeli (Principled) Realizm.i diyorlar. 

ABD-Türkiye ilişkilerinde son durum.. 

 ABD.de Suriye.den çekilme ile ilgili karara itiraz edenler Kürt hayranı değiller. 
İtirazlar iki kesimden geliyor. Birinci kesim, Orta Doğu.da başta olmak üzere dünyanın her neresinde olursa olsun Amerikan askerinin varlığını dış politikanın ana unsuru olarak görenler. İkinci ve asıl grup ise Trump ne yaparsa yapsın, ona hep karşı olanlar. 

Türkiye ile görüşmeler devam ederken Kongre.de bekletilen yaptırım paketi etkili oldu. Açıklanan yaptırım paketinin özellikle 62. Maddesinde açıklanacağı beyan edilen yaptırım ve belgeler, Türkiye.yi köşeye sıkıştırmış gibi gözüküyor. İlginç olan, ABD; ambargo kapsamında kendisi İncirlikten çekileceğini söylüyor. 

Trump gidici ve derin bürokrasidekiler Türkiye.nin peşini bırakmak istemiyor. 
Graham.ın yaptırım tasarısında yer alan, özellikle de Halk Bank iddianamesi ve Erdoğan.ın mal varlığının araştırılmasına yönelik girişimler bundan böyle ABD tarafından her fırsatta gündeme getirilecektir. S-400 yaptırımları ve vize tehdidi devam edeceğe benziyor. 

 Türkiye.nin Suriye.nin kuzeyinde askeri harekâta girişme kararlılığı ABD, İngiltere ve Fransa.nın sahadan kaçmasına neden oldu. Bu ülkeler, Suriye iç savaşının başından beri muhalifleri desteklemenin yanında sonunda YPG/PKK kartına sarılmışlardı. Yaptıkları onca yatırım boşa gitti. Sadece ABD, 11 Eylül 2001.den beri Orta Doğu maceralarına 8 trilyon dolar harcadı ve binlerce askerini kaybetti. 

Bu harekâtın Türkiye için de ders asıl olmalı. Son 30 yılda “ABD ne der?” diyerek Irak ve Suriye.de oynanan oyunlara boşuna seyirci ve aciz kaldığımızı TV.lerde ve yazılarımda defalarca anlattım. Hep söylediğim gibi; “Korkunun ecele faydası yoktur, askerinizle olmadınız yerde söz sahibi olamazsınız ve nihayet (son harekâtta olduğu gibi) zor, oyunu bozar.” 

Yeni dönemde Esat ve Rusya’nın Kürtlerle ilişkileri.. 

Türkiye, YPG/PKK meselesini ABD ile çözmek, onun bölgedeki yerini almak 
isterken, durumu izleyen Esat, „kim benle anlaşacak. diye bekliyor. Esat ve YPG/PKK arasında yapılan ve Rusya.nın aracı olduğu son görüşmelerde, detaylara girilmeden önce Türkiye.nin askeri harekâtının durdurulması konuşuldu. Sonra siyasi koşulları Esat ve Rusya belirleyecekti. 

YPG/PKK Komutanı Mazlum Abdi.nin, harekât öncesi telefon görüşmesinde Trump; “Suriye ve Rusya ile görüşmelerine karşı olmadığını” yani “Sizi artık Esat korusun” demiş. PYD.nin Rusya olmadan Esat.tan bir şeyler koparması zor gözüküyor. 2014 yılında sırtını dönüp, ülkenin petrol bölgelerine göz diken ve ülkeyi bölmeye kalkan YPG/PKK.ya karşı Esat çok sevgi dolu olmamalı. 

Nitekim Türkiye.nin müdahaleye hazırlandığı sıralarda, PYD.ye “bölücü terörist” 
dediler. Hatta Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı Faysal Mikdat, Kürtlerin diyalog çağrısına önce “Washington'ın ajanları Suriye topraklarında tutunamayacak" yanıtını verdi. Ancak, Türk-ABD mutabakatından sonra üslup hızla değişti. Esad.ın danışmanı Buseyna Şaban, Kürtlere yardım etmeye hazır olduklarını belirtti. 

Rusya.nın arabuluculuğunda Şam yönetimi ve PYD arasında sağlanan yeni mutabakat sadece bazı bölgelerin özgürleştirilmesinde askeri işbirliğini öngörüyor. Şam yönetimi mevcut yerel yönetim ve meclislere şimdilik karışmayacak. YPG/PKK.nın beklentisi hala özerlik ve Suriye.ye Beşinci Kolordu olmak. Bu yüzden, Fırat.ın batısında İdlib ve Afrin gibi yerleri geri almak için Suriye ordusuna yardım etmek karşılığında statü pazarlığı bekliyorlar4. 

Esat yönetimi ise yaptığı açıklamada, "Suriye ordusu, Türkiye'nin karşılık vermek ve Türk ordusu ile paralı askerlerin girdiği bölgeleri özgürleştirmek için PYD.ye destek verecektir" ifadesi kullandı. 27 Haziran 2018.de Şam.da Esat yönetimi ve PYD arasında yapılan görüşmelerde, YPG/PKK İdlib.te vilayeti içinde (Türkiye.nin Mart 2018.de kontrol altına aldığı) Afrin.in geri alınması için birlikte savaşmayı teklif etmişti5. 

4 Fehim Taştekin, Kürtlerin özerklik hayalleri bitiyor mu? Al Monitor, (Ekim 18, 2019). 
5 Neville Teller, What moves Putin, Assad, Erdogan and the Kurds? Israel Hayom, (Oct 10, 2019). 

YPG/PKK, Esat.a iyi niyet gösterisi olarak, bazı petrol kuyuları ve hava üslerini teslim etti. Dahası Esat.a teslim olmuş konumdalar. Esat.ın Kürtleri Halep ve İdlib bölgesine yerleştirmeyi düşündüğü konuşuluyor. Esat, Afrin.de onların ne kendi bayrakları ne de ordu kurmasına izin vermeyi reddetmişti. Yeni durumda aynı şartlar geçerli. Esat, Kürtlerin ancak Sivil Toplum Örgütü gibi yapılar kurmasına izin verebilir. 

YPG/PKK bundan sonra ne yapacak? 

Öncelikle Kürtleri artık elimizle Esat ve Rusya.ya teslim etmiş gözüküyoruz. 
YPG/PKK.nın eski elemanları artık Esat.ın güvenlik birimlerinin bir parçası olacak. Ama hepsi değil. PKK militanların bir kısmı İran-Irak sınırına yerleştirilecek ve iyi eğitilmiş olanları, Kandil.e takviye gidecek. 

Kandil, zaten en başından ABD ile çalışmayı istemiyordu. Esat.a da Türkiye ile anlaşır diye güven yoktu. Şu an Kandil, durumu izliyor ve bekliyor. Öncelikle Esat ve Türkiye arasında nasıl bir anlaşma olacağına bakacaklar. Aynı zamanda Suriye ekibi ile Kandil.deki merkez arasında da sıkıntılar olacak. Kandil de ABD ilişkilere sıcak bakmayacak ve yeni bir strateji devreye girebilir. 

YPG/PKK.nın sivil kanadı (PYD), siyasi partiler içine dağılacak. YPG/PKK ise ya 
silah bırakacak ya da Esat.ın güvenlik birimi olacak. YPG/PKK halen anlık refleksler geliştiriyor. Türkiye, bu safhada çok dikkatli olmalı YPG/PKK trafiği takip etmenin ötesinde inisiyatif almalı yani yönetmelidir. 

ABD ve Avrupalılar, Suriye.deki PKK.nın tamamen yok olmaması için devreye 
girdiler. Çünkü onlara çok yatırım yaptılar, çok adam eğittiler ve hala beklentileri devam ediyor. YPG/PKK bölgesindeki yaklaşık 50 bin militanın PKK için iyi eğitilmiş miktarı 10-15 bin arasındadır. Sahadaki adamların tamamen tasfiyesi yerine seçtikleri militanları yeni yerlerine taşımayı planlıyorlar. 

 Gerçekte ise CIA.nın yarattığı IŞİD başta olmak üzere terörist gruplar şimdi yeni görev bölgelerine gidiyorlar. Irak.taki gelişmeler ABD.nin bölgede barış istemediğini gösteriyor. Rakka.dan CIA tarafından daha önce çekilen IŞİD.lılar neden YPG/PKK.nın hedefi değildi. 

Yeni durumda bizi neler bekliyor? 

 Kürtler, ABD.nin bölgede kalması için araçtı şimdi Amerikan askeri varlığı için yeni bir gerekçe lazım. Özetle, ABD.nin Suriye.den çekilmesi aslında bir çekilme değil, küresel aklın yeni senaryosu için yeni bir düzenlemenin başlangıcını temsil ediyor. Yeni hedef İran ve daha büyük bir senaryo için terörist örgütlerle sahnenin yeniden hazırlanma zamanındayız. Suriye, Irak ve İran.da yeni terör ordularının temelleri atılıyor6. 

5 günlük aranın bittiği gün olan 22 Ekim.de Soçi.de Ruslarla görüşme yapılacak. 
Ruslar, Suriye.nin YPG/PKK. dan devraldığı bölgelerde Türk birlikleri arasında devriye görevi yapıyorlardı ancak şimdi bu bölgelerden çekilme emareleri var. Ancak, Rusların ne yapacağı belli olmaz, Kürt kartını nasıl kullanacaklarına bakacaklar. 

Rusya Federasyonu ise Türkiye.ye kızgın çünkü güneye kadar gitmemizi ve bölgeyi tamamen temizlememizi istiyorlardı. Belki de bataklığa saplanacağımızı hesap ettiler. Neden aşağı gitmediğimiz konusunda açıklama bekliyorlar. Rusya.nın diğer bir isteği de „Artık bu işi fazla uzatma, Esat ile masaya otur.. 

Rusya, YPG/PKK.ya hoş gözükmek için en azından kültürel özerklik vermek isterken; Esat, buna da karşı çıkıyor. Esat.ın verebileceği tek taviz, Arapça yanında diğer azınlık dillerinin kullanılmasına izin vermek. 

1979.daki Afganistan işgalinden ders alan Ruslar, Suriye.de önce hava ve füze 
savunma kaplaması sağladılar, sonra başta İran olmak üzere sahadaki müttefikler ile işbirliği yaptılar7. 

6 Draso Bossic, US Plot to Transfer Thousands of ISIS Terrorists from Syria to Iraq, Fort Russ, (October 15, 2019). 
7 Elijah J. Magnier, Winners and Losers in the Turkish Attack on Syria. Russia is the Most Successful Player, Global Research, (October 18, 2019). 


Rus tipi Realizm.de hiç kimse dost ya da düşman değildir. Yeni Orta Doğu ve Kürt planı konusunda ABD ile anlaşmış da olabilirler. 

Rusya.nın İsrail ile ilişkilerine dikkat etmeliyiz. ABD Başkan Yardımcısı Pence, 
Ankara.dan doğrudan Netenyahu.nun yanına koştu. Kürtlerle ikinci bir İsrail kurma hevesi sona ermiş gözüken İsrail, şimdilik işgal ettiği Suriye toprağı Golan Tepeleri ile avunmaya çalışacak ama muhtemelen Suriye buna razı olmayacak. 

Suriye.de doğudaki Kürt sorunu bir çözüm yoluna girmişken başta İdlib olmak üzere askeri konular henüz bitmiş değil. Bundan sonra siyasi çözüm için bir yandan Anayasa Komisyonu çalışmaları devam ederken, ay sonunda siyasi çözüm için Cenevre Görüşmeleri başlayacak. Esat, Kürtlerin dişlerinin sökülmesinden oldukça mutlu. Esat, Türkiye karşısında Rusya.ya güveniyor. 

Kürtler, sığınmak ve yardım için Esat.a dönmek zorunda kaldılar. Fırat.ın doğusunda güvelik bölgesi içinde YPG/PKK.dan boşalan bölgelere Araplar yerleştirileceği için Türkiye.nin bölgede uzun süre kalmasının anlamı yok. Ancak, bazı kaynaklara göre Türkiye burada kalmaya ısrar edecek ve bu 15-20 sene sürebilir. 

Bir an önce Esat ile anlaşmalı, şu konularda uzlaşı sağlamalıyız; 

- Suriye sorununa siyasi çözüm planı kapsamında YPG/PKK.nın konumu, 

- Türkiye.nin kontrolündeki bölgeler ve güvenlik bölgelerinin geleceği, 

- Adı bile anılmayan Türkmenlerin hakları, 

- Suriyeli sığınmacıların geri dönüşü, 

- Suriye.nin yeniden inşasında Türkiye.nin rolü. 

Eğer Türkiye olarak Esat ile anlaşmaz ve bölgede uzun süre kalmaya devam edersek, bu sefer karşımıza Rusya ve Esat dikilecektir. Bizden sırası ile Afrin, Fırat Kalkanı ve son harekât bölgesinden çekilmemizi ama Adana Mutabakatı çerçevesinde sınırdan 5 km. içeride güvenli bölgeyi sürdürebileceğimizi söylüyorlar. 

Sonuç.. 

ABD ve Türkiye arasında Suriye.nin kuzeydoğusu konusunda bir anlaşma yok sadece bildiri var ve bu konuda da anlaşmazlıklarımız var. Örneğin ABD „ateşkes. olduğunu biz ise „harekâtı durdurma. olduğunu söylüyoruz. Ancak, 120 saat sonra harekâta devam edeceğimiz beklenmiyor. Öngörülen YPG/PKK çekilmesinin yapılmaması ve harekâta devam etme olasılığımız „0. yakın. Ancak, en başta da söylediğimiz gibi büyük bir fırsatı kaçırdık. 

 ABD, Suriye.den tamamen çekilmiyor. Trump, bir gece de en iyi dostlarını bile 
satabileceğini gösterdi. Suriye.den askerlerini çekme kararı verirken, eş zamanlı olarak Suudi Arabistan.a petrol alanlarını korumak ve Yemen.deki soykırıma devam etmek için 1.800 asker gönderiyor. ABD.nin asker bırakacağı Ürdün sınırındaki Tanaf üssü, IŞİD liderlerinin yetiştirildiği yerdi. 

Barış Pınarı Harekâtı, tıpkı Afrin ve Fırat Kalkanı.nda olduğu gibi adeta Esat adına yapılmış ve onun açısından somut sonuçlar üretmiş bir harekât olarak değerlendirilebilir. Kürtlerle Esat arasında uzlaşmasının yolunu açan bir harekât olarak, Suriye iç savaşında önemli bir dönüm noktasını temsil ediyor. Yeni durumda Esat çok güçlenmiş oldu. Ancak, Esat kendi iç kamuoyu için „Türkiye işgalci. kartını oynuyor ve pazarlık öncesi elini güçlü tutmak istiyor. 

Suriye.deki gelişmeler Irak.taki gelişmeleri gözlerden kaçırsa da Güney.de İngilizler bu ülkeyi karıştırma, ayaklanma çıkarma tecrübelerini kullanıyorlar. Para karşılığı verilen bakanlıklar yolsuzluklara iyice gömülmüş durumda ve halk artık sabrının sonuna gelmişti. 
Şimdi İran projesinin zamanı; Titre İran! Sıra sana ve bizlere geliyor.. 

Bu yüzden, YPG/PKK.dan ayrılacaklara İran-Irak sınırında yer aranıyor. 

 ***