RENKLERLE TÜRKÇE YER ADLARI
Aydınlarımızın diline Arapçadan, Farsçadan birtakım kelimeler geçmiştir. Türkçe ak kelimesi varken beyaz kelimesini veya Türkçe kara kelimesi dururken siyah kelimesini almış bulunuyoruz. Fakat halk, bu kelimeleri kabul etmemiş, benimsememiştir. Bu bakımdan yer adlarımızın bize verdiği ders çok öğreticidir: Akağıl, Akarmut, Akbaş, Akbayır, Akbel, Albelen, Akbıyık, Akboyun, Akbulak, Akçakışla, Akçaalan, Akçabük, Akçaelma, Akçakavak, Akçakent, Akçakoca, Akçakoyun, Akçaköy, Akçal, Akçalı, Akçam, Akçaova, Akçaören, Akçapmar, Akçay, Aksu, Aktaş, Akdoğan, Akhisar, Aksakal, Aktepe… gibi binlerce yer adımız var.
Buna karşılık, yurdumuzda Beyazarmut, Beyazkoyun, Be-yazkışla, Beyazalan gibi bir yer adına rastlanamaz. Çünkü Türk dilini yaratan ve yaşatan halk beyaz kelimesini benimsememiştir. Akdeniz adı bu ulusun malıdır, Beyazdeniz aydınların eseridir.
Kara kelimesinin yanındaki siyah kelimesi de yalnız aydınların dilinde kalmıştır. Halk bu kelimeyi de kullanmamıştır. Yer adlarında yalnız Türkçe kara kelimesi kullanılmıştır: Karaköy, Karaağaç, Karaağıl, Karaahmet, Karaali, Karaayıt, Karabağ, Karabalçık, Karabalta, Karabaş, Karabayır, Karabel, Karabelen, Karabey, Karabıyık. Karaboğaz, Karabörk, Karabucak, Karabulut, Karabük, Karaca, Karacaağaç, Karaardıç, Karacabey, Karacakaya, Karacaören, Karaçam, Karaçay, Karasu, Karaçukur, Karaçal, Karaçalı, Karadağ, Karadere, Karadoğan, Karagöl, Karadut, Karagöz, Karagömlek, Karahan, Karaharman, Karahisar, Karain, Karakaya, Karakaş, Karakışla, Karakız, Karakuz, Kara-köprü, Karakiraz, Karakoç, Karakoyunlu, Karakuyu, Karakuzu, Karakütük, Karapınar, Karaorman, Karaoluk, Karasu, Karasakal, Karaseki, Karatepe gibi yer adları arasında Siyahtepe, Siyahsu, Siyaholuk diye bir tek yer adı yoktur. Şu hâlde, siya/ı kelimesi de ancak dar bir çevrede, ancak aydınların dilinde kalmış, Türk topraklarında dal budak salmamıştır.
Bunun gibi, Türkçe kızıl kelimesi yanında kırmızı kelimesi de yayılamamıştır. Kızılelma, Kızılağaç, Kızılalan, Kızılbel, Kızı/bey, Kızı/burun, Kızı/geçit, Kızılgöl, Kızı/deniz, Kızı/dere, Kızı/toprak, Kızı/kaya, Kızı/kurt, Kızı/taş, Kızı/ören, Kızı/öz…
Türkçe gök kelimesi varken mavi kelimesini kullanmaya lüzum var mıdır? Aydınlarımız mavi gözden bahsederler, fakat halk gök göz der, Gökbel, Gökbelen, Gökçeören, Gökgöl, Gökfcaya, Gökpınar, Gökseki der, Gökkaya, Gökyar, Göktepe, Göksu der, fakat aydınlar Mavi Nil ve “Mavi Tuna” derler. Göknil ve Göktuna daha güzel ve daha Türkçe değil midir?
Demek ki yer adlarımızdan türlü türlü dersler alabiliriz. Her şeyden önce Türkçe sevgisini, Türkçe saygısını, Türkçe duygusunu, Türkçe ölçüsünü, Türkçe tadını bu adlardan öğrenebiliriz.
(…..)
Prof Dr. Hasan Eren
NOT: Makalenin tamamını “YER ADLARIMIZIN DİLİ” başlıklı sayfadan okuyabilirsiniz.
http://www.yenidenergenekon.com/61-yer-adlarimizin-dili/
http://www.yenidenergenekon.com/180-renklerle-turkce-yer-adlari/
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder