KIBRIS’TA TÜRKLÜK BİLİNCİNİN SİYASAL SÜRECE ETKİSİ BÖLÜM 2

 KIBRIS’TA TÜRKLÜK BİLİNCİNİN SİYASAL SÜRECE ETKİSİ BÖLÜM 2

II. Dünya Savası Sonrası İngiltere’nin Değişken Kıbrıs Politikası 

İkinci Dünya Savaşı sonrasında İngiltere savaştan, dünya lideri olarak değil gerileyen emperyalist bir güç olarak çıkmıştı. İngiltere İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Orta Doğuda büyük kayıplar yaşamıştı. Ancak İngiltere’nin Kıbrıs’ı da yitirmeye hiç tahammülü yoktur (Kızılyürek,2011b:45). Bunun aksine İkinci Dünya Savaşı’ndan yeni bir süper güç olarak çıkan 

ABD, İngiltere’den farklı olarak yeni bir strateji izleyecekti. Bu bağlamda ABD’nin, sömürge-yarı sömürge bölgelerinde parçalara ayrılmış küçük küçük ve bağımsız devletler kurmalarını teşvik ettiği görülmektedir (Kızılyürek,2011b:45). Bu anlamda ABD’nin Enosis ile politikaları noktasında ortak hedeflerde bulaşabilecekleri anlaşılmaktadır (Kızılyürek,2011b:45). ABD için adada büyük bir potansiyel vardır. 

Buna mukabil, İngiltere ise adadaki Türkleri kalkan niyetine kullanmaya çalıştığı anlaşılmaktadır. Zira bu dönemde Kıbrıs Türk halkının, kendisinin temsilcisi olarak kabul ettiği Sir Mehmet Münir’e, Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumu ( KATAK-1943 ) 7.  İngilizlerin teşviki ile kurdurulmuştur (Gazioğlu;1996:335–Kızıl yürek;2011b:45). İngilizlerin de teşvikiyle, en azından müsaadesiyle, Enosis’e karşı çıkacak güçlü bir ses olarak ortaya çıkan KATAK’a, Dr. Fazıl Küçük de destek verir. Lakin Dr. Fazıl Küçük, 12 Ocak 1944 tarihinde, buradan ayrılarak “Kıbrıs Türk Milli Halk Partisini” kuracaktır (Küçük,2010:288). Kıbrıs Türk Milli Halk Partisi kısa sürede ada genelinde yayılmış; Türkler arasında büyük rağbet de görmüştür (Keser,2007:33). Diğer taraftan Rumların Enosis düşüncesi de çığ gibi büyümektedir. İngilizler, Rumların bu gidişatını engellemek için bir müdahaleyi göze almak yerine onları durduracak nitelikte gördükleri Türk toplumunu, Türk milliyetçiliğini körüklemekteydi. 

Kıbrıs’ta Yeraltı Örgütleri 

Ayrılıkçı Rumlar 1950 yılında plebisit yaparak adanın Yunanistan’a bağlanmasını istedi. Kıbrıs asıllı eski bir Yunan subayı Georges Grivas öncülüğünde Atina’da EOKA8 adlı yeraltı örgütü kuruldu (Copeaux,E-Copeaux,C.M,2009:41). Rumlar, milli davaları olan Enosis’i, silahlı bir hareketle, kısacası darbeyle sonuç landırmayı hedeflemekteydi. Başlangıçta İngilizlerden hiç bir destek görmedikleri için, hedefleri yönünden en büyük engel olarak gördükleri noktaya yöneldiler; böylece EOKA’nın ilk silahlı eylemleri İngilizlere karşı başlamıştı. Daha sonra İngiliz yönetiminin Türklerden polis gücünü takviye etmesini bahane ederek silahlı eylemlerini Türklere9 de yönlendirmişlerdir (Özdemir,2012:348-349). Bu gelişmeler, haliyle adada yaşayan mevcut iki toplumu karşı karşıya getirecektir. 

Bu esnada, Ankara’nın da ön ayak olmasıyla, adada, Türkler tarafından Türk Mukavemet Teşkilatı10 (TMT) adıyla bir örgüt kurulur (Alasya,1992:44). Bu örgütün başlangıçtaki amacı Kıbrıs’taki Türklerin kendilerini korumasıdır (Bölükbaşı,2001:69). Ancak TMT, giderek EOKA’nın yöntemlerini aynen kullanmaya başladı (Bryant, 2007:212-Copeaux,E-Copeaux,C.M,2009:45). 

Böylece her iki örgüt de kendi toplumlarına düşüncelerini anlatarak bunun içselleşmesini sağladılar. 

Kıbrıs Cumhuriyeti ve Sonrası Gelişmeler 

Bu gelişmeler üzerine İngiltere, adanın elinden gideceğini anlayınca kendi kazanımlarını garanti altına alıp işin içine Türkiye ve Yunanistan’ı katarak bir antlaşma yapılmasına destek verdi (Tam çelik,2013:734). Bunun devamında 1960’da Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Bu antlaşmada Türklere ve Rumlara çeşitli haklar verildi. Antlaşma Kıbrıs’ta yaşayan ne Rumları ne de Türkleri tatmin etmişti11; Zira Rumlar (Ek4), Enosis düşüncesinden asla vazgeçmemişlerdi. Türklerin memnuniyetsizliği ise adanın iki toplum arasında Taksimi12 tezinin tahakkuk etmemiş olmasına dayanıyordu. 1963 yılında Cumhurbaşkanı III. Makarios’un Anayasa Mahkemesi Başkanına baskı yaparak yasaların değiştirme çabasına girmesi ve Türk yöneticilerin de buna karşı çıkması adada toplumsal olayların patlak vermesine sebep oldu. Sonrasında adadaki Türkler, Kıbrıs Türk Geçici Yönetimi’ni kurduklarını ilan edeceklerdi. Artık Rumlar açıktan açığa Türklere karşı silahlı eylemlere başlamışlardı. Olaylar 21 Aralık 1963 akşamı Lefkoşa’nın Türk mahallesinde devriye gezen Kıbrıslı Rum polislerin bir Kıbrıslı Türk aracını durdurmasıyla başladı. 31 Aralık’a kadar olaylar, adadaki iki toplumun karışık olduğu bölgelerde giderek yayıldı (Fırat,1997:125). Bunun üzerine Türkiye Cumhuriyeti Kıbrıs hükümetine bir nota verdi; ayrıca Türk Hava Kuvvetleri Kıbrıs üzerinde uyarı uçuşları yaptı (Fırat,2008:729). Bu arada Anadolu’da büyük kampanyalar başlatıldı; Kıbrıslı Türk yöneticilere ve Kıbrıs’taki Türklere verilmek üzere maddi-manevi yardımlar toplandı. 

Halk içinde büyük heyecanlar oluştu; İstanbul’da ve Anadolu’nun çeşitli yerlerinde büyük çaplı protesto gösterileri düzenlendi. Bundan da sadece Kıbrıs’taki Türklerin Türkiye’dekilerle maddi ve manevi bağı değil Türkiye’dekilerin de Kıbrıs’taki Türklerle maddi-manevi bağlarının olduğu görülmektedir (Keser,2007:625). 

Adadaki Rumların kendi aralarındaki iktidar çekişmesi ve Yunanistan’daki faşist Albaylar Cuntası tarafından Nikos Sampson’a yaptırılan darbe sonucunda Cumhurbaşkanı III. Makarios devrilir; Adada, bu sefer, Türkleri de bir kenara bırakarak, bağımsız bir Kıbrıs’ı Rum devletinin kurulmasını savunan Makariosçu Rumlarla adanın Yunanistan bağlanmasını isteyen Yunanistan taraftarları arasında silahlı çatışmalar başlar. Bu çatışmalar, her ne kadar kendi aralarında denilse de, bunlardan en çok zarar gören Türk toplumuydu. Türkiye, adadaki anayasal düzenin bozulmasını sebep göstererek ve garantör devlet sıfatıyla 1974 Temmuzunda Kıbrıs’a müdahale etti. Adanın önemli bir bölümünün güvenlik kontrolünü sağlar; ateşkes sağlanır çatışmalar sona erdikten sonra Türk askerlerinin kontrolünde kalan yerlerdeki Rumlar diğer tarafa, Rum bölgesindeki Türkler de Türk askerlerinin kontrolündeki bölgeye geçerler. Sonuç olarak Kıbrıs’taki Rumlar adanın güney tarafına, Türkler ise adanın kuzey tarafına yerleşti. Böylece iki kesimli, iki toplumlu bir yapı ortaya çıkar. O günden bu güne sınırdaki bazı küçük olayları hariç tutarsak çatışma olmadan 40 seneden 
fazla bir zaman geçti. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra adadaki iki toplum arasından birbirlerine karşı giderek artan bir düşmanlık ortaya çıktığı söylenebilir. Bu dönemde adada, her iki toplum arasında, milliyetçiliğin üst boyuta çıktığı ifade edilebilir. En nihayetinde Kıbrıs’taki Türkler, Kuzey’de kendi yönetimlerini13 kurdular. Sonrasında, 1983 yılında, bağımsız bir Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devleti ilan edildi. 

Sonuç 

Anadolu’daki Milli Mücadelenin Kıbrıs Türkler için bir ümit olduğu anlaşılıyor. Anadolu’da yapılan devrimlerin Kıbrıs’a yansıdığı dönemde iyiden iyiye devrimleri Kıbrıslı Türklerin de benimsediğini görebiliyoruz. 1931 isyanından sonra İngilizler ağır yaptırımlar sonucu adadaki ulusal simgeleri uzunca bir zaman yasaklamıştı. 1930’lu yıllara gelindiğinde “Türklük bilincinin” Kıbrıslı Türklerde tamamıyla yerleştiğini ifade edebiliriz. 

İngiltere’nin, II. Dünya Savaşı sonrası adadaki çıkarlarını korumak için Türk milliyetçiliğini desteklediği görülmektedir. 1950’li yıllara gelindiğinde Kıbrıslı Rumlar, İngiltere’ye yönelik haklarını savunma şeklini değiştirerek silahlanmaya gitmişlerdir. Günün sonunda bu silahlı eylemler İngilizlerin yönlendirmesiyle Kıbrıslı Türklere yönelmiştir. Bunun sonucu olarak iki toplumun arasına nifak sokulmuş ve birbirlerine kin beslemeye başlamışlardır. İngiltere adadan çıkarlarını koruyarak çıkmanın hesabı içerisindeydi. İngiltere uluslararası kamuoyunu da arkasına alarak Kıbrıs Cumhuriyeti adlı bir devlet kurdurmuştur. Kurulan bu devleti iki toplum da benimsememiş, kendi milli davalarına ulaşmak için geçici bir durum olarak görmüştü. Nitekim kurulan devletten üç yıl sonra sorunlar yaşanmaya başlamış, Kıbrıslı Rumlar, Türklerin haklarına müdahale etmeye çalışınca Kıbrıslı Türkler de mevcut devletten ayrılmak zorunda bırakılmıştır. 1974’ten sonra Kıbrıs adası 
Güney ve Kuzey olarak ikiye bölünmüştür. Kıbrıslı Türkler, 1983’de kendi ulusal devletini ilan etmiştir. 

DİPNOTLAR; 

1 Diğer yandan Asaf Bey Türkiye’ye göçü destekliyordu. Öyle ki o yıllarda ilkokul öğretmenleri dahi Türkiye’ye göç ediyorlardı (Irkad,1997;53). Bunun temel sebebi Anadolu’daki Milli Mücadele sırasında insan kaybı çok fazla olmuştu. 
Asaf Bey, Anadolu’daki bu insan açığının kapatılması için göç politikası desteklemiş olabileceği düşünülebilir. 

2 Enosis kelimesi, Kıbrıslı Rumların Kıbrıs’ı Yunanistan’a ilhak etmek istemesini ifade etmektedir. 

3 1931 isyanından sonra sansürleme süreci devam eder ve 1935’te Maarif kanunuyla birlikte eğitim süreci büsbütün İngiliz hükümetin denetimine geçecektir. Çünkü bu kanunla beraber hiç şüphesiz en önemli maddesi okul kitapları hükümet 
tarafından tespit edilecek olmasıdır (Irkad,1997;50 –Evre,2004; 98). Kitaplar önceden Yunanistan ve Türkiye’den gelebiliyordu. 

4 Canon Newham diye bilinen bu kişi döneminde, Kıbrıs eğitiminde etkin rol almış birisidir. Newham, 32 yaşında Cambridge İlahiyat Fakültesinden mezun oldu. Akşamları düzenli olarak İngiliz Kulübüne gider ve içki içerdi. Sarkık 
bıyıklı, tıknaz, müteşebbis bir adam olarak hatırlanıyor. Orada çocuklarla neşelenir. “Onlara, haydi çocuklar ben sizinle içki içtim, siz de gelecek pazar kiliseye geleceksiniz” derdi. Hoş ve çekici biriydi ve genellikle istediğini elde ederdi (Morgan,2013;65). Newham, Kudüs St. George şeref madalyasına sahipti(Erdoğdu,2015;484). Diğer yandan Kıbrıs’taki Othello Mason kurucuları arasında yer almaktaydı (Ateşin,1999;22). 

5 Türk İşleri Komisyonun 1949 ara raporunda bu konuya şu şekilde yer verilmektedir: “1936-1937’de “Türk Lisesi’nin” ismi “ İslam Lisesi’ne” çevrildi ve lise öğrencileri de bir emir gereğince nişanları üzerindeki “K.T.L” Harflerini “ K.İ.L” yaptılar. Ortadaki harf İngilizcede “Moslem” ile aynı manada olan “İslam” kelimesini ifade ediyor. Lise avlusundaki çiçekliklerde bile “ K.T.L” Harflerinin şekli, İngiliz Başöğretmeninin emri ile değiştirildi. O zamandan beri Lefkoşa’daki 
Türk Tali Okulu, İslam Lisesi diye tanındı. Bu okulun adının değişmesi hakkında izahat kısaca bundan ibarettir” denilmektedir. (Türk İşleri Komisyonu’nun1949 Ara Raporu,1950:39). Dr. Küçük ise: “Liselerimizin Türk müdürler 
tarafından idaresini isteriz” adlı 1 Temmuz 1942’de yayımlanan Halkın Sesi gazetesindeki köşe yazısında, bu isim değiştirme sırasında Türk Lisesi’nin bahçesinde tuğlalarla yazılı olan Türk Lisesi isminin kazma küreklerle yıkılarak İslam Lisesi çizildiğini yazmaktadır.(Küçük,1942:1). 

6 Kıbrıs İslam Lisesi hakkında daha fazla bilgi için; II. Dünya savaşı sırasında Kıbrıs İslam Lisesi’nin Lapta’daki durumu adlı makaleye bakınız(Özsezer,2015). 

7 KATAK’ın Kıbrıs Türk toplumu nazarında kısa sürede değer bulduğu söylenebilir. Zira KATAK adına şiirler yazılmıştır; …Ey Kıbrıslı Türk uyan! Haydi akın! İleri! Koparmak günü geldi bilekten zincirleri. KATAK getirecektir bize mutlu günleri KATAK’la yükselecek cemaatin gençleri… (Yaşın,1997: 95). Dedeçay’a göre “politikacık taslama arzusu ile tutuşan bilgiç veya kendi kendilerine aydın süsünü veren bir takım kişiler KATAK’ı kurdular” diyerek KATAK’ın yöneticilerinin yetersiz olduğu vurgusunu yapmaktadır (Dedeçay,1985:1). Mapolar ise KATAK’ın hatalı bir isim taşımasına karşın İngilizci ve statükocu olmadığını tam aksine Atatürkçü olduğunu belirtmektedir (Mapolar,2016:451). 

8 EOKA(Kıbrıs Mücadelesi Ulusal Örgütü), Kıbrıslı Rumların ulusal hedefi olan Enosis’i gerçekleştirmek amacını güden silahlı yeraltı örgütüdür. 

9 Ben Mehmet Tekan, 1955’te Lefkoşa uzun yolun ortasında, bir Rum kunduracının yanında çalışmaktaydım. Biri Ermeni, diğerleri Rum olan dört kişi bir masa başında oturuyordu. 1955’te EOKA sağda solda bomba patlatmaya başlamıştı. 
Aralardan biri, diğerine: “Bundan sonra yazdır, dağlara çıkacaklar, çalının altında dahi kalabilecekler, muvaffak olacağız ve bu İngiliz’i bunun içinden atalım.” dedi. Bunu söyledikten sonra diğeri kafasıyla beni işaret etti. O da: “yani tesadüfen 
gördüm bende beni işaret ettiklerini, öteki kendisine önce büyük abdestini yapan da ondan sonra idrarını mı döken, yoksa önce idrarımı döken de sonra büyük abdestini mi yapan?” diye sordu. Ne demek istediler, ben bir şey anlamadım ama kafama yazılmıştı. Gece olunca bu durumu babama aktardım. (Aynı yerde çalıştığımız Rumlar böyle böyle söyledi, diye) Babam: “vay bu Rumlara vay! Kıbrıs’tan, önce İngiliz’i atacaklar, sonra da bizi” dedi. Çok zaman geçmedi, benim işime son vermişlerdi ( Tekan,2016 ). 

10 TMT Kıbrıs’taki Türkleri Rumların saldırılarından korumak için kurulan silahlı yeraltı örgütüdür. 

11 Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi’nin isteği üzerine Kutlu Adalı’nın yazdığı köy raporu ,Dağyolu’daki Türk halkının Rumlarla alışveriş yapmadıklarını aksine sık sık kavga ettiklerini belirtmektedir (Adalı,1962:17). 

12 Taksim Tezi, Kıbrıs’taki Türkler tarafından Enosis tezine karşı bir tez olarak ortaya çıkar ve Kıbrıs’ın Türkiyeye bağlanmasının bağlanmasını öngörmektedir. 

13 Bu süreçte önce Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi ve sonrasında Kıbrıs Türk Federe Devleti ismiyle yönetime devam edilir. 

KAYNAKÇA 

Adalı, Kutlu (1962). Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Köy Raporları. Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Basın İrtibat Bürosu Yayınları:2. 

Akar, Reşat(1981). Atatürk'çü Kıbrıs Türkleri. İstanbul: Veb Ofset İleri Maatbacılık A.Ş. 

Alasya, Halil Fikret (1992). Kıbrıs Rum-Yunan Emelleri. Lefkoşa: K.K.T.C. Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları. 

Alasya, Halil Fikret (2002).Kıbrıs Maddesi, İngiliz İşgali ve İdaresi.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,Cilt 25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. 

An, Ahmet (1997).Kıbrıs Türk Liderliğinin Oluşması(1900-1942). Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınevi. 

Ateşin, Hüseyin Mehmet (1999). Kıbrıslı “Müslüman”ların “Türk”leşme ve “Laik”leşme Serüveni(1925-1975).İstanbul: Marifet Yayınları. 

Bedevi, Vergi (1966). Kıbrıs Tarihi. Lefkoşa: Kıbrıs Türk Tarih Kurumu Yayınları. 

Behçet, Hasan (1969). Kıbrıs Türk Maarif Tarihi. Lefkoşa. 

Beratlı, Nazım (1999). Kıbrıs Türk Kimliğinin Oluşması, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları. 

Bölükbaşı, Süha (2001). Barışçı Çözümsüzlük. Ankara: İmge Kitabevi. 

Bryant, Rebecca (2007). Tebaadan Vatandaşa Kıbrıs’ta Modernite ve Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları. 

Copeaux, Etienne-Claire Mauss Copeaux (2009). Taksim! Bölünmüş Kıbrıs, 1964-2005. Çeviren Ali Berktay. İstanbul: İletişim Yayınları. 

Çevikel, Nuri (2008). İngiliz Sömürge Döneminde Türkiye.nin Kıbrıs Politikaları (1878-1960). 

Editör Mustafa Bıyıklı. Türk Dış Politikası – Cumhuriyet Dönemi. I. Cilt. İstanbul: 
Gökkubbe Yayınları. 

Dedeçay, Servet(1985). Shakespeare School veya Sekispir Okulu(1927-1952). Lefkoşa: Lefkoşa Özel Türk Üniversite Haberleri Gazetesi. Sayı 11. s 1-4. 

Demiryürek, Mehmet (2005). İngiliz Devrinde Kıbrıs’ta Eşkıyalar ve Devlet 1878-1896. İstanbul: Deniz Plaza Yayınevi. 

Demiryürek, Meral (2007). Kıbrıs Türk Basın Tarihinde İrşad Dergisi. İstanbul: Deniz Plaza Yayınevi. 

Erdogdu, Mehmet Akif (2015). “Lozan Anlaşması Kıbrıs Türklerini Eğitim Alanında Nasıl Etkiledi ?”,Cumhuriyet Dönemi Araştırmları-1 90. 
Yılında Lozan ve Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu(13-15 Kasım 2013), Ed. Duygu Türker-Murat Saygın, Ankara: 
Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları , s 481-492. 

Evre, Bülent (2004). Kıbrıs Türk milliyetçiliği: Oluşumu ve Gelişimi. Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları. 

Fedai, Harid (2002). Kıbrıs Türk Kültürü Bildiriler I. Ankara: Özyurt Matbaası. 

Fırat, Melek (1997). 1960-1971 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu. Ankara: Siyasal Kitabevi. 

Fırat, Melek (2008). Yunanistan’la İlişkiler. Editör Baskın Oran. Türk Dış Politikası Cilt I. İstanbul: İletişim Yayınları. 

Gazioğlu, Ahmet.C (1996). İngiliz yönetimde Kıbrıs II(1878-1952).İstanbul: Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi. 

Gürel, Sükrü.S (1984). Kıbrıs Tarihi (1878-1960) Kolanyalizm, Uluşçuluk ve Uluslararası Politika. 

İstanbul: Kaynak Yayınları. 

Irkad, Ulus(1997). Kıbrıs Türk Eğitiminde Tarihsel Gelişmeler. Lefkoşa: Ada-M Basın Yayın LTD. 

İsmail, Sabahattin-Ergin Birinci(1987). Kıbrıs Türkünün Varoluş Savaşımında İki Ulusal Kongre 

Meclis-i Milli(1918) Milli Kongre(1931). Lefkoşa: Gelişim Ofset. Keser, Ulvi(2007). Kıbrıs’ta Yeraltı Faaliyetleri ve Türk Mukavemet Teşkilatı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. 

Kızılyürek, Niyazi(2011a). Milliyetçilik Kıskacında Kıbrıs. İstanbul: İletişim Yayınları 

Kızılyürek, Niyazi(2011b). Paşalar Papazlar Kıbrıs Hegomonya. İstanbul: Khora Yayınları. 

Küçük, Fazıl (1942). Liselerimizin Türk Müdürler Tarafından idaresini isteriz. Lefkoşa: Halkın Sesi gazetesi. Sayı 91. 

Küçük, Fazıl (2010). Dr. Fazıl Küçük’ün Anıları ve Siyasal Örgüt Çalışmaları. Yayına Hazırlayan Altay Sayıl. Lefkoşa: Yay Ajans Ltd. 

Mapolar, Hikmet Afif (2016). Aslar Bir Devre Adını Yazanlar-1987. Yayına Hazırlayan Ahmet 

Necati Özkan. Lefkoşa: Necati Özkan Vakfı Yayınları. 

Morgan, Tabitha (2013). İngilizlerin Kıbrıs’taki Tarihi. İstanbul: Khora yayınları. 

Naşit, Hakkı Uluğ (1975). Gazi’nin Emri. Derviş Manizade. Kıbrıs Dün Bugün Yarın. İstanbul: 

Kıbrıs Türk Kültür Derneği İstanbul Bölgesi Yayınları. 

Nesim, Ali (1989) Kıbrıs Türklerinde Atatürk ve İlke ve İnkılâpları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 14, Cilt V, Mart. s 309-431. 

Özdemir, Muharrem (2012).Kıbrıs’ın Tarihi İçerisinde Türk Milli Mücadelesinin Özlemleri, Acılar ve Anılar. Editör Ulvi Keser. 
More Nostrum Adalar Denizi’nde Kıbrıs’a Akdeniz ve Sorunlar. Ankara: Motif Matbaacılık Ltd. Şti. 

Özsezer, Mete (2015).İngiliz idaresinde (1878-1919) Kıbrıs Müslümanlarının Durumuna Bir Bakış, Editör: Keser, Ü & Ak, G., İntelijans Strateji ve Güvenlik Cadı Kazanı Kıbrıs. Ankara: Motif maatbacılık ltd. Şti. 

Özsezer, Mete (2015).II. Dünya Savaşı Sırasında Kıbrıs İslam Lisesi’nin Lapta’daki Durumu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 39. 

Sadrazam, Ejdan (1995). Kıbrıs Toplumsal Kuruluşun Tarihsel Gelişimi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 

Tamçelik, Soyalp(2013). Kıbrıs’ta BM Tarafından Gerçekleştirilen Toplumlararası Görüşmelerin Safhaları ve Analitik Özellikleri. Ankara: International Periodical For The Languages, 
Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/5, p. 733-77. 

Tekan, Mehmet Salih (2016). 2Nisan 1938 doğumlu Mehmet Salih Tekan ile 7 Şubat 2016 tarihinde yapılan röportaj. 

Türk İşleri Komisyonu’nun 1949 Ara Raporu (1950). Lefkoşa: Kıbrıs Hükümet Basımevinde basılmıştır. 

Ünlü, Cemalettin (1981). Kıbrıs’ta Basın Olayı(1878-1981). Ankara: Basın Yayın Genel Kurulu. 

Yaşın, Özker (1997). Nevzat ve Ben Cilt I. İstanbul: Yeşilada Yayınları. 

EKLER;

(EK 3) 

1910 yılına ait olan bu fotoğraf, İttihad Terakki cemiyetinin Baf kasabasında örgütlenmesini sağlayan bazı kişiler yer almaktadır. Bu fotoğrafta Dr. Eyyüp Bey en sağda koltuğun altında çırpı tutarak ayakta duran kişidir. Burada önceleri İttihad Terakki yanlısı olan Dr. Eyyüp Bey sonrasında İttihad Terakki oluşumunun devamı olan Halkçıların yanında olduğu biliniyor ama ilginç bir şekilde sonradan Dr. Eyyüp Bey kendisinin İngiliz yanlısı Evkafçıların tarafına geçtiğini görüyor. ( Bu fotoğraf için Ulus Irkad’a teşekkür ederim.) 

(EK 4) 

1958 yılında, İngilizlere karşı silahlı eylemde bulunan EOKA üyesi Dikmenli(Dhikomo) Kyriakos Matsis İngilizler tarafından öldürülmesinin ardından 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti sonrası Kyriakos Matsis’in büstü yapılmıştı. Ocak 1961’de tamamlanan büst Cumhurbaşkanı Başpiskopos 

III. Makairos ve görüleceği üzere coşkulu bir Rum kalabalığın katılımıyla görkemli bir törenle açılmıştır. Bu olay somut şekilde adadaki Rumların Kıbrıs Cumhuriyetinin benimsenmediğini, sadece Enosis için bir basamak olduğunu, Kıbrıslı Rumların, Cumhuriyeti bu şekilde algıladıklarını göstermesi bakımından önemlidir. Zira fotoğrafta görüleceği üzere Kıbrıs Cumhuriyetinin kurulması nın hemen sonrasında EOKA üyesi Kyriakos Matsis’in bir milli bir kahraman edasıyla törenle büstünün açılması yanı sıra halkın Yunanistan bayraklarıyla törende bulunmaları bunun önemli belgesi olarak değerlendirilebilir. 

Citation Information/Kaynakça Bilgisi 

Özsezer, M. (2016). “ Kıbrıs’ta Türklük Bilincinin Siyasal Sürece Etkisi / The Effect of Turkish Consciousness in Cyprus on the Political Process”, 
TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 13082140, 
Volume 11/16 Fall 2016, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9774, p. 71-88. 


Turkish Studies 
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/16 Fall 2016 
Mete ÖZSEZER 

***