1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 25

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 25

3.1.4. 1949 YILI KONGRELERİ

Çestepe Kongresi 

5 Ekim 1949’da toplanan CHP Çestepe Kongresi’nde CHP Merkez İlçe Baskanı 
Dr. Hulusi Eralp, Belediye Baskanı İrfan Saylam, Belediye Meclis üyelerinden İbrahim Uzun, Halit Tezer hazır bulunmustur. Kongre baskanlıgına Dr. Hulusi Çogullu seçilmistir. 
Kongre sonunda Ocak İdare Kurulu’na: Süleyman Gülcan, Aziz Sıkal, Sadık 
Kubanlı, Davut Etingün, Sabri Etingün; 
Bucak Kongre delegeligine de: Serif Demirkapı, Davut Etingün, Süleyman Gülcan, Aziz Sıkal seçilmislerdir.768 

Ortaklar Köy Kongreleri 

CHP Ortaklar köy kongrelerinin tamamı 1949 yılı Kasım ayının ilk haftasında, 
Ortaklar CHP Bucak dare Kurulu üyelerinin himaye ve gözetiminde bitirilmistir. 
Kongrelerde yapılan konusmalarda kurban derilerinin DP’ye asla verilmemesi 
konusunda vatandaslar uyarılmıstır. 
Kongrelerin ardından İdare Kurulu üyeliklerine; 
Naipli Köyü’nde : Hasan Erkmen, Rasit Gölten, Mehmet Özcan, Mustafa Yorulmaz, İsmail Demir, Mehmet Öztoprak, 
Dereköy’de: Neset Germen, Mehmet Pasalıoglu, Ahmet Yesilkaya, Ahmet Akın, 
Durmus Ali Özen, Mehmet Kavas, Mahmut Karacaoglu, 

Gümüsyeni Köyü’de: Hasan Kılcı, Mehmet Ak, Mehmet Ali Sarı, Yusuf Sarıoglu, 
Balatçık Köyü’nde: Ali Dogan, İsmail Hakkı Öztürk, Alâeddin Yılmaz, Abdil 
Küçükkaya, Durmus Arayan, Hasan Acar, Kamil Efe, Nesetiye’de : İsmail Peker, H. İbrahim Katırcı, Ahmet Gülsen, Mehmet Akkas, Ömer Önaldı, H. İbrahim Lop, Hakkı Üstün, Selahattin Köyü’de: Mehmet Bozdag, İbrahim Türkmen, İlyas Çıtak, Süleyman Ekici, Hasan Günden seçilmislerdir.769 

Nazilli Sümer Ocagı Kongresi 

19 Ekim 1949 tarihinde toplanan CHP Nazilli Sümer Ocagı Kongresi’ne MP, 
DP’li ve partili olmayan vatandaslar da katılmıstır. Kongreden önce bu ocaga ait yeni binanın açılısı yapılmıstır. 
Kongrede dilek ve temenniler bölümünde partililer: 
- Nazilli Basma Fabrikası civarına haftanın muayyen günlerinde pazar kurulması, 
- Nazilli’de asagı mahallelere bir ebe tayin edilmesi, burada umumi bir helânın 
yaptırılması, 
- Sümer/Çapahasan mahalleleri arasındaki yolun bir an önce yapılması gibi talepleri dile getirmislerdir. Kongre sonunda İdare Kurulu üyeliklerine: Süleyman Öçal, Mehmet Adas, Behçet Savasçı, Ali Kamalı, Rıza Sim, Mustafa Onur, Hulusi Ulucan seçilmislerdir.770 

Nazilli Kongresi 

CHP Nazilli Kongre’si 27 Kasım 1949 tarihinde İlçe’de bulunan Yeni Sinema 
Salonu’nda yapılmıstır. Kongre’nin yapıldıgı 1200 kisilik salon kongreye gelenler 
tarafından tamamen dolrulmus oldugundan pek çok kisi kongreyi dısarıdan takip etmek zorunda kalmıstır. Kongreye Aydın milletvekilleri, Denizli, Aydın ve çevresinden pek çok CHP’li yönetici ve yurttas katılmıstır. Kongrede yapılan konusmalarda DP’nin yalan ve iftiraya dayalı siyaset yaptıgı vurgulanmıstır. 

Kongrede yapılan seçimler sonucunda dare Kurulu: Hulusi Çogullu, Halim 
Mumcu, Rıfat Tuncer, Nedim Yıldırım, Futuhat Toker, Zeki Dikmen, Ragıp Tapucu, Halil Çetiner, Dr. Kamil Alptuna isimlerinden olusmustur.771 

Söke Kongresi 

CHP Söke Kongresi, 26 Kasım 1949 tarihinde Aydın CHP l Baskanı Ekrem 
Çiftçi baskanlıgında toplanmıstır. Kongrede lçe dare Kurulu’nun çalısma raporu Söke CHP Baskanı Adil Azbazdar tarafından okunmus ve bu raporda son bir yıl içerisinde Söke’de 500 kisinin CHP’ye yeni kayıt yaptırdıgı belirtilmistir. 
Kongre’de partililer; 
- Orman ile Toprak Kanunu’nun acilen yeniden düzenlenmesi, 
- Menderes Nehri’nin ıslah edilmesi, 
- Söke’de yapılacak haradan dolayı çiftçinin zarar görmemesi, 
- Antik eserlerle dolu Söke’de turizm faaliyetlerinin baslatılması gibi taleplerde 
bulunmuslardır. 

İdare Kurulu’na: Pertev Börteçene, Adil Azbazdar, Mehmet Atay, Adil Alpay, 
Ulvi Sarayköylü, Kazım Göktepe, Mehmet Rebis, Hilmi Postacı, Mehmet Toyran 
seçilmislerdir.772 

Germencik Kongresi 

CHP Germencik Kongresi 28 Kasım 1949 tarihinde Halkevi salonunda yapılmıs, 
Kongreye CHP Bölge Müfettisi Hulki Cura, İl İdare Kurulu’ndan Ekrem Çiftçi, İkbal Germen, Av. hsan Uzman, Merkez İlçe’den İbrahim Uzunç da katılmıslardır. Kongrede 54 delege hazır bulunmustur. Kongre baskanlıgına Ekrem Çiftçi, ikinci baskanlıga Av. İhsan Uzman, kâtipliklere Osman Becerik ve Refik Ünlü seçilmislerdir. Kongrede yapılan konusmalarda Ortaklar Belediyesi’nin yaptıgı partizanca muameleler üzerinde durulmustur. Muhalefetin gülünç bir propaganda yapma durumuna düstügü ve kurban derilerine el uzatacak kadar acizlik içerisinde bulundugu ifade edilmistir. Hızla düsen zeytin fiyatlarının makul derece tekrar yukarıya çekilmesi istenmistir. Ekrem Çiftçi ise Türkiye’deki zeytin fiyatlarının dünyada verilen en yüksek fiyat oldugunu belirtmistir. 

Kongre’de İdare Kurulu’na: Neset Zincirci, Ahmet Özaydın, Refik Ünlü, 
Mehmet Peynirci, smail Pekcan, Hilmi Özkan, Yasar Adalı, Hamdi Kızılırmak, Sahap Ural; 
İl Kongresi delegeligine ise: Refik Ünlü, Hamdi Öztürk, Hilmi Özkan, Neset Zincirci, Ahmet Özaydın, Orhan Taslı, Mansur Geyik, Durmus Ali Moralı seçilmislerdir.773 

Bozdogan Kongresi 

30 Kasım 1949 tarihinde toplanan CHP Bozdogan İlçe Kongresi’ne Aydın 
Milletvekili Sabri Akın da istirak etmistir. Kongre baskanlıgına Dr. Sabri Akın, 2. 
baskanlıga İkbal Germen seçilmistir. Kongre’de partililer zeytinyagı fiyatlarının asırı düsmesinden sikayet etmislerdir. 

Kongre’de dare Kurulu’na: smail Tarhan, Mustafa Akarçay, Sükrü Salcı, 
Ahmet Sahin, Hasan Özdemir, Kemal Tugrul, Mehmet Öztürk, Mustafa Silvan, Fehmi Orhan; 

İl Kongresi delegeligine de: Mustafa Silvan, Ahmet Sahin, Mehmet Taskireç, Kemal Tugrul, İsmail Tarhan, Ali Çakar getirilmistir. 

Koçarlı Kongresi 

27 Kasım 1949 tarihinde gerçeklesen CHP Koçarlı Kongresi’ne Hulki Cura, 
milletvekilleri Mithat Aydın, Dr. Sabri Akın, CHP l Baskanı Ekrem Çiftçi de 
katılmıstır. Kongre baskanlıgına Ekrem Çiftçi, ikinci baskanlıga Kamil Akgül, 
kâtipliklere Hakkı Ungan, Hakkı Arıkan seçilmislerdir. Kongre’de, partililer köylerde pek çok gelir getiren arazisi olmasına ragmen Vakıflar daresi’nin yıkılmaya yüz tutmus köy camilerini onarmaması ve köy sularıyla ilgili hiçbir sey yapmaması gibi konularda sikayetçi olmuslar ve ncirliova-Koçarlı arasındaki Menderes Köprüsü’nün yetersiz oldugunu, köylüye salınan koruma vergilerinin dogru harcanmadıgı iddia etmislerdir. Kongrede söz alan milletvekilleri tarafından Menderes Nehri’nin ıslahı ve sulama sorununun halledilebilmesi için Marshall yardımının önemine deginilmistir. 

Kongre’de İdare Kuruluna: Zeki Yunus, Vecihi Özer, Halil Sahin, Vecihi 
Özdemirhan, Kemal Çetiner, Ahmet Pazarçeviren, Orhan Cihanoglu, Mehmet Kırdak, Fahri Özcan; 

İl Kongresi delegeligine de: Mehmet Yunus, Zeki Yunus, Mustafa Cihanoglu, Vecihi Özer, Kemal Çetiner, lam Arslan, Salih Gül gibi isimler seçilmislerdir.774 

Kuşadası Kongresi 

Kusadası CHP Kongresi, 3 Aralık 1949 tarihinde Kent Sineması Salonu’nda 
yapılmıstır. İzmir CHP İl İdare Kurulu’ndan General Fevzi Akarçay, Av. Necdet 
Öktem, Yüksek Mimar Arif Kınay müsahit olarak kongrede hazır bulunmuslardır. 
Kongre baskanlıgına CHP Selçuk dare Kurulu Baskanı Arif Ertuna seçilmistir. 
Kongre’de Devlet Baskanı smet nönü ve daha önce Kusadası’nın fahri hemserisi ilan edilen Bayındırlık Bakanı Sevket Adalan’a baglılıkların bildirilmesi kararı alınmıs ve söz konusu kisilere baglılık telgrafları çekilmistir. CHP ile DP kongreleri aynı güne tesadüf etmistir. Kongrenin dilek ve temenniler kısmında konusan Arif Ertug’un sözleri ayakta alkıslanmıstır. Ertug konusmasında su temennilerde bulunmustur:

- Memleketimizin en önemli sorunu Köy Kanunu yeniden düzenlenmelidir. 
- Tütün ekim alanları artırılmalıdır. 
- Ülkemizde ilkokul sorunu devam etmekte ve pek çok köyde okul bulunmamaktadır. 

Okul olan yerlerde de ögrencilerin okula devamı saglanamamaktadır. Egitim davamıza gereken önem verilmelidir. 
Kongre sonunda Yeni İdare Kurulu’na: Ali Denizel, Mustafa Berberoglu, 
Hasmet Akdogan, Ahmet Sarıoglu, Faruk Özsürücü, Hüseyin Bilgin, Naci Akdogan, Mithat Baysal, Azmi Güvenç 
İl Kongresi delegeligine de: Ali Denizel, Mustafa Berberoglu, Arif Ertug, smail 
Karahan, Hasmet Akdogan, Faruk Alp, Mithat Baysal, Mustafa Tabak seçilmişlerdir. 775 

Karacasu Kongresi 

5 Aralık 1949 tarihinde toplanan CHP Karacasu Kongresi’ne Hulki Cura, Ekrem 
Çiftçi, Dr. Sabri Akın, ve Fuat Dürük de katılmıstır. Kongre baskanlıgına Vehbi Tuncer, ikinci baskanlıga ise Kemal Köylü, kâtipliklere Mehmet Sayar ile Ali Özen seçilmislerdir. Hulki Cura Kongre’de yaptıgı konusmada Geyre Köyü’nün sorunlarına deginerek sunları söylemistir: “Geyre Köyü’nde ciddi bir sıtma sorunu vardır. Yine Köy Afrodisias antik kenti içerisinde bulundugu için hiçbir köylü evlerinde tamir ve onarım isi yapamamaktadır. Bu nedenle köyün yerinin degistirilmesi için hükümetten talepte bulunduk.” 

Kongre’de partililer köy okul insaatlarının bir an evvel tamamlanması, köylerde 
yasanan ögretmen sıkıntısının giderilmesi gibi taleplerde bulunmuslardır. 
Kongre sonunda Yeni dare Kurulu’na: Rıza Ugur, Ali Vehbi Tuncer, Ali Galip 
Yolcu, Mehmet Emin Sayar, Ahmet Altıntas, Mustafa Konuk, Abdullah Ener, Serif Özne, Mehmet Ali Tuncer, 
İl Kongresi delegeligine de: Rıza Ugur, Ali Vehbi Tunçer, Abdullah Yener, Mehmet Ali Tuncer, Mehmet Ali Sayar gibi isimler seçilmislerdir.776 

Çine Kongresi 

CHP Çine Kongresi 23 Aralık 1949 tarihinde Çine Halkevi’nde yapılmıstır. 
Kongre’ye CHP İl İdare Kurulu’ndan Ekrem Çiftçi, Abdurrahman Akkum, İhsan 
Uzman, Mustafa Güven, İkbal Germen, Ali Rıza Özkavruk; Aydın Merkez İlçe İdare Kurulu’ndan brahim Uzunç, Hakkı Darcan müsahit olarak katılmıslardır. Kongre baskanlıgına Abdurrahman Akkum, ikinci baskanlıga İkbal Germen, kâtipliklere Muharrem Akın ile Mehmet Tarhan getirilmistir. 
Kongre’de partililer su dilek ve temenniler bulunmuslardır: 

- Çine Çayı ıslah edilmeli ve Çaltı Köprüsü yaptırılmalıdır. 
- Toprak Kanunu’nun tam anlamıyla tatbiki saglanmalıdır. 
- Salma vergileri ıslah edilmelidir. 
- Yarım kalan köy okulları tamamlanmalıdır. 
- Damarası Köyü’nde (*) bir kredi kooperatifi açılmalıdır 
(*) Bu köyün adı müstehcen sekilde alay konusu olunca daha sonra köylülerin talebiyle Altınova olarak degistirilmistir. 

Kongre sonunda yeni İdare Kurulu’na: Hidayet Yavasoglu, Nuri Güngör, Ahmet 
Gögüsoglu, Kazım Akın, Rıfat Türkay, Saadettin Karali, Hasan Akbas, Nuri Senkaya, Mehmet Dinçer seçilmislerdir.777 

Aydın Merkez İlçe Kongresi 

12 Aralık 1949 tarihinde toplanan CHP Aydın Merkez lçe Kongresi’ne Hulki 
Cura, Milletvekilleri Dr. Sabri Akın, Mithat Aydın eski milletvekillerinden Hamza 
Osman Erkan, Mehmet Somer de katılmıslardır. Kongre baskanlıgına Ekrem Çiftçi seçilmistir. Faaliyet raporunda son bir yılda Aydın merkezde 740 kisinin daha CHP’ye yeni kayıt yaptırdıgı, bu kisilerin çogunlugunun da DP ve MP’den istifa edip CHP’ye geçtigi belirtilmistir. Milletvekili Mithat Aydın kongrede yapmıs oldugu konusmada Menderes Nehri’nden yararlanarak yapılacak olan sulama sistemi tamamlanıncaya kadar Marshall yardımından Aydın’a pay aktarılacagını ve aktarılan bu parayla büyük su motorları alınıp Menderes Ovası’nın kısmen sulamasının saglanacagını söylemistir. Aydın’a telefon tesisi kurulmak üzere oldugunun müjdesini vermistir. Kongre adına Cumhurbaskanı ve parti erkânına baglılık telgrafları çekilmistir. Kongre sonunda CHP Merkez İlçe İdare Kurulu’na su isimler seçilmistir: Dr. Hulusi Eralp, Av. Mithat Eraydın, Av. Nedim Müren, İbrahim Uzunç, Hakkı Darcan, Kazım Aydınel, Hamdi Yar, Salih Dinç, Sırrı Gürsel.778

Aydın İl Kongresi 

CHP Aydın İl Kongresi 30 Aralık 1949 tarihinde, Vali Etem Yetkiner, Aydın 
milletvekilleri ve Hüseyin Cura’nın istirakiyle yapılmıstır. Kongreye sunulan İl İdare Kurulu faaliyet raporunda söyle denmistir: “1945’ten beri baslayan Demokratik unsurları tamamlama hamlelerimiz birçok güçlükler ve zorluklarla karsılasmıstır. Bu devrede vatandaslar arasında fikir ayrılıgı olmasını, partiler arası mücadeleleri pek tabii görmek icap eder. Ancak bunun husumet ve düsmanlık derecesine, memleket iç düzeninin ve dıs emniyetinin en büyük garantisi olan kanunlara hürmetsizlige ve varlıgımıza inkâra kadar götürülmesi, kanun hudutları içinde dikkatle kalmasını bilen cemiyete huzur ve emniyet veren demokratik rejimle asla bagdasmaz. Oysaki bütün dehseti ile sınırlarımızı tehdit eden II. Dünya Savası’ndan cennet vatanımızı koruyan, milletimizi galiplerin de maglupların da henüz içlerinden kurtulamadıkları sefaletten masun tutan milli birlik ve bütünlügümüzü muhafazaya bugün her zamandan daha ziyade ihtimama mecburuz… Dünya ufkunu kaplayan kara bulutlar henüz dagılmadıgı 
gibi özellikle güzel yurdumuza karsı ihtiraslarını saklamayan ve memleketimizin dimdik ayakta durmasını çekemeyen, bizi içimizden çökertmek için türlü ve belirli faaliyetlerde bulunan asırlık düsmanlarımız karsısında daima uyanık bulunmamız ve birligimizi korumamız lazımdır. Süphe yoktur ki bir devletin itibarı hiçbir zaman kitle hacmine dayanmaz, is kuvvete ve bunu yaratan millet birligine istinat eder. 

Ölümsüz Atatürk ‘Cumhuriyet Halk Partisi’nin esas düsünce ve dilegi 
vatandasları her türlü ayrılıktan korumak; onları kendileri ve Türk ulusu için faydalı kılmaktır.’ demistir. Buna ragmen ona baglılıklarını tekrarlayan ona basbakanlık yapmakla ögünenler (Celal Bayar kastedilmistir) millet fertleri arasında düsmanlık yaratmaktan çekinmemislerdir. Atatürk’e taçsız sultan (Saltanata öykünen anlamında kullanılmıstır) diyen bahtsızları alkıslamaktan geri durmamıslardır. Muhaliflerimiz fikir mücadelesi yerine iftira ve tecavüzü mubah görmüsler, memleket ve millet davalarına sokak politikasını, meydan nümayislerini tercih etmislerdir. Ana parti olmamız ve bu memlekette demokrasiyi gelistirmeyi temel prensip edinmemiz neticesi olarak 
gösterdigimiz müsamahayı zaafımıza hamletmisler, sabrımızı suiistimal etmekten çekinmemislerdir… 

Devletimizin büyük bası İsmet İnönü’nün Agustos ayında bölgelerimizde 
yaptıkları gezilerinde, parti farkı gözetmeksizin halkımızın gösterdigi candan alaka ve yürekten tezahürler, Büyük Türk Milleti’nin dogruyu ve iyiyi candan takdirde emsalsiz hasletinin bir kere daha ve bütün sasaasıyla ortaya çıkmasına vesile olmustur. Partimizin Halkçılık prensibi, Cumhuriyet Halk Partisi hükümetlerinin çalısmalarına ‘halk içinde halk için; halkla beraber’ düsturu ile temel olmustur. Bunun içindir ki hükümet erkânı sık sık memleket gezisine çıkar, halkla temas eder, dilek ve sikâyetlerini kendilerinden dinler ve bunu karar ve icraatlarında temel yaparlar. 

Bu geziler aynı zamanda halkın iç ve dıs siyaseti üzerinde de aydınlanmasını saglar. Bu yönden Cumhurbaskanımızdan baska Basbakanımız, Basbakan yardımcımız, Milli Egitim, Tarım, Ticaret Bakanları sehrimizi ve ilçelerimizi ziyaret etmislerdir… Egitim islerinde Cumhuriyet Halk Partisi hükümetleri devrim yapmıstır. 1923 yılında ilimizde 113 olan ilkokul sayısı 1948’de 237’ye yükselmistir. 26 yılda ögrenci sayısı 7.651’den 35 bine; mezun sayısı 865’ten 3.129’a çıkmıstır. Partimizin çalısmaları ile bu sene basında Aydın Lisesi’ni açmaya muaffak olduk. Bu yıl lisede sadece 1. sınıflar egitim görmektedir. Önümüzdeki yıl hem 2. sınıfı hem 3. sınıfı beraber açacagız.”779 

Kongre’de yeni seçilen dare Kurulu daha sonra en yaslı üye olan Av. Süleyman 
Eraydın’ın baskanlıgında toplanarak is bölümü ve görev dagılımı yapmıstır. Buna göre; Ekrem Çiftçi baskanlık, Abdurrahman Akkum muhasip üyelik, Mustafa Güven katip üyelik ve Raif Günaydın, Halim Aysın, Hamit Altıparmak, İkbal Germen, Av. Süleyman Eraydın, Hüsnü Cihan, İrfan Saylam, Dr. Hasan Tokaydın isimleri de üyelik görevlerine getirilmislerdir.780 

BU BÖLÜM DİPNOTLARI;

768 Anadolu,7 Ekim 1949. 
769 Anadolu, 4 Kasım 1949. 
770 Anadolu, 21 Ekim 1949. 
771 Anadolu, 29 Kasım 1949. 
772 Anadolu, 28 Kasım 1949. 
773 Anadolu, 30 Kasım 1949. 
774 Anadolu, 2 Aralık 1949. 
775 Anadolu, 5 Aralık 1949. 
776 Anadolu, 7 Aralık 1949  
777 Anadolu, 25 Aralık 1949. 
778 Anadolu, 14 Aralık 1949. 
779 CHP Aydın İl Kongresi(30.12.1949), İl İdare Kurulu Çalısma Raporu, s.27. 
780 Anadolu, 3 Ocak 1950. 

26 CI BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***