International Politics after Coronavirus Crisis
İNG.
Executive Editor: Dr. Rahman Dag
International Politics after Coronavirus Crisis
Prof. Cenap Çakmak*
cenapcakmak75@gmail.com
* Professor of International Law and Politics,
Anadolu University Political Reflection
Magazine | Issue 23
International Politics after Coronavirus Crisis
The coronavirus crisis has in a matter of months paralyzed the interstate
system which was working modestly, particularly in certain areas. As
students of the IR, we have witnessed major developments and radical
transformations in the past decades: the Soviet Union collapsed; the EU has
evolved into a strong political entity; international terrorism has made it to
the agenda of world politics in the aftermath of the September 11 attacks;
millions were killed in civil wars in different parts of the world; the socalled
Arab Spring raised—albeit for a brief moment—hopes for sweeping
democratization in the MENA region; ethnic nationalism rose as a driving
force in intra-state disputes, causing fragmentation in national territories;
globalization, conversely, remained an attractive analytical tool to explain
the propensity towards integration. The list can be further extended. In
none of these instances was the international institutions as ineffective as
they are now in dealing with the Coronavirus crisis; the elements and pieces
of global governance did not experience such large scale collapse; the
severity of non-cooperation in the ongoing crisis is incomparable. The
World Health Organization (WHO), supposedly set up to address such
exact global health issues, has done too little other than calling it a
pandemic and urging nations to take care of themselves.
I would not go as far as to call the demise of the IR discipline, along with
the international institutions, norms and the international law as a whole. It
is quite possible that the coronavirus crisis would be remembered in the
history of the IR as an individual case, with no significant implications on
the future nature and conduct of international politics. It is also possible to
be optimistic and assume that the unique features of the crisis, its probable
solutions and the uncertainties surrounding it might have required radical
measures, including a total and absolute withdrawal from the processes of a
globalized world. It appears that the horror the coronavirus caused, due to
the potential collapse of the even the strongest national healthcare system
unless radical and extraordinary measures are taken, led almost all nations
to take unusual steps, including abrupt isolation and cessation of any
interaction with others.
However, the unique circumstances in the ongoing crisis that calls for an
urgent response do not justify the ineptness of the international society that
is built upon the assumption of a normative political design. It is just
sufficient to recall the indifference of the European Union—a shining
example of multilevel governance, democracy promotion and political
cooperation—which failed to give a helping hand to one of its founding
members, Italy, currently in a fierce struggle to contain the epidemic.
How the world ended up here?
A meaningful analysis of international politics should make references to
the dynamics and principles that abstractly create the discipline of the IR as
a political construction. Without such references, any argument will remain
speculative and unsupported. Thus, the ongoing crisis cannot be perfectly
isolated from the past and the practices and paths that created the present.
This is not to suggest a deterministic and linear political evolution; but we
can still speak of an order constructed by diverse political organisms that
are able to make rational decisions, learn from and interact with each other
through socialization. This is an anarchic order which cannot be suggested
to be ideal and which in some cases experiences partial chaos.
Unlike widespread public conviction, international politics are not, and
have never been, all about maximization of power and protection of
national interests. An argument insisting that it is the power that all
matters will instantly make a study of international politics obsolete. As an
analytical endeavour, the study of IR upholds an imagination of political
order; and in most cases, what actually matters is to better understand this
order from a political perspective.
This imagination bears several outcomes: first, if we speak of an order
(which does not necessarily have to be perfect and produce justice and
equality), we also need to refer to a society and a normative setup that
identifies the responsibilities and rights of the constituents. We all know
about the conventional constituents; but what we actually do not know that
they are not unrestricted autonomous entities; they are not independent in
absolute terms. In other words, the states may exist only together with
other subjects which are only possible when they observe and honour their
responsibilities (a fact that essentially necessitates a normative order).
How this discussion relates to the global governance crisis during the
coronavirus pandemic? To begin with, the crisis reveals serious flaws in the
ways global affairs are conducted. Basically, we have an assumption of
connectivity and interdependence between members of the international
society and of a set of rules and code of conduct that sustains this state of
interdependence. However, we have not noticed any trace of a society built
upon the premise of interdependence, of any working rules and of an
approach that prioritizes the common good of that society.
Why have we not seen any useful response by the international society to
the pandemic in a way to make itself noticeable? Obviously, the primary
reason is the lack of political (and collective) interest in the global health
issues, the interest that, given the current crisis, these issues truly deserve.
Any mainstream IR textbook makes mention of these issues within a
political context. But let us not kid ourselves: these references are often of
secondary significance; more importantly, unlike the issues of the so-called
“high-politics,” including terror, civil war, territorial disputes, global health
has not been considered an indispensable part of a strong political
discourse. True, the IR discipline emerged out of the concerns on how to
eliminate the conditions that make wars political alternatives for the states
and how to maintain lasting peace. So this is a discipline whose ontological
justification stems from security-related debates. In recent decades, the
security framework has been extended beyond its traditional themes to
include human beings as an analytical subject (i.e. responsibility to protect
and human security); however, the enhanced framework does not yet make
any reference to global health.
I believe that a more structural problem is the erosion of the state
responsibilities that exist by virtue of acting as sovereign units and the
internationalization and endorsement of this erosion by particularly the big
states. This does not mean much for those who subscribe to the cliché that
international politics recognize no friendship but national interest. As I
noted above, however, international politics becomes analytically
meaningful with the responsibilities attached to the members of the
community. These responsibilities have been redefined constantly over the
past centuries; list of the state responsibilities has been updated; some
becoming less significant, others more powerful. What I am trying to draw
attention to is the growing tendency over the last decades to normalize noncompliance
with what being a member of international society requires.
More precisely, security-focused states like China and Russia, which have
not contributed a great deal to the world’s normative agenda and instead in
many cases acted irresponsibly, are the most to blame. Let us pause for a
moment and think: what position does these states uphold in transnational
issues including global environmental degradation, human rights,
democratization, poverty, inequality and refugees? What contribution have
these states made in the international regimes and mechanisms developed
to address these issues?
This argument may not bear direct relevance to the coronavirus crisis
(except the explicit responsibility of China which, despite calls, has not shut
down wet markets, and denied the existence of a dramatic health problem
that potentially may turn into a global concern until it was too late);
however, the gradual normalization of with drawal from international
norms should be taken into consideration. The explicit or implicit
endorsement of the Crimean annexation and heinous international crimes
in the Syrian civil war (just two examples to cite) is more salient than these
violations themselves. Worse, a number of the states which previously
contributed to the making of international society seems to have joined the
frenzy of deconstructing some of the well-established norms.
What is next?
Those who have a keen interest in foreign policy or international affairs are
often tempted to offer predictions on how the future will look like. The
widely held expectation that the study of IR plays such role is one source of
this temptation. It is at least partly true, as this is one of the functions of the
discipline. But any prediction on the future direction of international
politics should make sense in reference to the underlying logic and
dynamics, as well as observable interplays between changes and
continuities within the international community.
One thing is almost certain to happen: that the current chaos and state of
inaction will be replaced by some sort of coordination and cooperation
which may or may not be conclusive. However, it is hard to argue that
global pandemics will be made part of the political agenda of international
society. Despite that it has been a major concern even at times when the
interstate affairs were dictated by the concept of security dilemma (for three
centuries), cited as the main reason for the states to resort to war, it took a
long time to outlaw conduct of the war in international law (only after the
end of World War II). And yet comprehensive rules of law of armed conflict
have been drafted (the late 1800s and early 1900s) without any serious
objection shortly after the observation (in 1860s) that wars were being
fought in an inhumane manner. Recognition of pandemics as a concern and
issue of international politics is possible via a process of social learning
which we will only observe when the international society is willing and
ready to do so.
Political Reflection
Magazine | Issue 23
***
Türkçesi..,
Koronavirüs Krizi Sonrası Uluslararası Politika
TR
Prof. Cenap Çakmak,Dr. Özgür Tüfekçi,
Koronavirüs Krizi, Sonrası Uluslararası Politika,
Arap Baharı,Dünya Sağlık Örgütü,Uluslararası kurumlar,
Başkan: Dr. Özgür Tüfekçi
Genel Yayın Yönetmeni:
Dr.Rahman Dağ
Koronavirüs Krizi Sonrası Uluslararası Politika
Cenap Çakmak *
cenapcakmak75@gmail.com
* Uluslararası Hukuk ve Siyaset Profesörü,
Anadolu Üniversitesi Siyasi Yansıması
Dergi | Sorun 23
Arap Baharı,Dünya Sağlık Örgütü,Uluslararası kurumlar,
Başkan: Dr. Özgür Tüfekçi
Genel Yayın Yönetmeni:
Dr.Rahman Dağ
Koronavirüs Krizi Sonrası Uluslararası Politika
Cenap Çakmak *
cenapcakmak75@gmail.com
* Uluslararası Hukuk ve Siyaset Profesörü,
Anadolu Üniversitesi Siyasi Yansıması
Dergi | Sorun 23
Koronavirüs Krizi Sonrası Uluslararası Politika
Uluslararası İlişkiler öğrencileri, önemli gelişmelere ve radikal gelişmelere tanık olduk.
Son on yıllardaki dönüşümler:
Sovyetler Birliği çöktü; AB'nin güçlü bir siyasi varlığa dönüştü; uluslararası terörizm başardı 11 Eylül saldırılarının ardından dünya siyasetinin gündemi;
Milyonlarca insan dünyanın farklı yerlerinde iç savaşlarda öldürüldü; Sözde
Arap Baharı - kısa bir an için de olsa - genişleme umutlarını artırdı MENA
bölgesinde demokratikleşme; etnik milliyetçilik itici güç olarak yükseldi
devlet içi anlaşmazlıklarda güç, ulusal bölgelerde parçalanmaya neden olmak;
Küreselleşme, tersine, açıklamak için çekici bir analitik araç olarak kaldı
entegrasyon eğilimi. Liste daha da genişletilebilir. İçinde bu örneklerden hiçbiri
uluslararası kurumlar kadar etkisiz değildi.
Milyonlarca insan dünyanın farklı yerlerinde iç savaşlarda öldürüldü; Sözde
Arap Baharı - kısa bir an için de olsa - genişleme umutlarını artırdı MENA
bölgesinde demokratikleşme; etnik milliyetçilik itici güç olarak yükseldi
devlet içi anlaşmazlıklarda güç, ulusal bölgelerde parçalanmaya neden olmak;
Küreselleşme, tersine, açıklamak için çekici bir analitik araç olarak kaldı
entegrasyon eğilimi. Liste daha da genişletilebilir. İçinde bu örneklerden hiçbiri
uluslararası kurumlar kadar etkisiz değildi.
Şimdi Koronavirüs kriziyle uğraşıyorlar; elementler ve parçalar küresel yönetişimin bu kadar büyük ölçekli bir çöküşü yaşamadığını;
Devam eden krizde işbirliği yapmamanın ciddiyeti kıyaslanamaz.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sözde bu tür kesin küresel sağlık sorunları, buna bir
salgın ve ulusları kendi başlarına bakmaya çağırıyor.
Uluslararası İlişkiler disiplininin ölümü diyecek kadar ileri gitmem.
Uluslararası kurumlar, normlar ve bir bütün olarak uluslararası hukuk.
salgın ve ulusları kendi başlarına bakmaya çağırıyor.
Uluslararası İlişkiler disiplininin ölümü diyecek kadar ileri gitmem.
Uluslararası kurumlar, normlar ve bir bütün olarak uluslararası hukuk.
O koronavirüs krizinin IR'nin bireysel bir vaka olarak geçmişi, üzerinde önemli
bir etkisi yoktur.
bir etkisi yoktur.
Uluslararası siyasetin gelecekteki doğası ve davranışı. Ayrıca mümkündür
iyimser olun ve krizin benzersiz özelliklerinin muhtemel çözümler ve onu çevreleyen belirsizlikler, radikal işlemlerden tamamen ve mutlak çekilme dahil olmak üzere önlemler küreselleşmiş dünya.
iyimser olun ve krizin benzersiz özelliklerinin muhtemel çözümler ve onu çevreleyen belirsizlikler, radikal işlemlerden tamamen ve mutlak çekilme dahil olmak üzere önlemler küreselleşmiş dünya.
Görünüşe göre koronavirüsün neden olduğu dehşet, en güçlü ulusal sağlık sisteminin bile potansiyel çöküşü radikal ve olağanüstü önlemler alınmadıkça,
hemen hemen tüm ulusların önderliğinde herhangi bir başkalarıyla etkileşim.
Bununla birlikte, devam eden krizin bir acil müdahale, uluslararası toplumun
beceriksizliğini haklı çıkarmaz.
Normatif bir politik tasarım varsayımı üzerine inşa edilmiştir.
Sadece Avrupa Birliği'nin kayıtsızlığını hatırlamak için yeterli - parlak bir
çok düzeyli yönetişim, demokrasinin teşvik edilmesi ve politik işbirliği - kuruluşlarından birine yardım eli uzatamadı üyeleri, İtalya, şu anda salgını kontrol altına almak için çetin bir mücadele içinde.
çok düzeyli yönetişim, demokrasinin teşvik edilmesi ve politik işbirliği - kuruluşlarından birine yardım eli uzatamadı üyeleri, İtalya, şu anda salgını kontrol altına almak için çetin bir mücadele içinde.
Dünya buraya nasıl geldi?
Uluslararası siyasetin anlamlı bir analizi, IR disiplini soyut olarak yaratan dinamikler ve ilkeler politik bir yapı. Bu tür referanslar olmadan, herhangi
bir argüman kalacaktır spekülatif ve desteklenmeyen. Bu nedenle, devam eden kriz mükemmel olamaz Geçmişten ve bugünü yaratan uygulama
ve yollardan izole edilmiştir.
Uluslararası siyasetin anlamlı bir analizi, IR disiplini soyut olarak yaratan dinamikler ve ilkeler politik bir yapı. Bu tür referanslar olmadan, herhangi
bir argüman kalacaktır spekülatif ve desteklenmeyen. Bu nedenle, devam eden kriz mükemmel olamaz Geçmişten ve bugünü yaratan uygulama
ve yollardan izole edilmiştir.
Bu, deterministik ve doğrusal bir siyasi evrim önermek değildir; ama biz
hala çeşitli siyasi organizmalar tarafından inşa edilen bir düzenden bahsedebilir.
rasyonel kararlar verebilir, birbirlerinden öğrenebilir ve birbirleriyle etkileşim kurabilirler sosyalleşme yoluyla. Bu, önerilemeyecek anarşik bir düzen ideal olmak ve bazı durumlarda kısmi kaos yaşayanlar.
Yaygın kamu kanaatinin aksine, uluslararası politika değildir ve hiç olmadı, her şey gücün maksimize edilmesi ve ulusal çıkarlar.
hala çeşitli siyasi organizmalar tarafından inşa edilen bir düzenden bahsedebilir.
rasyonel kararlar verebilir, birbirlerinden öğrenebilir ve birbirleriyle etkileşim kurabilirler sosyalleşme yoluyla. Bu, önerilemeyecek anarşik bir düzen ideal olmak ve bazı durumlarda kısmi kaos yaşayanlar.
Yaygın kamu kanaatinin aksine, uluslararası politika değildir ve hiç olmadı, her şey gücün maksimize edilmesi ve ulusal çıkarlar.
Her şeyin güç olduğu konusunda ısrar eden bir argüman meseleler anında uluslararası siyaset üzerine bir çalışmayı modası geçmiş hale getirecektir.
Bir analitik çaba, Uluslararası İlişkiler araştırması, politik sipariş; ve çoğu durumda, asıl önemli olan, bunu daha iyi anlamaktır.
Bu hayal gücünün birkaç sonucu vardır: Birincisi, bir düzenden bahsedersek
(mükemmel olması ve adalet ve eşitlik üretmesi zorunlu değildir), aynı zamanda bir topluma ve seçmenlerin sorumluluklarını ve haklarını tanımlayan normatif bir düzene de atıfta bulunmamız gerekir.
Hepimiz geleneksel bileşenleri biliyoruz; ama aslında bunların sınırsız özerk varlıklar olmadıklarını bilmediğimiz şey; mutlak anlamda bağımsız değillerdir.
Başka bir deyişle, devletler ancak sorumluluklarını gözlemlediklerinde ve onurlandırdıklarında mümkün olan diğer konularla birlikte var olabilirler
(esasen normatif bir düzeni gerektiren bir gerçek).
Bu tartışma, şu sıradaki küresel yönetişim kriziyle nasıl ilişkilidir?
korona virüs pandemi si ?
Öncelikle, kriz küresel meselelerin yürütülme şeklindeki ciddi kusurları ortaya çıkarıyor. Temel olarak, uluslararası toplumun üyeleri arasında bağlantı ve karşılıklı bağımlılık ve bu karşılıklı bağımlılık durumunu sürdüren bir dizi kural ve davranış kuralları varsayımına sahibiz.
Bununla birlikte, karşılıklı bağımlılık, herhangi bir çalışma kuralı ve o toplumun ortak yararına öncelik veren bir yaklaşım temelinde inşa edilmiş bir toplumun izine rastlamadık.
Neden uluslararası toplumun pandemiye kendini farkedecek bir şekilde yanıt vereceğini görmedik?
Neden uluslararası toplumun pandemiye kendini farkedecek bir şekilde yanıt vereceğini görmedik?
Açıkçası, birincil neden, küresel sağlık sorunlarına siyasi (ve toplu) ilgi eksikliği, mevcut kriz göz önüne alındığında, bu sorunların gerçekten hak ettiği ilgidir. Herhangi bir ana akım Uluslararası İlişkiler ders kitabı, bu konulardan politik bir bağlamda bahsetmektedir.
Ama kendimizi kandırmayalım: bu referanslar genellikle ikincil öneme sahiptir; daha da önemlisi, terör, iç savaş, toprak anlaşmazlıkları dahil sözde “yüksek siyaset” meselelerinin aksine, küresel sağlık, güçlü bir siyasi söylemin vazgeçilmez bir parçası olarak görülmedi.
Doğru, Uluslararası İlişkiler disiplini, savaşları devletler için siyasi alternatifler haline getiren koşulların nasıl ortadan kaldırılacağına dair endişelerden ortaya çıktı.
ve kalıcı barışın nasıl korunacağı. Dolayısıyla bu, ontolojik gerekçelendirmesi güvenlikle ilgili tartışmalardan kaynaklanan bir disiplindir.
Son yıllarda, güvenlik çerçevesi geleneksel temalarının ötesine geçerek insanları analitik bir konu olarak (yani koruma sorumluluğu ve insan güvenliği)
içerecek şekilde genişletildi; ancak, geliştirilmiş çerçeve henüz küresel sağlığa herhangi bir gönderme yapmamaktadır.
Daha yapısal bir sorunun devletin aşınması olduğuna inanıyorum egemen birimler olarak hareket etme ve bu erozyonun özellikle büyük devletler tarafından uluslararasılaşması ve onaylanması nedeniyle var olan sorumluluklar.
içerecek şekilde genişletildi; ancak, geliştirilmiş çerçeve henüz küresel sağlığa herhangi bir gönderme yapmamaktadır.
Daha yapısal bir sorunun devletin aşınması olduğuna inanıyorum egemen birimler olarak hareket etme ve bu erozyonun özellikle büyük devletler tarafından uluslararasılaşması ve onaylanması nedeniyle var olan sorumluluklar.
Bu, uluslararası siyasetin dostluktan ziyade ulusal çıkar tanıdığı klişesini kabul edenler için pek bir anlam ifade etmiyor.
Yukarıda belirttiğim gibi, ancak, uluslararası siyaset analitik olarak
üyelerine verilen sorumluluklarla anlamlı topluluk.
üyelerine verilen sorumluluklarla anlamlı topluluk.
Bu sorumluluklar, geçtiğimiz yüzyıllarda sürekli olarak yeniden tanımlanmıştır; devlet sorumluluklarının listesi güncellendi; bazıları daha az önemli, bazıları daha güçlü hale geliyor. Dikkat çekmeye çalıştığım şey, son on yılda uluslararası toplumun bir üyesi olmanın gerektirdiklerine uyumsuzluğu normalleştirme eğiliminin artmasıdır. Daha doğrusu, dünyanın normatif gündemine çok fazla katkıda bulunmayan ve bunun yerine çoğu durumda sorumsuzca hareket eden Çin ve Rusya gibi güvenlik odaklı devletler en çok suçlanan ülkelerdir.
Bir an için durup düşünelim:
Bu devletler, küresel çevresel bozulma, insan hakları, demokratikleşme, yoksulluk, eşitsizlik ve mülteciler dahil olmak üzere ulus ötesi meselelerde
hangi pozisyonda duruyor? Bu devletler, bu sorunları ele almak için geliştirilen uluslararası rejimlere ve mekanizmalara ne gibi katkılarda bulundular?
Bu argüman koronavirüs kriziyle doğrudan alakalı olmayabilir.
(çağrılara rağmen ıslak piyasaları kapatmayan ve çok geç olana kadar potansiyel olarak küresel bir endişeye dönüşebilecek dramatik bir sağlık sorununun varlığını reddeden Çin'in açık sorumluluğu hariç); bununla birlikte, uluslararası normlardan uzaklaşarak yavaş yavaş normalleşmesi dikkate alınmalıdır. Kırım ilhakının ve Suriye iç savaşındaki iğrenç uluslararası suçların açık veya örtük olarak onaylanması (alınacak sadece iki örnek), bu ihlallerin kendisinden daha dikkat çekicidir. Daha da kötüsü, uluslararası toplumun oluşumuna daha önce katkıda bulunan bazı devletler, bazı köklü normların yapısökümünün çılgınlığına katılmış gibi görünüyor.
Sırada ne var?
Dış politikaya veya uluslararası ilişkilere meraklı olanlar, genellikle geleceğin nasıl görüneceğine dair öngörülerde bulunma eğilimindedir.
Uluslararası İlişkiler çalışmalarının bu tür bir rol oynadığına dair yaygın olarak kabul gören beklenti, bu günaha.
En azından kısmen doğrudur, çünkü bu, disiplin. Ancak uluslararası alanın gelecekteki yönü hakkında herhangi bir öngörüde bulunulabilir.
Siyaset, temelde yatan mantık ve dinamiklerin yanı sıra değişiklikler ve değişimler arasındaki gözlemlenebilir etkileşimler uluslararası toplum içinde süreklilikler.
Bu argüman koronavirüs kriziyle doğrudan alakalı olmayabilir.
(çağrılara rağmen ıslak piyasaları kapatmayan ve çok geç olana kadar potansiyel olarak küresel bir endişeye dönüşebilecek dramatik bir sağlık sorununun varlığını reddeden Çin'in açık sorumluluğu hariç); bununla birlikte, uluslararası normlardan uzaklaşarak yavaş yavaş normalleşmesi dikkate alınmalıdır. Kırım ilhakının ve Suriye iç savaşındaki iğrenç uluslararası suçların açık veya örtük olarak onaylanması (alınacak sadece iki örnek), bu ihlallerin kendisinden daha dikkat çekicidir. Daha da kötüsü, uluslararası toplumun oluşumuna daha önce katkıda bulunan bazı devletler, bazı köklü normların yapısökümünün çılgınlığına katılmış gibi görünüyor.
Sırada ne var?
Dış politikaya veya uluslararası ilişkilere meraklı olanlar, genellikle geleceğin nasıl görüneceğine dair öngörülerde bulunma eğilimindedir.
Uluslararası İlişkiler çalışmalarının bu tür bir rol oynadığına dair yaygın olarak kabul gören beklenti, bu günaha.
En azından kısmen doğrudur, çünkü bu, disiplin. Ancak uluslararası alanın gelecekteki yönü hakkında herhangi bir öngörüde bulunulabilir.
Siyaset, temelde yatan mantık ve dinamiklerin yanı sıra değişiklikler ve değişimler arasındaki gözlemlenebilir etkileşimler uluslararası toplum içinde süreklilikler.
Bir şeyin gerçekleşeceği neredeyse kesindir: mevcut kaos ve eylemsizliğin yerini bir tür koordinasyon ve işbirliği alacak kesin olabilir veya olmayabilir. Ancak bunu iddia etmek zor küresel pandemiler uluslararası kamuoyunun siyasi gündeminin bir parçası haline getirilecektir.
Toplum.
Buna rağmen, zaman zaman büyük bir endişe kaynağı Devletler arası ilişkiler güvenlik ikilemi kavramı tarafından dikte edildi (üç kişi için yüzyıllar), devletlerin savaşa başvurmasının ana nedeni olarak gösterilen, bir uluslararası hukukta savaşın yürütülmesini yasaklamak için uzun bir süre (Ancak II.Dünya Savaşı'nın sonu).
Ve yine de kapsamlı silahlı çatışma hukuku kuralları (1800'lerin sonları ve 1900'lerin başları) herhangi bir ciddi (1860'larda) savaşların olduğu gözleminden kısa bir süre sonra itiraz insanlık dışı bir şekilde savaştı. Pandemilerin bir endişe olarak kabul edilmesi ve uluslararası politika meselesi bir sosyal öğrenme süreci ile mümkündür sadece uluslararası toplum istekli olduğunda gözlemleyeceğiz ve
bunu yapmaya hazır.
Siyasi Düşünce Dergi | Sorun 23
***
