DAĞLIK KARABAĞ UYUŞMAZLIĞINDA SELF-DETERMİNASYON TEZLERİNİN GÖRECELİĞİ BÖLÜM 4

DAĞLIK KARABAĞ UYUŞMAZLIĞINDA SELF-DETERMİNASYON TEZLERİNİN GÖRECELİĞİ BÖLÜM 4

Dağlık Karabağ Uyuşmazlığı, Self-Determinasyon, Tezlerinin Göreceliği, Av. Dr. Deniz AKÇAY, Hocalı Katliamı, Birleşmiş Milletler Üyeliği, Güvenlik Konseyi Kararları, Minsk Grubu,

Ermenistan’ın Dağlık Karabağ Üzerindeki Siyasal Nüfuzu 

Bu başlık altında AİHM, özellikle, Dağlık Karabağ kökenli Ermenistan devlet başkanlarını sıralamakta, ayrıca, başvuranların da Dağlık Karabağ’da 
Ermenistan hukukunun uygulandığına ilişkin ifadelerine de dikkat çekmektedir.53 
Ermenistan’ın Dağlık Karabağ Üzerindeki Ekonomik Nüfuzu AİHM kararındaki verilerden Dağlık Karabağ’ın iktisadi bakımdan tamamen Ermenistan ve ayrıca, üçüncü ülkeler ve bu ülkelerde yaşayan Ermenilerden gelen yardımlar ve özellikle ABD kaynaklı fonlardan sağlanan yardımlarla “varlığını” sürdürebildiği anlaşılmaktadır.54 
AİHM, sonuçta, başvuranların mülkiyet haklarının ihlal edildiği sonucuna varmıştır. Ancak, Chiragovkararının önemi, başvuranların mülkiyet haklarının ihlal edildiğinin saptanmış olmasının çok ötesindedir: Karar, Ermenistan’ın Azerbaycan’a ait bir bölgede, devletler hukuku açısından “müdahale” niteliğini taşıyan siyasi, ekonomik ve özellikle, geniş çapta askerî faaliyetlerde bulunduğunu ortaya koymaktadır.55 

Self-determinasyon Tezleri Açısından Chiragov Kararının Önemi Chiragovkararı, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ bölgesindeki askerî, siyasi ve ekonomik faaliyetleri nin bu bölgenin self-determinasyon, diğer bir deyişle, “kendi kaderini tayin etmek” durumunda olmadığını ortaya koymaktadır. Yabancı bir devletin, bölgenin, özellikle askerî bakımdan, kamusal alanının tamamını kapsayan müdahaleleri karşısında, self-determinasyon tezlerinin inandırıcı olamayacağı açıktır. 
Ermenistan’ın bölgedeki çok yönlü müdahale ve faaliyetleri, Dağlık Karabağ’ın “gerçek” bir self-determinasyonu üstlenecek ve yürütecek bir durumda olmadığını kanıtlamaktadır. Diğer bir deyişle “bölge”, bir selfdeterminasyon süjesi olmasını sağlayacak güçlü ve özgün bir iradeden yoksundur. 
Öte yandan, AİHM’nin Portekizli üyesi Pinto de Albuquerque, selfdeterminasyon tezini desteklemek amacıyla Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da insan haklarını yaygın biçimde ihlal ettiği ve bu bölgede, onarımcı (remedial) self-determinasyon tanınması gerektiği yolundaki “görüşlerinin” de AİHM kararında herhangi bir yansıması olmamıştır.56 

Chiragov kararı, Minsk Grubu’nun uzun yıllardan beri savunduğu self determinasyon ilkesinin, bölgede hâkim olan Ermenistan’ın askerî, siyasal ve 
ekonomik nüfuzu altında olması nedeniyle, organize edilip yürütülmesinin, hukuksal aykırılığının ötesinde, maddî açıdan da mümkün olmadığını ortaya 
koymaktadır. 
Chiragovkararının diğer önemli hukuksal katkısı da AİHM’nin, Portekizli yargıcın Dağlık Karabağ ile bağlantılı yaygın insan hakları ihlalleri işlendiğine ilişkin görüşlerine itibar etmemiş olmasıdır. 
Bu şekilde, Chiragov kararının, Dağlık Karabağ’la bağlantılı olabilecek yaygın insan hakları ihlallerine ilişkin iddiaların AİHM tarafından “paylaşılmamış” olması, bu bölgenin gelecekte BM Genel Kurulu’nun 2625(XV) sayılı Bildirisi’nin uygulama alanına girmesini ve bu çerçevede self-determinasyon iddialarının ortaya çıkmasını da önlemiş olduğu söylenebilir. 

SONUÇ 

2010’da, ilk bakışta, “optimist” bir araştırmacı, Dağlık Karabağ uyuşmazlığının çözüme kavuşturulmasına adım adım yaklaşıldığı başlıklı bir makale yayınlamış tı.57  Ancak makalenin içinde, Ermenistan’ın, Dağlık Karabağ’ın statüsü açıklığa kavuşmadığı sürece bölgeden çekilmeyeceğine dikkat çekmişti.58 

Öte yandan, Minsk Grubu, 1998’den itibaren, Dağlık Karabağ uyuşmazlığının self-determinasyon temelinde çözümlenmesi formülü üzerinde durmaktadır. 

Ancak, bu formül dört bakımdan Dağlık Karabağ uyuşmazlığı açısından savunulabilir sayılamaz. 

Birincisi ve en önemlisi, söz konusu uyuşmazlığın temelinde olan Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’a ait olduğunu, kademeli olarak onaylamış olan, 
SSCB’nin dağılmasına ilişkin Alma Ata Deklarasyonu, Azerbaycan’ın Birleşmiş Milletler’e üye olması aşamasında ve daha sonra BM Güvenlik Konseyi’nin 1993’te kabul ettiği ve uyuşmazlığın Azerbaycan’ın ülke bütünlüğü ve sınırlarının dokunulmazlığı temelinde çözümlenmesi gerektiğine ilişkin dört kararı ve aynı ilkeleri tekrarlayan ve doğrulayan BM Genel Kurulu’nun 2008 yılında aldığı karar, bölgenin, devletler hukuku açısından Azerbaycan’ın egemenliği ve ülke bütünlüğü alanında yer aldığını kesinlikle doğrulamaktadır. 

İkincisi, Dağlık Karabağ, sömürge kategorisinde bir ülke olmadığına göre, BM Genel Kurulu’nun bu tür “ülkelere” uygulanmak üzere kabul etmiş olduğu 
1514 (XVI) sayılı Bildiri açısından self-determinasyona tabi tutulması gereken bir ülke konumunda değildir. 

Üçüncüsü, Dağlık Karabağ’da yaygın insan hakları ihlalleri işlendiği “gerekçesiyle” BM Genel Kurulu’nun Dostane İlişkiler konusundaki 2625(XXV) sayılı Bildirisi’ndeki anlamında self-determinasyona tabi olmasına ilişkin iddiaların da gerek BM kararlarında, gerek AİHM’in Chiragov kararında yankı bulamamış olduğu açıktır. Bu nedenle bu bölge için herhangi bir “onarımcı” (remedial) self-determinasyonun uygulanması söz konusu olamaz. 

Dördüncüsü,  AİHM’nin Chiragov kararı, Dağlık Karabağ’ın fiiliyatta da self determinasyonu “bağımsız” bir süje olarak” talep edip gerçekleştirmesi nin mümkün olmadığını ayrıntılı biçimde ortaya koymuştur.

 
KAYNAKÇA 

Arangio Ruiz, Gaetano. “The United Nations Declaration on Friendly Relations and the System of the sources of International Law.” Sijtoff and Noordhoff, 
1979: 71
http://www.gaetanoarangioruiz.it/wp-content/uploads/2017/04/The_Concept_of_International_Law_and_the.pdf. 
Carley, Patricia. “Nagorno-Karabakh: Searching for a Solution.” A United States Institute of Peace, Roundtable Report No. 34. 1998: s.27. 
Crawford, James. The Creation of States in International Law. Oxford University Press: 2007. 
Crepet-Daigremont, Claire. “Conformité au droit international de la ddéclaration unilatérale d’indépendence relative au Kosovo.”CIJ, vol. 56. 
22 Haziran 2010: s.241. 
Van Dijk, Pieter. “The Implementation of the Final Act of Helsinki: The Creation of New Structures in the Involvement of the Existing Ones.” 
Michigan Journal of International Law, vol 10, 1989. 
Gassimov, Dilaver D. “Le conflıt arméno-azerbaidjanais: L’impuissance ou l’indifférence de la communauté internationale?.”Guerres Mondiales et 
Conflits Contemporainsno. 24,2014. 
Gürel, Şükrü S. “Karabağ Sorunu Üzerinde bir Not.”AÜSBF Dergisi,1992. 
Krüger, Heiko. Nagorno-Karabakh in Self-Determination and Secession in International Law, Edt. Christian Walter ve Kaavus Abushov. Oxford 
University Press, 2014. 
Lemaire, Félicien. “La libre détermination des peuples, la vision du constitutionnaliste.”Civitas Europa2014/No.32. 
Oeter, Stephan. “Secesion and the Role of the Security Coucil.”The ICJ,2012. 
Paust, Jordan. “Legal Aspects of the Final Act of Helsinki.” Law and contemporary Problems45 No:1. 
https://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3646&context=lcp. 
Petithomme, Mathieu. “Etatisation et nationalisation du territoire contesté du Haut-Karabagh.”Vivre et évoluer sans reconnaissance internationaleRevue 
d’Etudes Comparatives Est-Ouest14, No.42. 2011: s. 23. 
Potier, Tim. “Nagorno-Karabakh: Ever Closer to Settlement: Step by Step.” OSCE Yearbook 2009. Baden :2010 
Prevost, Jean-François. “Observations sur la nature juridique de l’Acte Final d’Helsinki.”Annuaire Français de Droit International,1975. 
RICH, Roland. “The Collapse of Yugoslavia and Soviet Union.”EJIL vol 4 No. 1. 1993. 
Tuncel, Turgut Kerem. “Hukuki Açıdan Dağlık Karabağ Sorunu: Chiragov ve 
diğerleri v.Armenia.”Avrasya İncelemeleri Merkezi.2015. 
https://avim.org.tr/tr/Analiz/HUKUKI-ACIDAN-DAGLIK-KARABAGSORUNU-CHIRAGOV-VE-DIGERLERI-V-ERMENISTAN-DAVASI. 
Tuncel, Turgut Kerem. “Karabağ’da Yaşanan 4 Gün Savaşı’nın Kısa bir Değerlendirmesi.”Avrasya İncelemeleri Merkezi. 14 Nisan 2016. 
https://avim.org.tr/tr/Yorum/KARABAG-DA-YASANAN-4-GUNSAVASI-NIN-KISA-BIR-DEGERLENDIRMESI. 
Weller, Marc. “Settling Self-determination Conflicts, Recent Developments.” EJIL20, No 1, 2009. Uluslararası Yargı Kararları: 
Legal Consequences of the Separation from Mauritius in 1965, ICJ, Advisory Opinion of 21 Şubat 2019. 
Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia Notwithstanding Security Council Resolution (276), ICJ, 21 Haziran 1971. 
Western Sahara, Advisory Opinion ICJ Reports, 1975. 
Accordance with Internatial Law of the Unilateral Decleration of Independence in Respect of Kosovo,Advisony Opinion, ICJ Reports, 2010.. 
Chiragov v.Armenia, (GC) Application no.13216, 16 Haziran 2016. 


DİPNOTLAR;

1 “The Alma Ata-Declaration,” 21 Aralık 1991, ROP, 
 http://www.operationspaix.net/DATA/DOCUMENT/3825~v~Declaration_d_Alma-Ata.pdf. 
2 “..recognizing and respecting each other’s territorial integrity and the inviolability of the existing borders..”(The Alma Ata-Declaration,”ROP.) 
3 Uti possidetis kuralı geçmişte özellikle sömürgeler açısından uygulanmıştır. Son zamanlarda eski  Yugoslavya’nın dağılması sonucunda, ortaya 
   çıkan yeni devletler açısından Badinter Komisyonu tarafından uygulanmıştır. (“Commission Badinter”, Avis no.3Revue Générale de Droit International 
   Public, 1992: 268-269.) 
4 Bkz. Azerbaycan açısından 14 Şubat 1992 tarihli 742 sayılı karar (BM Genel Kurulu, “S/RES/742(1992),”United Nation Digital Library, 14 Şubat 1992, 
https://digitallibrary.un.org/record/137563.); Ermenistan açısından da ise 29 Ocak 1992 tarihli 735 sayılı karar (BM Genel Kurulu, “S/RES/735(1992),”United Nation Digital Library, 29 Ocak 1992, 
https://digitallibrary.un.org/record/136238.). 
5 Bkz. Azerbaycan açısından 2 Mart 1992 tarihli ve 46/230 sayılı BM Genel Kurul kararı; Ermenistan açısından ise 2 Mart 1992 tarihli ve 46/227 sayılı BM Genel Kurul kararı (BM Genel Kurulu,“Fortysix Session,”, 2 Mart 1992 
https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9 
%7D/UNMembers%20ARES%2046%20230.pdf. ) Bu kararlarda da görüldüğü gibi, BM Genel Kurulu, bu arada devam eden savaş ve Hocalı katliamından bir ay gibi çok kısa bir süre geçmiş olmasına rağmen Ermenistan’ın üyeliğini tamamen teknik, usulen bir kararla kabul etmiştir. 
6 Soykırım olarak nitelemiş olan devletler: Azerbaycan, Meksika, Pakistan Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Peru, Honduras, Sudan. Ayrıca ABD’nin Massachusetts, Texas, New Jersey, Arkansas, Oklahoma, Tennessee, Pennsylvania, Batı Virginia, Connecticut, Florida, Arizona, Utah Eyaletleri de Hocalı olaylarını katliam olarak nitelemiştir. (Kaynak: Wikipedia.) 
7 BM Güvenlik Konseyi, S/RES/822 (1993), 30 Nisan 1993,  http://unscr.com/en/resolutions/822. 
8 30 Nisan 1993 tarihli, 822 sayılı karar, 29 Temmuz 1993 tarihli 853 sayılı karar, 14 Ekim 1993 tarihli 877 sayılı karar, 12 Kasım 1993 tarihli ve 884 sayılı karar. 
9 “..the inviolability of international borders and the inadmissibility of the use of force for acquisition of territory..”  (BM Güvenlik Konseyi, S/RES/822 (1993), 12 Kasım 1993, 
    http://unscr.com/en/resolutions/884. ) 
10 Roland Rich, “Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union,” EJIL4 No. 1, (1993): s. 63. 
11 “..legal status of Nagorno-Karabakh defined in an agreement based on self-determination which confers on Nagorno-Karabakh the highest degree 
    of self-rule within Azerbaijan..” AGİT Lizbon Belgesi, 1996, Annex 1, s. 15. 
12 AGİT Minsk Grubu, Madrid Belgesi, 2007. 
13 Peter van Dijk, “The implementation of the Final Act of Helsinki, The Creation of New Structures in the Involvement of Existing Ones.” Michigan Journal of International Law 10, 1989: s. 114. Bu değerlendirmesinde yazar, yeni normlardan değil, yeni yapılanmalardan söz etmektedir. 
14 AGİT Minsk Grubu, “Press Statement by the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group on the Upcoming Meeting of President Aliyev and Prime Minister 
 Pashinyan,” AGİT Resmi Sayfası, 9 Mart 2019, 
    https://www.osce.org/minsk-group/413813. 
15 Pieter van Dijk, “The Implementation of the Final Act of Helsinki: The Creation of New Structures in the Involvement of Existing Ones,”Michigan Journal of International Law10, 1989: s.114. 
16 Jean-François Prevost, « Observations sur la Nature Juridique de l’Acte Final d’Helsinki, »AFDI, 1975. Özellikle bkz. s.139 ve150. 
17 Resmi olmayan çeviri için bkz.:“Minsk Group Proposal (Common State Deal)”, Kasım 1998,Nagorno-Karabakh: Documents, Resolutions and Agreements, 2014,
    https://www.legal-tools.org/doc/f2c2f3/pdf/. 
18 Kurulması önerilen yeni birim “a state territorial formation in the form of a Republic” olarak tanımlanmıştır. 
19 Orijinal metinde “This matter of territorial integrity must be brought together with national selfdetermination and self-government” şeklinde ifade 
    edilmektedir.(Patricia Carley, “Nagorno-Karabakh: Searching for a Solution,”A United States Institute of Peace, Roundtable Report, No. 34, 1998: s.27.) 
20 BM Genel Kurulu, “A/RES/62/243,” Birleşmiş Milletler Resmi İnternet Sitesi, 14 Mart 2008, 
     https://undocs.org/en/A/RES/62/243. 
21 AGİT Minsk Grubu, “Press Statement by the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group on the Upcoming Meeting of President Aliyev and Prime Minister 
 Pashinyan,” AGİT Resmi Sayfası, 9 Mart 2019, 
     https://www.osce.org/minsk-group/413813. 
22 “…future determination of the legal status of Nagorno-Karabakh through a legally binding expression of will..” (AGİT Minsk Grubu, “Press Statement by the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group on the Upcoming Meeting of President Aliyev and Prime Minister Pashinyan,” AGİT Resmi Sayfası, 9 Mart 2019,
     https://www.osce.org/minsk-group/413813.) 
23 Jean-François Prévost, Observations sur la Nature Juridique de la Conférence sur la Sécurit´et la Coopération en Europe, AFDI 1975, p,152. Yazara göre, Senet, siyasi iradelerin testi olarak yorumlanmalıdır. Jordan Paust, Legal Aspects of the Final Act of Helsinki s.56 
     https://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3646&context=lcp; Peter Van Dıjk, “The Final Act of Helsinki – Basis for a Pan-European  system?,” Netherlands Yearbok of International Law, 7 Temmuz 2009, s. 53-70. 
24 Bu konuda bkz. Turgut Kerem Tuncel, “Karabağ’da Yaşanan 4 Gün Savaşı’nın Kısa bir Değerlendirmesi,”Avrasya İncelemeleri Merkezi, 14 Nisan 2016, 
     https://avim.org.tr/tr/Yorum/KARABAG-DA-YASANAN-4-GUN-SAVASI-NIN-KISA-BIRDEGERLENDIRMESI. 
25 “..The Ministers reaffirmed their commitment to a peaceful resolution of the Nagorno-Karabakh conflict..”(“Press Statement by the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group,”AGİT Resmi İnternet Sitesi, 3 Haziran 2016,
    https://www.osce.org/mg/244441. ) 
26 “Legal Consequences of the separation of the Chagos Archipelago From Mauritius in 1965,” ICJ, 21 Şubat 2019,
     https://www.icj-cij.org/en/case/169. 
27 İbid. par. 182 “…In response to Question b) of the General Assembly, relating to the consequences under international law that arise from the continued administration by the United kingdom of the Chagos Archipelago , the Court concludes tha the United Kingdom , has an obligation to bring to an end its administration of the Chagos Archipelago as rapidly as possible, and that Mauritius State must co-operate with the United Nations to complete the decolonization..” 
28 İbid. par.177. 
29 Genel Kurul’un bu kararı 116 lehte ve 6 çekimser oy ile kabul edilmiştir. Çekimser oy kullanmış olan devletler: ABD, Avustralya, İsrail, Macaristan, 
Maldiv Adaları ve İngiltere. (“A/RES/73/295,” “Demands that the the United Kingdom .... withdraw its colonial administration from the Chagos Archipelago unconditionally within a period of no more than six months from the adoption of this resolution, thereby enabling Mauritius to complete  the decolonization of its territory asrapidly as possible.” BM Genel Kurulu, 17 Mayıs 2019.) 
30 “SAHARA OCCIDENTALAdvisory Opinion,” ICJ Reports, 16 Ekim 1975, s.12, 
     https://www.icj-cij.org/files/case-related/61/061-19751016-ADV-01-00-EN.pdf. 
31 “Thus the Court has not found legal ties of such a nature as might affect the application of resolution 1514(XV) in the decolonization of Western Sahara and, in particular, of the principle of selfdetermination through the free and genuine expression of the will of the people of the Territory Western Sahara, ibid para. 162.” 
32 Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia Notwithstanding the Security Council (276)1970, par. 173. 
33 Gaetano Arangıo Ruiz, “The United Nations Declaration on Friendly Relations and the System of the sources of International Law,” Sijtoff and Noordhoff, 1979, s. 71,   http://www.gaetanoarangioruiz.it/wpcontent/uploads/2017/04/The_Concept_of_International_Law_and_the.pdf. 
34 « Halk » lardan farklı olarak etnik azınlıklarnı n self-determinasyon hakkına sahip olmadıkları konusunda bkz Dilaver Gassimov, “Le conflıt arméno-azerbaidjanais: L’impuissance ou l’indifférence de la communauté internationale?”Guerres Mondiales et Conflits Contemporains2014/no. 24, s. 12; Félicien Lemaıre, “La libre détermination des peuples, la vision du constitutionnaliste,”Civitas Europa 2014/1 No. 32, s.113-138. 
35 James Crawford,The Creation of States in International Law, Oxford University Press: 2007, s. 119; Heiko Krüger, “Nagorno –Karabakh,  in Self-Determination and Secession in International Law,” Edited by Christian Walter, Antje von Ungern-Stenberg ve Kaavus Abushov,  Oxford University Press 2014, s.422. 
36 Krüger, Nagorno –Karabakh, in Self-Determination and Secession in International Law. s.223. 
37 Marc Weller, “Settling Self-Determination Conflicts: Recent Developments,” EJILVol. 20 No.1, 2009, s.163. 
38 “Accordance with International Law of the Unilateral Declaration of Independence in Respect of Kosovo. Advisory Opinion.”ICJ Reports,2010, s.403. 
39 “…the Court considers that general internatinal law contains no applicable prohibition of declaration on of independence in Respect of declaration of independence” ibid. par. 84.. 
40 “..the Court considers that general international law contains no applicale prohibition of declaration of independence”. Ibid 84 
41 “S/RES/1244” BM Güvenlik Konseyi, 10 Haziran 1999,
     https://undocs.org/S/RES/1244(1999). 
42 Ibid.. 
43 Stefan Oeter, “Secesion and the Role of the Security Coucil,”The ICJ,2012, s.124. 
44 Claire Crepet-Daigremont, “Conformité au droit international de la ddéclaration unilatérale d’indépendence relative au Kosovo,”CIJ, vol. 56, 22 Haziran 2010, s.241. 
45 Accordance with international law, ibid., s. 80. 
46 Nitekim AB Komisyonu, UAD kararından iki ay sonra 26 Ekim 2010’da Sırbistan’ın üyelik başvurusunu incelemeye başlamış, 12 Ekim 2011’de de Sırbistan’ın AB üyeliğini resmen tanımıştır. AB Konseyi de, Fransa, İtalya ve Avusturya tarafından hazırlanan bir raporu dikkate alarak 1 Mart 2012’de Sırbistan’ın adaylığını resmen tanımıştır. Oysa UAD 2625(XXV) Bildirisi’ni gerekçe olarak göstermiş olsaydı, Sırbistan’ın 90’lı yıllardaki insan hakları ihlallerini bağımsızlık ilanın gerekçesi olarak göstermesi gerekecekti. 
47 Chiragov vs. Armenia, (GC) Application no.13216, 16 Haziran 2015. Kararın ayrıntılı incelemesi için ayrıca bkz. Turgut Kerem Tuncel, “Hukuki Açıdan Dağlık Karabağ Sorunu: Chiragov ve diğerleri v. Armenia,” Avrasya İncelemeleri Merkezi, 2015, 
    https://avim.org.tr/tr/Analiz/HUKUKI-ACIDANDAGLIK-KARABAG-SORUNU-CHIRAGOV-VE-DIGERLERI-V-ERMENISTAN-DAVASI. 
48 Chiragov, ibid par. 172 
49 Chiragov, ibid par 173. 
50 Chiragov, ibid. para. 74. 
51 Chiragov, ibid par74-78. 
52 Mathieu Petithomme, “Etatisation et nationalisation du territoire contesté du Haut-Karabagh“ Vivre et évoluer sans reconnaissance 
     internationaleRevue d’Etudes Comparatives Est-Ouest14, No.42, 2011, s. 23. 
53 Chiragov, ibid. para. 78-79. 
54 Chiragov, ibid. Para. 80-86. 
55 “Illegal Economic and Other Activities in the Occupied Territories of Azerbaijan,” Report by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic 
     of Azerbaijan, 2016. 
56 Chiragov, “Dissenting Opinion of Judge Pinto de Albuquerque.” Özellikle 39. ve 59. Paragraflar dikkat çekicidir. 
57 Tim Potier, “Nagorno-Karabakh: Ever Closer to Settlement: Step by Step,” OSCE Yearbook, 2009, Baden :2010 
58 “..The armenian side would never agree to withdraw without the status question being resolved.” (Potier, “Nagorno-Karabakh: 
     Ever Closer to Settlement: Step by Step,” s.206. 

***
AVİM Kitapları 

ANASTAS MIKOYAN 
Confessions of an Armenian Bolshevik 
Yazar: Gaffar Çakmaklı Mehdiyev 
Yayın Tarihi:Haziran 2020 
Dil:İngilizce 
ISBN:978-605-69199-4-7 
(Karton kapaklı, 80 sayfa) 
Sovyet Sonrası Ukrayna'da 
Devlet, Toplum ve Siyaset Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler, 
Editörler:Ayşegül Aydıngün, 
İsmail Aydıngün 
Yayın Tarihi: Mart 2020 
Dil:Türkçe 
ISBN:978-605-69199-3-0 
(Karton kapaklı, 456 sayfa) 
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine 
Ömer Engin Lütem 
Konferansları 2019 
Editör:Alev Kılıç 
Yayın Tarihi: Mart 2020 
Dil:Türkçe 
ISBN:978-605-69199-2-3 
(Karton kapaklı, 192 sayfa) 
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine 
Ömer Engin Lütem 
Konferansları 2018 
Editör:Alev Kılıç 
Yayın Tarihi: Mart 2019 
Dil:Türkçe 
ISBN:978-605-82518-9-2 
(Karton kapaklı, 254 sayfa) 
“Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz 
Belgeleri (1912-1923) 
British Documents on Armenian 
Question (1912-1923) 
Yazar: Tolga Başak 
Editör:Prof. Dr. Yavuz Aslan 
Yayın Tarihi:Mayıs 2018 
Dil:Türkçe 
ISBN:978-605-82518-8-5 
(Karton kapaklı, 424 sayfa) 
Ermeni Konferansları 2017 
Derleyen:Ömer Engin Lütem 
Yayın Tarihi: Mart 2018 
Dil:Türkçe/İngilizce 
ISBN:978-605-82518-7-8 
(Karton kapaklı, 266 sayfa) 
Ermeni Propagandasının 
Amerika Boyutu Üzerine 
Yazar: Dr. Bilâl N. Şimşir 
Yayın Tarihi: Ocak 2018 
Dil:Türkçe 
ISBN:978-605-82518-6-1 
(Karton kapaklı, 75 sayfa) 
Ermeni Konferansları 2016 
Derleyen:Ömer Engin Lütem 
Yayın Tarihi: 2017 
Dil:Türkçe-İngilizce 
ISBN:ISBN 978-605-82518-2-3-0-5 
(Karton kapaklı, 162 sayfa) 
AVİM Kitapları 
Gürcistan'daki Müslüman 
Topluluklar: Azınlık Hakları, 
Kimlik, Siyaset 
Editörler:Ayşegül Aydıngün, Ali Asker, 
Aslan Yavuz Şir 
Yayın Tarihi: Haziran 2016 
Dil:Türkçe 
ISBN:97605601974 
(Karton kapaklı, 428 sayfa) 
Turkish-Russian Academics: 
A Historical Study on the Caucasus 
Editör:AVİM 
Yayın Tarihi: Nisan 2016 
Yayınevi: Terazi Yayınları 
Dil:İngilizce 
ISBN:9786056061967 
(Karton kapaklı, 248 sayfa) 
Armenian Diaspora: 
Diaspora, State and the Imagination 
of the Republic of Armenia 
Yazar:Turgut Kerem Tuncel 
Yayın Tarihi:İlk baskı Aralık 2014; 
ikinci baskı Ağustos 2015 
Dil:Türkçe 
ISBN:9786056061950 
(Karton kapaklı, 342 sayfa) 
Balkan Savaşlarında Rumeli 
Türkleri Kırımlar - Kıyımlar - Göçler 
(1821-1913) 
Yazar: Bilâl N. Şimşir 
Yayın Tarihi: Eylül 2014 
Dil:Türkçe 
ISBN:978-605-60619-4-3 
(Karton kapaklı, 312 sayfa) 
‘Aza Beast’ 
Savaşın Köklerine İnmek 
- Bir Bosna Savaşı Günlüğü Yazar: 
Colum Murphy 
Çeviri:M. Sina Baydur 
Yayın Tarihi: 2013 
Dil:Türkçe 
ISBN:978-605-60619-3-6 
(Karton kapaklı, 368 sayfa) 
Ermeni Sorunu 
Temel Bilgi ve Belgeler 
Yazar: Ömer Engin Lütem 
Yayın Tarihi: 2009 
Dil:Türkçe 
ISBN:ISBN 978-605-60619-1-2 
(Karton kapaklı, 520 sayfa) 
The Armenian Question 
Basic Knowledge and Documentation 
Yazar: Ömer Engin Lütem 
Yayın Tarihi: 2009 
Dil:İngilizce 
ISBN:ISBN 978-605-60619-0-5 
(Karton kapaklı, 470 sayfa) 


AVİM Konferans Kitapları 

-The Centennial of the Independence of the Three South Caucasus States: Historical Background, Contemporary Developments and Prospects of 
  Peace and Prosperity. Sayı: 24, Ankara Ekim 2019. 
-Eurasia from the Perspective of Turkey and Mongolia.Sayı: 23, Ankara Mayıs 2019. 
-25 Years of Turkey-Ukraine Diplomatic Relations: Regional Developments and Prospects for Enhanced Cooperation.Sayı: 22, Ankara Temmuz 2018. 
-Security, Stability and Cooperation in the Wider Black Sea Region.Sayı: 21, Ankara Ekim 2018. 
-Türkiye ve Kore: Gelişen Avrasya’da İki Köprübaşı.Sayı: 20, Ankara Şubat 2018. 
-“11. Asya - Avrupa Zirvesi Öncesi Moğolistan’daki Güncel Durum, Moğolistan’ın Bölgesel Potansiyeli ve Türk-Moğol İlişkileri”.Sayı: 19, Ankara Nisan 2016. 
-Projections for the Future of Turkish-Armenian Relations.Sayı: 18, Ankara Mart 2016. 
-Security and Stability Concerns in the South Caucasus.Sayı: 17, Ankara Mayıs 2015. 
-Policy of Mass Killings in the Early 20thCentury in Colonial Africa: The Case of Genocide in Namibia and the Lessons Learned. Sayı: 16, Ankara Aralık 2015. 
-Prospects forTurkish-Armenian Relations. Sayı: 15, Ankara Nisan 2015. 
-Turkic Council and Cooperation in Eurasia in the Light of Developments Across the Region.Sayı: 14, Ankara Şubat 2015. 
-28 Ocak AİHM Perinçek-İsviçre Duruşmasının Işığında Türk-Ermeni Sorunu. Sayı: 13, Ankara Şubat 2015. 
-The ‘Sociological Turn’ of Taiwan-China Relations.Sayı: 12, Ankara Aralık 2014. 
-Regional Cooperation Possibilities and Prospects for the Future in the Caucasus. Sayı: 11, Ankara Aralık 2014. 
-The Armenian-Azerbaijani Nagorno-Karabakh Conflict: AThreat to Regional Peace, Security and Neighborly Relations.Sayı: 10, Ankara Kasım 2014. 
-Turkey-Iran: Regional Cooperation in an Evolving Eurasian Geography with a Focus on the Caucasus and Central Asia.Sayı: 9, Ankara Mayıs 2014. 
-Turkey’s and Taiwan’s Outlook on Eurasia-Pacific.Sayı: 8, Ankara Mayıs 2014. 
-Turkish-Armenian Dialogue. Sayı: 7, Ankara Nisan 2014. 
-South East Europe, The Balkans: Prospects for the Region. Sayı: 6, Ankara Mart 2014. (İngilizce) 
-Caucasus and Azerbaijan.Sayı: 5, İstanbul Mart 2014. 
-Avrasya Perspektifleri: Kazakistan ve Türkiye’den Bakış. Sayı: 4, Ankara Şubat 2014. 
-Turkey in the Troika of G-20, Preparing to Assume the Chair in 2015.Sayı: 3, Ankara Kasım 2013. 
-A General Look at Asia and Turkey’s Priorities: Prospects and Priorities of Turkey in Asia.Sayı: 2, Ankara Haziran 2013. 
-Regional Integrated Transport Corridors Project. Sayı: 1, Ankara, Mayıs 2013. 

AVİM Raporları

-The Montreux Convention: A Regional And Global Safety Valve.Teoman Ertuğrul Tulun, No: 17, March 2020. 
-Osmanlı Devleti’ndeki Hukuki Düzenlemeler Çerçevesinde Ermeniler ve Geride Bıraktıkları Mallar (Emvâl-i Metruke).Prof. Dr. Gül Akyılmaz, No: 16, Temmuz 2017. 
-Belgelerin Işığında Pontus Meselesi.Prof. Dr. Mesut Çapa, No: 15, Haziran 2017. 
-The Pontus Narrative and Hate Speech.Teoman Ertuğrul Tulun, No: 14, Mayıs 2017. 
-Türkiye Cumhuriyeti/Osmanlı Devleti ve Ardıllık/Devamlılık Sorunsalının Görelileşmesi.Dr. Deniz AKÇAY,No: 13, Mayıs 2017. 
-81. Yılında Montrö Sözleşmesi’nin Karşılaştığı Güvenlik Sorunları ve Sözleşmenin Feshi ve Tadili İçin GirişimlerVukuunda Karşılaşılacak 
Senaryoların Analizi.E. Büyükelçi Dr. Şükrü M. Elekdağ, No: 12, Nisan 2017. 
-Tarihsel Arka Planıyla Pontus Meselesi.Yrd. Doç. Dr. Yüksel Küçüker -Prof. Dr. Hikmet Öksüz, No: 11, Nisan 2017. 
-Uluslararası Hukukta Zarar Giderimi ve Ermeni Talepleri.Ertan Kiraz, No: 10, Aralık 2016. 
-“Cyprus V.Turkey” Kararı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Uluslararası Hukuk ve Uluslararası Uyuşmazlık Sınavı.Deniz Akçay. No: 9, Şubat 2016. 
-The Armenian Terrorism and the Turkish Press (1973 - 1984). Hazel Çağan, No: 8, Ekim 2014. 
-Regional Security Complex Theory and the South Caucasus: Security Perceptions and Their Reflections on Regional Level.Özge Nur Öğütcü, No: 7, Ağustos 2014. 
-Kör İnanç Olarak İntikamcılık ve Taşnak-ASALA Suikastleri. Hikmet Özdemir, No: 6, Mart 2014. 
-Dünya Kiliseler Konseyi Nedir?Mehmet Oğuzhan Tulun, No: 5, Mart 2014. 
-Ermeni Apostolik Kilisesi'nde Yaşanan Anlaşmazlıklar. Mehmet Oğuzhan Tulun, No: 4, Şubat 2014. 
-1915 Olayları ve Türk-Ermeni Uyuşmazlığı. No: 3 Şubat 2014 
-Avrasya’da Bölgesel Bir İşbirliği Mekanizması: Türk Konseyi.Ali Çiviler, No: 2 Şubat 2014. 
-Armenians and Syria 1915 and 2013. Jeremy Salt, No: 1, Şubat 2014. 

***