1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 32

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 32

4.2.ÇOK PARTİLİ YASAMIN İLK GENEL SEÇİMİ (21 TEMMUZ 1946) 


4.2.1. Seçimlerin Öne Alınması,


Dört yılda bir yapılan genel seçimler çok partili yasama geçilmesiyle birlikte 
iktidar partisi CHP tarafından bir yıl öne alınmıstır. Bu nedenle VII. Dönem TBMM’si 3 yıl görev yapmıstır. Normalde 1947 yılının Ekim ayında yapılması gereken genel seçimin, 21 Temmuz 1946 tarihinde yapılmasına karar verilmistir. Seçim öncekilerin aksine tek dereceli yapılmıstır ve oy çoklugu esasına dayalı olmustur. CHP, seçimlerinin öne alınmasını çok partili yasama geçilmesiyle meclis çalısmaların aksamasını gerekçe göstermistir. Çünkü milletvekillerinin büyük bir kısmı seçim bölgelerinde zaman geçirmeye baslamıstır. ismet inönü ise CHP’nin seçimleri zamanında yapma niyetinde oldugunu ancak CHP’nin gelisen iç ve dıs sartlar nedeniyle seçimi öne aldıgını söylemistir. inönü’ye göre dünya çok daha bulanık, karanlık, uzun bir sürünceme yolunu tutmustur. Bir yıl sonrası Türkiye’nin önüne çıkacak risk ve ihtimallere karsı temsil süresi bitmis bir meclisle çıkmak dogru olmayacaktır. Yine VII. Dönem Meclis’i, üzerinde yapılan siyasi tartısmalar nedeniyle yıpranmıstı. Dolayısıyla iç ve dıs politika, otoritesi süpheye düsmüs bir meclisle yürütülemezdi.849 Muhalefet ise 
iktidarla aynı görüsü paylasmıyordu. Muhalefete göre CHP tarafından seçimlerin bir yıl erkene alınması seçimlerde DP’yi hazırlıksız yakalamayı amaçlamaktaydı. Seçimlerin erkene alınmasıyla ilgili Adnan Menderes su tespiti yapmıstır: “İsmet Pasa’nın seçimleri bir yıl erkene almasının hikmeti bugün daha iyi anlasılıyor. Aydın gibi bir yerde bile henüz istedigimiz sekilde teskilatlanamadık.”850 TBMM, içte ve dısta ortaya çıkan gelismelere karsı ülke yönetimini daha kararlı hale getirme amacıyla iktidar partisi milletvekillerinin oylarıyla 10 Haziran 1946 tarihinde erken seçim kararı almıstır. 

Ancak muhalefet seçimin tam bir baskın seçim oldugunu yinelemistir.851 Muhalefetin bu iddiasında kısmen haklı oldugunu düsünmekteyim. Çünkü iktidarın seçimleri erkene alabilecegi söylentisinin çıktıgı Mayıs ayında muhalefetin pek çok yerde teskilatlanamadıgı görülmüstür.(*) 
(*) Örnegin Aydın’ın en büyük ilçesi Nazilli’de DP, teskilatını 19 Mayıs 1946 tarihinde kurabilmistir. 

Celal Bayar ve Adnan Menderes, erken seçim kararının TBMM’den geçmemesi 
için çok çaba sarf etmis, Ancak bunda basarılı olamamıslardır. Muhalefet erken seçim kararıyla tam bir sok yasamıstır. Demokrat Parti Genel Merkezi, bu karara karsı strateji gelistirmek için DP il baskanlarını derhal Ankara’ya davet etmistir. Yapılacak toplantıda seçimlerin DP tarafından boykot edilip edilemeyecegi il baskanlarına sorulacak buna göre tavır belirlenecekti. Davet üzerine Etem Menderes önce izmir’e gitmis, buradan Manisa ve izmir DP il baskanlarıyla birlikte trenle Ankara’ya hareket etmistir. Ankara’ya hareketten önce izmir il Baskanı Ekrem Hayri Üstündag, Aydın il Baskanı Etem Menderes ve Manisa il Baskanı Hüsnü Yaman kendi aralarında toplantı yapmıs ve DP’nin seçime katılması tezini Ankara’daki toplantıda savunmaya karar vermislerdir.852 

16 Haziran 1946 tarihinde gerçeklesen Ankara’daki toplantıda DP’nin seçime katılması kararı çıkmıstır. 

4.2.2. Seçim Hazırlıkları 

Partilerin seçim hazırlıkları çok gergin bir atmosferde gerçeklesmistir. Demokrat 
Parti, taraftarlarını meydanlara davet etmistir. Demokrat Parti’nin tertip etmis oldugu bu büyük mitingler o döneme kadar Türk demokrasi tarihinde alısılmadık bir görüntüdür. DP’nin en büyük propaganda silahı tertip etmis oldugu bu mitingler olmustur. Bu mitinglere binlerce kisi katılmıstır. Tek parti yönetimi nedeniyle bu duruma pek alısık olmayan CHP, bu mitingleri anarsi ya da ihtilal hareketi olarak görmüstür. CHP’de önemli konuma sahip olan Falih Rıfkı Atay bu durumu “DP, bir siyasi hareket olmaktan çıkıp bir yıkıcılar ve intikamcılar hareketine dönüsmüstür.”853 diyerek özetlemistir. Seçim sürecinde partiler birbirini sert bir sekilde suçlamıslardır. Siyaset propagandası sınır tanımamıs camilere kadar girmistir. Düzce Müftüsü Mehmet Sıtkı Otluoglu cuma vaazında, “Ey Müslümanlar, su anda Allah’ın emirlerini teblig ve sizleri irsat için bu kürsüye çıktım. Bazı aptessiz Demokrat Parti mensupları halk içine girerek tefrika ve fesat tohumları ekmeye çalısıyorlar. Bunlar mektepleri kaldırmaya bu surette 
halka yaranma amacındadır. Sakın bunların tahriklerine kapılmayınız. CHP’den 
ayrılmayız dogru yol budur.” CHP Demokrat Parti’yi dini alet etmekle suçlarken 
böylece bünyesindeki kimilerinin söylem ve davranıslarıyla kendisi de aynı pozisyona düsmüstür.854 Aydın’daki toplantılarda ise DP temsilcileri CHP’yi inançlar konusunda halka baskı yapmakla suçlamıslardır. Ortam bu kadar gerilmisken seçimlere iki gün kala Aydın’da Çakırbeyli köyü DP ocak baskanıyla, Adnan Menderes’in çiftlik kâhyası öldürülmüstür. Türkiye, seçim dönemine gergin bir atmosferde girmistir. 

Demokrat Partililer iktidarın seçimleri öne alabilecegi dedikodusunun çıktıgı 
Mayıs ayından itibaren seçim çalısmalarını baslatmıslardır. Aydın ilinde Demokrat Partililer en ücra köylere kadar giderek partilerini tanıtmaya çalısmıslardır. Demokratların halka yaklasımı bu partiye olan sempatiyi artıran unsurlardan biri olmustur. Kusadası DP baskanı Dr. Hulusi Buyral, fakir halkın muayenesi ve tedavisi için parasız muayene uygulamasını baslatmıstır. Bu durum bir tellalla halka duyurulmustur.855 Nazilli DP Mütesebbis Heyeti Baskanı Dr. ismail Hakkı Sevkay, DP Bozdogan ilçe merkezinde halkı ücretsiz muayene etmistir. Siyasi partilerin sosyal etkinlikleri memnuniyetle karsılanmıstır. Parti etkinligi dısında yapılan muayene ücreti olan 250 kurusu da DP Bozdogan subesine teberru edilmistir.856 Celal Bayar ve Adnan Menderes 1946 yılı Temmuz ayının ikinci haftası seçim çalısmaları yapmak üzere birlikte Ege gezisine çıkmıslardır. İki lider önce İzmir’de düzenlenen mitinge katıldılar.857 
17 Temmuz 1946 günü, milletvekili seçimlerinden dört gün önce de DP Aydın’da bir miting düzenlemistir.858 Bu mitinge İzmir’deki çalısmalarını tamamlayan Adnan Menderes ve Celal Bayar da katılmıslardır. Mitingde bir konusma yapan Adnan Menderes su konular üzerinde durmustur: 
“ Güdümlü demokrasiden söz ediyorlar. DP hiçbir kimsenin lütfu ve müsaadesiyle kurulmamıstır. DP bir kukla tesekkülü degildir. DP, Türk kanunlarının çizdigi hudut içerisinde yürüdügünden Türk milletinin iftiharına mazhar olmustur… Kimileri Demokrat Parti’nin Rus parasıyla kuruldugunu söylediler. Bu menfur propagandayı köylere kadar yaymak için neler yaptıklarına çogunuz sahit olmustur. Bunu devlet memurlarından bazıları da söylemistir… 
Bu iftiraları atmak için gözlerinin ne kadar kararmıs oldugunu siz tahmin edin. Sahıslarla ugrastıgımız iddiası tamamen uydurmadır. htiras daima bizden uzakta kalacaktır… Devlet reisi(Cumhurbaskanı İnönü), mücadelesine makamının nüfuzunu parti islerine karıstırmakla baslamıstır. Bazı devlet memurlarının (partilere karsı) tarafsızlıklarını muhafaza edememeleri, bundan 
ileri gelmektedir. İktidar partisinin devlet parasından ve vasıtalarından istifade 
etmelerinin de sebebi budur.” 

CHP’ye muhalif gazetelere göre DP’nin Aydın mitingi çok görkemli 
geçmistir.859 Anadolu gazetesi, DP’nin iki liderinin konusmasına kuru bir kalabalıgın katıldıgını ve mitingde coskunun olmadıgını iddia etmistir. Bu toplantılara katılan kimi CHP’liler: “Bizi aldatamazsınız. CHP’ye ve Milli Sef İnönü’ye baglıyız. CHP adaylarına oy verecegiz.” seklinde bagırmıstır. Bu grup, “Dag basını duman almıs” marsını söyleyerek Aydın sokaklarında dolasmıstır. Nazilli’de ise Celal Bayar’ın Dalyan Palas’ta yaptıgı konusması sırasında CHP’li vatandaslar, “Bizi Halk Partisi’nden ancak Allah ayırabilir, baska çaresi yoktur.” diye bagırarak Bayar’ı protesto etmislerdir. Burada DP üyesi Dr. Fuat Köseoglu, Celal Bayar’a Nazilli halkının yanında oldugunu söyleyince, CHP’li vatandaslarla kendi arasında sert bir tartısma yasanmıstır. 
CHP’li vatandaslar Fuat Köseoglu’nun Nazillililer adına söz söyleyemeyecegini belirtmislerdir. Tartısmalar daha sonra CHP idare binasında da devam etmistir. CHP’li vatandaslar, CHP yönetiminden Fuat Köseoglu’nun resmen ihtar edilmesini istemistir. CHP Nazilli İlçe Baskanı Emin Bilgen 21 Temmuz  seçimlerine çok az bir zaman kaldıgını belirterek verilecek oylarla DP’nin ve Fuat Köseoglu’nun tekzip edilecegini söylemis ve heyecanlı kitleyi bu sekilde  sakinlestirmistir. 860 

DP yanlısı gazeteler ise seçim sürecinin basladıgı ilk günden son güne kadar 
büyük baslıklarla vatandası seçime istirak etmeye ve DP’ye oy vermeye davet 
etmislerdir: Gazeteler, “ dare edilen degil, idare eden olmak için reyini Demokrat Parti’ye ver.”861 “Harpte düsmandan korkmayan vatandas! Sandık basında kimden korkacaksın? Korkmadan reyini kullan.” “DP’ye rey vermek kendini hâkim kılmaktır.”862 baslıklarını atarak halktan DP’ye destek vermelerini açık bir sekilde istemislerdir. 

Demokratların yogun seçim propagandası içinde olması CHP’leri de harekete 
geçirmistir. CHP Bölge Müfettisi ile CHP l Baskanı Neset Akkor, Aydın Merkez ve Bozdogan, Nazilli, Söke ilçeleriyle bu ilçelere baglı tüm bucakları seçim nedeniyle dolasmıstır. Buralarda partililerle temaslarda bulunulmus ve milletvekili seçimleri konusunda konusmalar yapılmıstır. CHP ilçe baskanları Aydın’da parti bölge müfettisi ile il baskanı nezaretinde seçim islerini görüsmek üzere bir toplantı yapmıslardır.863 

DP’nin köy çalısmalarından etkilenen CHP milletvekilleri de köy köy dolasarak seçim faaliyetlerine katılmıslardır. CHP’liler de mitingler yapmıs ve degisik etkinlikler de bulunmustur. Örnegin Koçarlı’da pazarın kuruldugu günde CHP tarafından bir açık hava toplantısı düzenlenmis, toplantıda bir konusma yapan Avukat Sahap Gürsel sunları söylemistir: “CHP’nin geçmiste yaptıkları, gelecekte yapacaklarının teminatıdır. 

İnönü ne yalnız bir devlet baskanı ne de yalnız partimizin sefi degildir. O inkılâpların her basamagında Atatürk’ün yanında bulunmustur. Adını Atatürk’ün hizasına kazımıstır. Gönüllerimize nesilden nesle sürüp gidecek bir emanet olarak sevgisini yazmıstır. Onu bir kahraman olarak tanıyoruz ve onun safında toplanıyoruz. inönü bizim için eserinden vazgeçemeyecegimiz bir bastır.” 

Mitingde dinleyiciler sürekli: “Varolsun İnönü, Yasasın nönü’nün Partisi, 
CHP’den ayrılmayacagız, onun eserine bir tasta biz koyacagız.” seklinde tezahürat yapmıslardır. 864 

4.2.3. Seçim Komisyonlarının Tesekkülü 

1946 genel seçimlerinde Aydın ili 426 seçim bürosuna ayrılmıstır. Merkez 
İlçe’de 113, Bozdogan’da 62, Çine’de 83, Koçarlı’da 24, Karacasu’da 24, Nazilli’de 81, Söke’de 39 adet seçim komisyonu kurulmustur.865 1946 seçimleri yapılırken seçimler üzerinde henüz adli teminat yoktur. İl seçim kurulları yada komisyonları idari denetim altında olusturulmustur. Seçim kurullarının bası hâkimler degildir. Aydın’da il seçim kurulu su sekilde olusturulmustur: 
Salim Gündogan (Baskan, Aydın İl Valisi) 

Orhan Çiftçi (İkinci Baskan, Aydın Belediye Baskanı-CHP) 
Etem Menderes (Üye, Demokrat Parti İl Baskanı), 
Ahmet Emin Arkayın (Üye, CHP), 
Rıfkı Ulusoy (Üye), 
Fuat Dürük (Üye), 
Eyüp Sahin (Üye), 
Hüsnü Cihan (Üye), 
Dr. Nuri Erkan (Üye), 
İrfan Salyam (Üye)866 

4.2.4. Adaylar 

CHP Milletvekili Adayları 

CHP Genel Sekreterligi’ne çok güçlü isimler ve sahasında söz sahibi kimseler 
milletvekilligi adaylıgı için basvurmustur. Marko Mercan (Avukat), Ali Rıza Turgut (Bucak Müdür), Lütfi Bilgen (Aydın Veteriner Müdürü), Kemal Gencol (Tütün tüccarı), Nuri Vural (Albay), Enver Agar (Agır Ceza Yargıcı), Nazım Kılıç (Zeytin Mütehassısı), Halit Çayırlı (Tüccar), Hulusi Aksudogan (Tarih ögretmeni), Durmus Hamdi Terzioglu (Çiftçi), Aziz Aydın (Mektup dagıtıcısı), Yılmaz Erpulat (Kooperatif müdürü), Ulvi Alacakaptan (İstanbul Muhakemat Müdürü), Fikret Basaran (İlkögretim müfettisi), Süreyya nan (Ev hanımı), Esat Orhan Aydınoglu (Harp Akademisi Hukuk Profesörü), Zeki Mesud Alsan (Eski Milletvekili, Hukuk Profesörü), Eyüp Sahin (Tüccar ve Çiftçi), Nedim Müren (Yargıç), Fuat Sahin Erlaçin (Eski Aydın Milletvekili ve Belediye Baskanı), Esref Demirag (Demiryolları İsletme Müdürü), Hüsnü Berker (Danıstay üyesi), Salih Kalaycı (Yüzbası), Rıfat Korkut (Yargıç), Enver Arar (Yargıç) gibi isimler CHP’ye Aydın milletvekilligi adaylıgı için basvuran adaylar içerisinde bulunuyordu. Genel Sekreterlik, Aydın milletvekili aday listesini açıkladıgında pek çok kimse kendi isimlerini listede göremeyince hayal kırıklıgı yasamıstır. Kimileri bu duruma aldırmadan CHP’ye baglılık ve hizmetlerini sürdürmüslerdir. Bazı CHP’liler ise olanları sineye çekip büyük bir sessizlige bürünmüslerdir. Sessiz kalmayan ciddi bir kesim ise 
CHP’ye karsı cephe almıstır. Örnegin Eyüp Sahin seçimlere bir hafta kala CHP’den istifa ederek DP’ye geçmistir.867 Daha sonra, Seçim Kurulu’nda yer alan Eyüp Sahin seçilen hiçbir milletvekilinin mazbatalarını Etem Menderes’le birlikte imzalamayacaktır.868 CHP’den istifa edenler arasında emekli müfettis Fikret Basaran da bulunuyordu. Fikret Basaran seçimler sonrası DP tarafından düzenlenen seçimleri protesto mitinginde yaptıgı konusmada CHP’yi açıkça hedef almıstır.869 CHP üyesi Halit Çayırlı CHP Genel Sekreterligi tarafından Aydın milletvekilligi aday listesine adı konmayınca adaylıgını bagımsız olarak koymustur. Bu nedenle CHP, Halit Çayırlı’yı parti mevzuatına ters davranmaktan dolayı partiden ihraç etmistir.870 

1946 Genel Seçimleri CHP Milletvekili Adayları: 

- General Refet Alpman 
- Dr. Mazhar Germen 
- Nuri Göktepe
- Neset Akkor 
- Ahmet Emin Arkayın 
- Emin Bilgen 
- Mithat Aydın 871 

Milletvekili adayları açıklandığında Emin Bilgen ismi hariç CHP’nin Aydın’da 
yeni yüzlere listede yer vermediği görülmüştür. 

Demokrat Parti Adayları: 

1946 milletvekili seçimlerinde DP adaylarının 52’si avukat, 41’i çiftçi, 40’ı 
doktor, 15’i emekli general, 14’ü mühendis, 13’ü ögretmen geri kalanı çesitli meslek sahipleridir. “DP, 49 ilde seçimlere katılmıs ve bu illerden 273 aday göstermistir.”872 
Aydın ilinde DP adayları konusunda pek çok kisinin adı ortaya atılmıstır. 
Nazilli’de Sevki Hasırcı DP’den adaylıgını koymak istemistir. Bu nedenle yasını 
düzeltmek üzere mahkemeye basvurmustur. Eski jandarma karakol komutanlarından ve kömür tüccarı Emin Ünal, DP Mütesebbis Heyeti Üyesi Fabrikatör Ali Nihat Amasya’nın damadı Yüksek Ticaret Okulu Memuru Kemal Topeli’nin DP’den aday olacakların arasında adı geçmistir.873 Albay Ali Rıza’nın Nazilli muhitinden ve DP listesinden aday olacagını açıklamıstır. Bu nedenle kendisi bunu saglamak için trenle İstanbul’dan Nazilli’ye gelmistir. Albayı CHP baskanı ve yüzlerce halk istasyonda karsılamıstır.874 Sonuçta DP Aydın milletvekili adayları olarak su isimleri açıklamıstır: 

-Adnan Menderes (*) 
(*) Aynı zamanda Kütahya milletvekili adayıdır.
-Zekai Kavur 
-Av. Cevat Ülkü (**) 
(**) DP iktidarı döneminde Aydın Belediye baskanlıgı yapmıstır. Daha sonra IX, X ve XI. dönemlerde Aydın milletvekili olarak TBMM’de bulunmustur.

- Ahmet Or 

- Dr. Mükerrem Sarol (***) 
(***)1909 yılı Gediz dogumludur. IX, X. Dönem İstanbul, XI. Dönem Edirne Milletvekili seçilmistir. Menderes Hükümetleri döneminde Devlet Bakanlıgı yapmıstır. 
- Ahmet Vehbi Ayaydın875 Bagımsız Adaylar: 
- Avni Deniz.876 
- Halit Çayırlı.877 

4.2.5. Seçim Sonuçları 

Dönemin seçim sistemi geregince Aydın’da en çok oyu CHP almıs ve buna göre 
Aydın CHP adaylarının tamamı meclise girerken, DP adayları ve bagımsızlardan 
milletvekili seçilen olmamıstır. Anadolu gazetesi, seçimden kısa bir süre sonra sonuçları açıklamıstır. Ancak Anadolu gazetesinin okuyucusuna biran önce bilgi ulastırmak için seçimle ilgili verdigi rakamlar saglıklı olmamıstır.878 Seçim mazbatalarına göre Aydın’dan milletvekili seçilen CHP adaylarının aldıgı oyların kesin dökümü söyledir: 

- General Refet Alpman: 62.058 
- Dr. Mazhar Germen: 58.319 
- Nuri Göktepe (*) 
- Avukat Neset Akkor: 59.460 
- Ahmet Emin Arkayın: 59.432 
- Emin Bilgen: 57.636 
- Mithat Aydın: 59.741 
(*) Mazbatası dosyasında bulunamamıstır 

21 Temmuz 1946 seçimleriyle 1946–1950 yılları arasında görev yapan VIII. 
Dönem TBMM’si olusmustur. Bu dönemde Aydın milletvekillerinin tamamı CHP’lidir. 
1948 senesinde yapılan ara seçimlerinde de bu durum degişmemistir.879
1946 genel seçimleri sonucunda ülke genelinde CHP: 396, DP: 61, Bagımsızlar: 7 Milletvekilligi kazanmıstır. 

Anadolu gazetesinin yazdıgına göre Adnan Menderes ve arkadasları Aydın’da 
CHP’nin aldıkları oyun ancak yarısı kadar oy alabilmistir. Gazetenin belirttigine göre Aydın’da CHP ezici bir çogunlukla seçimi kazanmıstır.880 Milletvekili seçilen Neset Akkor ve Ahmet Emin Arkayın’ın yerine Aydın CHP l dare Kurulu’na, kereste tüccarı Lütfü Taskın ile çiftçi Nail Ergün getirilmistir.881 Aydın’da seçim kaybeden Adnan Menderes Kütahya ilinden milletvekili seçilmistir. Durum Adnan Menderes’e gazeteciler tarafından sorulunca Menderes “Milletimin olgunluguna inanıyorum, halk bizimle beraberdir, Muvaffak olacagımıza eminim.” açıklamasını yapmıstır.882 

4.2.6. Seçimlerle İlgili Yapılan Spekülasyonlar 

Seçimler sonunda itirazlar daha çok Demokrat Parti tarafından ortaya atılmıstır. 
Demokrat Parti, seçimlerde DP aleyhine yolsuzluk yapıldıgını, idari mekanizmanın partiler karsısında tarafsız kalamadıgını iddia etmistir. Bu iddialara göre idare mekanizması eliyle sandık baslarında usulsüzlükler yapıldıgı gibi vatandasa da oyunu iktidar partisine verme konusunda baskı yapılmıstır. CHP müfettisligince hazırlanan seçim raporunda Belediye, 21 Temmuz ve daha sonra il genel meclisi seçimlerinde Aydın ili kaymakamlarının ve valisinin devlet memuru olmalarına ragmen CHP adına çalısmalarından dolayı takdirname ile ödüllendirilmesi ya da 500 lira kadar bir ikramiye ile CHP’ye hizmetlerine devamlarının saglanması parti Genel Sekreterligine teklif edilmistir. Adnan Menderes’e göre bu durum DP’nin iddialarını güçlendirmektedir.883 

Seçimlerde “Açık Oy, Gizli Tasnif” ilkesi uygulanmıstır. DP yanlısı gazeteler 
seçimlerle ilgili pek çok olaydan söz ederken, CHP yanlısı basın nedense sanki 
seçimlerde hiçbir sey olmamıs gibi sessizlige bürünmüstür. Demokrat zmir gazetesinin belirttigine göre seçimler Aydın ilinde olaylı geçmistir. Nazilli’de Demokrat İzmir gazetesi muhabiri seçimi takip etmek için gittigi sandık basından CHP’li Av. Hulusi Çogullu’nun emri ile polis tarafından uzaklastırılmıstır. Polisin ilgili kisinin sözünü dinlemesi DP’liler tarafından garip karsılanmıstır. Zeytinli Mahallesi’nde camide bulunan 81 numaralı sandık basındaki Mal Müdürü Süleyman Bülbül, DP mensuplarının elindeki oy listelerini yırtmıs ve halkın eline CHP oy listelerini verdigi iddia edilmistir. DP mensupları seçim sandıgı civarında oy pusulası dagıtınca polis tarafından tutuklanmıslardır. Yapılan seçim yolsuzlukları seçim kurulu baskanlıgı ile kaymakamlıga bildirildigi halde durum geçistirilmistir.884 Nazilli’de yasanan baska bir olayda “3 numaralı sandık basında ortaokul müdürü Arif Gönendik çok miktarda CHP aday listelerini zarf içine yerlestirip sandık içine atmak üzereyken DP Müsahidi Nuri Baloglu tarafından fark edilmis, durumla ilgili tutanak DP’liler tarafından hazırlanınca 
Baloglu ile Gönendik arasında kavga çıkmıstır. Gönendik’in tutanagı yırtması üzerine yeni bir tutanakla durum Cumhuriyet Savcılıgı’na iletilmistir. CHP’li Nazilli Ortaokul Müdürü Gönendik savcılıkta ‘oy pusulalarını kendisinin atmadıgını bunu DP’lilerin yaptıgını’ iddia etmistir. Savcılık Gönendik hakkında takipsizlik kararı vermistir.885 Aksam saatlerinde oyların sayımı sırasında seçmen imzasıyla kullanılan oylar arasında tutarsızlıklar görülmüstür.886 

DP, ortaya çıkan seçim sonuçlarını, seçimin adil yapılmadıgını belirterek kabul 
etmeyeceklerini açıklamıslardır. Bu amaçla partililer seçim kurullarına gerekli 
itirazlarda bulunmustur. DP yöneticileri seçimlerde sandık baslarında yolsuzluk 
yaptıgına inandıgı kisiler için adli mercilere basvurmustur. Aydın İl Seçim Kurulu’nda yer alan Etem Menderes, DP’li diger arkadasıyla birlikte seçim mazbatalarını imzalamamıstır. Aydın’dan milletvekili seçilen CHP’li adaylar imza eksigi bulunan bu mazbatalarla TBMM’ye gidip burada üye kayıtlarını yaptırmıslardır887. Adnan Menderes ise Meclis’te yaptıgı konusmada bu mazbataların Meclisçe iptalini istemistir. Cumhurbaskanı’na çekilen telgraflarla ve ülkenin degisik kentlerinde düzenlenen mitinglerle seçimlerde yasanan yolsuzluklar protesto edilmistir. Meclis’in toplanmasından sonra da ilgili itirazlar meclis bünyesine tasınmıstır. 

4.2.7. Aydın’da DP Tarafından Düzenlenen 1946 Seçimlerini Protesto Mitingi 

7 Agustos 1946 günü DP Aydın’da büyük bir kalabalıgın katılımıyla seçimleri 
protesto mitingi düzenlemistir. Halk “Onları biz seçmedik” diye haykırmıstır. Mitinge Demokrat İzmir Gazetesi muharriri Burhan Belge de katılmıstır. Belge mitingde yaptıgı konusmada; ‘Dünya’nın gözü önünde yapılan bu seçimlerde Türk milletinin demokratiklesemeyecegi; bu olgunlukta olmadıgı tezi DP’ye yapılan haksızlıklar nedeniyle pekismistir. Biz CHP’nin zulmünün karsısındayız. Ancak su bilinmelidir dısarıdan memleketimize bir tehdit yönelse o zaman kimsenin süphesi olmasın biz CHP’nin yanında olacagız. Bizim parti arkadaslıgımız bir öküz öldü ortaklık bitti mukavelesi degildir. Biz ne bir seçim istirak sirketi nede CHP’yi iktidardan indirme aletiyiz. Biz kanuna inanmıs ve kanun kadar temiz insanlarız. Bunu bir gün karsı tarafta   onaylayacaktır.” 888 derken Dr. Mükerrem Sarol da; ‘Bir köylünün bugday ektigi tarlada çavdarla  karsılasması kadar seçimlerin sukutu hayale ugratıcı oldugunu söyleyebilirim. 
Adnan Menderes buralıdır. Bu muhit onu sevmektedir. Bu insanın böyle bir muhitten seçilememesi ilginçtir. Onlara millet iradesiyle inat etmenin bosa çıkacagını; er geç zaferin millette kalacagını gösterecegiz.’ seklinde konusmustur. DP’nin düzenlemis oldugu söz konusu protesto mitingi, mitinge katılımın fazla olmasını saglamak için Aydın pazarının kuruldugu Salı gününe denk getirilmistir.(*) 
(*) Çok partili yasama geçis sürecinde kır nüfusu, kent nüfusundan daha fazladır. Ulasım vasıtaları henüz yaygın degildir. Köylü acil durumlar dısında sadece pazarın kuruldugu zaman sehre inmistir.

Hükümet meydanında yapılan mitinge merkep ve kagnılarıyla sehre inen pek çok köylünün katıldıgı görülmüstür. Miting, Gençlik ve Cumhuriyet marsları söylenerek açılmıstır. Demokrat zmir gazetesinin yazdıgına göre halk protesto mitingi sırasında ‘Seçilmediler tayin oldular.’ ‘Seçilmeden seçildim diyenler utansın.’ ‘Biz sizi seçmedik; size güvenimiz yoktur.” seklinde dövizler tasımıstır. 

Mitingde CHP’lilerle DP’liler arasında sözlü satasmalar olmustur. Kimi 
CHP’liler ‘İstahınızı 4 yıl sonraya saklayın bos sandalye kalmadı.’ derken kimileri 
‘Utanın 24 yıldır CHP’nin ekmegini yiyorsunuz.’ diye bagırmıstır. Mitingde konusanlar tarafları itidale davet etmistir. Burhan Belge CHP’lilere karsı: ‘Bugün burada DP’nin protesto mitingini yapıyoruz. Kanuni müsaade alarak bu meydanda toplandık. Siz de yarın ya da öbür gün izninizi alıp kendi mitinginizi yapabilirsiniz. Bu miting medeni bir tezahürün ifadesidir. Türk milletinin bu medeni manzarasını bozmayınız. hakkımızı elbette arayacagız 889 diye seslenince Fabrikatör Mehmet Külahcı, Belge’ye “Hak benim degirmendedir.” diye bagırmıstır. CHP’liler çıkan konusmacılara miting boyunca “yalan söylüyorsunuz, vekilleri biz seçtik. Bizi İnönü’nün partisinden ayıramazsınız.” 
diye tepki göstermisler ve “Yasasın nönü, yasasın CHP!” diye slogan atmıslardır. 
Anadolu gazetesi, DP’lilerin Aydın mitingini tam bir fiyasko olarak nitelendirmistir. 
Yine bu gazeteye göre, mitingin Aydın pazarına denk getirilmesine ragmen ancak 1200 kisi katılmıstır. Gazete, mitingde DP’lilerin çocukların ellerine pankartlar tutusturduklarını ifade etmistir.890 



BU BÖLÜM DİPNOTLARI;

849 Feroz ve Bedia Turgay A. (1976), Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi(1945- 1971), s.21-22. 

850 Sarol, M. Bilinmeyen Menderes s.39. 

851 Toker, M. (1990), Demokrasimizin İsmet Pasalı Yılları/Tek partiden Çok Partiye Geçis, s.21 
852 Tasvir, 13 Haziran 1946. 
853 Ulus, 4 Temmuz 1946. 
854 Sönmez, S.(1998), 1946-1950 Yılları Arasında iktidar Muhalefet iliskileri Açısından Demokrat Parti’nin İşlevi, s.26. 
855 Demokrat İzmir, 17 Temmuz 1946. 
856 Demokrat İzmir, 24 Mayıs 1946. DP’lilerin bu tip uygulamaları 1946 genel seçimlerinden sonra da devam etmistir. Ancak DP’lilerin 1950 seçimlerinden sonra bu tip uygulamaları devam edip etmedikleri ayrıca arastırılması gereken bir konudur. 
857 Demokrat izmir, 16 Temmuz 1946 
858 Adnan Menderes’in Konusmaları ve Demeçleri-Makaleleri (1991), C.3, s.93.
859 Mitingle ilgili ayrıntılar ve mitingde yapılan konusmaların tamamı için bkz; Demokrat İzmir, 18 Temmuz 1946. Yeni Asır, 18 Temmuz 1946.
860 Anadolu, 18 Temmuz 1946. 
861 Demokrat İzmir, 2 Temmuz 1946. 
862 Demokrat İzmir, 20 Temmuz 1946. 
863 Anadolu, 16 Haziran 1946.
864 Anadolu, 16 Temmuz 1946. 
865 Anadolu, 15 Haziran 1946. 
866 TBMM, TBMM Üyelerine Ait Sicil Defterleri, VIII. Dönem, Defter No:96, Zarf No:6. 
867 Demokrat İzmir, 15 Temmuz 1946. 
868 TBMM, TBMM Üyelerine Ait Sicil Defterleri, VIII. D., Z. No:6, D. No:93, 96, 97, 98, 99, 101, 102. 
869 Demokrat İzmir, 9 Agustos 1946. 
870 BCA, 490.01/139.560.1. 
871 Anadolu, 19 Temmuz 1946. TBMM, TBMM Üyelerine Ait Sicil Defterleri, VIII. Dönem, Zarf No:6, Defter No:93, 96, 97, 98, 99, 101, 102. 
-General Refet Alpman: Emekli Levazım Tümgeneraldir. 1877 yılı stanbul dogumludur.VII ve VIII. dönemde Aydın milletvekili seçilmistir. Adaylık tarihinde Ankara’da ikamet etmektedir. 
- Dr. Mazhar Germen: 1887 Aydın dogumludur Tıbbiye'den mezun olduktan sonra Eskisehir Askeri Hastanesi bastabipligi yapmıstır. TBMM I. Dönem milletvekili olarak seçilmis ve kesintisiz sekiz dönem Aydın milletvekilligi yapmıstır. Ayrıca Birinci Ali Fethi Okyar Hükümetinde, Sıhhiye ve İçtimai 
Muavenet Bakanlıgı yapmıs Türk hekimi ve siyasetçisidir. 
- Nuri Göktepe: V, VI, VII, VIII. dönemlerde Aydın Milletvekili olarak TBMM’de bulunmustur. 
- Neset Akkor: Hukuk Fakültesi mezunudur ve avukattır. Kaymakamlık görevinde de bulunmustur. I. ve VIII. dönem milletvekilidir. Aydın Cumhuriyet Halk Partisi İl İdare Kurulu ile Aydın Baro Baskanlıgı yapmıstır. 
-Ahmet Emin Arkayın: 1928-1931 yılları arasında Aydın belediye baskanlıgı yapmıstır. Uzun yıllar Türk Hava Kurumu Aydın Subesi Baskanlıgını yürütmüstür. 
-Emin Bilgen: Nazilli dogumludur. Nazilli’de çiftçi ve tüccardır. CHP Nazilli lçe İdare Kurulu baskanıdır. 13 senedir bu görevi sürdürmektedir. Milli Mücadelede Aydın cephesinde bulunmustur. 
Katkılarından dolayı İstiklal Madalyasıyla taltif olunmustur. Daha sonra Türk Ocakları baskanlıgı görevinde bulunmus ve Nazilli’de 11 sene belediye baskanlıgı da yapmıstır. VIII. Dönem Aydın milletvekillidir. 
-Mithat Aydın: TBMM 1. ve 2. döneminde Aydın milletvekili, V, VI ve VII. dönemlerde Trabzon milletvekili, VIII. dönemde Aydın milletvekili olarak bulunmustur. 
872 Vatan, 19 Temmuz 1946.
873 Anadolu, 16 Haziran 1946.
874 Demokrat İzmir,3 Temmuz 1946.
875 Demokrat İzmir, 17 Temmuz 1946. 
876 Anadolu, 16 Haziran 1946. Aydın ortaokulu ögretmenidir. 
877 BCA, 490.01/139.560.1. 
878 Anadolu, 23 Temmuz 1946. Anadolu CHP adaylarının aldıgı oyları söyle açıklamıstır: General Refet Alpman: 61.958, Dr. Mazhar Germen: 58.012, Nuri Göktepe: 58.278, Av. Neset Akkor: 59.204, Ahmet Emin Arakayın: 59.219, Emin Bilgen: 57.405, Mithat Aydın: 59.495 
879 Yediyıldız, N. (1996), VIII. Dönem TBMM(1946–1950), s.36 

880 Anadolu, 23 Temmuz 1946. 

881 Anadolu, 2 Agustos 1946. 
882 BCA, 490.01/139.560.1. 
883 Adnan Menderes’in Konuşmaları ve Demeçleri-Makaleleri(1991), C.1, s.95. 

884 Demokrat İzmir, 22 Temmuz 1946. 

885 Demokrat İzmir, 9 Agustos 1946. 
886 Demokrat İzmir, 24 Temmuz 1946. 
887 TBMM, TBMM Üyelerine Ait Sicil Defterleri, VIII. D., Z. No:6, D. No:93, 96, 97, 98, 99, 101, 102. 
888 Demokrat İzmir, 7 Ağustos 1946. 
889 Demokrat İzmir, 9 Ağustos 1946. 
890 Anadolu, 7 Ağustos 1946. 

33 CÜ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***