UZLAŞMA YOKSA YOZLAŞMA KAÇINILMAZDIR,

UZLAŞMA YOKSA YOZLAŞMA KAÇINILMAZDIR,

Uğur CİVELEK
ARKA PLAN
dunya@dunyagazetesi.com.tr

01 Eylül 2010

Finansal Piyasalarda yaşanan bazı gelişmeler ve bunlara ilişkin olarak öne sürülen kimi yorumlar akla ziyan bir görüntü sergiliyor. 
İhracatçı ve üreticilerimiz Türk Lirası'nın aşırı değerli olduğunu, nefes alamadıklarını ve acilen bir şeyler yapılması gerektiğini söylüyorlar; bazı kesimler ise bakın Japon Yen'i de değerleniyor ve bunu gidermek için yapılanlar bir işe yaramıyor örneğini vererek yapacak fazla bir şey olmadığını yüzü kızarmadan söyleyebiliyor. Gerçekler, örgütlenmiş bir sorumsuzluğun arkasında gözden uzak tutulmaya çalışılıyor... Mevcut politikaların değişmemesi, sorunların ağırlaşması, pahasına günün kurtarılmasına devam edilmesi için çaba harcanıyor. Mevcut durum sorgulanmıyor, sorgulanması istenmiyor...

Biz sorgulayalım: Japon Yen'i değerlenirken Japon Borsası geriliyor ve durgunluk endişeleri büyüyor, bizde ise tam tersi yaşanıyor. Türk Lirası değerlendikçe 
İMKB yükseliyor, ekonomi canlanıyor gibi gösteriliyor. Bu anormal farklılık nereden kaynaklanıyor ve hangisi davranış seti orta vade açısından daha tutarlıdır. 
Japon Yen'i neden değerleniyor? Neden parasını değerlendirme yönünde Çin'e yapılan baskılar, başarılı veya başarısız benzer çaba içinde olanlar için söz 
konusu olmuyor.

Açıklayalım, üretim odaklı ekonomiler için yerel paranın değeri hayati önem taşır, düşük değerli ise rekabet gücü artar, artan faaliyet gelirleri yeni yatırımları teşvik eder, ekonomi büyür ve işsizlik artar. Kredi riski azalır iken sermaye piyasaları yükselir. Çin, Japonya gibi bunun bilincinde olan ekonomiler paralarını düşük değerli tutmak isterler. Tersine yerel para aşırı değerlenmeye başladığında tüm eğilimlerin öynü değişir, olumsuzlaşır. Serbest piyasa anlayışına göre cari dengenin durumu ve buna bağlı olarak döviz kurunda yaşanacak eğilim aşırılıkların algılanması ve düzeltecek eğilimlerin devreye girmesinde önemlidir. 

Bu açıdan bakıldığında Japon piyasalarındaki eğilim normaldir, bizdeki ise tam anlamı ile anormaldir ve serbest piyasa anlayışına aykırı yapay bir durumdur.

Bugün için Japonya'nın hatırı sayılır boyutta cari fazlası vardır, borç alan değil, borç veren ekonomi konumundadır; tasarruf yatırım dengesi fazlası vardır. 
Bu açıdan baktığımızda Japon Yeni'nin değerlenmeli normaldir. Fakat bu görünüm gerçeğin tamamı değildir. 1980'li yıllarda Japonya'nın cari dengesi büyük fazlalar vermiş ve buna rağmen uzunca bir süre parası düşük değerli kalabilmiştir. Bunu nasıl başardıkları bizim için ders niteliğindedir!.. 1990'larda ise para politikasını iyice gevşetmiş, her yıl cari fazladan daha büyük deniz aşırı kredi vermeye çalışarak parasının değerlenmesini kontrol altında tutmaya çalışmıştır.

Cari açık veren veya mevcut denge durumunu korumaya çlışan ekonomilerin, parasının aşırı değerlenmesini önlemek adına, oyunun kuralları ile oynayarak 
müdahale etme hakkı vardır, hiçbir dış gücün nefsi müdafa şeklindeki böyle bir eyleme karşı çıkma veya tavır koyma hakkı yoktur. Türk Lirası'nın aşırı değerli 
olmasının sebebini içeride, kendilerinden başkasını düşünmeyen ve bu uğurda dış güçlerle her türlü işbirliği yapmakta sakınca görmeyenlerin sergilediği 
siyaset çizgisinde aramak gereklidir. Ülkemizdeki anormalliklerin sebebi mali sektör ve kamunun yozlaşmış ve asalaklaşmış olmasından kaynaklanmaktadır. 
Üreticilerden gelen çılığa karşı sergilenen duyarsızlığı başka türlü açıklamak mümkün değildir. Türkiye üretim odaklı ülke olmaktan çıkmaya zorlanmaktadır 
ve bu durum intihar etme niyeti ile eş anlamlıdır.

Her sistem veya düzen kendi iç dinamikleri ile ürettiği sorunları çözemez ve hem sancılı, hem de büyük bir değişim kaçınılmazdır; bunu geciktirmek mümkündür 
fakat ek bedelleri vardır, yaşanmasını tümüyle engellemek ise imkânsızdır. Üretenler ile mali sektör ve kamu arasındaki çıkar çatışması böyle bir sorundur!.. 
Durum böyle olunca korku ve çelişkilerin büyümesi kaçınılmaz oluyor, bazı kesimlerin basireti bir süre bağlı kalıyor!.. Çözüm ise gerçekleri aramayı, aklı ve 
bolca da hakkaniyeti gerektiriyor...

https://www.dunya.com/kose-yazisi/uzlasma-yoksa-yozlasma-kacinilmazdir/7806

***