AB UYUM PAKETİ, YASA DEĞİŞİKLİKLERİ, BÖLÜM 5

AB UYUM PAKETİ, YASA DEĞİŞİKLİKLERİ, BÖLÜM 5

TÜRKİYE’NİN DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM ENVANTERİ (2002-2012) 


• Çocuk Hakları İzleme ve Değerlendirme Kurulu’nun Oluşturulması: 
Başbakanlık Genelgesi ile “Çocuk Hakları İzleme ve Değerlendirme Kurulu” oluşturulmuştur. 
Bu Kurul, çocuk haklarının korunması, kullandırılması ve geliştirilmesine ilişkin konularda idari ve yasal düzenlemelere ilişkin çalışmalar yapmak, önerilerde bulunmak, kaydedilen gelişmeler hakkında kamuoyunun aydınlatılması amacıyla yapılacak çalışmaları değerlendirmek, çocuk hakları konusunda alınabilecek önlemlere ilişkin tavsiyelerde bulunmak, bu konuya ilişkin strateji belgesi ve eylem planları hazırlatmak ve onaylamak, çocuk hakları konusunda kurumlar arası işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla görevlendirilmiştir (Resmi Gazete:4/4/2012, 28254). 
• Denetimli Serbestlik Uygulamasının Kapsamının Genişletilmesi: 
Denetimli serbestlik uygulamasının kapsamını genişletmek amacıyla hazırlanan Kanun ile; açık cezaevinde geçirilen sürenin son bir yılının, denetimli serbestlik 
tedbiri uygulanmak suretiyle dışarıda infaz edileceği yeni bir infaz rejimi öngörülmüştür. Ayrıca, 5402 sayılı Kanuna eklenen 15/A maddesiyle şüpheli, sanık ve hükümlülerin toplum içinde izlenmesi, gözetimi ve denetiminin elektronik cihazların kullanılması suretiyle de yerine getirilebilmesi mümkün 
hale getirilmiştir (5/4/2012 tarihli ve 6291 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 11/4/2012, 28261). 
• Eğitim Sisteminin Demokratikleştirilmesi: 
“İlköğretim ve Eğitim Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile, eğitimde kademeli sisteme geçilmiş ve vatandaşlarımızın 
özgür tercihlerine uygun eğitim alabilmelerinin önü açılmıştır. Bu kapsamda Kürtçenin seçmeli ders olarak okutulabilmesini sağlayacak düzenleme de 
getirilmiştir. 2012-2013 eğitim öğretim döneminde seçmeli derslerde eğitime başlanmış ve ders materyalleri hazırlanmıştır (30/3/2012 tarihli ve 6287 sayılı 
Kanun, Resmi Gazete: 11/4/2012, 28261). 
• Tutuklu ve Hükümlülerin, Yakınlarının Cenazesine Katılmalarına ve Ağır Hastalık Durumlarında Ziyaret Edebilmelerine İmkan Tanınması: 
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da yapılan değişikliklerle; tutuklu ve hükümlülerin ikinci derece dahil kan veya kayın hısımlarından 
birinin ya da eşinin ölümü nedeniyle cenazesine katılması için yol süresi hariç iki gün, birinci derecede yakınların ağır hastalık durumlarında ise ziyaret için yol 
süresi hariç bir gün izin verilmesi imkanı sağlanmıştır (6301 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 10/5/2012, 28288). 
• Kürt Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı’nın Açılması: 
Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) onayıyla, Haziran 2012’de, Diyarbakır Dicle Üniversitesi bünyesinde “Kürt Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı” açılmıştır. 
• Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun Kabul Edilmesi: Özel hukuk uyuşmazlıklarının arabuluculuk yoluyla çözümlenmesinde uygulanacak usul ve esasları düzenlemek amacıyla “Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu” çıkarılmıştır. Böylece tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri, özel hukuk ilişkilerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların devlet yargısı dışında halledilmesinin önü açılmıştır (7/6/2012 tarihli ve 6325 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 22/6/2012, 28331). 
• Kamu Denetçiliğinin Yasal Dayanağa Kavuşması: 
Hukuk devleti ve iyi yönetişim ilkelerinin yerleşmesi ve birey haklarının korunması doğrultusunda önemli bir adım olarak TBMM Başkanlığına bağlı olarak Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmuştur (14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 29/6/2012, 28338). 
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun Çıkarılması: 
Kamuya ve özel sektöre ait bütün işlerde ve işyerlerinde tüm çalışanlara uygulanmak üzere; işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemek amacıyla yeni bir “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” kabul edilmiştir (20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 30/6/2012, 28339). 
• Türkiye İnsan Hakları Kurumu’nun Kurulması: 
İnsan haklarının korunması ve geliştirilmesi konusunda çalışmalar yapmak üzere “Türkiye İnsan Hakları Kurumu” kurulmuştur (21/6/2012 tarihli ve 6332 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 30/6/2012, 28339). 
• Üçüncü Yargı Paketi: 
Kamuoyunda “Üçüncü Yargı Paketi” olarak bilinen “Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun” ile insan haklarını güçlendiren önemli düzenlemeler getirilmiştir (2/7/2012 tarihli ve 6352 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 5/7/2012, 28344). 
• BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne Ek Üçüncü İhtiyari Protokolün İmzalanması: 
BM Çocuk Hakları Komitesi’nin bireysel başvuru yetkisini tanıyan “BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne Ek Üçüncü İhtiyari Protokol”, 24 Eylül 2012 tarihinde 
imzalanmıştır. 
•“Çocuk İzlem Merkezleri”nin Kurulması: 
Çocuk istismarının önlenmesi ve istismara uğrayan çocuklara bilinçli ve etkin bir şekilde müdahale edilmesi amacıyla çıkarılan Başbakanlık Genelgesiyle, 
Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler ve kurumlar bünyesinde “Çocuk İzlem Merkezleri” kurulması ve bu merkezlerin işleyişinin Sağlık Bakanlığınca koordine 
edilmesi düzenlenmiştir. Çocuk izlem merkezlerinin ilk pilot uygulaması Ankara’da başlatılmıştır. Söz konusu merkez; hastanelerin bünyesinde, ilgili 
kurumların koordinasyon içinde çalışacağı, çocuğun tekrar örselenmesini engelleyecek biçimde, bütün adli ve tıbbi işlemlerin tek merkezde ve tek seferde yapılmasına imkan verecek şekilde oluşturulmuştur. Çocuk İzlem Merkezleri halihazırda dokuz ilde hizmet vermektedir (Resmi Gazete: 4/10/2012, 28431). 
• Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun Kabulü: 
Eski Sendikalar Kanunu’nu ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nu yürürlükten kaldıran yeni bir “Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu” 
çıkarılmıştır (18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 7/11/2012, 28460). 
• Hukuk ve Adalet Dersi Öğretim Programı: Öğrencilerde hukuk bilincinin geliştirilmesi amacıyla, 3 Aralık 2012 tarihinde Adalet Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında “ Hukuk ve Adalet Dersi ” öğretim programı geliştirmek üzere bir işbirliği protokolü imzalanmıştır. 
• Büyükşehir Belediye Sınırlarının Yeniden Düzenlenmesi: 
“On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile, 
kamu hizmetlerinin daha etkili ve verimli şekilde sağlanması amacıyla büyükşehir belediye sınırları yeniden düzenlenmiştir. Bu kapsamda, önceden on altı olan büyükşehir belediyesi sayısı yirmi dokuza çıkarılmıştır (12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 6/12/2012, 28489). 
• Belediyelere Mabetlerin Yapım, Bakım ve Onarımını Sağlayabilme İmkanı Getirilmesi: Farklı din ve inançlara sahip bireylerin ibadet yerlerine ilişkin özgürlüklerinin genişletilmesi amacıyla, Belediye Kanunu’na “mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir” ibaresi eklenmiş ve böylece Belediyelerin sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yanı sıra “ Mabetlerin yapım, bakım ve onarımını da sağlayabileceği ” hükme bağlanmıştır (12/11/2012 tarihli ve 6360 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 6/12/2012, 28489). 
• TBMM Bünyesinde Araştırma Komisyonları’nın Kurulması: 
2012 yılı içerisinde TBMM bünyesinde “Ülkemizde Demokrasiye Müdahale Eden Tüm Darbe ve Muhtıralar ile Demokrasiyi İşlevsiz Kılan Diğer Tüm Girişim ve 
Süreçlerin Tüm Boyutları ile Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu” ve TBMM Dilekçe 
Komisyonu bünyesinde de “Dersim Alt Komisyonu” kurulmuştur. 
• TRT XEBER’in Yayın Hayatına Başlaması: 
TRT, “TRT XEBER” isminde, “ www.trtxeber.com ” adresinden erişilebilen Kürtçe haber sitesinin yayınına başlamıştır. 
• Kürtçe Tiyatro Oyunlarının Sahnelenmesi: 
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın destekleriyle, Diyarbakır Şehir Tiyatrosu tarafından “Hamlet” oyunu Kürtçe olarak Ankara’da sahnelenmiştir. 
• Kürtçe Albüm: 
2012 yılı içerisinde, TRT ve Diyarbakır Valiliği’nin ortak çalışmasıyla Kürtçe türkülerden oluşan bir albüm hazırlanmıştır. 
•“Mele”lerin (Yerel Din Adamlarının) Devlet Tarafından İstihdamı: Bölgelerinde halkın “dini önder” olarak gördüğü “mele”lerin (yerel din adamlarının) devlet 
tarafından “din görevlisi” olarak istihdamı uygulaması hayata geçirilmiştir (22/6/1965 tarihli ve 633 sayılı Kanun’un Geçici 16’ncı maddesine 653 sayılı 
KHK’nın 13’üncü maddesiyle eklenen hükme istinaden). 
• BM ve Avrupa Konseyi Standartlarını Karşılamayan Cezaevlerinin Kapatılması: 
Son on yılda BM ve Avrupa Konseyi standartlarını karşılamayan 208 ceza infaz kurumu kapatılmıştır. Yine aynı dönemde 14.509 kişi kapasiteli 68 ceza infaz 
kurumu açılmıştır. 2012 yılı içerisinde ise toplam 13 yeni ceza infaz kurumu açılmış, 7 ek binanın yapımı tamamlanmıştır. 
• Kadın Konukevlerinin Açılması ve İşletilmesine İlişkin Hukuki Alt Yapının Oluşturulması: 
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına, belediyelere, il özel idarelerine ve sivil toplum kuruluşlarına ait kadın konukevlerinin açılışı, işleyişi, hizmetin çeşit ve 
niteliği ile denetimine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla “Kadın Konukevlerinin Açılması ve İşletilmesi Hakkında Yönetmelik” çıkarılmıştır 
(Resmi Gazete: 5/1/2013, 28519). 
• Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanuna İlişkin Uygulama Yönetmeliği’nin Kabul Edilmesi: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 
tarafından hazırlanan söz konusu Yönetmelik; şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınlar, çocuklar, aile bireyleri ve tek taraflı 
ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi ile şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali olan kişiler hakkında 
şiddetin önlenmesine yönelik gerekli tedbirlerin alınması ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır (Resmi Gazete: 18/1/2013, 28532). 
• AİHM Başvuruları Konusunda Tazminat Komisyonu Kurulması: AİHM’ye yapılmış bazı başvuruların tazminat ödenmek suretiyle çözümü ve muhtemel ihlal kararlarının önüne geçilmesi amacıyla, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun” 
kabul edilmiştir (09/01/2013 tarihli ve 6384 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 19/1/2013, 28533). 
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’u ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Kabul Edilmesi: 
Söz konusu kanunla, lise ve dengi öğrenimini tamamlayanlardan aynı yıl içerisinde yükseköğrenime başlayanların bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında değerlendirilmesi, terörle mücadele ve benzeri sebeplerle malul kalanların özel hastaneye müracaatlarında ayrıca sevk şartı aranmaksızın ek ücret alınmaması, 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların geçmişe dönük sosyal güvenlik destek prim 
borçlarının yeniden yapılandırılması, Sosyal Güvenlik Kurumunda kadro ihdas edilmesi, emekli ve yaşlılık aylığı alanların kamuda işe başlamaları nedeniyle 
kesilmesi gereken aylıklarının yapılandırılması, Türkiye İş Kurumu bünyesinde İş ve Meslek Danışmanlığı pozisyonunun istihdam biçiminin düzenlenmesi, 
Temmuz 2009 istatistiklerinde toplu iş sözleşmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılan yetki tespit başvurularında aranan yüzde on işkolu 
barajını aşan işçi sendikalarının 6356 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonraki başvurularının Kanunun 41’inci maddesine yer alan işyeri ve işletme çoğunluğu şartlarına göre sonuçlandırılması öngörülmüştür (10/01/2013 tarihli ve 6385 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 19/01/2013, 28533). 
• Sanıklar İçin Kendisini Daha İyi İfade Edebileceği Dilde Savunma İmkanının Getirilmesi: Ülkemizde ceza davalarında vatandaşlarımızın kendilerini daha iyi 
savunmaları konusunda çeşitli dil zorlukları bulunmakta ve bu durum adil yargılanma konusunda itiraz ve endişelere yol açmaktaydı. Bu nedenlerle 
ilgili mevzuatta değişikliğe gidilerek, sanığa savunmasını, “kendisini daha iyi ifade edebileceğini beyan ettiği başka bir dilde yapabilme imkanı” getirilmiştir 
(24/1/2013 tarihli ve 6411 sayılı Kanun ile 5271 sayılı CMK’nın 202’nci maddesinde yapılan değişiklik, Resmi Gazete:31/1/2013, 28545). 
• Hükümlülere Eşleriyle Mahrem Görüşme Hakkı Tanınması: 
“Ceza Muhakemesi Kanunu İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile yapılan düzenlemeyle, kapalı 
ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerden evli olanların üç ayda bir kez eşleriyle görüşebilmeleri imkanı getirilmiştir (24/1/2013 tarihli ve 6411 sayılı 
Kanun, Resmi Gazete: 31/1/2013, 28545). 
• Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu’nun Çıkarılması: 
Türk Silahlı Kuvvetleri’nde etkin bir disiplin sisteminin tesisi, muhafazası ve idamesine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla “ Türk Silahlı Kuvvetleri 
Disiplin Kanunu” hazırlanmıştır (31/1/2013 tarihli ve 6413 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 16/2/2013, 28561). 
• Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’un Kabul Edilmesi: 
Terör ve terörizmin finansmanıyla etkin mücadele edilmesi kapsamında, 1999 tarihli Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme’nin ve 
BM Güvenlik Konseyi’nin söz konusu Kanun kapsamındaki terör ve terörizmin finansmanıyla mücadeleye ilişkin kararlarının uygulanması ile terörizmin finansmanı suçunun düzenlenmesi ve terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla malvarlığının dondurulmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla “Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun” çıkarılmıştır (7/2/2013 tarihli ve 6415 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 16/2/2013, 28561). 
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun Çıkarılması: 
Yabancıların Türkiye’ye girişleri, Türkiye’de kalışları ve Türkiye’den çıkışları ile Türkiye’den koruma talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları ve İçişleri Bakanlığına bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemek 
amacıyla “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu” kabul edilmiştir. Söz konusu Kanun ile bu alandaki mevzuatımız AB mevzuatı ile uyumlu hale getirilmiştir 
(4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 11/4/2013, 28615). 
• Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirilmesi Amacıyla Meclis Araştırma Komisyonu Kurulması: 
Toplumsal barış yollarının araştırılması ve çözüm sürecinin değerlendirilmesi amacıyla Anayasanın 98’inci, İçtüzüğün 104 ve 105’inci maddeleri uyarınca bir 
Meclis Araştırması açılmasına ve bir Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasına karar verilmiştir (9/4/2013 tarihli ve 1033 sayılı TBMM Kararı, 
Resmi Gazete: 18/4/2013, 28622). 
• İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü Bağlamında Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Kabul Edilmesi: 
Ülkemiz uluslararası standartlara göre ifade hürriyeti kapsamında kabul edilen görüş açıklamaları ve mevzuatındaki adil yargılanma hakkına aykırılık oluşturan 
bir kısım düzenlemeler nedeniyle, AİHM’nin çok sayıda ihlal kararıyla karşı karşıya kalmıştır. Bu durum, uluslararası alanda ülkemizin demokratikleşme 
alanında ulaştığı seviye ile uyumlu olmayan ve ülkemizin hak etmediği olumsuz bir imaj oluşturmaktaydı. İşte bu alandaki eksiklikleri gidermek, ifade hürriyetini genişletmek ve adil yargılanma hakkının güçlendirilmesi amacıyla dördüncü yargı paketi başlığı altında reform niteliğinde çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Bunlardan belli başlı olanları şunlardır: 

   * AİHM ihlal kararları, askeri idari yargı bakımından da yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak kabul edilmiştir. 
   * İfade hürriyetinin AİHM standartlarına uygun olarak genişletilmesi amacıyla, “cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösteren veya öven ya da bu yöntemlere başvurmayı teşvik eden” kriteri getirilmiştir. 
   * İşkence suçlarında zamanaşımı kaldırılmıştır. 
   * Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararların etkin soruşturma yapılmadan verildiğinin AİHM ihlal kararıyla tespit edilmiş olması durumunda, talep edilmesi halinde yeniden soruşturma açılmasının önü açılmıştır. 
   * Ceza hükmünün, AİHM tarafından AİHS’nin ihlâli suretiyle verildiğinin tespit edilmiş olması halinde, yargılamanın yenilenmesi yoluna gidilebilmesi önündeki sınırlamalar kaldırılmıştır. 
   * Kamulaştırma davalarında yargılama sürecinin uzaması nedeniyle ve enflasyon etkisiyle, ödenecek kamulaştırma bedelinde değer kaybı yaşanmaktadır. 
Bu konuda yapılan değişiklikle, kamulaştırma davalarında paranın değer kaybetmesini önleyecek koruyucu düzenleme yapılmıştır (11/4/2013 tarihli ve 6459 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 30/4/2013, 28633). 
• Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun: 
Söz konusu Kanun ile; 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nda, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, 
İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun’da, 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu’nda, 3568 sayılı Serbest 
Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nda, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, 
Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunu’nda bazı değişiklikler yapılmıştır. Kanunla birlikte, birden fazla dairesi bulunan büyük adliyelerdeki hukuk mahkemelerine 
gelen dosyaların dava konularına göre tevzi edilerek mahkemelerin uzmanlaşma sının sağlanması amaçlanmaktadır. Benzer şekilde aynı yargı çevresinde birden fazla idare veya vergi mahkemesinin faaliyet gösterdiği hallerde, ihtisaslaşmanın sağlanması amacıyla gelen işlerin yoğunluğu ve niteliği dikkate alınarak, mahkemeler arasındaki iş bölümünün HSYK tarafından belirleneceği kabul edilmiştir (17/04/2013 tarihli ve 6460 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 30/04/2013, 28633). 

• Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde  Kararname lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Kabul Edilmesi: Söz konusu Kanunla; mevzuatımızda bulunan ve engelli kişileri ifade etmek için kullanılan “sakat”, “çürük”, “özürlü” gibi ifadeler yerine yeknesak olarak “engelli” ifadesi getirilerek, mevzuatta terminolojik uyum sağlanması ve engelli vatandaşlarımızı inciten bu tür ifadelerin yürürlükten kaldırılması hedeflenmiştir (25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 3/5/2013, 28636). 
• 187 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi’nin Onaylanması: 
İş kazalarının ve meslek hastalıklarının yoğun bir şekilde görüldüğü ülkemizde, uluslararası iş sağlığı ve güvenliği standartlarının eksiksiz bir şekilde hayata 
geçirilmesi ve hukuki zemininin tam olarak sağlanabilmesi amacıyla, Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı’nın 31 Mayıs 2006 tarihinde yapılan 95’inci 
oturumunda kabul edilen “187 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliğini Geliştirme Çerçeve Sözleşmesi”ne katılmamız uygun bulunmuştur (15/5/2013 tarihli ve 6485 sayılı 
Kanun, Resmi Gazete: 29/5/2013, 28661). 
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun: 
Söz konusu Kanun ile; herhangi bir şart aranmaksızın 18 yaşına kadar çocukların sağlık yardımı alabilmeleri imkanı getirilerek, 18 yaş altı çocukların ücretsiz sağlık yardımı almaları konusundaki sorunlar ortadan kaldırılmıştır. Ayrıca 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” hükümlerine göre hakkında koruyucu tedbir kararı verilen kişilerden genel sağlık sigortalısı olmayan ve genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına da girmeyen veya genel sağlık sigortası kapsamında olup sağlık yardımlarından yararlanamayanlar da Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınmıştır (21/5/2013 tarihli 6486 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 29/05/2013, 28661). 

• Siirt Üniversitesi Rektörlüğüne Bağlı Olarak Yaşayan Diller Enstitüsü’nün Kurulması (Bakanlar Kurulu’nun 6/6/2013 tarihli ve 2013/4897 sayılı Kararı, 
Resmi Gazete:25/6/2013, 28688). 


***

AB UYUM PAKETİ, YASA DEĞİŞİKLİKLERİ, BÖLÜM 4

AB UYUM PAKETİ, YASA DEĞİŞİKLİKLERİ, BÖLÜM 4

TÜRKİYE’NİN DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM ENVANTERİ (2002-2012) 


• EMASYA Protokolü’nün Kaldırılması: 
Yeni güvenlik anlayışının bir yansıması ve demokratik hukuk devletinin kökleşmesi amacıyla EMASYA Protokolü olarak bilinen, “ Genelkurmay Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığı arasında 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu 11/D maddesi Gereğince Alınması Gereken Müşterek Tedbirlere İlişkin Protokol” 4/2/2010 tarihli yeni bir Protokol ile yürürlükten kaldırılmıştır. Hukuk devleti ilkeleriyle çelişen, demokrasi dışı müdahaleleri kolaylaştıracak bir düzenleme olan söz konusu Protokol yürürlükten kaldırılarak sivil yönetim ve demokratik hukuk devleti güçlendirilmiştir. 
• Kadınların ve Kız Çocuklarının İnsan Hakları Konusunda Genelge Yayınlanması: Kadınların ve kız çocuklarının insan haklarının korunması ve geliştirilmesine yönelik uygulamaların yaygınlaştırılması amacıyla İçişleri Bakanlığı tarafından bir genelge yayımlanmıştır (19/02/2010 tarihli ve 2010/10 sayılı Genelge). 
• Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi: 
Ülkemizin yolsuzlukla mücadeledeki kararlılığının bir göstergesi olarak ve saydamlığı engelleyen ve yolsuzluğu besleyen faktörlerin ortadan kaldırılması suretiyledaha adil, hesap verebilir, saydam ve güvenilir bir yönetim anlayışının geliştirilmesi amacıyla “Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin 
Güçlendirilmesi Stratejisi (2010-2014)” Bakanlar Kurulu’nca kabul edilmiştir. Söz konusu stratejiye ilişkin Eylem Planı ise “Türkiye’de Saydamlığın Artırılması 
ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Komisyonu” tarafından 12 Nisan 2010 tarihinde onaylanmıştır (1/2/2010 tarihli ve 2010/56 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Resmi Gazete:22/2/2010, 27501). 
• Yasadışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu’nun Oluşturulması: 
Yasa dışı göçle mücadelede alınmış tedbirlerin takibi, yeni tedbirlerin geliştirilmesi ve alınan kararların uygulanmasının izlenmesi amacıyla İçişleri Bakanlığı bünyesinde “Yasadışı Göçle Mücadele Koordinasyon Kurulu” oluşturulmuştur (İçişleri Bakanlık Makamının 24/2/2010 tarihli Olurları). 
• Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı’nın Kurulması: 
17/2/2010 tarihli ve 5952 sayılı Kanun ile; terörle mücadelede çok boyutlu bir yaklaşımın gereği olarak terörle mücadele alanında bilimsel metot ve verileri 
kullanarak, daha fazla analizler yapmak, çözüm önerileri, politika ve strateji geliştirmek ve bu konuda ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu 
sağlamak üzere “Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı” kurulmuştur (Resmi Gazete: 4/3/2010, 27511).16* 
DİPNOT;
16- Müsteşarlığımız tarafından, “İnsan Hakları ve Terörle Mücadele” adı altında, terörle mücadelede güvenlik ve özgürlük dengesinin korunması anlamında uluslararası alanda önemli bir referans belge olan Avrupa Konseyi’nin “İnsan Hakları ve Terörle Mücadele Hakkında İlkeleri ve Kaynak Metinleri”, Türkçe ve İngilizce bir kitap halinde, Müsteşarlığı mızın ilk yayını olarak bastırılmış ve güvenlik kurumları dahil ilgili birimlere dağıtılmıştır. 

• Farklı Dil ve Lehçelerde Siyasi Propaganda Yapılabilmesinin Sağlanması: 
Siyasi partiler hukukunun alanı genişletilerek, ifade ve örgütlenme özgürlüğünün bir gereği olan siyasi propaganda hakkının önündeki yasal engeller kaldırılmıştır. 
Bu sayede, siyasi partilerin seçim çalışmalarında vatandaşlarımızın kullandıkları farklı dil ve lehçelerde de halka seslenebilmesi sağlanmıştır (8/4/2010 tarihli ve 
5980 sayılı Kanun, Resmi Gazete:10/4/2010, 27548). 
• Sivil Toplumun Teşvik Edilmesi: 
Sivil toplumun teşvik edilmesi amacıyla 30/4/2010 tarihinde “İçişleri Bakanlığı Bütçesinden Derneklere Yardım Yapılması Hakkında Yönerge” yürürlüğe 
konulmuş ve bu doğrultuda İçişleri Bakanlığı bütçesine konulan ödenekle derneklere proje karşılığı hibe desteği verilmeye başlanmıştır. 
• Farklı İnanç Gruplarına Mensup Vatandaşların Korunması: 
Farklı inanç gruplarına mensup vatandaşların korunması ve kendilerine saygı gösterilmesinin teşvik edilmesi amacıyla bir Başbakanlık Genelgesi çıkarılmıştır. 
Genelge ile; farklı inanç gruplarına mensup vatandaşların Türkiye’nin ayrılmaz parçası oldukları vurgulanarak, kanunlar gereği bu vatandaşların kamu 
kurumları önündeki iş ve işlemlerinde kendilerine güçlük çıkarılmaması ve haklarına halel getirilmemesi gerektiği tüm devlet kurumlarına hatırlatılmıştır 
(2010/13 sayılı Genelge, Resmi Gazete: 13/5/ 2010, 27580). 

• Kadın İstihdamının Artırılması ve Fırsat Eşitliğinin Sağlanması Amacıyla Kadın İstihdamı Üst Kurulu’nun Oluşturulması: 
Çıkarılan bir Başbakanlık Genelgesi ile; kadınların sosyal ve ekonomik konumlarının güçlenmesi, iş ve toplumsal hayatta kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve kadın istihdamının arttırılması amacıyla “Kadın İstihdamı Üst Kurulu” oluşturulmuştur. 
Söz konusu Üst Kurul, kadın istihdamı alanındaki mevcut sorunların tespiti ile bu sorunların giderilmesine yönelik ilgili tüm tarafların gerçekleştirdiği çalışmaları 
izlemek, değerlendirmek, koordinasyon ve işbirliğini sağlamakla görevlendirilmiştir (2010/14 sayılı Genelge, Resmi Gazete: 25/5/ 2010, 27591). 
• 18 Yaş Altındaki Tüm Çocukların Çocuk Mahkemelerinde Yargılanmasının Sağlanması: 
“Terörle Mücadele Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile; kamuoyunda “taş atan çocuklar” olarak bilinen ve çoğunlukla 18 
yaşın altında olan suça itilmiş çocukların, Terörle Mücadele Kanunu kapsamında Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri’nde değil, çocuk mahkemelerinde 
yargılanmaları hükme bağlanmıştır (22/7/2010 tarihli ve 6008 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 25/7/2010, 27652). 
• Farklı İnanç Gruplarının Eğitim Hakkının Geliştirilmesi: 
Farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarımızın eğitim hakkının geliştirilmesi amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Ermenice ders kitapları hazırlanarak, 
2010-2011 öğretim yılından itibaren Ermeni okullarında ücretsiz dağıtılmaya başlanmıştır. 
• Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca Kürtçe Önemli Eserlerin Çevirilerek Yayınlanmasına Başlanması: 
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, 1 Aralık 2010 tarihinde yayımlanan “Mem-u Zin” gibi, Kürt dili ve edebiyatının önemli bazı eserlerinin çevirisi 
ile tıpkı basım ve yeni telif gibi yayınlara başlanmıştır. 
• Yeni Sayıştay Kanunu’nun Kabul Edilmesi: 
Devlet fonksiyonlarının ve devletin kurumsal yapısının vatandaş odaklı yönetim anlayışı doğrultusunda yeniden düzenlenmesi amacıyla, 1967 tarihli ve 832 
sayılı Sayıştay Kanunu’nun yerini alan yeni “ Sayıştay Kanunu ” kabul edilmiştir. Sayıştay’ın kuruluşu, işleyişi, denetim ve yargılama usulleri, mensuplarının 
nitelikleri ve atanmaları, ödev ve yetkileri, hak ve yükümlülükleri ile diğer özlük işlerinin düzenlendiği söz konusu Kanun ile birlikte; uluslararası denetim 
standartlarına uygun, demokrasimizin gelişimine katkı sağlayacak ve toplumumuzun beklentilerini karşılayacak, belge denetiminden ziyade içeriği ön plana çıkaracak, teknolojik olanaklardan yararlanan ve bunların yanında yargı yetkisine işlerlik kazandırılmış bir Sayıştay’ın oluşturulması amaçlanmıştır 
(3/12/2010 tarihli ve 6085 sayılı Kanun, Resmi Gazete:19/12/2010, 27790). 
• Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün Kurulması: 
Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) 23 Aralık 2010 tarihli genel kurul toplantısında alınan karar uyarınca, Türkiye’de bir ilk olarak, Muş Alparslan Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi bünyesinde dört yıllık lisans programı düzeyinde “Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü” kurulmuştur. 

12 EYLÜL 2010 TARİHLİ ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ 17* 
DİPNOT;
17- 7/5/2010 tarihli ve 5982 sayılı Kanun (Resmi Gazete: 13/5/2010, 27580). 

• Pozitif Ayrımcılık: Kadınlar, çocuklar, yaşlılar, engelliler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler, pozitif ayrımcılık uygulanabilecek kesimler olarak benimsenmiştir (Anayasa m. 10). 
• Seyahat Özgürlüğünün Genişletilmesi: Seyahat özgürlüğünün genişletilmesi kapsamında yurt dışına çıkış yasağının kapsamı daraltılmıştır (Anayasa m. 23). 
• Çocuk Hakları: Çocuk hakları ile ilgili uluslararası temel ilkeler, anayasal güvence altına alınmıştır (Anayasa m. 41). 
• Sendikal Hakların Güçlendirilmesi: Bu bağlamda kamu görevlilerine toplu sözleşme imkanı getirilmiş, bu konudaki uygulama kanunu olan 6289 sayılı 
“Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yürürlüğe konulmuştur (Resmi Gazete : 11/4/2012, 28261, Anayasa m. 53). 
• Kamu Denetçiliği: Kamu Denetçiliği Kurumu, anayasal dayanağa kavuşturulmuştur (Anayasa m. 74). 
• Siyasi Partilerin Kapatılması Nedeniyle Milletvekilliğinin Düşmesinin Kaldırılması: Siyasi partilerin kapatılması durumunda Milletvekillerinin vekilliklerinin düşürülmesine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmıştır (Anayasa, m. 84). 
• Siyasi Partilerin Kapatılması ve Mali Yaptırıma İlişkin Karar Yeter Sayısı Değişikliği: Siyasi parti kapatma ve diğer mali yaptırımlar için Anayasa Mahkemesi’nde üçte iki çoğunluk şartı getirilmiştir (Anayasa, m. 149). 
•YAŞ Kararları: 
YAŞ kararları ile ordudan uzaklaştırılanlara yargı yolu açılmıştır (Anayasa m. 125). 
• Askeri Mahkemelerin Yargı Yetkisi: 
Sivillerin, askeri mahkemelerde yargılanmasına son verilmiştir. Askerlerin, askeri suçlar dışındaki suçlarla ilgili olarak sivil mahkemelerde yargılanması 
sağlanmıştır (Anayasa m. 145). 
• HSYK’nın Yapısının Demokratikleştirilmesi: 
HSYK, daha demokratik bir yapıya kavuşturulmuştur. Bu bağlamda konuya ilişkin uygulama kanunu olan “Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanunu” yürürlüğe konulmuştur (11/12/2010 tarihli ve 6087 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 18/12/2010, 27789). Ayrıca HSYK’nın hâkim ve savcılara yönelik meslekten çıkarma kararları yargı denetimine açılmıştır (Anayasa m. 159). 
• Devlet Memurlarının Yargıya Başvuru Haklarının Genişletilmesi: Devlet memurlarına verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı yargı yolu açılmıştır 
(5982 sayılı Kanun, m.13 ile Anayasanın 129/3 maddesinde yapılan değişiklik). 
• Anayasa Mahkemesi’nin Yapısının Demokratikleştirilmesi: 
Anayasa Mahkemesi’nin üye yapısı, daha demokratik ve çoğulcu bir yapıya kavuşturulmuş ve üyelerin çalışma süreleri 12 yılla sınırlandırılmıştır (Anayasa m.146). 
• Anayasa Mahkemesi’nin Yüce Divan Sıfatıyla Yargılama Yetkisinin Genişletilmesi: Anayasa Mahkemesi’ne TBMM Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanlarını Yüce Divan sıfatıyla yargılama yetkisi tanınmıştır (Anayasa m.148). 
• Askeri Yargının bağımsızlığının güvence altına alınması (Anayasa m.145). 
• 12 Eylül darbecilerini yargılama yolunun açılması (Anayasanın Geçici 15’inci maddesi yürürlükten kaldırılarak). 
• Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının Tanınması: 
İnsan haklarına saygılı bir “hukuk devleti”ni gerçekleştirmek amacıyla yeni bir hukuk yolu olarak Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı getirilmiştir 
(Anayasa m.148). 
• Kişisel Verilerin Korunmasının Anayasal Güvenceye Kavuşturulması: 
Anayasa’nın 20’nci maddesine şu ifade eklenmiştir: “Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir” (Anayasa m.20). 
• Ekonomik ve Sosyal Konsey’in Anayasa’ya Girmesi: 2001 yılında kurulan Ekonomik ve Sosyal Konsey, anayasal bir güvenceye kavuşturulmuş ve işler hale getirilmiştir (Anayasa m.166). 
• Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun’dan Ayrımcı Hükümlerin Çıkarılması: “Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun”da değişiklik yapılarak, ayrımcılık ifade eden “çingene” ibaresi kanun metninden çıkarılmıştır (5/1/2011 tarihli ve 6097 sayılı Kanun ile yapılan 
değişiklikler, Resmi Gazete:19/1/2011, 27820). 
• Terörizmin Önlenmesine Dair AK Sözleşmesinin Yürürlüğe Girmesi: 
16 Mayıs 2005 tarihinde Varşova’da imzaya açılan ve Türkiye tarafından 19/1/2006 tarihinde imzalanan “Avrupa Konseyi Terörizmin Önlenmesi Sözleşmesi”nin onaylanması uygun bulunmuştur. Söz konusu Sözleşme Türkiye bakımından 1/7/2012 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir (23/2/2011 tarihli ve 6135 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 12/3/2011, 27872).18* 
DİPNOT;
18- Bu çerçevede, terörle mücadelede mevcut bilgi birikimine katkı sağlayacağı değerlendirilen söz konusu Sözleşme, detaylı bir şekilde tanıtılarak, “Bütün Boyutlarıyla Terörizmin Önlenmesi Avrupa Sözleşmesi” adıyla Müsteşarlık yayını olarak bastırılmış ve ilgili birimlere dağıtılmıştır. 

• İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne Ek İhtiyari Protokol’ün Onaylanması: 
Türkiye, “işkenceye karşı sıfır tolerans politikası” çerçevesinde, “İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne Ek İhtiyari Protokol”ü onaylamıştır. Söz konusu Protokol ile; işkence ve diğer zalimane, insanlıkdışı ve küçük düşürücü muamele ve cezanın önlenmesi amacıyla, gözaltı merkezlerine bağımsız ulusal ve uluslararası organlar tarafından ziyaretler yapılmasına imkan veren bir sistem kurulmuştur. Türkiye, Protokol’e taraf olmakla, “İşkenceyi Önleme Alt Komitesi”nin karakollar, nezarethaneler ve gözaltı merkezlerine ziyarette bulunmasına imkan sağlama yükümlülüğünü üstlenmiştir (23/2/2011 tarihli ve 6167 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 12/3/2011, 27872). 
• İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi: 
Çalışanların psikolojik tacizden korunması için tedbir alınması amacıyla işyerlerinde psikolojik tacizin (mobbing) önlenmesi konusunda bir Başbakanlık Genelgesi yayınlanmıştır. Genelge ile; kasıtlı ve sistematik olarak belirli bir süre çalışanın aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının 
zedelenmesi, kötü muameleye tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde ortaya çıkan psikolojik tacizin önlenmesi amaçlanmakta ve gerek iş sağlığı ve 
güvenliği gerekse çalışma barışının geliştirilmesi öngörülmektedir (2011/2 sayılı Genelge, Resmi Gazete: 19/3/2011, 27879). 
• Bireysel Başvuru Yolunun Yürürlüğe Girmesi: 
Anayasa değişikliğine uyum sağlanması amacıyla “Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun” kabul edilmiştir. Kanun uyarınca, Anayasa Mahkemesi 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla bireysel başvuruları kabul etmeye başlamıştır. Bu kapsamda, 2012 yılı Aralık ayı itibarıyla Anayasa 
Mahkemesi’ne 1.615 bireysel başvuru yapılmıştır (30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 3/4/2011, 27894). 
• Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Düzenleme Yapılması: 
Yüksek yargı organlarının iş yükünün ve mahkeme önüne giden uyuşmazlıkların sayısının azaltılması, bazı suçların kabahate dönüştürülmesi ve yüksek yargı 
organlarının etkinliğinin artırılması amacıyla “Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 
kabul edilmiştir (31/3/2011 tarihli ve 6217 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 14/4/2011, 27905). 
• Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un Kabul Edilmesi: Spordaki şiddet, ırkçılık ve ayrımcılığın önlenmesi amacıyla “ Sporda Şiddet ve 
Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun” kabul edilmiştir (31/3/2011 tarihli ve 6222 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 14/4/2011, 27905). 
• Üniversitelerimizde Farklı Dil ve Lehçelerle İlgili Enstitü ve Anabilim Dalları Kurulması: Vatandaşlarımızın günlük hayatlarında kullandıkları farklı dil ve 
lehçelerle ilgili akademik araştırmalarda bulunmak üzere Bingöl Üniversitesi bünyesinde “Yaşayan Diller Enstitüsü” kurulmuştur (Resmi Gazete: 03/07/2011, 
27983). Ayrıca Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) onayıyla, Aralık 2011’de, Tunceli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatı Bölümü bünyesinde, “Zaza Dili ve Edebiyatı”, “Kurmanci Dili ve Edebiyatı” ile “Arap Dili ve Edebiyatı” ana bilim dalları kurulmuştur. 
• Adalet Bakanlığı Bünyesinde İnsan Hakları Daire Başkanlığı Kurulması: 
“Adalet Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanun Hükmünde 
Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname” ile, AİHM önünde görülmekte olan davaların daha etkin bir şekilde 
takibinin sağlanması amacıyla Adalet Bakanlığı bünyesinde “İnsan Hakları Daire Başkanlığı” kurulmuştur (650 sayılı KHK, Resmi Gazete: 26/8/2011, 28037). 
• Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması Konusundaki AK Sözleşmesi’ne Taraf Olunması: 
“Avrupa Konseyi Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması Sözleşmesi”, 25/10/2007 tarihinde imzalanmış ve onay işlemleri tamamlanarak 
1 Nisan 2012 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir (Resmi Gazete: 10/9/2011, 28050). 
• TBMM Bünyesinde Araştırma Komisyonları’nın Kurulması: 
Özellikle sıkıyönetim ve olağanüstü hal dönemlerinde terörle mücadelede karşılaşılan sorunları araştırmak amacıyla 13 Ekim 2011 tarihinde TBMM İnsan Hakları Komisyonu bünyesinde “Terör ve Şiddet Olayları Kapsamında Yaşam Hakkı İhlallerinin İncelenmesi Alt Komisyonu” kurulmuştur. 
• Diyarbakır Cezaevinde Yaşananlarla İlgili Soruşturma: 
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, 12 Eylül darbesinden sonra pek çok insan hakları ihlaline sahne olan Diyarbakır Cezaevinde yaşananlarla ilgili olarak 
soruşturma başlatmıştır. 
• Kürtçe’nin İlk Defa TBMM Kataloğunda Yer Alması: TBMM’nin yirmi dördüncü dönem üyelerini tanıtmak için hazırlanan katalogda diğer dillerin yanında ilk kez 
milletvekillerinin “Kürtçe” dil bilgisine de yer verilmiştir. 
• Mustafa Muğlalı Kışlası’nın İsminin Değiştirilmesi: Van’da bulunan General Mustafa Muğlalı Kışlası’nın ismi değiştirilmiştir. 
• Farklı İnanç Gruplarına Mensup Vatandaşlar Tarafından Kullanılan İbadethanelerin Onarımı: İbadet özgürlüğü kapsamında, cemaat vakıflarına taşınmaz iadesi yapılmasının yanı sıra farklı inanç grubuna mensup vatandaşlarımız tarafından kullanılan ibadethaneler onarılmaya devam edilmiştir. Bu bağlamda, Diyarbakır’da restorasyon çalışmaları tamamlanan Surp Giragos Kilisesi, Ekim 2011’de ibadete açılmıştır. Kumkapı Meryemana Kilisesi ve Mektebi Vakfı’na ait olan Vortvoks Vorodman Kilisesi de restorasyon çalışmalarının ardından Aralık 2011’de gerçekleştirilen törenle ibadete açılmıştır. 
• İbadet Özgürlüğünün Kullanılmasının Kolaylaştırılması: 
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Trabzon Sümela Manastırı’nda ve Van Akdamar Kilisesi’nde ayin yapılmasına izin verilmiştir. 
• Milli Güvenlik Bilgisi Dersinin Müfredattan Çıkarılması: 
“Milli Güvenlik Bilgisi Öğretimi Yönetmeliği” yürürlükten kaldırılmıştır. Böylece, otuz üç yıldır ortaöğretim müfredatında bulunan ve asker görevlilerce verilen 
“ Milli Güvenlik Bilgisi ” dersleri, 2012-2013 eğitim ve öğretim yılı itibariyle müfredattan çıkarılmıştır (Resmi Gazete: 25/1/2012, 28184). 
• Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun Kabul Edilmesi: 
Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin anayasa değişikliğine uyum amacıyla; Cumhurbaşkanı seçimine, Cumhurbaşkanı adaylarında aranacak niteliklere, seçim öncesi, seçim günü ve seçim sonrası yapılması gereken işlemlere ilişkin usul ve esasları düzenleyen “Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu” kabul edilmiştir (19/1/2012 tarihli ve 6271 sayılı Kanun, Resmî Gazete:26/1/2012, 28185). 
• Azınlıklara Ait Gazetelerin Resmi Reklam Yayımlayabilmelerine İmkan Tanınması: 
Basın İlan Kurumu Genel Kurulu Kararı çerçevesinde; Lozan Andlaşması uyarınca belirlenen azınlıklara ait gazetelerin yazılı olarak başvurmaları halinde resmi reklam yayımlayabilmeleri mümkün olmuştur. Söz konusu gelişme, azınlık gazetelerinin ekonomik durumunu güçlendirmeye yönelik önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Nitekim yaklaşık elli yıllık bir aradan sonra 4 Haziran 2012 tarihinde bir Rum yayınevi faaliyete başlamıştır (17/2/2012 tarihli ve 195 sayılı Genel Kurul Kararı, Resmi Gazete: 28/2/2012, 28218). 
• Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin AK Sözleşmesi’nin Onaylanması: “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi”ne 14 Mart 2012 tarihi itibarıyla taraf olunmuştur. Söz konusu Sözleşme, bu alanda yasal çerçeve oluşturan ve uluslararası bağlayıcılığa sahip ilk düzenleme olması açısından önem taşımaktadır. Ayrıca Sözleşme; fiziksel, cinsel, psikolojik şiddetin yanı sıra zorla evlendirme ve farklı şiddet türlerini tanımlamakta ve bunlara yaptırımlar getirmektedir. Türkiye, söz konusu Sözleşme’nin hazırlıklarına öncülük etmiş ve Sözleşme’yi onaylayan ilk ülke olmuştur (Resmi Gazete: 8/3/2012, 28227 Mükerrer). 
• Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Hususundaki Adımlara Devam Edilmesi: “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” çıkarılmıştır. Kanun kapsamında 2012 yılı Aralık ayı itibariyle 4.634 kadına polis koruması sağlanmış ve 29.624 kadına yönelik önleyici tedbirler alınmıştır (8/3/2012 tarihli ve 6284 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 20/3/2012, 28239). 
• Eğitim ve Kültür Alanında Farklı İnanç Gruplarına Yönelik Olumlu Adımlara Devam Edilmesi: Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 
51/5 maddesi ile, özel öğretim kurumlarında yabancı uyruklu misafir öğrencilerin de öğrenim görebilmelerine imkan sağlanmıştır (Resmi Gazete: 20/3/2012, 28239). 

5 Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***

AB UYUM PAKETİ, YASA DEĞİŞİKLİKLERİ, BÖLÜM 3

AB UYUM PAKETİ, YASA DEĞİŞİKLİKLERİ, BÖLÜM 3

TÜRKİYE’NİN DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM ENVANTERİ (2002-2012) 


SEKİZİNCİ AB UYUM PAKETİ14*
DİPNOT;
14 - 14/7/2004 tarihli ve 5218 sayılı Kanun, (Resmi Gazete: 21/7/2004, 25529). 

• Yükseköğretim Kanunu’nda Yapılan Değişiklik: Yükseköğretim Kurulu’na Genelkurmay Başkanlığı’nca bir üye seçilmesine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmıştır (5218 sayılı Kanun’un, m.2/b hükmü ile 2547 sayılı Kanun’un, m.6/b-3 hükmü yürürlükten kaldırılmıştır). 
• Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklik: Değişiklikle, RTÜK üyeliğine MGK Genel Sekreterliği’nce aday 
gösterilmesine dair hüküm yürürlükten kaldırılmıştır (5218 sayılı Kanun’un m.2/d ile 3984 sayılı Kanun’un 6/1-d yürürlükten kaldırılmıştır). 
• Telsiz Kanunu’nda Değişiklik: Değişiklikle, MGK Genel Sekreteri, Haberleşme Yüksek Kurulu üyeliğinden çıkarılmıştır (5218 sayılı Kanun m.2/C ile yapılan 2813 sayılı Kanun, m.6/1 değişikliği). 
• Ölüm Cezasının Mevzuattan Tamamen Çıkarılması: 5170 sayılı Kanun ile ölüm cezasının anayasadan tamamen çıkarılmasına uyum amacıyla ölüm cezasına 
atıf yapan tüm maddelerde değişiklik yapılmıştır (5218 sayılı Kanun, m.1). 
• Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’na (GRECO) Üye Olunması: Türkiye, 1 Ocak 2004’ten itibaren Avrupa Konseyi bünyesinde yer alan “Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu”na (GRECO) üye olmuştur. GRECO, yolsuzlukla mücadele alanında esnek ve etkili bir mekanizmadır. GRECO’ya tam üyelik için aranan koşul, GRECO tarafından değerlendirilmeye alınmayı koşulsuz olarak kabul etmek ve karşılıklı değerlendirme aşamalarına kısıtlamalar olmadan katılmaktır. 
GRECO’nun amacı, üyelerinin yolsuzlukla mücadele sistemlerinin gözlenmesi ve bu yolda kapasitelerinin artırılmasına yardımcı olmaktır. 
• İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme’nin ve İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Sözleşme’nin Onaylanması: Çalışma ve sosyal güvenlik 
konularında uluslararası standartları yakalamayı ve bu standartları hayata geçirerek içinde bulunduğu düzeyi yükseltmeyi amaçlayan Türkiye, konuyla 
ilgili uluslararası düzenlemelere taraf olma ve uygulama konusundaki kararlılığın bir göstergesi olarak “155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına 
İlişkin Sözleşme” ile “161 sayılı İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Sözleşme”yi onaylamıştır (7/1/2004 tarihli ve 5038 ve 5039 sayılı Kanunlar, Resmi Gazete: 
13/1/2004, 25345). 
• Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme’nin Onaylanması: Kimsesiz veya bakılamayan çocuklara yuva bulmak ve bu kapsamda ülkelerarası evlat edinme uygulamasının çocuğun yararına ve uluslararası hukukça kabul edilmiş haklarına uygun bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayabilmek için “Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme” onaylanmış tır. Sözleşmeyle, çocuk kaçırma ve çocuk ticareti gibi istenmeyen durumların önlenmesi amaçlanmaktadır (14/1/2004 tarihli ve 5049 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 20/1/2004, 25352). 
•Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi’nin Onaylanması: Ülkemiz, yolsuzlukla mücadelede kararlılığının bir göstergesi olarak, yolsuzluk eylemlerini suç haline getiren, bu türden suçların kovuşturulmasında kuvvetli bir işbirliği ve etkili bir takip mekanizması öngören ve Avrupa Konseyi bünyesinde hazırlanan 
“Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi”ni onaylamıştır (14/1/2004 tarihli ve 5065 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 20/1/2004, 25352). 
• Personel Temininde Eşitlik İlkesine Uygun Hareket Edilmesi: Başbakanlık Genelgesi ile; tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından personel temini amacıyla yapılacak çalışmalarda, başvuru şartlarının hizmet gerekleri doğrultusunda belirlenmesi ve vatandaşlar arasında ayrım yapıldığı izleniminin oluşmasına meydan vermeyecek şekilde hareket edilmesi istenilmiştir (2004/7 Sayılı Genelge, Resmi Gazete: 22/1/2004, 25354). 
•Farklı Dil ve Lehçelerde Radyo ve Televizyon Yayını İmkanı Sağlanması: “Türk Vatandaşlarının Günlük Yaşamlarında Geleneksel Olarak Kullandıkları Farklı Dil 
ve Lehçelerde Yapılacak Radyo ve Televizyon Yayınları Hakkında Yönetmelik” hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur. Böylece farklı dil ve lehçelerde radyo ve 
televizyon yayınının önü açılmıştır (Resmi Gazete: 25/1/2004, 25357). 
• Temel Haklara İlişkin Uluslararası Andlaşmaların İç Hukuk Sistemimizde Üstün Bir Konuma Taşınması: İnsan hakları alanındaki uluslararası sözleşmelere iç 
mevzuata göre üstünlük tanınmıştır. Anayasa’nın 90’ıncı maddesinde yapılan değişiklikle maddeye eklenen “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve 
özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.” düzenlemesiyle temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümlerinin esas alınması hükmü getirilmiştir. Bu düzenleme ile iç hukukun, uluslararası insan hakları hukuku ile bağdaştırılması amaçlanmıştır (7/5/2004 tarihli ve 5170 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler). 
•Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Önündeki Yargılama Sürecine Katılan Kişilere İlişkin Avrupa Sözleşmesi’nin Onaylanması: AİHM önünde adli takibata katılacak 
kişilere, belirli bağışıklık ve kolaylıklar sağlamanın uygun olduğu düşüncesiyle hazırlanan bu Sözleşme, Türkiye tarafından 3 Temmuz 2002 tarihinde  imzalanmış tır. Anılan Sözleşme hükümleri, AİHM nezdinde yürütülen adli takibata taraf olarak katılan herkes, bunların temsilcileri ve danışmanları ile adli 
takibata katılmak üzere AİHM tarafından davet edilen tanıklar, uzmanlar ve AİHM başkanı tarafından davet edilen diğer kişiler hakkında uygulanmaktadır 
(5/5/2004 tarihli ve 5166 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 10/5/2004, 25460). 
•Kamu Görevlileri Etik Kurulu’nun Oluşturulması: Kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını 
gözetme gibi etik davranış ilkelerini belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere “Kamu Görevlileri Etik Kurulu”nun kurulmasını öngören “Kamu Görevlileri 
Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” kabul edilmiştir (25/5/2004 tarihli ve 5176 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 8/6/2004, 25486). 
• Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Ele Geçirilmesi ve El Konulmasına İlişkin Sözleşme’nin Onaylanması: Uyuşturucu madde, silah kaçakçılığı, insan ticareti, terör gibi yasadışı yollardan elde edilen kazançların aklanmasının önlenmesi amacıyla, “Suçtan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanması, Araştırılması, Ele Geçirilmesi ve El Konulmasına İlişkin Sözleşme” onaylanmıştır (16/6/2004 tarihli ve 5191 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 22/6/2004, 25500). 
• Çağdaş Bir Basın Kanunu’nun Çıkarılması: 2004 yılında, basın özgürlüğünün onu kullananlar açısından bir özgürlük olduğu kadar birey ve kitleler açısından 
da temel bir hak niteliğinde olduğu bilinciyle 5187 sayılı yeni bir Basın Kanunu çıkarılmış; yayın evlerinin kapatılmasına ve baskı araçlarına el konulmasına 
neden olan uygulamalar kaldırılmıştır (Resmi Gazete: 26/6/2004, 25504). 
• DGM’lerin Kaldırılması: Olağanüstü dönemleri çağrıştıran ve adil yargılanma hakkı yönünden sürekli tartışma ve eleştiri konusu olan DGM’ler, 2004 yılında 
kaldırılmıştır. Olağanüstü Hal uygulamasına son verilmesi ve DGM’lerin kaldırılması, Türkiye’de bir dönemin kapandığının ve demokratikleşme adına 
yeni bir dönemin başladığının en somut göstergelerinden biri olmuştur (16/6/2004 tarihli ve 5190 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda Değişiklik Yapılması ve Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kaldırılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete: 30/6/2004, 25508). 
• Adalet Bakanı’nın Dava Açma Konusunda Cumhuriyet Savcılarına Talimat Verme Yetkisinin Kaldırılması: Eski CMUK’nın 148’inci maddesinde düzenlenmiş olan “Adalet Bakanı’nın kamu davası açılması için Cumhuriyet Savcılarına emir verme yetkisi”, 5219 sayılı Kanun’la kaldırılmıştır. Ayrıca temel ceza yasaları reformu kapsamında yürürlükten kaldırılan CMUK’nın yerini alan yeni CMK’da da Adalet Bakanı’na böyle bir yetki tanınmamıştır (14/7/2004 tarihli ve 5219 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 21/7/2004, 25529). 
•Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi: Büyükşehir belediyesi yönetiminin hukukî statüsünü düzenlemek, hizmetlerin daha plânlı, programlı, etkili, verimli ve 
uyum içinde yürütülmesini sağlamak ve büyükşehir düzeyinde yerel yönetimleri güçlendirmek amacıyla Büyükşehir Belediyesi Kanunu çıkarılmıştır 
(10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 23/7/2004, 25531). 
• Terör Mağdurlarının Zararlarının Tazmini: Terör ve terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarar gören vatandaşlarımızın zararlarının hızlı, etkili ve adil bir şekilde karşılanması amacıyla “Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun” yürürlüğe konulmuştur. Etkili bir şekilde uygulanan bu kanun ile vatandaşlarımızın ölüm, yaralanma ve sakatlanma, taşınır ve taşınmazlarında oluşan zararlar ile malvarlıklarına ulaşamamaları nedeniyle uğradıkları zararlar karşılanmaktadır (17/7/2004 tarihli ve 5233 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 27/7/2004, 25535). 
• İstinaf Mahkemelerinin Kurulması: Yargıdaki iş yükünün hafifletilmesi ve adil yargılama standartlarının geliştirilmesi amacıyla “Adli Yargi İlk Derece 
Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun” çıkarılmıştır (26/9/2004 tarihli ve 5235 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 7/10/2004, 25606). 
• AİHS Standartlarına Uygun Bir Örgütlenme Özgürlüğünün Sağlanması: Demokratik bir yönetimin hayata geçirilmesi, sivil toplumun güçlendirilmesi ve 
örgütlenme özgürlüğünün sağlanması amacıyla, “Dernekler Kanunu” yürürlüğe konulmuş ve bu suretle dernek kurma hakkına getirilen kısıtlamalar 
kaldırılarak AİHS’ye uygun bir örgütlenme özgürlüğü sağlanmıştır (4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 23/11/2004, 25649). 
• Terörizmin Önlenmesi Avrupa Sözleşmesi Tadil Protokolü’nün Onaylanması: Türkiye, terörizmle mücadelede uluslararası işbirliğine verdiği önemin bir 
göstergesi olarak, “Terörizmin Önlenmesi Avrupa Sözleşmesi Tadil Protokolü”nü onaylamıştır. Söz konusu Protokol ile, 1977 tarihli “Tedhişçiliğin 
Önlenmesi Avrupa Sözleşmesi”nde yer alan terör suçlarının kategorilerinin sayısı artırılmakta ve siyasi suç sayılmayacak suç listesine yeni sözleşmeler 
eklenmektedir (13/1/2005 tarihli ve 5288 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 18/1/2005, 25704). 
• Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Meclis Araştırması Komisyonu Kurulması: Töre ve namus cinayetleri ile kadınlara ve çocuklara yönelik şiddetin sebeplerinin araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla, Meclis Araştırması açılmasına ve bir Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasına karar verilmiştir (18/5/2005 tarihli ve 849 sayılı Karar, Resmi Gazete: 26/5/2005, 25826). 
• Yeni Temel Kanunlarla Çağdaş Bir Ceza Adaleti Sisteminin Altyapısının Oluşturulması: İnsan onuruna saygı esasına dayanan ve özgürlükçü karakter taşıyan bir ceza adaleti sistemi kurulması amacıyla 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 Ceza Muhakemesi Kanunu, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve 5402 sayılı Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu çıkarılmıştır. 
• İşkence Suçunun Tanımının Genişletilerek Cezasının Artırılması: 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK’da işkence suçunun tanımı 
genişletilerek cezası artırılmıştır. 
• Orantısız Güç Kullanımının Cezasının Ağırlaştırılması: TCK’nın 256’ncı maddesinde; zor kullanma yetkisine sahip kamu görevlisinin, görevini yaptığı sırada, kişilere karşı görevinin gerektirdiği ölçünün dışında kuvvet kullanması halinde, kasten yaralama suçuna ilişkin hükümlerin uygulanması öngörülmüştür. Böylelikle alt sınırı üç ay olan cezada artırıma gidilmiştir (1/6/2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK ile getirilen düzenleme). 
• Gözaltı Koşullarının İyileştirilmesi: Yeni bir “Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği” çıkartılarak gözaltına alma yetkisi, gözaltına alınanların 
yakınlarına haber verme, nezarethane işlemleri gibi temel hak ve özgürlükler bağlamında öngörülen güvencelerin uygulama şekil ve şartları ayrıntılı bir şekilde yeniden düzenlenmiştir. Ayrıca nezarethane ve ifade alma odaları, insan hakları normlarına uygun hale getirilmiştir (Eski Yönetmelik 1998 tarihli olup, 
yenisi 1/6/2005 tarihli ve 25832 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır). 
• Özürlüler Kanunu’nun Kabul Edilmesi: Engelli haklarını koruyup geliştirmeyi amaçlayan ve engellilerin “ayrımcılığa uğramama hakkı”nı güvence altına alan 
“Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” kabul edilmiştir (1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Kanun, Resmi Gazete:7/7/2005, 25868). 

• Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi; 

* İl Özel İdaresi Kanunu: İl Özel İdaresi Kanunu ile; İl Özel İdarelerinin görev, yetki ve sorumlulukları, teşkilatı ve organları yeniden tanımlan mış ve İl Özel İdareleri “hizmette yerellik” ilkesi çerçevesinde hizmet sunacak şekilde idari ve mali özerkliğe kavuşturulmuş tur (22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 4/3/2005, 25745). 

* Mahalli İdare Birlikleri Kanunu: Mahalli İdare Birlikleri Kanunu ile; mahalli idareler tarafından bazı yerel hizmetlerin ortaklaşa yerine getirilmesi için daha önceden oluşturulan Mahalli İdare Birlikleri ilk defa yasal statüye kavuşturulmuş ve yeni kurulacak mahalli idare birliklerinin hukukî statüsü, kuruluşu, organları, yönetimi, görev, yetki ve sorumlulukları hükme bağlanmıştır (26/5/2005 tarihli ve 5355 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 11/6/2005, 25842). 

* Belediye Kanunu: Belediye Kanunu ile; Belediyelerin görev, yetki ve sorumlulukları, teşkilat yapıları ve organları yeniden tanımlanmış ve belediye yönetimleri “hizmette yerellik” ilkesi çerçevesinde hizmet sunacak şekilde idari ve mali özerkliğe kavuşturulmuştur (3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 13/7/2005, 25874). 

• Çocuk Koruma Kanunu’nun Kabul Edilmesi: Özel korunma ihtiyacı bulunan veya suça sürüklenen çocukların korunması ve haklarının teminat altına alınabilmesi amacıyla “Çocuk Koruma Kanunu” kabul edilmiştir. Koruyucu ve destekleyici tedbirlere önem verilerek hazırlanan bu Kanun’la, Çocuk Mahkemeleri sadece çocuğun işlemiş olduğu suç ile değil, aynı zamanda çocuğun karşı karşıya bulunduğu her türlü ihmal ve istismar süreci ile ilgili olarak da 
görevlendirilmiştir (3/7/2005 tarihli ve 5395 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 15/7/2005, 25876). 
• Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Kanunu’nun Kabul Edilmesi: Ceza infaz kurumlarında uzun süre kalan hükümlülerin, cezalarının infazının ardından herhangi bir tedbir alınmadan salıverilmelerinin, hükümlüler ve aileleri de dahil olmak üzere, toplumun geneli açısından yol açtığı sıkıntıları ortadan kaldırabilmek amacıyla “ Denetimli Sessiz Devrim Serbestlik ve Yardım Merkezleri İle Koruma Kurulları Kanunu” kabul edilmiştir 
(3/7/2005 tarihli ve 5402 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 20/7/2005, 25881). 

• İnsan Haklarına İlişkin Evrensel Sözleşmelerin Onaylanması: 
“Ölüm Cezasının Kaldırılmasını Amaçlayan BM Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’ye Ek İkinci İhtiyari Protokol” ve “BM Medeni ve Siyasi 
Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’ye Ek Birinci İhtiyari Protokol” onaylanmıştır (28/10/2005 tarihli ve 5415 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 
2/11/2005, 25984; 1/3/2006 tarihli ve 5468 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 17/3/2006, 26111 ). 

•Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’nin Onaylanması: 
Somut olmayan kültürel mirası korumayı, ilgili toplulukların, grupların ve bireylerin kültürel mirasına saygı göstermeyi, söz konusu kültürel mirasın önemi 
konusunda yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde duyarlılığı arttırmayı, karşılıklı değerbilirliği sağlamayı ve uluslararası işbirliği ile yardımlaşmayı mümkün 
kılmayı amaçlayan “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi” onaylanmıştır (19/1/2006 tarihli ve 5448 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 21/01/2006, 26056). 
• Kalkınma Ajanslarının Kurularak Faaliyete Geçirilmesi: 
“Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun” ile; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasında işbirliğini 
geliştirmek ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak üzere Kalkınma Ajansları’nın kurulması 
öngörülmüştür. 

Daha sonra kanun hükümleri çerçevesinde Bakanlar Kurulu’nun 2006/10550 nolu kararıyla iki, 2008/14306 nolu kararıyla sekiz ve 2009/15236 nolu kararıyla on altı olmak üzere toplamda yirmi altı Kalkınma Ajansı kurularak faaliyete geçirilmiştir (25/1/2006 tarihli ve 5449 sayılı Kanun, Resmi 
Gazete: 8/2/2006, 26074). 

• AİHS’ye Ek 13 No.lu Protokol’ün Onaylanması: 
Ölüm cezasını her şartta kaldıran “AİHS’ye Ek 13 No.lu Protokol”ün onay işlemleri Şubat 2006’da tamamlanmış ve söz konusu Protokol ülkemiz açısından 
yürürlüğe girmiştir. Böylece ülkemizin Avrupa standartları ile bütünleşmesi yönünde önemli bir adım daha atılmıştır (AİHS’ye Ek 13 No.lu Protokol). 

• Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’nin Onaylanması: 
Türkiye, yolsuzlukla mücadelede kararlılığının bir göstergesi olarak, alanında evrensel planda ilk ve en kapsamlı belge olan 2003 tarihli 
“Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi”ni onaylamıştır (18/5/2006 tarihli ve 5506 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 24/5/2006, 26177). 
• AİHS’ye Ek 14 No.lu Protokol’ün Onaylanması: 
AİHS’nin oluşturduğu denetim mekanizmasının değiştirilmesine ilişkin 14 No.lu Protokol onaylanmıştır. Anılan Protokol, AİHM ve Avrupa Konseyi Bakanlar 
Komitesi’nin iş yükünün sürekli artması karşısında, uzun dönemde denetim sisteminin etkinliğinin sağlanması ve geliştirilmesi amacıyla AİHS’nin belirli 
hükümlerinde değişiklik yapmaktadır (1/6/2006 tarihli ve 5512 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 6/6/2006, 26190). 
• Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirlerin Güçlendirilmesi: 
Konuya ilişkin olarak çıkarılan Başbakanlık Genelgesi ile bu konuda alınacak önlemlere ilişkin öneriler ve bunların koordinasyonundan sorumlu kuruluşlar 
listelerle belirtilmiştir. Bu sayede uygulama, ilgili Bakanlıklardan alınan üçer aylık raporlarla takip edilmeye başlanmıştır (2006/17 sayılı Genelge, Resmi Gazete: 4/7/2006, 26218). 

• Yeni Bir İskan Kanunu Çıkarılması: 
Yeni İskan Kanunu ile 2510 sayılı İskân Kanunu ilga edilerek, çingenelere yönelik ayrımcı hükümler ortadan kaldırılmıştır (19/9/2006 tarihli ve 5543 
sayılı Kanun, Resmi Gazete: 26/9/2006, 26301). 
• Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’nın Onaylanması: 
Ülkemizin taraf olduğu 1961 tarihli Avrupa Sosyal Şartı’nın yerini almak üzere, Avrupa Konseyi tarafından 1996 tarihinde kabul edilen “Gözden Geçirilmiş 
Avrupa Sosyal Şartı”nın onaylanması uygun bulunmuştur (27/9/2006 tarihli ve 5547 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 3/10/2006, 26308). 
• Uygulama İmkanı Kalmamış Kanunların Yürürlükten Kaldırılması: 
Güncelliğini ve uygulanabilirliğini yitirmiş olan hükümlerin ayıklanması, çelişkili hükümlerin düzeltilmesi, mevzuatın basitleştirilmesi ve kalitesinin artırılması 
amacıyla “Uygulama İmkanı Kalmamış Bazı Kanunların Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun” kabul edilmiştir (26/4/2007 tarihli ve 5637 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 2/5/2007, 26510). 
• Cumhurbaşkanı’nın Halk Tarafından Seçilmesi: 
21 Ekim 2007 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilen anayasa değişikliği ile 15* _“Cumhurbaşkanı’nın halkın oyuyla seçilmesi” esası getirilmiştir. 

DİPNOT;
15-23/5/1987 tarihli ve 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun gereğince, halkoyuna sunulmak üzere 16/6/2007 tarihli ve 26554 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 16/10/2007 tarihli ve 5697 sayılı Kanunla değişik 31/5/2007 tarihli ve 5678 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”, 21/10/2007 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilmiş ve buna ilişkin Yüksek Seçim Kurulu 
Kararı 31/10/2007 tarihli ve 26686 sayılı Resmi Gazete’de yayımlan mıştır. 

Bir kimsenin en fazla iki defa (5 yıl+5 yıl) Cumhurbaşkanı seçilebileceğini de hükme bağlayan bu düzenleme ile Cumhurbaşkanlığına aday gösterme konusunda demokratik bir yöntem kabul edilmiştir. Buna göre; Cumhurbaşkanlığına TBMM üyeleri arasından veya dışarıdan aday gösterilebilmesi, 20 milletvekilinin yazılı eklifiyle mümkün olabilecektir. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçiminde aldıkları geçerli oyların toplamı yüzde 10’u aşan siyasi partilere de ortak Cumhurbaşkanı adayı gösterebilme imkanı tanınmıştır. 

• Genel Seçimlerin Dört Yıla İndirilmesi: 
Aynı anayasa değişikliği ile daha önce beş yılda bir yapılan milletvekili genel seçimlerinin dört yılda bir yapılması hükme bağlanmıştır. 
• TBMM Toplantı ve Karar Yeter Sayısı Nisabının Yeniden Düzenlenmesi: 
Söz konusu anayasa değişikliği ile TBMM’nin, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde, üye tam sayısının en az üçte biri ile toplanacağı düzenlemesi getirilmiştir. Değişiklikle 2007 yılında Cumhurbaşkanlığı seçim sürecinde Anayasa Mahkemesi’nin “367 Kararı” çerçevesinde yaşanan belirsizlik ve hukuki istikrarsızlığın önüne geçilmesi hedeflenmiştir. 
• Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yön ve Kapsamına Dair Kanun’un Kabul Edilmesi: Velayet hakkı ihlal edilerek “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair Sözleşme”ye taraf bir ülkeden diğer bir taraf ülkeye götürülen veya alıkonulan çocuğun mutat meskeninin bulunduğu ülkeye iadesine veya şahsi ilişki kurma hakkının kullanılmasına dair söz konusu Sözleşme’nin uygulanmasını sağlamaya yönelik olarak “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî Yön ve Kapsamına Dair Kanun” kabul edilmiştir (22/11/2007 tarihli ve 5717 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 4/12/2007, 26270). 
• Tanık Koruma Kanunu’nun Kabul Edilmesi: 
Yargılamanın herhangi bir aşamasında bilgisine başvurulan tanıkların ve bunların yakınlarının korunması konusunda tedbirler alınarak adaletin sağlanmasına 
yardımcı olunması amacıyla “Tanık Koruma Kanunu” kabul edilmiştir. Söz konusu düzenlemede; tanıklık görevi sebebiyle, kendilerinin veya belirli derecede yakınlarının hayatı, beden bütünlüğü veya mal varlığı ağır ve ciddi tehlike içinde bulunan ve tanık koruma tedbirleri alınması gereken kişiler, bu tedbir kararlarının hangi suçlarda alınacağı, bunların süresi, değiştirilmesi veya kaldırılması, tanık koruma kararlarının uygulanması ve uluslararası işbirliği konularına ilişkin hükümlere yer verilmiştir (27/12/2007 tarihli ve 5726 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 5/1/2008, 26747). 
• Yeni Vakıflar Kanunu’nun Çıkarılması: 
Sivil toplumun güçlendirilmesi yolunda önemli bir adım olarak yeni bir “Vakıflar Kanunu” çıkarılmıştır. Mülkiyet haklarına ilişkin önemli iyileştirmeler getiren 
Kanun’un geçici 7’nci maddesi uyarınca yüz seksen bir taşınmaz, başvuruları üzerine cemaat vakıfları adına kaydedilmiştir (20/2/2008 tarihli ve 5737 sayılı 
Kanun, Resmi Gazete: 27/2/2008, 26800). 
• Türk Ceza Kanunu’nun 301’inci Maddesinde Değişiklik Yapılması: 
İfade özgürlüğünün güçlendirilmesi amacıyla TCK’nın 301’inci maddesinde değişikliğe gidilerek, soruşturma başlatılabilmesi Adalet Bakanı’nın iznine bağlanmış ve cezanın üst sınırı düşürülmüştür (30/4/2008 tarihli ve 5759 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 8/5/2008, 26870). 
• Farklı Dil ve Lehçelerde Yayın Hakkının Yasal Güvence Altına Alınması: 
Türk vatandaşlarının günlük hayatlarında geleneksel olarak kullanılan farklı dil ve lehçelerde yayın yapılması imkanının, hem kamu hem de özel radyo ve 
televizyon kuruluşları aracılığıyla sağlanması yasal güvenceye kavuşturulmuş; böylece özel televizyonlarla birlikte TRT’nin de bu alanda yayın yapmasının 
önündeki yasal engeller kaldırılarak yayın hakkı güvence altına alınmıştır (11/6/2008 tarihli ve 5767 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 26/6/2008, 26918). 
• Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi: 
Yerel yönetimlerin mali yapısını ve özerkliğini güçlendirmek amacıyla “İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi 
Hakkında Kanun” kabul edilerek yürürlüğe konulmuştur (2/7/2008 tarihli ve 5779 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 15/7/2008, 26937). 
• BM Engelliler Sözleşmesi’nin Onaylanması: 
Taraf devletlere, engellilere karşı her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmak ve onların yaşam standartlarını yükseltmek gibi yükümlülükler getiren “BM Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme” onaylanmıştır (5825 sayılı ve 3/12/2008 tarihli Kanun, Resmi Gazete: 18/12/2008, 27084). 
• Çocuk Hakları İzleme Komitesi’nin Kurulması: TBMM bünyesinde, çocuk hakları ile ilgili yapılan çalışmaları kurumsal bir yapıya kavuşturmak amacıyla tüm 
siyasi parti grup temsilcilerinin yer aldığı bir “Çocuk Hakları İzleme Komitesi” kurulmuştur. 
• Farklı Dil ve Lehçelerde Reklam Yapılabilmesi: 
Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Reklam Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle, farklı dil ve lehçelerde yayın yapan kanallarda, yayın yapılan dil ve lehçede 
reklam yapılabilmesi mümkün hale getirilmiştir (Resmi Gazete: 31/1/2009, 27127). 
• Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Kanunu’nun Kabul Edilmesi: Kadın haklarının korunması ve geliştirilmesi, kadınerkek eşitliğinin sağlanmasına yönelik olarak ülkemizde ve uluslararası alandaki gelişmeleri izlemek, bu gelişmeler konusunda TBMM’yi bilgilendirmek, kendisine esas veya tali komisyon olarak havale edilen işleri görüşmek, istenildiğinde TBMM’ye sunulan kanun tasarı ve teklifleriyle kanun hükmünde kararnameler hakkında ihtisas komisyonlarına görüş sunmak üzere “Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Kanunu” kabul edilmiştir (25/2/2009 tarihli ve 5840 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 24/3/2009, 27179). 
• 1 Mayıs’ın, Emek ve Dayanışma Günü Olarak Kabul Edilmesi: 
Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 1 Mayıs günü, “Emek ve Dayanışma Günü” tatili olarak ulusal bayram 
ve genel tatiller arasına eklenmiştir (22/4/2009 tarihli ve 5892 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 27/4/2009, 27212). 
• Yeni Bir Vatandaşlık Kanunu Çıkarılması : 
Yeni bir Türk Vatandaşlığı Kanunu çıkarılarak 403 sayılı Vatandaşlık Kanunu ilga edilmiş; böylelikle daha önce vatana bağlılıkla bağdaşmayan eylemlerde 
bulunduğu gerekçesiyle Türk vatandaşlığı kaybettirilenlere Bakanlar Kurulunca yeniden vatandaşlık hakkı verilmesi imkanı getirilmiştir. Bu şekilde 12 Eylül 
askeri darbesi döneminde veya daha sonra siyasi nedenlerle yurt dışına çıkmak zorunda kalan ve vatandaşlık hakları ellerinden alınan kişilerin yeniden 
bu hakkı elde edebilmelerinin önü açılmıştır (29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Kanun, Resmi Gazete: 12/6/2009, 27256). 
• Bürokratik İşlemlerin Basitleştirilmesi: 
Etkili, verimli, hesap verebilir, vatandaş beyanına güvenen, şeffaf bir kamu yönetimi oluşturmak ve kamu hizmetlerinin hızlı, kaliteli, basitleştirilmiş 
ve düşük maliyetli bir şekilde yerine getirilmesini sağlamak üzere, idarelerin uyması gereken usul ve esaslar yeniden düzenlenmiştir. 
Bu çerçevede, Başbakanlık, Bakanlıklar ile bazı bağlı ve ilgili kuruluşlara ait toplam 170 yönetmelikte değişiklik yapılmıştır (Bürokrasinin Azaltılması İşlemlerinin Birleştirilmesi Çalışmaları ve Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik, Resmi Gazete: 31/7/2009, 27305). 
• Cezaevlerinde Tutuklu ve Hükümlülerin Yakınlarıyla Anadillerinde Görüşebilmelerinin Mümkün Hale Getirilmesi: 
15/6/2009 tarihli “Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzükte Değişiklik Yapılmasına Dair Tüzük” ile 
hükümlünün, kendisinin veya görüşeceğini bildirdiği kişinin Türkçe bilmediğini beyan etmesi halinde, telefonla, Türkçe dışındaki dillerde de konuşma 
yapabilmesine izin verilmiştir. Daha sonra çıkarılan Yönetmelik’le de cezaevlerindeki tutuklu ve hükümlülere, ziyaretçileriyle Türkçe dışındaki dillerde de yüzyüze görüşme yapabilmelerinin önü açılmıştır (Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete: 6/11/2009, 27398). 
• Özel Televizyon ve Radyo Kuruluşlarına Farklı Dil ve Lehçelerde 24 Saat Yayın İmkanı Getirilmesi: 
Radyo Televizyon Üst Kurulu tarafından hazırlanan “Türk Vatandaşlarının Günlük Yaşamlarında Geleneksel Olarak Kullandıkları Farklı Dil ve Lehçelerde Yapılacak 
Radyo ve Televizyon Yayınları Hakkında Yönetmelik” hükümleriyle özel televizyon ve radyo kuruluşlarının da farklı dil ve lehçelerde yirmi dört saat yayın yapması imkanı sağlanmıştır (Resmi Gazete: 13/11/2009, 27405). 
• Üniversitelerimizde Farklı Dil ve Lehçelerle İlgili Akademik Araştırma Yapılabilmesi, Enstitü Kurulması ve Seçmeli Ders Konulabilmesinin Mümkün Hale Getirilmesi: 
Vatandaşlarımızın günlük hayatlarında kullandıkları farklı dil ve lehçelerle ilgili üniversitelerimizde akademik araştırmalar yapılabilmesi, enstitü kurulması ve 
seçmeli ders konulabilmesi mümkün hale gelmiştir. Bu kapsamda; Bakanlar Kurulu’nun 12/10/2009 tarihli, “ Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı 
‘Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü’ kurulmasına ilişkin kararı” çerçevesinde; Mardin Artuklu Üniversitesi bünyesinde, “Kürt Dili ve Kültürü”, “Süryani Dili ve 
Kültürü” ve “Arap Dili ve Kültürü” anabilim dallarından oluşan “Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü” kurulmuştur. Enstitüde; Kürtçe, Arapça ve Süryanice 
dillerinde lisansüstü eğitim verilmektedir (Resmi Gazete: 1/12/2009, 27419). 
• Farklı Dillerdeki Kültürel Faaliyetlerin Desteklenmesi: 
Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Destekleme Kurulu tarafından ilk kez içinde yoğun Kürtçe diyalogların geçtiği bir filme (İki Dil Bir Bavul) maddi destek 
sağlanmıştır. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü tarafından çeşitli illerde Kürtçe tiyatro oyunları sahnelenmeye başlanmıştır. Kürtçe yayın yapan TRT 6, dini 
gecelerde Kürtçe mevlid programı yayımlamaya başlamıştır. 
• Çağrı Merkezleri: 
Diyarbakır Valiliği tarafından açılan çağrı merkezinde Türkçe bilmeyen vatandaşlarla iletişim kurulabilmesi için Kürtçe ve Zazaca bilen personel görevlendirilmiştir. 
• Yol Kontrol ve Arama Noktalarının Azaltılması : 
Vatandaşlarımızın günlük hayatlarını kolaylaştırmak amacıyla yol kontrol ve arama noktalarının sayısı azaltılmıştır (İçişleri Bakanlığının 15/1/2010 tarihli 
ve 2010/4 sayılı “Yol Kontrol ve Arama Noktaları” Genelgesi). 
• Yayla ve Meraların Yeniden Kullanıma Açılması : 
Vatandaşlarımızın istihdam ve refah seviyesinin yükseltilmesi amacıyla özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki yayla ve meralara ilişkin yasaklar kaldırılmıştır (İçişleri Bakanlığının 15/1/2010 tarihli ve 2010/5 sayılı “Yayla ve Meralar” Genelgesi). 
• Yerleşim Birimlerine Eski İsimlerinin İadesi: 
Yerleşim birimlerine eski adlarının yeniden verilmesinin önü açılmış; bu çerçevede bazı yerleşim yerlerinin isimlerinde değişikliğe gidilmiştir. 

4 CÜ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***