1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 31

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 31

4.1.3. Seçimler 

Belediye seçimleri 26 Mayıs 1946’da sabah saat 8:00’ de baslamıstır. Seçim 
nedeniyle parti ve belediye binaları bayraklarla donatılmıs, Halkevi bandosu Aydın merkezde marslar çalmıstır. Seçim sandıklarının baslarında DP müsahitleri de bulunmustur. Seçime DP’li vatandasların da istirak ettigi görülmüstür. Bu kisiler, CHP adaylarına oy vermistir. Seçime girmemesine ragmen Çine’de DP’ye oy çıkmıstır. Nazilli’de Çapa Hasan Mahallesi’nde CHP’lilerle DP’liler arasında yasanan küçük bir tartısmanın dısında Aydın’daki seçimlerde herhangi ciddi bir olay yasanmamıstır. DP müsahidi seçim defterini incelemek istemis ancak kanunun kendisine bu yetki tanınmadıgı gerekçesiyle bu istegi sandık komisyonu tarafından geri çevrilmistir. Bunun üzerine olay yerine DP baskanı Dr. İsmail Hakkı Sevkay gelmis, kendisi de bu istek dogrultusunda ısrar edince kanuna göre seçimin gizli oldugu kendisine söylenmistir.(*) 

Tablo 4.4:Seçime Katılan Seçmen Sayısı 

(*) Bu seçimde yürürlükte olan seçim kanuna göre açık oy, gizli sayım ilkesi uygulanmıştır. Daha sonra muhalefet demokratik olmayan bu seçim kanununu değiştirmek için çaba harcayacaktır. 

Tablo 4.5:Seçime Katılım Oranları 

Seçimlere katılım en düsük oldugu yer Nazilli, en yüksek oldugu yer ise 
Kuyucak olmustur. 

Seçimlere katılımın düsük oldugu iktidar partisi sorumlularınca da ifade edilmis 
ve müfettis raporlarına göre seçime katılımın düsük olmasının nedenleri söyle sıralanmıstır: 
-Nazilli’de İstanköy muhacirleri, Basma Fabrikası barakalarında iskân etmekteyken bu bölgeden ayrılmıstır. 
-Bölgeden göç edenlerin, ölenlerin, askerde olanların kaydı seçmen listelerinden silinmemistir. 
-Pek çok vatandas listelere adını zamanında kaydettirmedigi için oy kullanamamıstır. 
-Seçim günü havanın yagmurlu olması seçime istirak oranını düsürmüstür. 
Seçime katılımın düsük olmasından yola çıkarak CHP müfettisi seçmen 
listelerinin daha uzun süre askıda kalmasını istemistir. Müfettis raporlarına göre 
muhtarların mahalle ya da köylerine göçle yeni yerlesenlerin ya da resitlik nedeniyle seçmen olan kisilerin tespit etmesi ve listelere yazması saglanmalıdır. Muhtarlar aracılıgıyla askere giden ya da bulundugu bölgeden göçen veya ölen kisiler tespit edilip bu kisilerin isimleri seçmen listelerden silinmelidir. Seçimlerde oy kullanma süresi birkaç saat uzatılmalıdır.843 

Seçimler olaysız geçmis, Demokratlar bu seçimlerde kendilerinden beklenen 
olgunlugu göstermistir. CHP Aydın İl Baskanı Avukat Neset Akkor “Bu seçimlerin daha önceki seçimlere göre daha olgun geçtigini, aynı zamanda seçimlere istirak oranının yüksek oldugunu” söylemistir. DP Aydın l Baskanı Etem Menderes de “seçimlerde demokratik hareket edildigini belirtmistir”.844 Ancak Demokrat İzmir gazetesine göre halk seçime karsı ilgisiz davranmıstır. Gazete Aydın merkezde 8.987 seçmenden 4.775 seçmenin seçime istirak etmesini buna örnek göstermistir. Vali, seçime katılan insan sayısında artıs olur beklentisiyle oy kullanma süresini bir saat daha uzatmak istemistir. Fakat DP’lilerin müdahalesiyle bu uygulamadan vazgeçilmistir. 
Seçimde bazı bayanların, sizi jandarma bekliyor denilerek seçim sandıgının basına getirildigi görülmüstür. Özellikle memur ve memur aileleri tazyik altında seçimlere istirak etmistir. Kimi oy pusulalarını seçim sandıgı basındaki memurların doldurdugu görülmüstür.845 

Seçimler sonucunda Aydın Belediye Meclisi üyeliklerine seçilenler: 

Raif Aydogdu (Belediye Baskanı) 
Orhan Çiftçi (Çiftçi) 
Eyüp Sahin (Fabrikatör) 
Dr. Hulusi Eralp (Serbest hekim) 
A. Emin Arkayın (Türk Hava Kurumu Direktörü) 
Raif Günaydın (Tüccar) 
Hasan Sabuncuoglu (Tüccar) 
Vehbi Aydınlıer (Müteahhit)(*) 
İhsan Uzman (Avukat) 
Hüsnü Cihan (Avukat) 
Rifat Kodik (Manifaturacı) 
İrfan Salyam (Fen memuru) 
Ali Rıza Özkavruk (Tuhafiyeci) 
Kazım Aydınel (Kırtasiyeci) 
Osman Nuri Akçasu (Avukat) 
Dr. Nuri Erkan (Serbest operatör) 

(*) Bahçıvan Vehbi olarak tanınmaktaydı. 

Hilmi Yazıcıoglu (Manifaturacı) 
Hikmet Sölen(THK muhasibi) 
Nail Ergun (Çiftçi) 
A. Sükrü Saray (Bakkal) 
Dr. Nafiz Yazgan(Serbest hekim) 
Lütfü Taskın (Keresteci) 
Abdullah Egilmez (Zeytinyagcı).846 
Nazilli’de Belediye Meclisi üyeligini kazananlar: 
Rıfat Tuncer (Belediye Baskanı) 
Emin Bilgin 
Dr. smail Süner 
Dr. Kamil Alptuna 
Mehmet Erten 
Ragıp Tapucu 
brahim Yavasoglu 
Haydar Bilgin 
Mehmet Bukey 
Halil Çetinol 
Hakkı Orguç 
Nedim Yıldırım 
Nuri Tükenmez 
Ahmet Soysal 
Ahmet Çilingiroglu 
Hüseyin Adas 
Sezai Dalyan 
Ali Gedik 
Süleyman Öcal 
Haydar Gürsel 
Osman Akyavas 
Necip Tiryakioglu 

Diger yerlesim yerlerinde belediye baskanlıklarını kazananlar: 

1-Mustafa Aksoy (Atça) 
2-Arif İlgi (Kuyucak) 
3-Mehmet Oral ( ncirliova) 
4-Neset Zincirci (Germencik) 
5-Mehmet Ali Tuncer(Karacasu) 
6-Mehmet Çobanoglu(Koçarlı).847 

Tablo 4.6:Belediye Baskanlıgına Seçilenler 

Aydın ilinde seçilen belediye baskanları tamamı çiftçi ya da tüccar kökenlidir. 
Bürokrat ve memur kökenli kisiler belediye baskanlıklarına talip olmamıslardır. 
Belediye Baskanlıgı Ve Meclisi Üyeliklerini Kazanan Adaylarla lgili statistikler: 

Tablo 4.7:Aydın Merkez İlçe Aydın Merkez İlçe 

Aydın Merkez İlçe’de DP’ye kayıtlı bir vatandasın belediye meclis üyeligine 
seçilmesi gözlerden kaçmamıstır. 

Tablo 4.8:Bozdogan 

Tablo 4.9: Çine 

Tablo 4.10:Karacasu 

Tablo 4.10:Koçarlı 

Belediyelerin meclis üye sayısı sahip oldukları nüfusa göre belirlenmistir. Buna 
dayanarak ilçe belediyelerinden en az meclis üyesine sahip yer Koçarlı olmustur. 

Tablo 4.11: Nazilli 

Tablo 4.12: Söke 

Aydın ilinde 14 yerlesim yerinde yapılan belediye seçimlerinde baskanlıkların 
tamamını CHP’li adaylar kazanmıstır. Baskanlıkları bagımsız adaylardan kazanan 
olmamıstır. DP’liler seçime katılmamasına ragmen kendilerine mensup ya da temayül gösteren sahsiyetlerin seçilmesine çalısmıslardır. Bu yüzden pek çok DP mensubu vatandaslar seçimlerde oy kullanmıslardır. Seçimlerle ilgili olarak CHP Müfettisi seçim sandıklarını dolastıgını DP’liler dahil hiç bir sikâyette bulunulmadıgını parti Genel Sekreterligi’ne rapor etmistir. CHP il genelinde belediye meclisleri için 199 üye kazanırken, bagımsızlar 1, DP ise 3 üyelik kazanmıstır. Belediye seçimlerinden sonra Eski Aydın Milletvekili Fuat Erlaçin 03 Haziran 1946 tarihinde CHP Genel Sekreterligi’ne gönderdigi mektupta, CHP’nin çok büyük hata yaptıgını, 15 yıl boyunca maske takmıs kisilere Aydın’da iktidar verdigini söylemistir. Bundan dolayı da istidadı büyük pek çok insanın ihmal edildigini, CHP’nin kendi kadrolarını yetistirmedigini belirtmistir. CHP’nin çok hızlı bir sekilde bu meseleyi ele alması ve kendi kadrolarını yetistirmesi gerektigini ifade etmistir.

Seçimler sonucu belediye meclislerinde çehreler degismis ve meclisler genel 
olarak gençlesmisti. İl genelinde belediye meclislerin üye sayısının %59 yeni seçilmis üyelerden olusmustur. CHP kendi belirledigi adayların dısındaki adaylara oy veren CHP’li üyelere ihtar cezası vermistir. CHP müfettisligince hazırlanan seçim raporunda Aydın ilinde seçimlerin genelde sikâyetsiz, düzenli ve kanunlara uygun olarak gerçeklestigi ifade edilmistir. Seçimlere istirak oranı %63’tür. Raporda seçilen üyelerin halkı memnun ettigi ve yeni baskanların eskilere oranla daha yeterli bulundugu iddia edilmistir. Demokrat Parti’nin seçimleri etkileme çabalarının da sonuçsuz kaldıgı vurgulanmıstır. 848 

BU BÖLÜM DİPNOTLARI;

842 Anadolu, 27 Mayıs 1946. 
843 BCA, 490.01/245.974.1. 
844 Anadolu, 27 Mayıs 1946. 
845 Demokrat Parti, 27 Mayıs 1946. 

846 Anadolu, 29 Mayıs 1946. 

847 Anadolu, 2 Haziran 1946 
848 BCA, 490.01/245.974.1. 


32 CÜ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 30

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 30

3.2.4. 1949 YILI KONGRELERİ

Aydın merkezde bulunan üç mahallenin DP ocak kongreleri 8 Kasım 1949’da 
Sögütlü Kahve’de yapılmıstır. Burada Rıza Gökdag ve Adnan Menderes birer konusma yapmıslardır. Adnan Menderes konusmasında sunları ifade etmistir: “Konusmamda Milli ‘Husumet Andı’na açıklık getirmek istiyorum. Milli Husumet diye bir sey yoktur. Husumet rejime degil iktidara karsıdır. Hakkına razı olmayan ve mutlaka yerinde kalmak isteyen bir zihniyete karsı hasım olunacagı tabidir. Biz mutlaka iktidara gelmek için degil demokrasiyi tesekkül etmek için kurulmus bir partiyiz. İktidara yürüdügümüze de süphe yoktur. İyi bir seçim kanunu çıkacak ve iyi bir seçim yapılacaktır. Bugünkü yol bizi mutlaka iktidara götürecektir. Önümüzdeki seçimde milletvekilimiz 150–200 adet olmazsa seçimin hileli oldugu anlasılacak ve milli bir buhran dogacaktır.” 

Anadolu gazetesi, Adnan Menderes’in kongre konusmasını lâfazanlık, tehdit ve 
tezat dolu olarak nitelendirilmistir. Anadolu gazetesine göre; DP’nin demokrasiyi 
getirecek parti olarak nitelendirilmesi bir garabettir. Çünkü Türkiye’de demokrasinin kapısı ilk kez CHP tarafından açılmıstır. Yine aynı gazeteye göre DP’nin iktidar olmak amacıyla kurulmadıgını söyleyen Adnan Menderes DP’nin iktidara yürüdügünü söylemesiyle kendi kendisine tezada düsmüstür. Adnan Menderes millete husumetlerinin olmadıgını, husumetin iktidara karsı oldugunu söyleyerek lâfazanlık yapmaktadır. Anadolu gazetesi söyle bir soru yöneltmistir: ‘İktidarı elinde tutan CHP mensupları baska bir milletten midir?’ Yine Anadolu gazetesine göre, seçimlerin güvenilir sekilde yapılacagını bile bile Adnan Menderes’in kazanacakları milletvekili sayısını söylemesi ve bu sayının altında milletvekili sayısı çıkarsa buhran dogacagını söylemesi CHP iktidarına ve millete karsı yöneltilen bir tehdittir. DP seçimlerin aleyhlerinde sonuçlanması durumunda bir ihtilal hazırlıgı içindedir.823 

Yapılan Seçimler sonucunda; Hürriyet Ocagı İdare Kurulu asil üyeliklerine: 
Himmet Kaya, Selim Ustabası, Sabri İlkgil, Saban Mantar, İbrahim Eren, Ali İsçi, Hürriyet Ocagı İdare Kurulu yedek üyeliklerine: Sükrü Akyüz, Sabri Yokaç, Kamil Çine, Mehmet Tütüncü, Hakkı Doyuran, M. Ali Kuzu, M. Emin Tuzcu, 
Hürriyet Ocagı’ndan ilçe kongre delegeligine: Hasan Alpargun, Emin Arslan, 
Nizamettin Akçasu, Saban Mantar, Ali Uysal, Sükrü Akyüz, Ahmet Özen, İsmail 
Tunçer, Adil Türkan, Cumhuriyet Ocagı İdare Kurulu asil üyeliklerine: Galip Ünlütürk, Cemal Ekinci, Sadık Candas, M. Böcekli, Ali Uysal, smail Kutlutürk, 
Cumhuriyet Ocagı’ndan ilçe kongre delegeligine: Galip Ünlütürk, Cemal Ekinci, Sadık Candas, Fikret Suvari, İsmail Yokaç, Ragıp Güngör, İsmail Kutlutürk seçilmislerdir.824 

Kösk Kongresi 

Kösk DP Bucak Kongresi 14 Aralık 1949’da yapılmıstır. Kongre divanına Rıza 
Gökdag, Ragıp Ege, Galip Ünlütürk, Mehmet Demir seçilmistir. Bucak dare 
Kurulu’nun faaliyet raporunda CHP’nin muhtarlar ve kooperatifler kanalıyla vatandasa hala baskı yapdıgı ile ileri sürülmüstür. Faaliyet raporu su cümlelerle sona ermistir: “1950 seçimlerinde DP iktidara gelmesi muhtemeldir… Bize hiçbir baskı, hiçbir kanunsuz hareket tesir yapamaz. Çünkü azmimiz ve inancımız büyüktür. Allah haklının yardımcısıdır.” 

Seçimlerden sonra yeni İdare Kurulu’na: Fikri Kaya, Ali Turan, Nuri Altıntas, 
Abdullah Keçeci, İbrahim Toksöz, Ahmet Hayta; 

İlçe Kongre delegeligine de: Fikri Kaya, Muammer Elverir, Abdullah Keçeci, Ahmet Hayta, Mehmet Sahin, M. Emin Apaydın, Ali Turan seçilmislerdir. 

Dalama Kongresi 

14 Aralık 1949’da yapılan DP Dalama Kongresi Ahmet Güçsay’ın konusmasıyla 
açılmıstır. Ahmet Güçsay bu konusmasında tek partiyle idare edilen tüm ülkelerin bütün dünyanın huzurunda kötü bir durumda oldugunu belirtmistir. Kongre divanına Rıza Gökdag, Ragıp Ege, Galip Ünlütürk, Hakkı Uçkaç seçilmistir. Faaliyet raporu ve bütçe, tartısmaların ardından kabul edilmistir. 

Galip Ünlütürk kongrede yaptı konusmada CHP’yi çok agır bir dille suçlamıstır: 
“Anayasa’nın 3. maddesi -Hâkimiyet kayıtsız sartsız milletindir- der. Fakat ne acıdır ki birçok devlet asırlarca evvel buna kavustukları halde, biz hale bu ülküyü gerçeklestirmek için ugrasıyoruz. 18 milyonluk Türk milletini sinesinde toplamıs olan DP bunda muaffak olacaktır. Millet ister de olmaz mı? O muazzam kuvvetin önünde küçük bir zümreye dayanan CHP nasıl dayanabilir? 25 seneden beri memleketi bir çiftlik gibi idare eden Halk Partisi iktidarını millet artık istemiyor. 1950 seçimleri milli idarenin tecellisi ile neticelenecektir. Gelecek yıl ki kongremiz bir iktidar partisi kongresi olacaktır.” 

Kongre sonunda yapılan seçimlerin ardından İdare Kurulu’na: İsmail Dönmez, 
Mustafa İnal, İsmail Ugurlu, Rasit Erkal, Mustafa Ünal, Aziz Demirci; 
İlçe Kongresi delegeligine: Mustafa Özkan (Mestan Efe), smail Dönmez, Sükrü Balcı, Murat Coskun, Mehmet Gönel, Ahmet Tasçı seçilmislerdir.825 
Kusadası Kongresi 1 Aralık 1949’da toplanan Kusadası DP Kongresi’ne zmir İdare Kurulu’ndan Osman Kapani, Pertev Arat, Halim Alanyalı, Sadık Giz ve Mehmet Aldemir de katılmıstır. Kongre baskanlıgına Ahmet Ferahlı, katipliklere Ahmet Güçsav ve Ahmet Demirci seçilmislerdir. Kongreye idare kurulu faaliyet raporu ve bir önceki yılın hesapları DP ilçe baskanı Dr. Hulusi Buyral tarafından sunulmustur. 
Osman Kapani kongrede bir konusma yapmıstır. Kongrede dile getirilen dilek ve 
temenniler su baslıklar altında ifade edilmistir. 
- Kusadası Belediyesi güzel çalısmamaktadır. 
- Zeytin fiyatları sürekli yükselip düsmesi çiftçiye zarar vermektedir. 
- Tütüncülügümüzün gelismesi için Amerikan piyasasına açılmamız gerekmektedir. 

Kongre sonunda yapılan seçimlerde yeni seçilen İlçe İdare Kurulu su isimlerden 
olusmustur: Dr. Hulusi Baykal, İbrahim Öçkal, Kasım Yaman, Sükrü Küçük, Nuri 
Kutlu, Abdülkadir Çorapçı, Mustafa Yalçın.826 

Nazilli Kongresi 

Nazilli İlçesi DP Kongresi 25 Aralık 1949’da Yeni Sinema Salonu’nda 
toplanmıstır Kongre baskanlıgına Avukat Nail Geveci, ikinci baskanlıga Dr. Hakkı 
Savkay, kâtipliklere Nuri Özsan, M. Ali Özden (DP Bozdogan Bsk.) seçilmistir. 
Kongre’ye 140 delege istirak etmistir. Kongrede Millet Partisi dare Kurulu ve CHP müsahitleri de bulunmustur. Kongreye sunulan raporda Nazilli DP üye sayısının 18.431 kisi oldugu söylenmistir. Nazilli’de yayımlanan CHP taraftarı olan kimi gazeteler Nazilli DP’de nifak ve ayrılıkların oldugunu iddia etmistir. Ancak DP kongresinde yakalanan havayla bu iddialar yalanlanmıstır. Kongreye Avukat Ahmet Güçsay, Mithat Levent, Eyüp Sahin, Ekrem Torunlu da katılmıstır. 
Kongrede yeni İdare Kuruluna: Sevki Hasırcı (140 oy), Av. Nail Geveci (133 
oy), Dr. Fuat Köseoglu (106 oy), Dr. Hakkı Sevkay (99 oy), Av Sakir Özdamar (95 oy), Av. Resat Özer (84 oy), Av. Fahri Sevin (69 oy); 
İdare Kurulu yedek üyeliklerine: Ali Amasya(Fabrikatör), Hakkı Zeybek(tüccar), Hakkı Zeybek(Tüccar), Emin Ünal(Tüccar), Rasim Sabuncu(Tüccar), Av. rfan Onur, Dr. Arif Sarp, Sabri Becerik (Manifaturacı) seçilmislerdir. 

İdare Kurulu kendi içinde görev bölümünü söyle yapılmıstır: Sevki Hasırcı Baskanlık, Avukat Nail Geveci ikinci baskanlık, Av. Fahri Sevim muhasip üyelik, Av. Sakir Özdamar katip üyelik.827 

Aydın İl Kongresi 

DP Aydın İl Kongresi 18 Mart 1950 tarihinde yapılmıstır. Kongrede seçilen kimi 
adayların tüzüge uygun seçilmedigi konusunda Kongre Divanı’na itirazlar yapılmıs ancak bu itirazlar Kongre Divanı’nca dikkate alınmamıstır. Kongrede Eskisehirli selzedelere yardım konusu da gündeme gelmis ve yardımların parti tarafından olusturulacak bir komite tarafından toplanması istenmistir.(*) 
(*) Mehmet Böcekli kendisinin ayni yardımlarının konulabilmesi için 45 adet bos teneke verebilecegini söylemistir. 

Mekki Özkaya: “Biz bin dört yüz senelik bir milletiz. Yüz senelik Amerika’dan 
yardım dileniyoruz.” derken Fevzi Lütfü Karaosmanoglu da aynı görüsler paylasmıstır. Adnan Menderes bu konusmalara su sekilde cevap vermistir: “Arkadaslarım beni affetsin ama bazı sözler hududunu asıyor. Türk milleti kimseden yardım dilemek mevkiinde degildir. Bunu burada söylemekte fayda vardır, bu yardımdan İngiltere ve Fransa da yararlanmaktadır. Biz de onlar gibi umumi yardımdan faydalanıyoruz.” Ali Amasyalı Türk köylüsünün mahsulünün para etmedigini söylemistir. Ancak konusmasının ileri safhalarında kendisinin çalısarak zengin olmus bir çiftçi oldugunu da söylemeden geçememistir. Yine Atatürk’ün CHP’nin banisi oldugunu söyleyenler, sunu da bilmelidirler ki Atatürk yasasaydı simdi DP’ye geçerdi demistir. Bu memleketi CHP kurtardı diyenler, Kurtulus Savası’nda CHP’nin adının bile olmadıgını bilmelidirler seklinde konusmasını sürdürmüstür. Fevzi Lütfü Karaosmanoglu kürsüye geldiginde bu 
lafazanlıklara son vermek istemis, bunun için söyle konusmustur: “DP hareketi 
baslarken su veya bu insana, cemiyete ya da zümreye düsmanlık için kurulmus degildir. 

DP’nin gayesi bellidir.”Kongre 2 ay boyunca Celal Bayar kongreye katılabilir diye 
ertelenmistir. Buna ragmen Celal Bayar kongreye katılamamıstır. 
Etem Menderes’in okumus oldugu faaliyet raporu kimi delegeler tarafından 
siddetle elestirilmistir. Atçalı Sükrü Demirayak “Raporda 15 sayfalık edebiyat 
yapılmıstır” demis ve İdare Kurulu’nun tekrar seçilmesini istememistir. Avukat Resat Özarda raporda Demokrat Parti’nin II. Genel Kurultayı’ndan ve DP’nin bir zaferi olan Seçim Kanunu’ndan bahsedilmemesini büyük bir eksiklik olarak gördügünü söylemistir. Kimi delegelerse eski faaliyet raporlarında DP’nin baskı ve siddete maruz kaldıgından söz edildigi halde bu faaliyet raporunda niçin böyle yapılmadıgını sormuslardır. Kongrede yapılan konusmalarda;

Av. İrfan Konur: “ Biz henüz iktidarda degiliz. Ancak Ortaklar Belediye 
baskanlıgını kazandık. İnsanlar eger biz iktidara gelecek olursak bunun nasıl bir 
yönetim olacagına Ortaklar Belediyesi’ne bakıp anlıyorlar. Ortaklar Belediyesi’nin idaresini alan arkadaslarımız zayıftır. Onların elinden tutarak yol göstermek lazımdı. Fakat DP İl İdare Heyeti bunu yapmadı. Belediye idaresini ele alan arkadaslarımız bu yüzden hataya düstüler ya da düsürüldüler. Simdi adalete hesap veriyorlar.” Hamdi Çakmak (Ortakların Meshur Hatibi): “Ben ne bir doktor, nede bir avukattım. Nede benim bir tahsilim var. Ben sadece bir çiftçiyim. İl İdare Heyeti’nin faaliyet raporunu inceleyecek kadar ilim sahibi degilim. Ortaklar Belediyesi’ne karsı idare makamları yanlıs davranmıstır. Ancak bizim haklarımızı da DP’li avukatlar müdafaa etmemistir. Bu durum partimiz Demokrat Partiyi, camları takılmıs sıva ve boyası henüz yapılmamıs ve içi henüz dösenmemis bir bina gibi göstermektedir.” 

Cevat Ülkü: “Biz Anadolu gazetesinin Ortaklar Belediyesi’yle ilgili yersiz ve 
istismarcı yazılarına karsı bizim gazetenin(Demokrat zmir’in) hakikati ifade eden yazıları görülmedi. CHP parti müfettisinin ve milletvekillerinin tesiriyle oradaki arkadaslar mahkemeye kadar götürüldüler.” diyerek, konusmalarında genellikle DP idaresindeki Ortaklar Belediyesi’ni degerlendirmislerdir. 

DP İl İdare Kurulu yıllık faaliyet raporunu zamanında kongre üyelerine 
dagıtmaması nedeniyle Etem Menderes delegeler tarafından elestirilmistir. Yine 
Kongre’de DP’nin düzenlemis oldugu birinci esya piyangosunun hesaplarıyla ilgili çok sert tartısmalar yasanmıstır. Yapılan tartısma ve getirilen elestiriler karsısında kongrede yaptıgı konusmada Etem Menderes eksikliklilerini kabul etmistir. 

Aydın DP İl Kongresi konusmalarını iktidar yanlısı gazeteler Demokratların 
birer itiraf seklinde degerlendirmislerdir. Konuyla ilgili “Bugün Ortaklar gibi bir belde belediyesini idare edemeyenler koskoca ülke idaresini nasıl yerine getirebileceklerdir”. diyerek Demokrat Parti’nin iktidar olma yeterliliginde olmadıgını iddia etmislerdir.828 

3.3. MİLLET PARTİSİ KONGRESİ

3.3.1. Millet Partisi Aydın İl Kongresi 

Anadolu gazetesinin kinciler, küfür edenler partisi olarak nitelendirdigi MP’nin 
Aydın İl Kongresi, 11 Nisan 1950 tarihinde toplanmıstır. Aydın MP Kongresi’ne, MP Genel Sekreteri, Kütahya Milletvekili Ahmet Tahtakılıç’ın da kongreye katılacagı duyurulmustur.829 Dellallar da bagırtılmıstır. Ahmet Tahtakılıç kente erken gelmis, bu nedenle karsılama için istasyona gelen 700 kisi kadar gurup bir süre saskınlık yasamıstır. Kongreye MP üyeleriyle beraber CHP ve DP’li ve herhangi bir parti safında yer almayan vatandaslar da katılmıstır. Kongre baskanlıgı’na zmir’den Macit Pehlivanoglu seçilmistir. Kongre, MP kurulduktan çok uzun zaman sonra toplanabilmistir. Bu yüzden MP Mütesebbis Heyeti uzun süre dare Heyeti’ne dönüstürülememistir. 

Faaliyet raporu Mütesebbis Heyeti Baskanı Dr. Cemal Islak tarafından 
okunmustur. Bu raporda, “Milli Mücadeleyi I. TBMM yapmıstır. Bu meclisin 
muhalefetine tahammül edemeyenler bu meclisi feshetmistir. Böylece asırlara sıgmayan Türk tarihini 27 yıla sıgdırmak isteyenler oldu.” gibi oldukça sert cümleler yer almıstır. Söz konusu faaliyet raporunu CHP ve iktidar yanlısı gazeteler, Atatürk düsmanlıgı, yapılan büyük Türk inkılâbını inkâr etme olarak degerlendirmistir. Raporda yer alan “Peçeyi, çarsafı atan kadın plajlarda çıplak dolasmaya baslamıstır.” seklindeki ifadeler kongre salonunda büyük ugultuların çıkmasına neden olmustur. Buna ragmen MP program ve tüzügünün millet tarafından çok begenildigi ifade edilmis ve Aydın ilinde MP’nin 10.000’e yakın üyesinin bulundugu söylenmistir. MP’nin Aydın’a baglı altı ilçede örgütlendigi büyük bir gururla ifade edilmistir. Anadolu gazetesi ise MP’nin sadece 5 ilçede örgüt kurdugunu, MP Mütesebbis Heyeti Baskanı Dr. Cemal Islak’ın kendi memleketi Kösk’ü faaliyet raporunda ilçe imis gibi gösterdigini ve 5 ilçede zorla örgüt kurabilmenin övünülecek tarafının olamadıgını ifade etmistir.830 
Kongrede yapılan bir canlandırmada MP’yle ilgili haberlerin gazetelerde yer 
almadıgı, MP’nin çıkmasına destek verdigi gazetelerin dagıtımında güçlükler 
çıkartıldıgı anlatılmıstır. Ahmet Tahtakılıç yaptıgı konusmada kısa süre önce vefat eden Recep Peker’i siddetle elestirmis, DP’yi ise CHP’ye karsı ciddi muhalefet yapmamakla suçlamıstır. Adnan Menderes’in Kütahya’dan milletvekili seçilmesinin kendi himmetiyle oldugunu ifade etmistir. Tahtakılıç konusmasının devamında “ABD’de Marshall yardımı alındı. Bu paralarla bütçe açıkları kapatıldı. Traktör ve gıda maddeleri satın alınarak eritildi. Bakalım sonuç ne olacak?” demistir. Kongrede İdare Kurulu’nun borçlarını kapatmak için yardım toplanmasının ardından kongre tamamlanmıstır.831 

IV. BÖLÜM: ÇOK PARTİLİ YASAMA GEÇİŞ SÜRECİNDE AYDIN İLİNDE YAPILAN SEÇİMLER 

4.1.BELEDİYE SEÇİMLERİ

4.1.1. Koçarlı Belediye Seçimi 

1 Nisan 1946 tarihinde Koçarlı ilçe (kaza) haline getirilmistir. Bu nedenle 
burada Türkiye genelinde yapılacak olan rutin belediye seçimleri beklenmeden bir belediye seçimi yapılmıstır. Koçarlı belediye seçimi, çok partili yasama geçildikten sonra yapılan ilk seçimlerden birisi olması nedeniyle önemlidir. Bu seçimde takınılacak tutumlar yakında yapılacak genel seçimler ve belediye seçimleri için neler olup bitecegi konusunda belirleyici olacaktır. 24 Nisan 1946’da yapılan seçime 588 kadar yurttas istirak etmistir. Seçim heyetinde bulunan 1 sivil polis, Etem Menderes’in itirazıyla kuruldan çıkarılmıstır. Seçimde asayisi bozacak herhangi bir olay meydana gelmemistir.832 Koçarlı seçimlerine DP katılmamıstır. Muhalif basına göre seçimde demokratik bir tutum sergilenmemistir. Demokrat Parti’nin iddialarına göre CHP’nin oy pusulaları seçim görevlilerince vatandasların eline sıkıstırılmıstır. Seçim sandıkları 
basında ya da civarında jandarma, polis, bekçilerin varlıgı vatandasın hür bir sekilde oyunu kullanmasını engellemistir. Yine seçim heyeti sadece CHP’lilerden olusmustur. 

1160 seçmenin bulundugu Koçarlı’da seçime katılma oranı oldukça düsük kalmıstır. 

Demokrat İzmir gazetesine göre; “Koçarlı belediye seçiminde, CHP’nin seçimler 
konusunda halkı aydınlatmada isteksiz davrandıgı ortaya çıkmıstır. Seçim usulü yeteri kadar basında yer almamıs ve vatandasa hiçbir kanalla bilgi verilmemistir. Bu durum seçimin saglıklı bir sekilde cereyanını engellemistir.”833 
CHP Müfettisligi raporlarına göre ise Etem Menderes sabahın erken saatinden 
itibaren seçim mahallinde bulunmustur. Kapıda usulen duran jandarmaya karsı 
çıkmıstır. Etem Menderes’e Seçim Kurulu baskanınca seçim sandıgı basında 
bulunamayacagı hatırlatılınca Etem Menderes kendisinin söz konusu mekândan 
çıkmayacagını söylemistir. DP, seçim sürecince CHP aleyhinde propaganda yapmıstır. DP’lilerin sandık baslarında dahi propaganda yaptıkları iddia edilmistir. Seçimlere müdahale ediliyor seklindeki sikâyetlerin önüne geçmek için kendilerine müdahale edilmemistir. DP’liler seçimi hukuken geçersiz ve usulsüz hale getirme amacıyla seçmenlerden imzasız oy pusulalarını seçim sandıgına atmalarını istemislerdir. DP her ne kadar seçime katılmadıysa da DP’li taraftarlar CHP’nin oylarını bölmek için farklı listelerden seçime girmistir. Seçim sakin bir seklide geçmistir. Koçarlı Belediye seçimi 25 Nisan 1946 tarihinde olaysız bir sekilde tamamlanmıstır. Bu seçim Etem Menderes ve Adnan Menderes’in köyünün Koçarlı sınırları içerisinde kaldıgı için önemliydi. En azından CHP adına böyleydi. O yüzden seçim iki parti için de iyi bir deneme olmustur. Seçim sonunda ortaya çıkan tablo söyleydi: 

Tablo 4.1:Belediye Meclisi Üyeleri 

Tablo 4.2: Belediye Meclisi Yedek Üyeleri 

Tablo 4.2: Belediye Meclisi Üyeliklerine Kazanamayanlar 

Tablo 4.3: Seçmen Durumu 

Seçimlere seçmenlerin yarısı katılmıs, seçime katılanların büyük çogunlugu 
CHP’li Belediye Meclisi adaylarına oy vermistir. 

Koçarlı Belediye Meclisi, 27 Nisan 1946 tarihinde toplanmıs ve Ahmet 
Pazarçeviren’i belediye baskanı seçmistir.834 

İktidar Partisi CHP, DP’nin kuruldugu tarihten itibaren epey mesafe kat etmis 
olmasını göz önüne alarak DP’nin kendi iktidarını tehdit edecek bir güç olmasını 
ortadan kaldırmak için hem genel seçimleri hem de belediye seçimlerini öne almıstır.835 

Çok partili yasama geçilmesinden çok kısa bir süre sonra Aydın’da tüm Türkiye’de oldugu gibi 26 Mayıs 1946 tarihinde belediye seçimleri yapılmıstır. Bu seçimler çok partili yasama geçis sürecinde yapılan ilk belediye seçimleri olması nedeniyle önemlidir. Aynı zamanda 21 Temmuz 1946 tarihinde yapılacak genel seçimlerin ne gibi sonuçlar verebilecegini kestirmek açısından döneminde önemsenmistir. Bu yüzden iktidar da muhalefet de bu seçimleri dikkate almıstır. Ancak seçimler DP tarafından boykot edilmistir. DP, katılmadıgı bu seçimleri "dikkatle izleyip usulsüzlükleri, baskıları, vs. 'millet adına' protesto etmis", seçimlerden bir ay sonra 'Belediye Seçimlerinde Müdahale, Tazyik ve Yolsuzluklara Ait Vesikalar' adlı bir brosür yayımlamıstır.836 1946 yılı belediye seçimlerine DP’nin katılmaması CHP’nin kendi adayları arasında rekabeti artırmıstır. CHP karsıtı gazeteler kimi adayların parayla oy satın aldıgı iddialarını ortaya atmıstır. 8371946 yılı belediye seçimlerinde Bozdogan, Söke, Aydın CHP teskilatları adayların tespiti için kendi aralarında fikir birligi saglayamamıslardır. Bunun üzerine CHP Bölge Müfettisi Dr. Serafettin Bürge ve CHP İl İdare Kurulu’ndan Neset Akkor ve Ahmet Emin Arkayın duruma müdahale etmistir. Bozdogan’da Semi Duyar ön yoklamayı kazanamayınca basılmıs olan seçim listesine ek yapmıstır. Durum anlasılınca bu listeler imha edilmistir. Adaylık yoklamaları sırasında 

Atça’dan gönderilen mektup ve telgraflarla Atça Belediye Baskanı Mustafa Aksoy’un yolsuzluk yaptıgı ve görevini kötüye kullandıgı iddia edilmistir. Bu nedenle adaylıgının CHP Genel Sekreterligi tarafından engel olunması istenmistir.838 

4.1.2. Aydın İlinde Belediye Seçimleri Hazırlıkları 

Aydın’da 13 belediyede seçmen listeleri muntazam sekilde düzenlenmis, bunlar 
belli bir süre askıda kalmıs ve süresi doldugunda askıdan indirilmistir. 
CHP muhalefetin iddialarını ortadan kaldırmak amacıyla adaylarını ön yoklamayla belirleyecegini ve bununla ilgili açık bir toplantı tertip edecegini duyurmustur. 839 
Belediye seçimleri adaylarının belirlenmesi için CHP’de yapılan ön yoklama çalısmalarına CHP Müfettisi Dr. Fadıl Bürge, CHP İl Baskanı Avukat Neset Akkor refakat etmistir. Yoklamalar tam serbesti içinde yapılmıstır. Belediye meclisi üyelikleri için her meslekten üyenin bulunmasına ve bunların halk tarafından sevilen kisiler olmasına dikkat edilmistir. Parti müfettisi adaylık yoklamalarıyla ilgili sunları söylemistir: “Bizim belediye üyelikleri için hiçbir tavsiye ve isaretimiz yoktur. Yoklamalar esnasında herkesi kendi vicdanları ile bas basa bırakıyoruz. Yoklamalarda görülen rekabetin aksine, aday tespitinden sonra tüm arkadaslarımız arasında tam bir birlik ve tesanüt göze çarpacaktır.” CHP Aydın 
teskilatının güçlü ismi Neset Akkor da yaptıgı konusmada: “Siyasi hayatımızdaki son gelismeler üzerine çıkan yeni partilerin gayesi seçimleri kazanarak idareyi ele almaktır. 

Ancak 26 yıllık hayat ve teskilatı olan, yurdu kurtaran, milleti istiklale kavusturan partimizin yaptıgı ve yapmakta oldugu inkılâpları yürütmek; prensiplerini tahakkuk ettirmek için iktidarı elinde tutmaya çalısması hakkıdır. Yakında olacak belediye seçimleri halkımızın partimiz üzerindeki alaka ve mevkiini gösterecektir.”840 diyerek, CHP’nin devleti kuran parti olarak gücünü ifade etmistir. DP seçimlere katılmamıstır ama müdahil olmak istemistir. Bu yüzden Demokrat Parti, teskilatı bulunan yerlerde sandık baslarında müsahit bulundurma taleplerini hükümete iletmistir. Hükümet DP’nin bu talebine olumlu cevap verince DP tarafından Aydın’da görevlendirilecek olan müsahit listeleri hükümete verilmistir.841 

BU BÖLÜM DİPNOTLARI;

823 Anadolu, 10 Kasım 1949. 
824 Demokrat İzmir, 3 Aralık 1949. 
825 Demokrat İzmir, 16 Aralık 1949. 
826 Demokrat İzmir, 3 Aralık 1949. 
827 Demokrat İzmir, 26 Aralık 1949. 
828 Anadolu, 20 Mart 1950. 
829 Miting için dagıtılan davet ilanların çoğu pulsuzdur(vergisi ödenmemis). Anadolu, 21 Mart 1950 
830 Anadolu, 13 Nisan 1950. Anadolu gazetesi, MP’nin Aydın ilinde ifade edilen sayıda üyesinin bulunmasının mümkün olmadıgı belirtilmistir Nitekim bir ay sonra yapılacak genel seçimlerde CHP Aydın ilinde 60.860, DP 76.896 oy alırken, MP sadece 2.820 oy alabilmistir. 
831 Anadolu, 13 Nisan 1950 
832 Demokrat İzmir, 26 Nisan 1946. 
833 Demokrat İzmir, 27 Nisan 1946. 
834 BCA, 490.01/245.974.1. 
835 Ulus, 27 Nisan 1946. 
836 Cem Erogul, age., s.36. 
837 Demokrat İzmir, 30 Nisan 1946. 
838 BCA, 490.01/245.974.1. 
839 Anadolu, 17 Mayıs 1946. 
840 Anadolu, 20 Mayıs 1946. 
841 Anadolu, 23 Mayıs 1946. 

31 Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 29

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 29

3.2.3. 1948 YILI KONGRELERİ


1948 yılı Aydın DP Kongreleri Kasım ayından itibaren baslamıstır. Önce parti 
ocak kongreleri yapılmıstır. Aydın Merkez Cumhuriyet, Kurtulus, Güzelhisar, Köprülü, Hasan Efendi DP mahalle kongrelerine Adnan Menderes de katılmıs ve bu kongrelerde birer konusma yapmıstır. Demokrat İzmir gazetesi kongrelerin çok büyük bir alakayla geçtigini duyurmustur.815 

Nazilli ilçesinin köy ocak kongreleri Kasım ayı sonu itibariyle tamamlanmıs 
tır.816 
Köy kongrelerine ilçeden pek çok demokrat da katılmıstır. 260 seçmenli Nazilli’nin en büyük köyü Mastavra’da yapılan ocak kongresinde Sevki 
Hasırcı 1949 yılının Subat ayı içinde genel seçimlerin yapılmasının muhtemel oldugunu söylemistir. 

Umurlu Kongresi 

16 Kasım 1948’deki kongrenin ardından dare Kurulu su isimlerden olusmustur: 
Hilmi Üzümcü, Hasan Simsek, Ahmet Koç, Bahri Aras, İbrahim Özbent, Mustafa Onur.817 

Yenipazar Kongresi 

Kongre 07 Ocak 1948 tarihinde yapılmıstır. Kongreye sunulan faaliyet 
raporunda “CHP’nin idare mekanizmasıyla isbirligi yaparak vatandasların rey hakkını tecavüz ettigi” belirtilmistir. Ve yine bu raporda “DP, insanı insan bilip ona hizmet eden bir partidir. DP’nin en büyük sahsiyetiyle en ücra köselerde yasayan insan arasında bir ayırım yoktur. Müsavat ve adaleti tecelli ettirecegimize imanımız vardır.” denmistir. Kongrede kimi delegeler, sabık idare heyetinin iyi çalısmadıgını, köylerle az ilgilenildigini söylemislerdir. Etem Menderes Kongre’de yaptıgı konusmada sunları söylemistir: “DP’ye baskıda o kadar ileri gittiler ki vatandasların maisetlerini bile tehdit ettiler. Kooperatiflerde bunu gördük. Bu baskıyı hangi hakla yapmaktadırlar. 

Hürriyetsizlik, hürriyeti dogurur. Bu sekildeki baskılar vatandasta infial uyandırır. DP hak ve hürriyetlerin temini için mücadele halindedir. Bu da tahakkuk etmek üzeredir. İşte sayın devlet reisinin kaleme aldıgı 12 Temmuz Beyannamesi böyle bir hakkın tahakkuku için kaleme alınmıs ve nesredilmistir.” 

Nazilli Kongresi 

Nazilli DP III. Olagan Kongresi 18-19 Aralık 1948 tarihlerinde toplanmıstır. 
Kongreye İzmir ve İstanbul gazeteleri davet edilmistir. Kongre için dısarıdan gelenler misafirhanelerde istirahat ettirilmistir. Kongre sahsa ait bir sinema salonunda yapılmıstır. Kongreye Fevzi Lütfü Karaosmanoglu, Mustafa Haydar Nazlı ve Afyon milletvekili Kemal Özçoban da katılmıstır. Nazilli’nin zmir Ticaret Borsası’nda önemli bir yeri oldugu için bu kentten simsar ve tüccarlardan olusan bir grup kongreye katılmıstır. Kongrede okunan faaliyet raporunda Nazilli DP teskilatının, 3 doktoru, 5 avukatı, 4 eczacıyı, 100’den fazla esnafı bünyesinde topladıgı belirtilmistir. Kongre salonu önüne ‘Yeter Söz Milletindir.’ yazılı büyük bir pankart asılmıstır. 240 delegenin 142’si kongreye katılmıstır. Kongrede Atatürk’ün manevi huzurunda 3 dakikalık saygı durusunda bulunulmustur. Kongre baskanlıgına Etem Menderes, 2. baskanlıga Av. Resat Özarda, kâtipliklere Tahir Çelik ve Cevdet Göreli seçilmistir.818 

Kongrede yeni seçilen Nazilli DP lçe dare Kurulu su isimlerden olusmustur: 
Sevki Hasırcı (Baskan/Tüccar), Resat Özarda ( kinci Baskan/Avukat), Fahri Sevin (Muhasip/Dava vekili), Sabri Becerik (Üye/Manifaturacı), Halil Sevkay (Üye), Nail Geveci (Üye-Avukat), Ali Nihat Amasya (Üye-Fabrikatör).819 

Bozdogan Kongresi 

3 Ocak 1949 tarihi’nde toplanan Bozdogan DP lçe Kongresi’ne Sevki Hasırcı 
ve Etem Menderes de katılmıs ve kongrede birer konusma yapmıslardır. 
Bozdoganlılar Kongre dilek ve temenniler kısmında su taleplerde bulunmuslardır: 
- Akçay sulama arıkları bir an evvel açılmalıdır. 
- Seçim suiistimalleri önlenmelidir. 
- Tarım ve tüm kooperatifler üzerindeki siyasi gölge kaldırılmalıdır.820 

Yapılan seçimler sonucunda Yeni İdare Kurulu M. A. Özen, N. Atalay, H. Çakır, H. Taka, K. Küpeli, H. Filikçi, A. Korun isimlerinden olusmustur. 

Aydın Merkez İlçe Kongresi 

28 Ocak 1949’da gerçeklesen Aydın DP Merkez lçe Kongresi gergin bir 
ortamda baslamıstır. Kongrenin yapıldıgı salonda sivil polis oldugu seklinde bir haber üzerine, DP’liler buna tepki göstermistir. DP l Baskanı Etem Menderes ise demokrasilerde hafiyecilik zihniyetinin olamayacagını söylemistir. Kongreye sunulan faaliyet raporunda üye sayısının bir yılda 7 binden 10 bine çıkarıldıgı ifade edilmistir. DP Merkez lçe Baskanı Rıza Gökdag, kongre’de dare Heyeti olarak elestirilere açık olduklarını belirtmistir. 1949 yılı parti bütçesi görüsülürken giderleri hesaplanarak bir bando takımı olusturulmasına ve bu islerle ilgilenmesi için bir komisyon kurulmasına karar verilmistir. 

Kongrede konusan Hilmi Üzümcü, CHP’yi iktidar bulundugu yirmi bes yıl 
boyunca hiçbir sey yapmamakla suçlamıs ve CHP’nin yirmi bes yıl daha iktidarda kalsa bile yine memleket yararına hiçbir sey yapamacagını iddia etmistir. Nizamettin Akçasu ise konusmasında elektrik meselesini halledemeyen Aydın Belediye’sini su sözlerle suçlamıstır: “Aydın ili 3 aydan beri karanlıklarla bogusmaktadır. Elektrik meselesini halledemeyen Aydın Belediyesi görevini yapmamaktadır.” Kongrede gizli oylama sonucunda dare Kurulu’na: Hakkı Doyuran, Mehmet Muray, Ragıp Ege, Mehmet Önüt, Rıza Gökdag, Kamil Çine, Zeki Basaran 

İl Kongresi delegeligine: Mehmet Derici, Emin Arslan, Rıza Gökdag, Mehmet Nuray, Hasan Simsek, Ragıp Ege, Kamil Akçalı, Hilmi Akdogan, Nizamettin Akçasu, Hasan Akoglu, Cemal Ekinci, Zeki Basaran seçilmislerdir.821 

Aydın İl Kongresi 

2-3 Nisan 1949 tarihlerinde toplanan DP Aydın l Kongresi’ne Adnan Menderes, 
Osman Kapani, Sadık Giz, Galip Serter, Feyyaz Tekand, Refet Tavaslıoglu, Fikret Basaran gibi isimler ile zmir ve Denizli DP il idare kurulları da katılmıstır. 88 delegeden 15’i kongrede hazır bulunmustur. Kongre baskanlıgına Osman Kapani, ikinci baskanlıga H. Basaran, kâtipliklere Kadir Arıkan ve Sabri Çobanoglu seçilmistir. Kongre baslangınca Atatürk’ün manevi huzurunda iki dakikalık saygı durusunda bulunulmustur. dare Heyeti faaliyet raporu Etem Menderes tarafından okunmustur: “Vazifelerimizi mükemmel yaptıgımız iddiasında olmadıgımız gibi yersiz tevazua da heves edecek degiliz. Demokrat sistemlerin en göze çarpan vasfı fikir ve vicdan hürriyeti cümlesinden tenkide ve tenkit hürriyetine derin bir saygı göstermektir. Huzurunuzda hesap vermek üzere bulundugumuz su anda yapılacak tenkitlerin en siddetlilerine dahi gönül rahatlıgı ve memnuniyetle karsılamaga hazırız. DP’de fikir ve ideal birliginin yarattıgı bir kardeslik hissi ile birbirimize baglıyız. İftiharla söyleyebiliriz ki Aydın teskilatı içinde ayrılık ifade eden bir guruplasma manasına gelen zararlı çekisme ve hareketlere benzeyen hiçbir belirti yoktur. Bu güzel neticeyi teskilatımızda vazife alan arkadaslarımızın olgunluguna baglıyoruz. Partimizin memleket içinde yayılmasını ve teskilatlanmasını önlemek ve kuruldugu yerlerden teskilatlarımızı söküp atma gayretleri Peker hükümeti zamanında en yüksek seviyeye 
ulasmıstır. Bu politikalar, vatandaslarımızın azmi ile iflas etti. Bu olay sonrası böyle politika yürütenler tereddüt ve bocalama devrine girdi. I. ve II. Saka hükümetleri böyle bir bocalama devrinin ürünü olarak kurulmustur. Su anda iktidarın hakikatleri teslim ve kabul ettigi yeni bir döneme girmis bulunuyoruz. Böyle olmakla beraber iktidar partisine, kimi belediyeler, köy muhtarları, ticaret odaları, kooperatifler bulundukları makamları bir nevi baskı vasıtası olarak kullandıklarını hatırlatırız. CHP bol para sarf ederek siyasi hayatımızda çok elim neticeler yaratacak bir yola sapmıstır. Para ile rey satın almak milletimizin asil duygularına uymayan; siyasi ahlakla telifi mümkün olmayan tehlikeli bir yoldur. Bu yollardan yürüyen ve muvaffakiyet vasıtası zor kullanmaktan ibaret olan bir iktidarın memleket efkârında güvenini büsbütün kaybetmesi demektir. 
Partimizin inkisaf zamanlarında bazıları ihtirasa kapılıp partimizde nifak 
çıkartmıslardır. Ancak l idare kurulumuz uyanık davranıp böyle olayları derhal 
kavramıstır. O zamanlar biz Genel dare Heyeti’ne suikast tesebbüsüne geçenlere karsı nifak hareketlerinin bastırılmasını istedik. Gerek Genel İdare Kurulu ve Merkez Haysiyet Divanı görüslerimizin paralelinde kararlar vermistir. İlimiz, Parti umumi efkârının düsüncelerine tamamen tevakkuf etmektedir. Parti içinde muvaffak olamayan ihanet sonra karsımıza Millet Partisi olarak çıktı. İl idare heyetinin isbasına gelmesinden bu yana sartlar çok degismistir. Bu süreçte fesat hareketi yenilgiye ugramıstır. Diger yandan antidemokratik kanunların degismesi ve hürriyet misakının tahakkuku yolunda partimiz ilerlemektedir. Suanda ilimiz mevcudu 300 bin kusur civarındadır. İlimizde DP’ye kayıtlı üye sayısı 54.431 kisidir. İl nüfusundan siyasi rüste erismeyen kisi sayısını çıkardıgımızda partimizin il içinde ne kadar kuvvetli hale geldigi anlasılabilir. dari baskı artık ömrünü tamamlamıstır. Germencik mıntıkası seçimlerde 
vatandasın en çok tazyik gördügü mıntıkaydı. Jandarma süngüsü burada köylünün gögsünde parladı. Bu ilçeye baglı Ortaklar’da belediye kurumu ihdas edildi. 6 Mart 1949’da Ortaklar belediye baskanlıgı seçimleri yapıldı. Bu seçim küçük bir bucagın belediye baskanlıgı seçimi degildi. Her türlü baskıya ragmen bu kenti idare edenler bu seçimlerde tarafsız kalmayı basarmıstır. dare’nin tarafsızlıgı adına memlekette bu ilktir. ” 

Çalısma Raporu üzerine Delegelerin konusmaları: 

Recep Ulus (Germencik): “Planlı çalısmak gerekir. Bunu İl İdare Heyeti pek 
basaramamıstır. Nail Keçeci (Nazilli): “Nazilli DP bir yıldan bir yıldan beri Demokrat Nazilli adıyla bir gazete çıkarmaktadır. Faaliyet raporunda bu gazeteye hiç deginilmemistir. Önümüzdeki dönemde İl İdare Kurulu’nun bu gazetemizle ilgilenecegine ümit ederiz.” 

Hamdi Çakmak (Ortaklar): “Ortaklar’da belediye seçimlerini kazanmak kolay 
olmamıstır. Hak ve hakkaniyet galebe gelmistir. Seçimlerde gizli oy ve açık tasnif ilkesini sagladıkları için partimizin Genel dare Kurulu’na tesekkürlerimizi sunarız.” Rıza Gökdag (DP Merkez İlçe Baskanı): “İl İdare Kurulu iyi çalısmıstır. Bu yüzden kongreye sunulan faaliyet raporunu saheser olarak nitelendiriyorum.” Etem Menderes tenkitlere cevap vermek için kongrede tekrar söz almıs ve sunları söylemistir: “ Tenkitler çok zayıf ve mütevazı geçti. Biz bir tenkit fırtınası karsısında kalmayı beklerdik. Çünkü partili arkadaslarımızdan yararlanmak isteriz. 

Germencik’ten bir arkadasımız programlı çalısmadıgımızdan söz etti. Kendilerinin Germencik’te planlı programlı çalısmıs olacak, burada bu çalısmalarını bizimle paylasırsa kendilerinden faydalanmıs oluruz. Ortaklar’dan olan arkadasımızın tespitleriyle ilgili kendisine tesekkür ederiz. Ortaklar üzerine ihtimamla durduk ve orayı DP’nin kalesi yaptık. Nazilli’de arkadaslarımızın çıkarttıkları gazeteyle ilgilenmeyi bir görev biliriz. ” 

Etem Menderes’in konusması’ndan sonra bazı delegeler tekrar söz almıstır. 
Sevki Hasırcı: “Sürekli niçin Ortaklar üzerinde duruluyor. Geçen yıl Nazilli’de 
seçimlerde 20 köy muhtarlıgını kazandık. Bunlar faaliyet raporunda niçin 
belirtilmemistir?” 

Celal Bayar, kongreye bir kutlama telgrafı göndermistir. Kongreden de Bayar’a 
cevap telgrafı yollanmıstır. Kongrede Nazilli Delegesi Fahri Sevin’in kongreye sundugu takrir, oylanarak kabul edilmis ve Basbakanlık ile Adalet Bakanlıgı’na asagıdaki telgrafın gönderilmesine karar verilmistir: 
“Simdiye kadar dürüst ve tarafsız davranan, memleketimizde demokrasinin yerlesmesi ve inkisafında hizmeti bulunan adalet mekanizmamıza haksız ve kanunsuz olarak reva görülen muameleler bizi üzmektedir. Böyle muameleler yargıçlarımızı haklı olarak adaleti tevzide evham ve endise içerisinde bırakacak tır. Bunun sonucunda adalet sistemi felce ugrayacaktır. Evham içinde çalısan adalet sisteminin bulundugu bir memlekette demokrasi ve fert hürriyetinin mevcudiyetinden bahsedilemez. Adalet mekanizmasının devam etmekte olan tarafsız çalısmalarına su veya bu düsünce ve vesilelerle müdahaleden vazgeçilmesini kongremizden yükselen milletin sesi olarak tarafınızdan istemekteyiz.” 

Kongre Dilek ve Temenniler Kısmında ise su konusmalar yapılmıstır; 
Hamdi Çakmak (Germencik): “Demokrat Nazilli gazetesine gerekli ihtimamın 
gösterilmesini istemekteyim. Aydın’daki evkaf iyi çalısmamaktadır. Bizim paralarımız apartman yapmaya gitmektedir.” 
Kamil Akçalı: “Köylerden telefon ve yol parası toplanıyor ama köylünün ne yol 
ne telefon gördügü var.” 
Sevki Hasırcı: “CHP ileri gelenlerden birisi bir gün adımı sormus, adımı 
söylemisler. Bunun üzerine bu memleket hasırcılarla ile idare edilmez demis. Bir 
baskası da kömürcülerle, demircilerle demisti. Ve digeri Hassoyu, Memoyu hakir 
görmüstü. Bu memleket nasıl 25 sene Saraçoglularla, aslanlarla, kaplanlarla idare edildiyse, bundan sonra da dısı aslan degil içi aslan hasırcılarla, kömürcülerle, demircilerle idare edilecektir. Milletin reyiyle gelen bunlar elbette ki memleketi bunlardan kat kat iyi idare edeceklerdir.” 
Celal Ülkü (Nazilli): “DP, içtimai adaletsizligi bertaraf etmek için çalısacaktır. 
Böylece Türk köylüsü ve isçisi artık sefalet arabasının beygiri olmayacaktır.” 
Mekki Özkaya (Söke): “ Milletvekillerimize tokat atma cüretini gösterdiler. 
Milletvekillerimiz Mecliste baskı altındadır. Milletin kürsüsünde dilediklerini 
söyleyememektedirler… Dumlupınar’da, Sakarya’da, nönü’de düsmanla gögüs gögse çarpısan fakat yeni kurulan DP’ye girmek isteyen vatandasımızı vatana ihanet etmekle suçluyorlar. Bu vatana ihanet olamaz. Vatana ihanet edenler iktidar partisine yaranmak için her türlü gayreti gösterenlerdir. Sayın Cumhurbaskanından, cumhurbaskanı sıfatıyla memlekete yaptıgı hizmetleri göz önünde bulundurarak partiler arasında serefli ve hâkim rolü oynamasını bekleriz. İktidar Partisi 180 nahiyeyi kaza yapmak tasavvurunda. Bundan maksat otorite kuvvetini çogaltmak, münevver zümreyi iktidar partisine muhtaç hale sokmaktır. Onların 180 nahiyeyi kaza yapmasını bırakın 100 köyü de vilayet yapsalar ve her birine Recep Peker gibi valiler koysalar dahi Türk milletini yürüdügü serefli hürriyet yolcugundan asla döndüremeyecetir. Japonya’nın azameti, Almanya’nın yıldırım harbi ve Mussolini’nin savurdugu yumruklara bakarak bunları dünyada yenecek kuvvet yok diye düsünmüstük. Fakat çökmek mecburiyetinde 
kaldılar. Türk milletinin yürüdügü hürriyet yolunda iktidar partisi bu zihniyette 
durdukça lodos degmis kar gibi kendiliginden erimege mahkûmdur.” 
Rauf Onursal (DP. zmir dare Heyeti kinci Bsk.): “ Halk Partisi’nin üç 
prensibi vardır: Milletten korkmadan israf yapmak, gösterisle vakit geçirmek, milletin reyinden korktugu için ülkeyi antidemokratik yasalarla idare etmek. Aydın’dan Nazilli’ye gidilecek yol yokken CHP burada (Aydın) bir idare binası yaptırmıstır. Bu gösteris eserleri o kadar çoktur ki yüzlerce misal verebilirim. Mekteplerin bile yol üstüne yaptırılması gösterisin bir ifadesidir. Milyonlarca lirayla meclis yaptırıyorlar, diger yandan millet yakacak kandil bulamıyor. Bugün CHP diye bir sey yoktur. Bir zümre vardır. Bunlar paylardan kurulmustur. Milletvekilligi dahi bazı kimseler için pay müessesesidir. Sükrü Sökmensüer bu müessesenin basına getirilmistir. Bu adam imzasını bile ret etmis bir demokrasi düsmanıdır. Hava Kurumu’nda 45 milyonluk bir israf yapıldıgı halde hesap soran olmamıstır. Bu tamamen fasist bir tesekküldür. 

Reyimizi çaldırmadıgımız gibi paramız da çadırmayacagız.” Recep Ulus, kongrede genel egilimin dısında bir konusma yaparak sunları söylemistir: “Kimi delege arkadaslarımızın ileri sürdügü devletin dili Türkçedir. Fakat din dili Arapça’dır iddiasını ret ediyorum. Ezanın Türkçe okunmasının devamına taraftarım. Kuran-ı Kerim de Türkçe çevrilmeli ve bu çeviri halka ulastırılmalıdır.” Kongrede DP il teskilatına jeep alınması için bagıs toplanmıstır. Bu, kongrede bir hamiyet yarısı olarak takdim edilmistir. dare kurulu hesaplarını inceleme komisyonun hazırladıgı rapor kongre genel kurulunda okunmus ve oylanmıstır. Oylama 
sonucu İl İdare Kurulu’nun hesapları kongre tarafından kabul edilmistir. Bundan sonra Adnan Menderes konusmasını yapmak üzere kürsüye geldiginde salon alkısa bogulmustur. Adnan Menderes uzun süre konusmasına baslayamamıstır. 
Adnan Menderes: “DP milli bir partidir, DP vatansever bir partidir, DP milletin 
hürriyetine çalısan bir partidir. Yarının iktidarına namzet olan DP, memleketin 
iktidarını ve mukadderatını kuvvetle ele alacak olan medeni bir partidir. Yarın iktidarı 
ele aldıgımız zaman hırpalana hırpalana itibarını kaybetmis, milletin arzusundan 
mahrum, kudretini tüketmis bir hükümet ve idare cihazı ile karısılacagız. O zaman bu 
manevi destekleri kuvvetlendirmek vazifesini yüklenecegiz. Onun için bugünkü iktidar mensupları bu milletin haklarına, vatandas hak ve hürriyetlerine engel olmaktan vazgeçtikleri nispette ve takdirde onları bas tacımız edecek vatansever bir zihniyet tasımaktayız. Millet idaresiyle ve müstakil olarak kurulacak hükümetimiz, herkese kardes muamelesi yapacaktır. Yekvücut olarak memlekete hizmet edecegiz. TBMM kürsüsü hiçbir zaman baskı altında bulundurulamaz. Bir milletvekili söz alıp meclis kürsüsüne geldigi zaman vicdanında en küçük baskı dahi hissetmemelidir. Konusma edebi içerisinde kalan bir Demokrat milletvekiline ise degil ellerini, dillerini dahi uzatamazlar. 
Bir Demokrat milletvekilline CHP kürsüsünden tokat atacak hiçbir kimse çıkamayacaktır. Çünkü onların ardında siz varsınız, millet vardır. 
Hürriyetin oldugu yerde sefalet olmaz. Eger Türk milleti kendi islerini kendi 
eline almıs olsaydı, bugün yasamakta oldugumuz sefaletin temelleri ortadan kalkmıs olurdu. Türlü dertlerimizin sebebi, devleti ve hükümeti idare edenlerin yıllardan beri murakabesiz kalmasıdır. Partimiz isbasına geldiginde, hem partimize hâkim olan zihniyet hem de vatandasımıza tanıdıgımız hak ve hürriyetler, partimizi vatandasımızı kendi dertleri ve ıstıraplarıyla bas basa bırakmayı engelleyecektir. Demokrasilerin egemen oldugu memleketlerde iktidara gelme, iktidarda kalma, tekrar iktidara gelme milyonların reyine baglıdır. Milleti dertleriyle bas basa bırakan iktidar partileri milletten oy alamazlar. çtimai adalet, hürriyetin gelismesi nispetinde inkisaf eder. 
Hürriyetin hâkim oldugu memleketlerde tesanüt kurulmus, saadet ve refah hâkim olmustur. Hürriyetlerin elde edilmesi ise vatandasların azmine baglıdır. Bu azmin bir ifadesi olarak DP’nin serefli saflarında yer almıs durumdayız. DP hürriyetlerin ve vicdan hürriyetinin kalesidir. 

Laiklik prensibi ifrata varan boyutta ele alınmıs ve din düsmanlıgı hudutlarına 
kadar sürüklenmistir. Bu konudaki yanlıs uygulamaları takip etmekteyiz. Dünyanın hiçbir yanında bir partinin bu kadar güçlendigini tespit etmek mümkün degildir. DP’nin istekleri kayıtsız sartsız tatbik edilmek yolundadır. Siz bu eserin olusturulmasında Aydın ili demokratları olarak vazife almıs ve DP teskilatını, fikirlerini, ruhunu ovadan daga, köyden köye götürmek hususunda muvaffak olmussunuzdur. Zaferiniz mübarek olsun! 

Bizim aramıza kimsenin kıl kadar nifak sokamayacagı kongremizin muhtesem manzara ile sabittir. Bu partinin su kösesinde bu kösesinde iaselesmeyle ilgili bir hadise görülmeyecektir. Bunu, zamanında partimiz içinde yaptıgımız tasfiyeye borçluyuz. 

Seçim Kanunu milli bir davadır. Bu kanunun diger kanunlar gibi milletin arzusu 
dogrultusunda tadil edilmekte oldugunu size müjdelerim. Yalnız seçim kanunu degil antidemokratik kanunların hepsi bir hazan yapragı gibi DP’yi teskil eden sizlerin ayaklarına serilecektir. 2 yıl, 1 yıl hatta 6 ay önce iktidarın yapmıs oldugu baskılardan eser kaldı mı? ( Hayır sesleri). Senelerin mahsulü olan itiyatların, pasların, kirlerin bir günde kökünden silinmesine imkân yoktur. 
Her gün bir set yıkıyoruz; bir siper asıyoruz. 

Bize CHP’nin müspet girisimlerde bulunmasında samimi olup olmadıklarını soruyorlar. Biz hadisata ve faaliyete bakmaktayız. Bugünkü içtimai ve siyasi sartları ve umumi manzarası içinde milletin istediklerinin kabulünden baska çare kalmamıstır. Ecnebiler DP’nin kansız, medeni bir ihtilal yaptıgını; Türk milletinin iki sene içinde mucizeler yarattıgını söylemektedir.” 

Kongrede DP büyük kurultayına delege olarak; Nazilli adına: Sevki Hasırcı, Ali 
Nihat Amasya, Dr. Resat Tuncel, Av. Nail Geveci, Dr. İsmail Hakkı Soykan, Sabri Becerik, Av. Resad Özarda, Av. Sakir Özdamar; 

Aydın Merkez İlçe adına: Etem Menderes, Eyüp Sahin, Mithat Levent, Refik Gürel, Kamil Erimez, Ekrem Torunlu, Rıza Gökdag; 

Söke adına: Dr. Baki Öktem, Av. Ahmet Güçsav, Hasan Tuntas, Ahmet Özmen, 
Eyüp Menderes; 

Koçarlı adına: İbrahim Sarıoglu; Germencik adına: Recep Süzen, Hamdi Çakmak, Kamil Sözer; Karacasu adına: Fahri Sevin; 
Bozdogan adına: M. Ali Özen, Mustafa Öztürk Çine adına: Dr. Hüsnü Gökpınar, Hasan Tatlıbas, Hüseyin Yıldız seçilmislerdir. 

İl İdare Kuruluna ise : Etem Menderes (87 oy), Eyüp Sahin (86 oy), Ekrem 
Torunlu (81 oy), Cevat Ülkü (78 oy), Mithat Levent (73 oy), Hasan Kamil Erimez (63 oy), Dr. Resat Esenkan (59 oy), Av. Refik Gürel (57 oy), Av. Ahmet Güçsav (47 oy) seçilmislerdir. 
İl İdare Kurulu yedek üyelikleri de : Ali Nihat Amasya, Mustafa Talat Yalçın, 
İsmail Hakkı Senkay, Sevki Hasırcı, Kamil Sözer, Rıza Gökdag, rfan Konur, Ragıp Ege, Ahmet Aybaz isimlerinden olusmustur.822” 


BU BÖLÜM DİPNOTLARI;

815 Demokrat İzmir, 05 Kasım 1948. 
816 Demokrat İzmir, 15 Kasım 1948. 
817 Demokrat İzmir, 18 Kasım 1948. 
818 Demokrat İzmir, 23 Ocak 1948. 
819 Demokrat İzmir, 25 Aralık 1948. 
820 Demokrat İzmir, 5 Ocak 1949. Bu baglamda Bozdogan Tarım ve Kredi Kooperatifinin baskanının CHP’li olması nedeniyle bu kurum bir particilik zihniyetiyle çalısmaktadır. Köylüye ve kuruma büyük zarar verilmektedir. Keyfiyetin Ticaret Bakanlıgı, Ziraat Bankası Genel Müdürlügü ile Tarım Kredi 
kooperatifleri Genel Müdürlügü’ne bildirilmeli ve gereginin yapılması saglanmalıdır. 
821 Demokrat İzmir, 31 Ocak 1949 
822 Demokrat İzmir, 3-4 Nisan 1949. 

30 CU BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 28

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 28

Söke Kongresi 

Söke DP Kongre’si, 30 Kaısm 1947 tarihinde Av. Sahap Gürsel baskanlıgında 
yapılmıstır. Söke DP dare Heyeti’nin yıllık faaliyeti raporu Dr. Baki Öktem tarafından okunmustur. Raporda Söke’nin yedi köyü hariç, bütün köylerinde DP’nin teskilatlandıgı bildirilmistir. Söz konusu 7 köyde de teskilatlanma çalısmalarının yakında sonuçlanacagı anlatılmıstır. Faaliyet raporu üzerindeki münazaralardan sonra kongre tarafından hesaplar tetkik edilmis ve onaylanmıstır. Sökelilerin siyasi hedefleri kongrede su cümlelerle özetlenmistir: “Bizde benlik yoktur.”, “Milletten üstün sahıs ve makam yoktur.”, “Söz hürriyeti davamızın esasıdır.” 

Kongrede Av. Cevat Ülkü, Dr. Baki Öktem, Av. Refik Gürsel, Mekki Özkaya, 
İlhan Öner, Sahap Gürsel ve Belediye Baskanı Adil Azbazdar yaptıkları konusmalarda özetle; 

Dr. Baki Öktem: “İki seneden beri her türlü kötü isnada ragmen azimle hareket 
eden bu teskilat bugünkü ısıklı durumuna ulasmıstır. Partimize imanla, baglılıkla ve azimle sarılmanız imkânsız denileni hakikate çevirmistir. Böyle de devam ederse memlekette mütegallibe ruhu sönecektir. Er yâda geç hâkimiyet milletin olacaktır.” Cevat Ülkü: “Anayasal hak ve hürriyetlerimizi kimse engelleyemez.” 
Refik Gürel: “Tek parti iktidarı milletin zararınadır. Bu rejimde pek çok deger 
ve sahsiyet atıl kalmaktadır. DP, tek parti iktidarına millet olarak karsı durustur. Bu nedenle DP, bir azınlık hareketi degildir.” 

Mekki Özkaya: “DP’li arkadaslarımıza yapılan zulümlerin ortadan kaldırılmasını memleketin en sorumlusu adamlardan aglayarak rica ediyoruz.” 
İlhan Öner: “Devletçilik yanında iktidar, ferdi tesebbüse mühim yer vermelidir.” 
Sahap Gürsel: “Bu yola çıkarken dar geçitler, korkulu bogazlarla karsılastık. Bu 
vaziyet karsısında mukadderata boyun egmek gerekir deyip bizi yolumuzdan alıkoymak isteyenler oldu. Türkler kendi mukadderatını kendisi tayin eden mert ve civanmert bir millettir. Millet karsı gelinmez denilen bu mukadderatı yendi. Dar geçitleri, korkunç bogazları asarak hürriyet tepesini fethetti. Bundan böyle bu memleket milletin sevgisiyle isbasına gelmis kimseler tarafından idare edilecektir. Vatandas, bu hükümet benimdir diyebilecek ve herkes bu vatan benimdir diye haykırabilecektir.” demislerdir. 

Kongre sonunda yapılan seçimler sonucunda; İdare Kurulu üyeliklerine: Baki 
Öktem, Ahmet Azbadar, Hasan Tuntas, İbrahim Asçıoglu, Nurettin Tuna, Kamil 
Özkaya, İlhan Öner; 

İl Kongresi delegeligine : Baki Öktem, Hasan Tuntas, Ahmet Azbadar, Nurettin Tuna, İbrahim Asçıoglu, İlhan Öner, Sabri Sanlı, Ahmet Özmen, Kamil Özkaya, Hasan Metin, Sabri Özkan, Abdullah Gören seçilmislerdir.802 

Karacasu Kongresi 

DP Karacasu Kongresi 30 Aralık 1947 tarihinde bir kahvehanede yapılmıs, 
Nazilli ve Aydın’dan bu kongreye istirak için gelen misafirler Karacasu’da bandoyla karsılanmıstır. Kongre baskanlıgına Sevki Hasırcı ve Eyüp Sahin seçilmistir. Ali Öktem İlçe İdare Kurulu’nun faaliyetlerinden söz etmis ve faaliyet raporu kongre tarafından onaylanmıstır. Ali Öktem konusmasında DP Karacasu teskilatının üç-dört defa dagılıp tekrar kuruldugunu belirtmistir. Arif Nihat Amasya, Hüsnü Tekin, Rıfat Büyükyapı da kongrede birer konusma yapmıstır. Selahattin Alpaz kongrede DP’ye üye yapıldıktan sonra yaptıgı konusmada: “Karacasu’nun topragı yoktur. Geçim kaynagı dokumacılıktır. Niçin tezgâhlarımızı modernlestiremiyoruz? Neden hala 10 m. kuması 10 günde yapıyoruz. (Yaptırmayanlardan bahset sesleri. Selahattin Alpaz hüngür hüngür aglayarak) Yaptırmayanlar utansın!” diyerek kongrede duygulu anların yasanmasına neden olmustur. 
Kongrenin dilek ve temenniler kısmında partililer su baslıklar altında isteklerde 
bulunmuslardır: 

- Karacasu’da dokumacılık modernlestirilmelidir. 
- Karacasu’da Dokumacılar Kooperatifi kanalıyla ucuz iplik tedarik edilmelidir ve 
tedarik edilen iplik miktarının artırılmalıdır. 
- Afyon ve tütün ziraatı serbestlestirilmelidir. 
- Ormanlık alanda otlatma yasagı kaldırılmalıdır. 
- Antidemokratik yasalar kaldırılmalıdır. 
- Salma ve imeceler adaletli olmalıdır. 

Kongre sonucunda; İdare Kurulu üyeliklerine: Halil Ökdem, Mustafa Çakmak, 
Mehmet Kazançlı, Hüseyin Gümüs, Hüseyin Bozdag, Ahmet Küçükkavurmacı, 
Selahattin Alpaz; İdare Kurulu yedek üyeliklerine: Kerim Uysal, Necip Gümüstas, Ali Yavuz, Mustafa Keskin, Necip Okay, Rıfat Büyükyapıcı, Mehmet Alkan 
İl Kongresi delegeligine: Halil Ökdem, Mustafa Çakmak, Hasan Öncü, Hüseyin Tekin, Hakkı Sengül, Mehmet Kazançlı, Hüseyin Kiyreli, Ömer Çelik, Selahattin Alpaz, Ahmet Küçükkavurmacı, Hüseyin Gümüs seçilmislerdir.803 

Koçarlı Kongresi 

DP Koçarlı Kongresi, 09 Ocak 1948 tarihinde yapılmıstır. Kongre’ye Nazilli DP 
Baskanı Sevki Hasırcı, Aydın DP Merkez lçe Baskanı Rıza Gökdag, DP Aydın l 
Baskanı Etem Menderes ve misafir olarak da Koçarlı Belediye Baskanı Mehmet 
Çobanoglu, CHP Koçarlı Baskanı Zeki Yunus da katılmıstır. Kongre baskanlıgına Sevki Hasırcı, Rıza Gökdag seçilmislerdir. Koçarlı DP Baskanı, dare Kurulu’nun yıllık faaliyet raporunu okumustur. Hesaplar incelendikten sonra faaliyet raporu kongrece onaylanmıstır.804 

Kongrede yapılan konusmalarda;

Sevki Hasırcı: “Yenipazar DP bucak binasından nahiye müdürünün emriyle 
Türk bayragı indirilmistir. Bayragı kapıdan indirmekle kalplerimizden indiremezsiniz. 

Bu bir tazyik ve baskıdır. Bunlar bizim daha fazla çalısmamızı saglayacaktır.” 
Etem Menderes: “DP, iktidara geçecegim diye bir dava gütmemektedir. Biz 
milletin kendi iradesine sahip olması için çalısıyoruz. Bu gerçeklestikten sonra millet iktidarı istedigine verir. Bizim sahıslarla davamız yoktur. Karsı partide yer alan arkadaslarımıza yurttas ve birer memleket evladı olarak hürmet ve muhabbet beslemekteyiz. CHP’nin sahsiyeti de muhteremdir. Biz, yurttasların hakkını vermek istemeyenlerle mücadele etmekteyiz. Bu zihniyet yalnız CHP’de degil nerede bas gösterirse orada mücadele edecegiz. Millet, irade ve hâkimiyetini gasp etmek isteyenlere karsı kanun çerçevesinde çarpısmaktadır.” 
Sabri Çoban( Koçarlı İlçe İdare Kurulu Üyesi): “Sahlanan hürriyete siddet ve 
cebirle gem vurulamayacagını anlayanlar, simdi de basit bir oyalama siyaseti takip etmektedir. İçimizde hürriyet askı vardır. Onun kuvvetiyle yürüyoruz.” 
Hasan Alpargun: “Türkiye’de 19 milyon insan var. Bunun 14 milyonu toprakla 
ugrasıyor. Köylü milletin efendisidir. Fakat efendinin hakkı turp otu olmamalıdır. Köylü toprakla kardestir. Fakat topraklarımız tapusuzdur. Madem köylü toprak demektir önce bu is halledilmelidir. Simdiye kadar kadastro isi bütçe isi denilerek en önemli dava bir yana bırakıldı. Bu sorun çözülmedigi için çıkan kavgalarda ölümler, yaralanmalar oluyor. Bankalar tapusuz köylüye 200 liradan daha fazla kredi vermiyor. Tapu memuru veraset ilamı istiyor. Bu ilamı alabilmek için köylü 2-3 sene mahkeme kapılarında sürünüyor. Hükümetin bu sorunu çözmesini isteriz.” demislerdir. Kongre dilek ve temenniler bölümünde yapılan konusmalarda partililer: 
“Salmaların adil bir sekilde düzenlenmesi, Seçim Kanunu’nun degistirilmesi, ilçede bir eczane açılması ve adliye binasının ikmali, Köy Enstitüleri’nin iyi çalıstırılması gerektigi.” gibi taleplerde bulunmuslardır. Kongreden sonra DP ilçe delegelerinden ve İdare Kurulu üyelerinden mürekkep bir gurup, kaymakamı, belediye ve CHP Baskanlıgı’nı ziyaret etmistir. 

Kongre sonucunda; İdare Kurulu’na: brahim Sarıoglu, Mehmet Aksoy, Hasan 
Alpargun, Sabri Çobanoglu, Recep Poyraz, Ahmet Kayhan, Rüstü Sipahi; 
İl Kongresi delegeligi’ne: İbrahim Sarıoglu, Hasan Alpargun, Sabri Çobanoglu, Recep Poyraz, Ahmet Kayhan, Rıfat Eroglu, Hasan Basaran seçilmislerdir.805 

Nazilli Kongresi 

Nazilli DP Kongresi 22 Aralık 1947 tarihinde gergin bir ortamda sabah saat 
11’de baslamıstır. İzmir’den kongre için gelen DP üyeleri, misafir edildikleri Sevki Hasırcı’nın evinde erken saatlerde kimlik kontrolü ile karsılasmıslardır. Bu kisiler arasında Burhan Belge, Pertev Arat ve Macit Uslu da vardır. Demokratlar bu olayı kendi üzerlerinde yapılan bir baskı olarak görmüstür. DP Genel Merkezi ve İçisleri Bakanlıgı’na durum, bir telgrafla bildirilmistir. Kongre baskanlıgına Mustafa Haydar Nazlı, ikinci baskanlıga ise Pertev Arat seçilmistir. Atatürk’ün manevi huzurunda 5 dakikalık saygı durusu yapıldıktan sonra Nazilli DP Baskanı İsmail Hakkı Sevkay’ın açılıs konusmasıyla kongre baslamıstır. Fuat Köprülü, Adnan Menderes, Refik Koraltan Meclisteki bütçe müzakereleri sebebiyle kongreye katılamadıklarını birer telgrafla Kongre Divanı’na bildirmislerdir. lçe İdare Kurulu’nun faaliyet raporu okunmustur.806 Faaliyet raporu üzerine yapılan konusmalarda; Etem Menderes: “Daha geçen sene DP, toplantı yapacagı binadan mahrumdu. DP’nin üzerinde her türlü idari baskı vardı. Recep Peker’in İstiklal mahkemeleriyle ilgili tehdidi vardı. Bunlara ragmen yılmadan çalıstık. Bu memlekette hürriyet havası cigerlerimize doluncaya ve davamız 
zaferle sonuçlanıncaya kadar mücadelemiz sürecektir.” diyerek demokratik yasam adına sartların önceki yıllara göre daha da iyilestigine vurgu yapmıstır. Cevat Ülkü yaptıgı konusmada: “Anayasa’nın 68. maddesi ‘Türk hür dogar ve hür yasar.’ demektedir. dare mekanizması anayasanın bu gerçegini kabul etmez ve halkçı idare adamları halkı sokak kalabalıgı seklinde görürlerse buna hayret etmek gerekir.” diyerek CHP iktidarını halkı küçümsemekle suçlamıstır. Rıza Gökdag ise yaptıgı konusmada CHP’nin küçümsedigi halkın bir parçası olan köylünün demokrasiyi ögrendigini, bu durumun ise CHP’yi telaslandırdıgını belirtmistir. Pertev Arat ise konusmasında CHP’nin telaslanmasının yersiz oldugunu, devleti iyi yönetemeyenlerin iktidarda kalamayacagını vurgulamıstır. Pertev Arat konusmasını: “DP için iktidara gelmek emri vakidir. Bu milletin arzusunun yerine gelmesi için DP’nin iktidarı bir zarurettir. DP’nin iktidarı millet idaresinin bir tecellisidir. Çünkü bunu Arslan köylü Ayse Bacı, Nazillili Efe , Mordoganlı Ahmet ezcümle bütün bir millet istiyor.” seklinde sürdürmüstür. Burhan Belge Kongre’de: “Biz Türk milletinin emniyetini kazandık bunu 
muhafaza edecegiz. Uçan kuslar bile bilir ki bizim köy ocak kongrelerinde yakaladıgımız havayı onlar kurultaylarında bile bulamazlar. Biz demokratlar, muhalefet saflarında haksızlıklarla, idare baskıyla ugrasarak demokrasinin bedelini ödedik. Demokrasiyi ögrenebilmek için bir partinin mutlaka muhalefeti yasaması gerekir. Bunlar muhalefete geçtikleri gün demokrasiyi ögrenebilecektir. Sizler, dilsiz gibi duran, susan bu milleti oyuna getirmeye çalısmayınız. İktidar makamıyla milleti yer degistirmeyiniz. Milleti kaybedersiniz.” biçiminde konusarak, ilginç bir sekilde CHP’nin demokrasiyi ögrenebilmesi için mutlaka muhalefet partisi konumuna geçmesi gerektigini iddia etmistir. Nazilli Basma Fabrikası isçisi Celal Ülkü kongrenin en atesli konusmasını yapmıs; kendisi kongreye katılanlar tarafından güçlü bir biçimde alkıslanmıstır. Celal Ülkü konusmasında özetle sunları söylemistir: “Biz asırlardan beri totaliter idare altında yetisen babaların çocuklarıyız. Bu kötü zihniyeti yıkarak bunun 
harabeleri üzerinde hürriyet abideleri dikme zamanı gelmistir. Bu millet kendi 
kurtulusunu kendisi hazırlamıstır. ‘Köylüye efendi’ diyerek hala falakaya yatıran 
siyaset isportacılardan vakit yok ki köylü efendi olabilsin. Çökelek hala köylünün tek gıdasıdır. Köylü ilaç ve ebeyi tanımadı. Köylü için doktor karaborsadır. İssizlik, hastalık, meskensizlik köylünün de isçinin de talihsizligidir. Anti demokratik kanunların arkasına sıgınarak milletin haklarına kursun sıkma zamanı geçmistir.” 

Kongre dilek ve temenniler bölümünde partililer, köylü vatandasların mahkeme 
kapıları önlerinde bekletilmesi ve fabrika çalısanlarının isçi sayılmaması gibi 
konulardan sikayet etmislerdir. Yine kongrede partililer, kooperatiflesme islerinin hızlandırılması, orman islerinin köylüler adına kolaylastırılması, isçi haklarının genisletilmesi, belediye sularının saglıklı ve içilebilir hale getirilmesi, antidemokratik kanunların kaldırılması gibi isteklerde bulunmuslardır. 
Kongre sonucunda İlçe İdare Kurulu üyeliklerine: Dr. İsmail Hakkı Sevkay, 
Sevki Hasırcı, Nail Geveci, Fahri Sevim, Dr. Fuat Köseoglu, Ali Nihat Amasya, Sabri Becerik seçilmislerdir.807 

Aydın Merkez İlçe Kongresi 

Aydın DP Merkez İlçe Kongresi Halkevi Salonu ile Aydın Belediyesi’ne ait 
sehir gazinosu DP’ye tahsis edilmeyince 28 Aralık 1947 tarihinde pazar günü bir 
depoda toplanmıstır. Kongre baslangıcında DP tarafından salon tahsis yazısına Halkevi ve Belediyece verilen ret cevapları okunmustur. DP Merkez lçe Baskanı Rıza Gökdag kongre açıs konusmasında: “Bizi nönü’ye çektigimiz telgraflar yüzünden ihtilal hazırlamakla suçladılar. Demokraside ihtilal yoktur itidal vardır. Bu memlekette hak, vicdan, hakikat, itidal ve kanun vardır. Halk hâkimiyetine geçis vardır. Biz bu memlekette kanunun egemen olmasını istiyorsak ihtilal bunun neresindedir. Bu memleketin insanları olgun, izanlı ve ergindir. Atatürk bu millete “efendi” demistir. Er yâda geç bu millet efendi olacak ve demokrasi gerçeklesecektir.” demistir. Kongre baskanlıgına Mithat Levent, baskan vekilligine Refik Gürel seçilmistir. Kongrede faaliyet raporu okunmus ve faaliyet raporu üzerinde siddetli tenkitler ortaya çıkmıstır. 

Faaliyet raporu üzerinde yapılan konuşmalarda; 

Kamil Sözer: “Güçlükleri yenmek için dare Kurulu’nun daha fazla çalısması 
gerekirdi. İcabında ata, icabında merkebe binip en ücra ve küçük köylere kadar 
ulasması gerekirdi. Ne kadar çok çalısılırsa hedefe o kadar hızlı varılır. Bu depoda hava sert ama her birimizin kalbinde bir soba yanmaktadır. Bu ates daima yanacak ve bunun kudretiyle her güçlük yenilecek, her zorluk eriyecektir.” Galip Ünlütürk: “Tüzügün 38. maddesi göz önüne alındıgında lçe İdare Kurulu pek az faaliyette bulunmustur.” 

Recep Ulus: “İlçe İdare Kurulu az çalısmıstır. Biz günden güne güçlenen bir 
parti istiyoruz.” seklinde konusmuslardır.

Kongrede faaliyet raporu degerlendirildikten sonra hesapları incelenmek üzere 
bir komisyon olusturulmustur. Hesaplarla ilgili uzunca bir rapor hazırlanmıs ve bu rapor kongrece onaylanmıstır. Kongrede yeni yıl bütçesi tartısılmıs ve birtakım düzeltmelerle onaylanmıstır.Refik Gürel bütçe onayladıktan sonra yaptıgı konusmada: “İnsan bizatihi kıymettir. Hürriyet onun dogumla elde ettigi en tabi hakkıdır. Ferdi hak ve hürriyetleri inkâra kalkan, mutlaka hata etmekte; insanlık tarihini bilmemekte ve milli cinayete irtikâp etmektedir. Sesimiz davamızın bir ifadesi, davamız anayasanın ta kendisidir. 

Toplanma ve cemiyet kurma hak ve hürriyeti bizim hakkımızdır diye haykırmak bir suç, bir günah ve bir ihtilalse bu vaziyetin tesci ve tesvik faktörü Anayasa’dır. Ben bütün bir kurtulus davasının müjdecisi gördügüm anayasamızı bu yolla ithamdan kaçınırım.” 
diyerek, DP’nin bir ihtilal aracı olmadıgını, tam aksine anayasal bir kurulus oldugunu vurgulamıstır. 


Kongrede, hapiste bulunan ve bu nedenle magdur duruma düsen DP’li için 
bagıs toplanmaya kalkısılınca polisler duruma kanuna aykırılıktan müdahale etmistir. Arbede çıkınca bagıs toplama iptal edilmistir. Kongre’nin dilek ve temenniler kısmında ise dile getirilen talepleri su baslıklar altında toplamak mümkündür: 
-Seçim ve Polis Vazife Kanunu degistirilmelidir. 
-Memurin Kanunu ıslah edilmelidir. 
-Vergiler ıslah edilmelidir 
-Hürriyet Misak-ı’nın gerçeklesmesi için daha çok çaba harcanmalıdır. 
-Her partinin radyodan istifadesi saglanmalıdır. 
-Halkevleri bagımsız hale getirilmelidir. 
-Tapu isleri düzeltilmelidir. 
-Karaborsacılık önlenmelidir. 
-Mekteplerde ahlak ve fazilet dersleri okutulmalıdır. 
-Olaganüstü sartlarda zenginlesenlerin mal varlıkları incelenmeli ve ilgili kanunun tatbiki yapılmalıdır. 
-Köylünün sırtından imece usulü kaldırılmalıdır. 
-Milletvekillerine yapılan zamlar durdurulmalıdır. 
-Vekiller, millet için çalısmalıdır. 
-Komünizm tehlikesi önlenmelidir. 
DP Genel Merkezi ve Basbakanlıga kongreden komünizmle ilgili su telgraf 
çekilmistir: 
“Basbakanlık ve DP Baskanlıgına 
Komünizmle ve müseccel komünistlerle ciddi mücadele olunmasını istiyoruz. DP 
saflarında komünist yoktur. CHP’liler çıkartılan yangınlar ve yapılan sabotajlar için DP’yi suçlamıstır. DP’liler bu ideolojiye düsmandır. Saygı ile bildiririz. 
( Aydın lçe Kongre Baskanı Mithat Levent)” Kongrede dare Kurulu üyeliklerine: Ragıp Ege, Refik Gürel, Rıza Gökdag, Hakkı Doyuran, Mehmet Önüt, Cemal Ekinci, Hüseyin Karabudak; 

İl Kongresi delegeligine: Rıza Gökdag, Av. Refik Gürel, Ragıp Ege, Sabri Erlaçin, 
Mehmet Ögüt, Hakkı Alyörük, Kamil Sözer, Mehmet Derici, Recep Süzen, İbrahim Yılmaz seçilmislerdir.808 

Aydın İl Kongresi 

Adnan Menderes’in Kongreye katılımı saglamak için kongre 1948 senesinin 
ikinci haftasında yapılmıstır. 15 Ocak’ta baslayan kongre iki gün sürmüstür.809 Kongre baskanlıgına Fevzi Lütfü Karaosmanoglu, ikinci baskanlıga Namık Kılıçoglu seçilmistir. Bu seçimden sonra kongre üyeleri Adnan Menderes’i karsılamak için istasyona gitmistir. Adnan Menderes istasyondan kongre salonuna büyük bir kalabalık esliginde gelmistir. Bir önceki yılın İl İdare Kurulu raporu Etem Menderes tarafından okunmus ve raporda “Geçen yılki kongrelerimizi baskı ve tehdit boyutunu asan ve tehlikeyi esiklerimizde gezdiren sartlar altında yaptık. Peker’in stiklal Mahkemeleri ve idam sehpasıyla tehdidi bizi yıldırmadı. Bizler, bu davanın naçiz vazifelileri ve hizmetkârları kurban edilsek bile milletin ruhunda sahlanan hak ve hürriyet fikri gene ölmez. Bu millet bizlerden bosalan meydanları daha nice arkadaslarla doldurur ve davasını yürütür. Bütün bir millet kurban edilemez dedik ve daha kuvvetle bir imanla 
mücadelemize sarıldık. Recep Peker’in İçisleri Bakanı Sükrü Sökmensüer seçimleri müteakip vilayetimize geldi. Çine, Aydın, Söke ve Germencik’te Halkevlerinde konusmalar yaptı. Bu seyahatin mahiyeti, hakikatleri ret ve inkâr etmek; her seyi bilen ve haksızlıgın acıları ile vicdanı sızlayan milletle adeta alay etmek oldu. Kendisine gösterdigimiz köylerden birini olsun gidip köylünün bir acı kahvesini içip de haksızlıkları ve çekilen ıstırapları köylünün agzından dinlemeye yanasmadı. Kanunsuz müdahaleler sebebiyle alakalı makamlara icap eden müracaatlar da bulunduk. Hiçbir neticenin çıkmadıgını söylemeye lüzum yok. Bunları hak ve hürriyet mücadelesinin vesikaları olarak tarihin hükmüne tevdi etmis bulunmaktayız.” denmistir Faaliyet Rapor hakkında yapılan elestirilerde su meseleler dile getirilmistir: Hüsamettin Coskun: “Yapılan onca baskılara ragmen il idare kurulu iyi çalısmıstır. Bu açıdan rapor tatmin edicidir.” 
Dr. Baki Öktem: “İl idare kurulu daha çok merkez ilçeyle alakadar olmustur. 
Diger ilçelere lazım gelen ehemmiyet verilmemistir.” 
Sabri Erlaçin: “Faaliyet raporu önceden delegelere dagıtılmalı, delegelere 
degerlendirme yapabilmeleri için fırsat verilmeliydi. Raporun edebi kıymeti vardır. 
Fakat müspet yapıcı kıymeti çok azdır. İdare kurulumuz memleketin münevver gençleri ile temasa geçmemistir”. demislerdir. Yapılan elestirilere Etem Menderes su sekilde cevap vermistir: “İl İdare Kurulu irsatlarını devam etmektedir. Ancak 23 yasın altındaki gençlere gelin partiye girin demek kanunen mümkün degildir. Evet, biz daha tenkit edilmek isteriz. Bu; yeni seçilecek idare kurulunu daha fazla çalısmaya sevk eder.” Kongrede idare kurulu faaliyet raporu kabul edilmistir.810 
Ali Yörük: “Simdi seçim yapılsa iktidarı alırız” 
Rıza Gökdag: “Biz istiklal Savası’nı modern ordulara karsı I. Meclisimizi her 
sınıftan insanla kurmakla kazandık. O yüzden DP üç kanaldan beslenmektedir. Nüfusun % 80’ini olusturan köylü ve çiftçiler; isçiler, devletçilik telakkimizin içerisinde yer verdigimiz ferdi tesebbüstür.”811 

Adnan Menderes: “İktidarın artık baskı politikasından fiilen vazgeçmis olması 
lazımdır. Bunun böyle olması bir yurtseverlik icabıdır ve hakiki durumun takdir 
edilmesinin bir delilidir. yi hareketleri daima tesvik etmek DP için bir vazife olmalıdır. 
Bugün bu gördügümüz iyi manzara, sizlerin maddi ve manevi feragat ve 
fedakârlıklarının ve her türlü baskı imtihanından geçerek bu güzel hareketin bütün mana, sümul ve ehemmiyetini herkese anlatmıs oldugunuzun bir hâsılası olarak karsımızda durmaktadır. Emin olmamız için pek çok sebepler mevcuttur ki gelecek sene kongremizi akdettigimiz zaman artık bu gibi siddetli baskılardan, idarenin taraflılıgından ve partimize karsı yapılan her türlü kanunsuzluktan sikâyete lüzum kalmayacaktır. O kongrede memleketin asıl dertleri, memleket meseleleri ile müspet ve yapıcı sekilde mesgul olma imkânını elde edecegiz. Demokrat Parti, Türk milletinin vicdanında yasayan demokrasi duygu ve heyecanının teskilatlanarak fiil ve hareket haline gelmis olmasından ibarettir. Su veya bu mütesebbis heyette, su veya bu mühim hizmeti yapmanın veya partinin kurulusunda bulunmanın manevi olarak dahi hiçbir sahsa hiçbir imtiyaz bahsetmeyecegini söylemem gerekir. Aramızda yorulanlar, duranlar, sapanlar, ayrılanalar olursa, bunların kitle ve saf halinde yürüyüsümüzün manasını kavrayamamıs olmalarına hükmetmek gerekir.” 

Burhan Belge: “Bunlar komünizmin ne oldugunu bilmiyorlar. Komünizmle 
mücadele edebilmek için onun ne oldugunu ve nasıl çalıstıgını bilmek lazımdır. Bu bir yaygara ve iftira isi degildir. Bilgi, tecrübe ve gerçek vatanseverlik hissinin beraberce yürütülebilecegi bir meseledir bu. Evet, Bize komünistlik iftirası ettiler. Ancak biz bunun memleketimizin basına en büyük bela oldugunu; herkesin bunun önlenmesi için elbirligi yapması gerektigini söylüyoruz. Yarasaların günesten hoslanmadıgı gibi, komünizm de hürriyetten hoslanmaz. Biz bu ülkede bu yüzden hürriyetleri gelistirmeye çalısıyoruz.” Fevzi Lütfü Karaosmanoglu: “Yıllardan beri süphe ve tereddüt, ufunet, hürriyetsizlik ve zindan içerisine bürünmüs bir memlekette yasadık. Kasvetten kasvete düsen bir millet idik. Hürriyet Misak-ı bu milletin en büyük ümit kaynaklarından biridir. 
İlk hedef Hürriyet Misak-ı’dır. Bunun tahakkuku için birçok mücadeleler gereklidir. Bu mücadeleler neticesinde 12 Temmuz Beyannamesi’ne kavustuk. Hürriyet Misak-ı Türk milletinin kurtulus misakıdır. 12 Temmuz Beyannamesi bu misaka uymak taahhüdüdür. Türk milleti hürriyete âsıktır. Kenan Öner partimizi, parti kurucularını hedef alarak suçlamaktadır. DP’yi millet kurmustur. DP Celal Bayar, Adnan Menderes partisi degildir. Böyle olsaydı bunu Türk milleti kabul etmezdi. Partimizi ne sekilde olursa olsun suçlayanlara yüz vermemek gerekir. Enver Pasa kaymakam ve miralayken memlekete hizmet etmisti. Ancak o zamanki neslin sımartması Enver Pasa’yı çıgırından çıkarmıstır. DP’nin lideri yoktur. Genel baskan ve genel kurulu vardır. Lider de sef de Türk milletidir. Sizler bu memlekete yeni bir zihniyet getirmek için çalısıyorsunuz. Biz 
her türlü tenkidi sineye çekebiliriz. Mesguliyeti olmayanlar çok sey isteyebilirler.-Kan İstiyoruz, ihtilalsiz hürriyet gelmez.-diyebilirler. Fakat bu yanlıstır. Demokrasiyi sevenler karsılarında muhalefet görmek isterler. Kanunlar dahi çıkarken Anayasaya uygun olmalıdır. Büyük Millet Meclisi’nin önünde bir anayasa mevcuttur. Kanunları tatbik eden sahsiyetlerin de vatandaslara esit muamelede bulunması gerekir. Bütün islerin kaynagı seçim meselesidir. Bu davamızı halletmek yolundayız. Fikirlerin çarpıstıgı yerde hisler de müsademe eder. Fikri baska, hissi baska, ilmi baska olan kimseler daima lanetle anılır. Biz her seyde açıklık düsturunu müdafaa ediyoruz. 

Fakat mesuliyet tasıyan kimseler makul hareket etmek zorundadır. Biz korkak kimseler degiliz. Lakin cesaretimiz kadar temkinimiz de var. Gönül ve fikir birligini ancak ve ancak büyük davaya baglamak zorundayız baska çare yoktur.” 
Refik nce: “Bu millet artık demokrasinin nimetlerini görmeye baslamıstır. 
Dünün kasvetli ve insanın ümidini kesen hallerin geçici oldugunu görmeye basladık. Bir yerde tek parti olunca orada demokrasi vardır iddiası ilme ve mantıga sıgmaz. Demokrasi davasına atılanlar, umumi haysiyet ve hukuku hiçe sayarlarsa nefretle anılırlar. Vazifelerimizi ifa etmekle millete faydalı olmak davasını gütmekteyiz. Hislerin ihtirasa taalluk eden kısmını milletin vicdanından çıkarmaya çalısacagız. 
Ahlaksızlıkların envai vardır. Hırsızlık, katillik vardır. Bunların en belalısı yalancılıktır. 
Biz vazifemizi en iyi sekilde yapmaya çalısırken Demokrat Parti’nin verdigi kararlarda noksanlık oldugunu söyleyenler bu yalancılıgı yapan kimselerdir. Hepimizde namuslu olarak yapılan islerin sevki vardır.” 

Kemal Sayman (Delege): “Zeytinyagına 160 kurus fiyat biçen hükümet müstahsile büyük bir darbe indirmistir. Amerikalıların teklifleri degerlendirilememistir. Çiftçi böylece perisan edilmistir. Bugün memlekette okullarda okutulan kitaplar harap halindedir. Lisan parçalanmıstır. Tarih yok edilmistir. Komünizm yanlısı hainler, bu memlekette elini kolunu sallaya sallaya is yapmamalıdır.” Kadir Arıkan: “Her sey devlet içindir- parolası tek parti içinde hâkimdi. DP’yle birlikte bu parola, –Her sey millet içindir.- parolasıyla yer degistirmistir. CHP ekalliyette oldugu halde iktidardadır. Buna mani olacak yegâne unsur ancak seçimdir. 

CHP bu imtihandan kaçmamalıdır. Çekinmeden, korkmadan sandık basına gelmelidir.” 

Müfit Önder: “Memleketin en önemli sorunlarından bir tanesi isçi sorunudur. 
Biz isçiler,İş Kanunu’nun degistirilmesini ve ücretlerin hayat standartlarına göre 
ayarlanmasını istiyoruz. sçi sadece zeytin ekmek yiyerek beslenmektedir. Hastanelerde isçilerden yüksek ücretler alınmaktadır. Kaza ve diger sigortaların yeniden ayarlanmasını istiyoruz.” 

Kemal Üren: “Veremden bu memlekette 2 saatte bir insan ölüyor. Bunun sebebi 
issizlik ve sefalettir. sçi ücretleri artırılırsa hayatın pahalasacagını söylüyorlar. 
Ne gaflet!... Verem ancak saadet ve refaha ulasmakla önlenir. Memlekette hayat pahalılıgı isçiler için tahammülün fevkine çıkmıstır.” 
Sabri Özkan: “Köylü sesini muhtara ve nahiye müdürüne duyuramıyor. Köy 
muhtarları salmayı istedikleri sekilde tahsil ediyorlar. mece islerini keyfi yapıyorlar. En önemli mahsul incir elimizde kalmıstır. Zeytin isleri haraptır. Barut, kapsül gibi inhisar maddeleri karaborsaya düsmüstür.” 
Mehmet Derici: “ 1.700.000 lira Halkevlerine tahsisat ayrılmıstır. Fakat bu 
paralar yerinde kullanılmamaktadır. Buraları 3-5 iktidar mensubunun keyfi 
malikaneleri olmustur.” 

Hasan Alpargun: “Sandık kösesine atılmıs bir paçavra gibi duran bir varlık var. 
O varlık Türk Köylüsü’dür. 100-200 sene evveline bakacak olursak bu varlıgın hiçbir surette benimsenmedigini görürüz. O varlık imparatorluk kurmus, birçok yerde canını feda etmis ve yine de edecektir. Fakat onun açlıgına, susuzluguna hiç göz atılmamıstır. 

Onlar milletvekilligini kapıncaya kadar bize efendi demektedirler.” 
Namık Kılıçoglu: “Milyonları içine alan Demokratlar içerisinde bir Kenan Öner 
bulunabilir. Biz öyle bir imana sahibiz ki 1 kisi partiden çekildi diye davamızdan 
dönecek degiliz. Bunu genel baskan yapsa dahi emin olun teessür duymayız. Saf bir köylü Kenan Öner’den bin defa daha yüksek bir kisidir.” 
Sevki Hasırcı: “Milletin % 95’inin bizden yanadır. Gönül, millet iradesiyle 
iktidara gelecek olan DP iktidarın hasretini çekmektedir. Bize, fikir fukarası diyorlar. Evet, biz fukarayız fakat hak ve hürriyet fukarasıyız. Ulu Tanrı! Bugüne kadar bundan sonra da DP’ye müzahir ol ve milli iradeyi koru.”812 
Kongre’de İl İdare Kurulu’na: Etem Menderes, Eyüp Sahin, Cevat Ülkü, Ekrem 
Torunlu, Mithat Levent, Resat Esatkan, Refik Gürel; 
İdare Heyeti Yedek üyeliklerine: Mustafa Yalçın, Sadık Ragıp Ege, Sabri Çobanoglu, Sevki Hasırcı, Baki Öktem, Osman Balkan, Kamil Sözer, Mustafa Aksoy; 
İl Haysiyet Divanı’na: Dr. Ali Vehbi Ayaydın, Cihat Buyancı, İhsan Ünlü, Mustafa 
Talat Yalçın, Hüsnü Gökpınar seçilmislerdir.813 
Anadolu gazetesi DP Aydın İl Kongresi’ni Kenan Öner’in DP’den istifasıyla 
partide meydana gelen çatlagı örtme çabası olarak degerlendirmistir.814 

BU BÖLÜM DİPNOTLARI;

802 Demokrat İzmir, 2 Aralık 1947. 
803 Demokrat İzmir, 2 Ocak 1948. 
804 Demokrat İzmir, 10 Ocak 1948. 
805 Demokrat İzmir, 13 Ocak 1948. 
806 Demokrat İzmir, 24 Aralık 1947 
807 Demokrat İzmir, 25 Aralık 1947. 
808 Demokrat İzmir, 31 Aralık 1947. 
809 Demokrat İzmir 15 Ocak 1948. 
810 Demokrat İzmir, 17 Ocak 1948. Anadolu, 18 Ocak 1948. 
811 Anadolu, 18 Ocak 1948. 
812 Demokrat Parti, 18 Ocak 1948. Anadolu, 19 Ocak 1948. 
813 Demokrat Parti, 19 Ocak 1948. 
814 Anadolu, 19 Ocak 1948. 


29 CU BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***