TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ DARBELERİ ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORU BÖLÜM 2

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ DARBELERİ ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORU BÖLÜM 2

Esasen günümüzde yargı konusunda yaşanan gelişmeler MHP'nin endişelerin ve tespitlerinin haklılığını ortaya koymuştur. 

Münhasıran geçici 15. Madde ile ilgili olarak MHP sadece kaldırılmasının yeterli olmayacağını, 12 Eylül döneminin tüm sorumlularının cezai, mali veya hukuki sorumluluk iddiası ile yargı merciine başvurulabileceğini ve açılacak davalarda zamanaşımı süresinin dava sonrası başlayacağını mümkün kılacak aşağıdaki önergelerle Geçici 15. Maddenin değiştirilmesini istemiştir: 

"Madde 25 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının geçici 15 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan "sürülemez" ibaresi "sürülebilir" şeklinde, "başvurulamaz" ibaresi "başvurulabilir" şeklinde, ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye son fıkra olarak aşağıdaki fıkra eklenmiştir. 

"12 Eylül 1980 tarihinden, ilk genel seçimler sonucu toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisinin Başkanlık Divanının oluşturulduğu tarihe kadar geçen süre içinde, yasama ve yürütme yetkilerini Türk milleti adına kullanan, Milli Güvenlik Konseyinin, bu dönemde kurulmuş hükümetlerin ve Danışma Meclisinin her türlü karar ve tasarruflarını uygulayan idare, yetkili organ, merci ve görevliler tasarruflarından dolayı yargılanabilir." "Açılacak davalarda zaman aşımı süresi bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte işlemeye başlar." 

"Madde 25- Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının geçici 15 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye son fıkra olarak aşağıdaki fıkra eklenmiştir. 
"12 Eylül 1980 tarihinden, ilk genel seçimler sonucu toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisinin Başkanlık Divanının oluşturulduğu tarihe kadar geçen süre içinde, yasama ve yürütme yetkilerini Türk milleti adına kullanan, 2356 sayılı Kanunla kurulu Milli Güvenlik Konseyinin, bu Konseyin yönetimi döneminde kurulmuş hükümetlerin 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanunla görev ifa eden Danışma Meclisinin her türlü karar ve tasarruflarından dolayı haklarında cezai, mali veya hukuki sorumluluk iddiası ile yargı merciine başvurulabilir." 

"Açılacak davalarda zaman aşımı süresi bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte işlemeye başlar." 

Bu önergeler kabul edilmemiştir. Bu önergelerin maçı 12 Eylül 1980 darbesinin yargılanmasını mümkün kılacak bir iradenin tesisi edilerek hukuk labirentleri içinde boşlukların ortadan kaldırılması idi. 12 Eylül 1980 darbesine yönelik olarak başlayan yargılama sürecinde geliştirilen savunma işte bu hukuki boşluklara dayanmaktadır. Eğer Anayasa değişikliği yargılama yönünde somut bir irade koysaydı bu tartışmalar yaşanmayacak ve 12 Eylül 1980 darbesi sürecinin sadece iki şahsa indirgenmesi söz konusu olamayacaktı. 

Darbelerden kurtulmak, insan haklarına dayalı demokratik bir rejim kurmak ve kurumsallaştırmak, her şeyden önce demokrasiye inanan bireylerden ve siyaset kurumundan geçmektedir. Darbelere dayanıklı, sağlıklı bir demokrasinin tesisi ise ekonomik, siyasi, ahlaki ve kültürel alanlarda verilecek çok boyutlu ve tutarlı bir mücadeleye bağlıdır. Darbe karşıtı mücadele, tutarlı bir ahlaki ve siyasi bilinçten bağımsız düşünülemez. Bunun anlamı, hangi nedenle ve kime karşı yapılmış olursa olsun, demokrasiye yönelik müdahaleleri reddetmek, 
demokratik kural ve işleyişi sonuçlarından bağımsız olarak savunmayı öngören bir ahlaki perspektifi yerleştirmektir. Bunun için "iyi darbe-kötü darbe" ayrımıyla mücadele etmek zorunludur. 27 Mayıs'ı veya 28 Şubat'ı atlayarak 12 Eylül'ün kurbanlarını anmayı, ya da 12 Eylül'ü atlayarak 27 Mayıs'ı 28 Şubat'ı tercih edenleri suçlamak yerine topyekûn darbelerin karşısında durmak, her bir darbe yapıcıyı, öteki kurbanlarla yüzleşmelerini sağlamak daha erdemli, daha tutarlı bir yoldur. Bizler kategorik olarak bütün darbeleri gayrimeşru ilan etmeyi mümkün kılacak ahlaki ve siyasi bir duruşu tesis etmek zorundayız. Türkiye'de bugüne kadar başarılamayan maalesef budur. Geçmişi değiştirmek, onun acılarını telafi etmek, darbe ve muhtıraların kurbanlarını veya kaybettiklerini geri getirmek mümkün değildir. Ancak önceki kuşakların yapamadığını yapmak, çocuklarımıza özgür, adil ve insanca yaşayabilecekleri bir hukuk devleti bırakmak mümkündür. Demokratik standartların yükseltilmesi açısından ordu ile siyaset arasındaki ilişkilerin genel çerçevesinin yeniden belirlenmesi ve yönetim işlevinin halkın meşru temsilcileri tarafından yürütülebilmesinin sağlanması zorunludur. 

Askeri bürokrasi Türk siyasi hayatını tarih boyunca siyasetin sınırlarını zorlayan ve onun alan genişletmesini engelleyen bir parametre olarak da etkisini göstermiştir. Askerî darbeler, Türkiye'de toplumsal olarak ortaya çıkan taleplerin meşruiyet içerisinde siyasileşerek devlete girdi sağlamasını engelleyen, normal demokratik mekanizmanın işleyişinin temelini teşkil eden süreci engelleyen bir geleneği oluşturmuşlardır. Bu durum toplumsal açıdan ülkenin kendi iç dinamiklerini harekete geçirerek sağlıklı bir modernleşme sürecinin tamamlanmasını mümkün kılacak gelişmelerin de önlenmesi anlamına gelmektedir. 

Şüphesiz millet iradesine dayalı demokrasiyi hukuk devleti içinde güçlendirmek iradesini münhasıran asker-sivil ilişkiler kapsamında irdelemek kafi değildir. Gücün millete egemenliği ve millet iradesi üzerindeki baskısının zaman içinde mahiyet değiştirdiği dikkate alındığında demokratik hukuk devletine yönelik tehdit odaklarının ve uygulamalarının da aynı sonucu verebileceği de dikkate alınmalıdır. Nitekim askeri müdahalelerin yönteminin dahi zaman içinde doğrudan ve dolaylı şekilde farklı mahiyetler aldığı görülmüştür. Bu süreçler dikkate alındığında doğrudan askerin yönetime el koyması yanında, askeri gücün sivil yönetime uyarılar yapması, el koyma tehditleri, askeri gücün yargı, sermaye, medya ve siyasi kurum ve kişiler üzerinde oluşturduğu baskı veya vesayet yoluyla sivil yönetimi etkilemesi gibi süreçler demokrasi tarihimizde yaşanmıştır. 

Şüphesiz bu noktada elinde gücü olanın, farklı yöntemleri kullanarak millet iradesini demokratik sayılmayan yöntemlerle etki altına alması ve böylece gerçek anlamıyla millet iradesinin hür ve gerçek biçimde tesisini kontrol altına alması ve yönlendirmesinin demokratik süreçleri dejenere ettiği de açıktır. 


Demokrasi içinde ülkeyi yönetmek sorumluluğunu üstlenenlerin de elde ettiği güçle baskı, korku, sindirme yöntemlerinin de demokrasiye zarar verdiği açıktır. Bu kapsamda yargının siyasi gücün etkisi altına alınması, medyanın özgürlüğünün önündeki fiili engeller, demokraside denge ve denetim kanallarının tıkanması, eleştiri ve muhalefet imkânlarının fiili kısıtlanması gibi hususların zikredilmesi mümkündür. Toplumsal tercihlerin oluşmasında son derece önemli olan siyasi ve toplumsal muhalefet ve eleştirilerin şu veya bu şekilde oluşturulan "korku tüneli" içine sokulması veya böyle bir algı oluşturmasının da demokratik sürecin sağlığını etkilediği açıktır. Demokratik hukuk devletinin tam manasıyla tesisi hususundaki eksikliklerin sadece asker-sivil fay hattı üzerinde tanımlaması ve odaklaması yukarıda bahsi geçen uygulama ve anlayışların yeterince gündeme taşınmasını da engellemektedir. Demokrasiyi sadece oy vermek olarak tanımlamak, oy vermeyi de hür tercihlerin ortaya çıkma sürecinden ve demokratik yönetim anlayışından ayırmak mümkün değildir. Sivil idarenin giderek daha otoriter olması, demokratik tercih ve düşüncelerin yeşermesine uygun bir zemin oluşturmamasını görmeyip sadece oyla meşrulaştırılması 
demokrasinin kökleşmesini ve kavranmasını engellemektedir. "Darbe gelecektir" diye halkı korkutarak öbür taraftan demokrat kisvesi altında "sivil darbe" olarak nitelendirilecek anlayışların makul ve meşru kabul edilmesi mümkün değildir. 

Demokrasiyi sadece araçsallaştırarak "Otoriterleşen bir hükümet, totaliter bir görünüm kazanan iktidar pratiği ve 'ben yaptım oldu' dayatmasını genelleştiren yönetim eğilimi" dünyanın her yerinde ve Hitler ve Mussolini gibi tarihin her döneminde demokratik değerleri ve anlayışı özümsemiş bir idare olarak tanımlanmayacağı açıktır. Demokrasi üzerinde tehdit oluşturan zihniyetleri yalnızca siyaset dışında aramak ve dikkatleri yalnızca bu yöne çekmek, bu konudaki tarihi tecrübelerimizi göz ardı etmek olacaktır. 

Ülkemizin politik geçmişinin bize kazandırdıkları, tehlikenin yalnızca siyaset dışından değil, yanlış siyaset ve demokrasi algısının da en az darbeci zihniyetler kadar demokrasimize zarar verebileceğini işaret etmektedir. 

Muhalefetin yaşamasına ve kendisini geliştirmesine imkân tanımayan ve tahammül göstermeyen sistemleri demokratik parlamenter rejim, bu anlayış sahiplerini de demokrat olarak tanımlamak mümkün değildir. 

Bu itibarla demokrasiyi yaşatmanın yolu sadece dış müdahale kanallarını kapatmaktan değil, bunun yanında diğer siyasal görüşleri de dinlemeyi öğrenmiş, farklı düşüncelerine saygı gösteren, onların da haklı olabileceğine ihtimal veren köklü bir demokratik zihniyet dönüşümünden geçmektedir. 

Kendi dışındaki tercihleri yok sayan bu siyasal körlüğün de demokratik hayatımıza tıpkı dışarıdan olduğu gibi içeriden de darbe vuracağını artık anlamak ve bilmek gerekmektedir. 

Onun için, burada esas olan "ele geçirme" psikolojisinden sıyrılmak, "olursa benim olsun ve benin dediğim olsun" zihniyetinden bir an önce arınmak olmalıdır. 

Bütün müdahale arayışları demokratik siyasal sisteme olan güvenin zayıflaması ile artacak ve toplumsal destek bulacak; demokrasiye olan inancın artması ile son bulacaktır. 

Bu nedenle milletimiz nezdinde siyasî sisteme karşı duyulan güvensizliğin tohumlarını ekmekten; itici, uzaklaştırıcı, aşağılayıcı tavırlardan kaçınmak siyasetçinin temel görevleri arasında olmalıdır. 

Demokrasiye ve millet egemenliğine müdahalelerin siyasal sonuçlar doğurduğu açıktır. Her bir müdahalenin, yapıldığı dönemde ve sonrasında siyasal bir sonuca yöneldiği ve bu siyasal amaçtan da ayrılamayacağı, ideolojik tercihleri doğurduğu açıktır. Darbe ve müdahalelerle siyasi partilerin dayandığı temel siyaset anlayışına karşı toplumsal yöneliş başka aktörlere yöneltilmiş ve bu aktörlerin siyasal dönüşümüne zemin hazırlanmış veya bu dönüşüm amaçlanmıştır. Bu süreçlerde siyasal aktörlerin etkisi ele alınmalıdır. 1960, 1980 ile 28 Şubat süreci gibi darbe ve müdahaleler sonucu oluşan yeni siyasal yapılanmanın doğurduğu sonuçların ve dönüşümün etkisi incelenmelidir. 
Darbelerle, muhtıralarla siyaset hayatının oluşturduğu ana mecralar kesintiye uğratılmış, siyasi partilerin tecrübeleri yok sayılmış, halkın tercihleri köklü ve tecrübeli siyasi hareketler yerine konjonktürel partilere yönlendirilmiştir. Böyle bir yapısal gelişme demokrasinin vazgeçilmez unsurları olan siyasi partileri etkilemiş, siyasi partilerin halkla kurumsal ilişkilerinin ve halka karşı sorumlu luğunun yerine, daha dar alanda kişisel veya grupsal sorumluluklar etkin olmuştur. Böylesine bir durum, seferber edilen seçmen kitleleri oluşturmaya yönelik bir siyaset anlayışını doğurmuştur. 

Darbe ve müdahalelerin ortaya çıkardığı bir diğer sonuçta halk nezdinde doğurduğu mağduriyet algısı ile siyasette haksız rekabete yol açmasıdır. Askeri bürokrasinin siyasi müdahalelerinin mahiyeti bazı siyasi partiler için fırsat oluşturabilmektedir. Nitekim bu algının seçim meydanlarında kullanıldığı ve halkın tepkisel tercihlerine yol açtığı görülmüştür. Böylece oluşturulan bir ortam siyasi rekabeti haksızca etkilemekte ve seçmen tercihleri yönlendirilmektedir. Böylesine bir sonucun son müdahale yöntemleri ile etkili olduğu açıktır. Şüphesiz böylesine bir müdahalenin siyasi tercihleri etkilemek amacıyla yapılıp yapılma dığı hususlarının da irdelenmesi kaçınılmazdır. Ancak bu şekilde müdahalelerin siyasi amaçlarının ortaya konması mümkün olabilecektir. Nitekim 28 Şubat süreci sonrasındaki siyasi yapılanmalar, 27 Nisan sonrasında 4 Mayıs 2007'de Dolmabahçe'de yapılan görüşmeler müdahalelerin ve müdahale girişimlerinin mahiyetini ortaya koyabilecektir. 

Demokratik süreç ve yönetim anlayışına yönelik müdahalelerin sadece ülke içinde güç paylaşımı arayışından kaynaklandığını ifade ederken, bu süreçlere dış unsurlarının etkisini göz ardı etmek süreçleri ve sonuçları tam manasıyla sorgulanma sonucu doğurmaz. 12 Eylül öncesinin Soğuk Savaş şartlarında, Türkiye'nin stratejik pozisyonu, dönemin küresel iki bloğunun karşılaşma arenası ve oyun sahası olması ülkemizin sıkıntıya girmesinde önemli bir rol oynamıştır. 1980'de iki kutuplu dünya düzeninde Kuzeyden gelen büyük tehlikeye karşı 
Türkiye'nin bir siper olarak Batı için bir yararı vardı. Artık Arap baharında, İslam dünyasında; Türkiye, Batı için ancak Ortadoğu petrolleri konusundaki ve güneyden gelen tehditler için bir müttefiktir. Bu dış stratejik konumlandırmanın Türkiye'de yer alan güç odakları üzerinde hem aktörleri, hem yöntemi, hem de mahiyet itibariyle etkisi ele alınmalıdır. 

Batıcı bloğun ideolojik ve stratejik tercihlerinin müdahalelerin hem oluşmasında hem de sonuçlarında oluşturduğu etkinin boyutları, milli egemenliğe ve bağımsızlığa dayalı cumhuriyetimizin bu vasıfları da dikkate alınarak incelenmelidir. 

28 ŞUBAT TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORUKASIM 2012

KAYNAK PDF FORMATLI

https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss376_Cilt1.pdf


3 CÜ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR..,


***