1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 31
4.1.3. Seçimler
Belediye seçimleri 26 Mayıs 1946’da sabah saat 8:00’ de baslamıstır. Seçim
nedeniyle parti ve belediye binaları bayraklarla donatılmıs, Halkevi bandosu Aydın merkezde marslar çalmıstır. Seçim sandıklarının baslarında DP müsahitleri de bulunmustur. Seçime DP’li vatandasların da istirak ettigi görülmüstür. Bu kisiler, CHP adaylarına oy vermistir. Seçime girmemesine ragmen Çine’de DP’ye oy çıkmıstır. Nazilli’de Çapa Hasan Mahallesi’nde CHP’lilerle DP’liler arasında yasanan küçük bir tartısmanın dısında Aydın’daki seçimlerde herhangi ciddi bir olay yasanmamıstır. DP müsahidi seçim defterini incelemek istemis ancak kanunun kendisine bu yetki tanınmadıgı gerekçesiyle bu istegi sandık komisyonu tarafından geri çevrilmistir. Bunun üzerine olay yerine DP baskanı Dr. İsmail Hakkı Sevkay gelmis, kendisi de bu istek dogrultusunda ısrar edince kanuna göre seçimin gizli oldugu kendisine söylenmistir.(*)
Tablo 4.4:Seçime Katılan Seçmen Sayısı
(*) Bu seçimde yürürlükte olan seçim kanuna göre açık oy, gizli sayım ilkesi uygulanmıştır. Daha sonra muhalefet demokratik olmayan bu seçim kanununu değiştirmek için çaba harcayacaktır.
Tablo 4.5:Seçime Katılım Oranları
Seçimlere katılım en düsük oldugu yer Nazilli, en yüksek oldugu yer ise
Kuyucak olmustur.
Seçimlere katılımın düsük oldugu iktidar partisi sorumlularınca da ifade edilmis
ve müfettis raporlarına göre seçime katılımın düsük olmasının nedenleri söyle sıralanmıstır:
-Nazilli’de İstanköy muhacirleri, Basma Fabrikası barakalarında iskân etmekteyken bu bölgeden ayrılmıstır.
-Bölgeden göç edenlerin, ölenlerin, askerde olanların kaydı seçmen listelerinden silinmemistir.
-Pek çok vatandas listelere adını zamanında kaydettirmedigi için oy kullanamamıstır.
-Seçim günü havanın yagmurlu olması seçime istirak oranını düsürmüstür.
Seçime katılımın düsük olmasından yola çıkarak CHP müfettisi seçmen
listelerinin daha uzun süre askıda kalmasını istemistir. Müfettis raporlarına göre
muhtarların mahalle ya da köylerine göçle yeni yerlesenlerin ya da resitlik nedeniyle seçmen olan kisilerin tespit etmesi ve listelere yazması saglanmalıdır. Muhtarlar aracılıgıyla askere giden ya da bulundugu bölgeden göçen veya ölen kisiler tespit edilip bu kisilerin isimleri seçmen listelerden silinmelidir. Seçimlerde oy kullanma süresi birkaç saat uzatılmalıdır.843
Seçimler olaysız geçmis, Demokratlar bu seçimlerde kendilerinden beklenen
olgunlugu göstermistir. CHP Aydın İl Baskanı Avukat Neset Akkor “Bu seçimlerin daha önceki seçimlere göre daha olgun geçtigini, aynı zamanda seçimlere istirak oranının yüksek oldugunu” söylemistir. DP Aydın l Baskanı Etem Menderes de “seçimlerde demokratik hareket edildigini belirtmistir”.844 Ancak Demokrat İzmir gazetesine göre halk seçime karsı ilgisiz davranmıstır. Gazete Aydın merkezde 8.987 seçmenden 4.775 seçmenin seçime istirak etmesini buna örnek göstermistir. Vali, seçime katılan insan sayısında artıs olur beklentisiyle oy kullanma süresini bir saat daha uzatmak istemistir. Fakat DP’lilerin müdahalesiyle bu uygulamadan vazgeçilmistir.
Seçimde bazı bayanların, sizi jandarma bekliyor denilerek seçim sandıgının basına getirildigi görülmüstür. Özellikle memur ve memur aileleri tazyik altında seçimlere istirak etmistir. Kimi oy pusulalarını seçim sandıgı basındaki memurların doldurdugu görülmüstür.845
Seçimler sonucunda Aydın Belediye Meclisi üyeliklerine seçilenler:
Raif Aydogdu (Belediye Baskanı)
Orhan Çiftçi (Çiftçi)
Eyüp Sahin (Fabrikatör)
Dr. Hulusi Eralp (Serbest hekim)
A. Emin Arkayın (Türk Hava Kurumu Direktörü)
Raif Günaydın (Tüccar)
Hasan Sabuncuoglu (Tüccar)
Vehbi Aydınlıer (Müteahhit)(*)
İhsan Uzman (Avukat)
Hüsnü Cihan (Avukat)
Rifat Kodik (Manifaturacı)
İrfan Salyam (Fen memuru)
Ali Rıza Özkavruk (Tuhafiyeci)
Kazım Aydınel (Kırtasiyeci)
Osman Nuri Akçasu (Avukat)
Dr. Nuri Erkan (Serbest operatör)
(*) Bahçıvan Vehbi olarak tanınmaktaydı.
Hilmi Yazıcıoglu (Manifaturacı)
Hikmet Sölen(THK muhasibi)
Nail Ergun (Çiftçi)
A. Sükrü Saray (Bakkal)
Dr. Nafiz Yazgan(Serbest hekim)
Lütfü Taskın (Keresteci)
Abdullah Egilmez (Zeytinyagcı).846
Nazilli’de Belediye Meclisi üyeligini kazananlar:
Rıfat Tuncer (Belediye Baskanı)
Emin Bilgin
Dr. smail Süner
Dr. Kamil Alptuna
Mehmet Erten
Ragıp Tapucu
brahim Yavasoglu
Haydar Bilgin
Mehmet Bukey
Halil Çetinol
Hakkı Orguç
Nedim Yıldırım
Nuri Tükenmez
Ahmet Soysal
Ahmet Çilingiroglu
Hüseyin Adas
Sezai Dalyan
Ali Gedik
Süleyman Öcal
Haydar Gürsel
Osman Akyavas
Necip Tiryakioglu
Diger yerlesim yerlerinde belediye baskanlıklarını kazananlar:
1-Mustafa Aksoy (Atça)
2-Arif İlgi (Kuyucak)
3-Mehmet Oral ( ncirliova)
4-Neset Zincirci (Germencik)
5-Mehmet Ali Tuncer(Karacasu)
6-Mehmet Çobanoglu(Koçarlı).847
Tablo 4.6:Belediye Baskanlıgına Seçilenler
Aydın ilinde seçilen belediye baskanları tamamı çiftçi ya da tüccar kökenlidir.
Bürokrat ve memur kökenli kisiler belediye baskanlıklarına talip olmamıslardır.
Belediye Baskanlıgı Ve Meclisi Üyeliklerini Kazanan Adaylarla lgili statistikler:
Tablo 4.7:Aydın Merkez İlçe Aydın Merkez İlçe
seçilmesi gözlerden kaçmamıstır.
Tablo 4.8:Bozdogan
Tablo 4.9: Çine
Tablo 4.10:Karacasu
Tablo 4.10:Koçarlı
Belediyelerin meclis üye sayısı sahip oldukları nüfusa göre belirlenmistir. Buna
dayanarak ilçe belediyelerinden en az meclis üyesine sahip yer Koçarlı olmustur.
Tablo 4.11: Nazilli
Tablo 4.12: Söke
Aydın ilinde 14 yerlesim yerinde yapılan belediye seçimlerinde baskanlıkların
tamamını CHP’li adaylar kazanmıstır. Baskanlıkları bagımsız adaylardan kazanan
olmamıstır. DP’liler seçime katılmamasına ragmen kendilerine mensup ya da temayül gösteren sahsiyetlerin seçilmesine çalısmıslardır. Bu yüzden pek çok DP mensubu vatandaslar seçimlerde oy kullanmıslardır. Seçimlerle ilgili olarak CHP Müfettisi seçim sandıklarını dolastıgını DP’liler dahil hiç bir sikâyette bulunulmadıgını parti Genel Sekreterligi’ne rapor etmistir. CHP il genelinde belediye meclisleri için 199 üye kazanırken, bagımsızlar 1, DP ise 3 üyelik kazanmıstır. Belediye seçimlerinden sonra Eski Aydın Milletvekili Fuat Erlaçin 03 Haziran 1946 tarihinde CHP Genel Sekreterligi’ne gönderdigi mektupta, CHP’nin çok büyük hata yaptıgını, 15 yıl boyunca maske takmıs kisilere Aydın’da iktidar verdigini söylemistir. Bundan dolayı da istidadı büyük pek çok insanın ihmal edildigini, CHP’nin kendi kadrolarını yetistirmedigini belirtmistir. CHP’nin çok hızlı bir sekilde bu meseleyi ele alması ve kendi kadrolarını yetistirmesi gerektigini ifade etmistir.
Seçimler sonucu belediye meclislerinde çehreler degismis ve meclisler genel
olarak gençlesmisti. İl genelinde belediye meclislerin üye sayısının %59 yeni seçilmis üyelerden olusmustur. CHP kendi belirledigi adayların dısındaki adaylara oy veren CHP’li üyelere ihtar cezası vermistir. CHP müfettisligince hazırlanan seçim raporunda Aydın ilinde seçimlerin genelde sikâyetsiz, düzenli ve kanunlara uygun olarak gerçeklestigi ifade edilmistir. Seçimlere istirak oranı %63’tür. Raporda seçilen üyelerin halkı memnun ettigi ve yeni baskanların eskilere oranla daha yeterli bulundugu iddia edilmistir. Demokrat Parti’nin seçimleri etkileme çabalarının da sonuçsuz kaldıgı vurgulanmıstır. 848
BU BÖLÜM DİPNOTLARI;
842 Anadolu, 27 Mayıs 1946.
843 BCA, 490.01/245.974.1.
844 Anadolu, 27 Mayıs 1946.
845 Demokrat Parti, 27 Mayıs 1946.
846 Anadolu, 29 Mayıs 1946.
847 Anadolu, 2 Haziran 1946 848 BCA, 490.01/245.974.1.
32 CÜ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder