1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 17

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 17

   
Demokrat Parti teskilatlarını büyütmek, canlı tutmak için seçim dönemlerini 
beklemeden devamlı eglenceler, toplantılar ve mitingler tertip etmistir. Teskilatlarının kurulus yıl dönümleri sölenlerle kutlanmıstır. 9 Haziran 1947’de Söke Bagarası DP’nin kurulus yıldönümü kutlanmıstır. Kutlamalara Söke DP Baskanı Dr. Baki Öktem, Aydın İl Baskanı Etem Menderes de katılmıstır. Eglenceler gece geç vakte kadar sürmüstür.597 

Bu kutlamadan bir hafta sonra da Söke’de DP’nin kurulus yıldönümü kutlanmıstır. Törene Bagarası ve Kusadası’ndan gelen pek çok vatandas ve l İdare Kurulu’ndan Etem Menderes, Avukat Sahap Gürsel, Ekrem Torunlu katılmıslardır. Tören 21.30’da İstiklal Marsı ve “Dag Basını Duman Almıs” marsının hep birlikte söylenmesi baslamıs, Etem Menderes ve Söke’den DP’li Sıtkı Özyıldırım törende birer konusma yapmıslardır. Etem Menderes konusmasında : “Korkmuyoruz, yılmıyoruz. Hiçbir kimse bizi yolumuzdan ayıramaz. Biz kanun ve millete dayanıyoruz.” demistir. Törende zeybekler oynatılıp fıkralar anlatılmıs ve monologlar sunulmustur. Eglence ve müzik 
gece yarılarına kadar sürmüstür.598 Atça Bucagı’nın Yagdere Köyü’nde DP ocagının açılısının 2. yıl dönümü kutlama toplantısı yapılmıstır. Törene Etem Menderes, Eyüp Sahin, Nazilli İlçe İdare Kurulu’ndan Nail Geveci ve Atça DP Bucak Kurulu da katılmıstır. Törende yapılan konusmalarda Aydınlı demokratlar tarafından DP Genel İdare Kurulu’nun DP’den kopanlara karsı desteklendigi vurgulanmıstır.599 

Kusadası DP’nin kurulus yıldönümünü kutlamak için çok güçlü bir tören yapılmıstır. Aydın, Söke, Germencik, Davutlar, Selçuk ve Ortaklardan törene istirak etmek için heyetler gelmistir. Törende yapılan konusmalar özetle söyledir: Ahmet Güçsav: “ Atlantik Paktı kurulmustur. Dünya degisim içindedir. Ancak hükümet dıs politikada milleti temsil edememektedir ve acizlik içindedir.” 
Hamdi Çakmak: “CHP’nin hiçbir icraatı artık milleti tatmin etmemektedir.” 
Osman Kapani: “Bizler, seçimlere kadar hürriyet ordumuzu terhis etmeyecegiz.” 
Pertev Arat: “Memleketin İstikbalini ancak DP garanti edebilir.” Rauf Onursal: “ Milli hâkimiyetle ve iktisadi alanla ilgili ciddi sorunlarımız var.” 

Söke’deki törenden sonra kalabalık, kamyon ve taksilere binerek Davutlar ve 
Güzelçamlı köylerine gitmislerdir.600 

DP İl İdare Kurulu kendi arasında isbölümü yaparak her ilçede gezici hoparlörle 
konusma etkinlikleri düzenlemistir. 11-20 Ekim 1947 tarihleri arasında Aydın’da 
muhtelif sekiz konusma gerçeklestirilmistir. Etem Menderes, Ortaklar, Çine, Umurlu, Kösk’te “ dare Baskı ve 12 Temmuz Beyannamesi” konulu; Aydın merkezde ise Avukat Cevat Ülkü “Yurttas Amme Hakları”; Etem Menderes ise “Halk Partisi’nin Devletçilik İlkesi” konulu birer konusma yapmıstır. Dalama konusmasını Adnan Menderes; Karacasu konusmalarını Adnan Menderes ile birlikte Sevki Hasırcı ve Halil Öktem yapmıslardır. Adnan Menderes Karacasu dönüsünde Yenipazar’ı ve Yörük Ali Efe’yi ziyaret etmistir. 23 Subat 1947 tarihli Demokrat zmir gazetesinin belirttigine göre Nazilli’de Yeni Sinema Salonu’nda 200’ü bayan olan 500 kadar dinleyicinin katıldıgı bir toplantı yapılmıstır. DP Genel dare Kurulu üyelerinden Refik İnce burada ‘DP’de Milli Terbiye’nin Ana Hatları’ adlı bir konferans vermistir.601 

23 Subat 1949’da Nazilli DP Sümer Ocagı’nda düzenlenen toplantıda bir 
konusma yapan Osman Kapani: “Çok partili yasama geçmeden önce Türk isçisinin hali yürekler acısıydı. Bu necip kütle dertlerinden muzdarip bir sekilde ne zaman agzını açsa komünist damgası yemekteydi. Bugün Türk isçisi mesleki haklarının istihsal edilmesi için siyasi haklarının istihsal edilmesi lazım geldigini anlamıstır. DP isçi meselesine eline almıstır. Zafer, içtimai adalete en çok önem veren siyasi partilerindir. DP Türk isçisinin haklarını korumak için bütün mevcudiyeti ile çalısacaktır. DP, iktidarında bu memlekette bir tek ferdin aç ve perisan kalmasına asla izin vermeyecektir. Fabrika isçilerine iktidar partisi mensuplarınca baskı yapıldıgını isitmekteyiz. Unutmasınlar ilerde sahsen mesul duruma düseceklerdir. Dayanın, mücadele edin. Haksızlık yılanını yuvasında ezin. Kaçanı kovalarlar. Kovalayan olursa kaçarlar. Haklı oldugunuz zaman 
sonuna kadar takip ediniz. Fabrika sunun bunun siyasetine alet olamaz”.602 diyerek isçileri kendi hakları için mücadele etmeye ve DP saflarında yer almaya davet etmistir. 

29 Temmuz 1949 tarihinde Kösk Basçayır 603 köyünde düzenlenen mitinge çevre yerlesimlerden iki kamyon ve taksi dolusu DP’li katılmıstır. Anadolu Gazetesi mitinge katılımın az oldugunu iddia etmistir. Mitinge katılımı artırmak için miting biraz geç baslatılmıstır. Mitingde yapılan konusmalarda; 

Mehmet Emin Apay (DP Delegesi): “İslam dini, dünya dinlerinin en üstünüdür. 
Eger iktidar demokrasiyi hazmedemiyorsa İslam’ı da hazmedemiyor demektir.” 
Rıza Gökdag: “Millet Partisi serencam pesinde kosan bir partidir. 
Bu memlekette asla yararlı bir parti olamaz. Hakiki bir muhalefet partisi olmus olsaydı bizimle isbirligi yapması gerekirdi. Bizden ayrılan bozguncu adamlar olmasaydı DP bugün idealine kavusmus olacaktı.” 

Etem Menderes: “Son genel kurultayımızda Milli Ant kararları alınmıstır. Seçim 
emniyeti istiyoruz. Milletin seçim emniyetsizligi durumunda DP mesru müdafaasını yapacaktır. Oylarımız ırz ve namusumuzdur. Hükümet baskı yapar oylarımız çalınır, ırz namusumuza tecavüz olursa bu hırsızı yakaladıgımız zaman sen beni öldürdün, akrabalarım seni dava edip adliyeye teslim etsin demeyecegiz. Bu durum karsısında DP’li vatandaslar mesru müdafaasını yapacaklardır.604 diyerek laiklik, milli egemenlik ve seçim emniyeti konusundaki düsüncelerini halkla paylasmıslardır. Kösk’te 8 Mayıs 1949 tarihinde gerçeklesen DP mitinginde Kösk DP İkinci Baskanı Keçecioglu, Umurlu DP Baskanı Mehmet Demirci, Hilmi Üzümcü, Sultanhisar’dan Süleyman Kayaalp, Atça’dan Sükrü Demirayak, Konya Eregli’den Hilmi Çelenoglu, Koçarlı’dan Babir Çobanoglu, Germencik’ten Abdullah Soyok, Nazilli’den Dr. Resat Tuncer, Nazilli DP Baskanı Sevki Hasırcı, DP Aydın İl Baskanı Etem Menderes birer konusma yapmıslardır. Saat 14.00’te baslayan miting, 17.00’de bitmistir. Etem Menderes yaptıgı konusmada : “CHP’liler, Demokratları taklit ederek böyle toplantılar yapmaya çalısmaktadır. Fakat toplantıları cılız geçmektedir. Hilmi Uran su anda güzel vaatler vermektedir. Bu sözler katiyen samimi degildir. Agızlarına da yakısmamaktadır. Bunlar, büyük seçimlerin yaklasması münasebetiyle DP’nin 
hummalı faaliyetlerini uyusturacak oyun ve tertiplerden ibarettir.” 605 diyerek Halk Partisi’nin yaptıgı etkinliklerde samimi olmadıgını, halkın gerçek partisinin DP oldugunu konusmasında ima etmistir. 

Demokrat Parti halkın duygularını oksayacak pek çok etkinlik yapmıstır. Bu 
amaçla Nazilli’de Demokrat Gençlik adıyla bir kulüp kurulmustur. 1 Eylül 1948’de Söke DP İdare Kurulu, Belediye Parkı’nda DP’lilere ve ailelerine çay ve caz gecesi tertip etmistir.606 Söke DP Yenicami Ocagı, fakir ve kimsesiz çocukları giydirerek ve eglenceyle 27 Nisan 1947 tarihinde sünnet ettirmistir.607 Rusya ve komünizm tehdidinden dolayı çok partili yasama geçis sürecinde Türkiye’de isçi sorunlarıyla ilgilenmek bu iki kavramla esdeger tutulmustur. Ancak Demokrat Parti isçileri bu sekilde itham etmemis somut çözüm önerileri sunmasa dahi onların sorunlarıyla ilgilenmis ve tertip etmis oldukları etkinliklere katılmıstır. Çok partili yasama geçis sürecinde Aydın, Nazilli Basma Fabrikası nedeniyle isçi yurdu olarak anılmıstır. Demokrat zmir gazetesi, isçilerin sorunlarını söyle dillendirmistir: “İsçiler, haklarıyla ilgili bir girisimde bulundukları zaman onlara komünist damgası vurulmasından sikâyetçidir. İsçiler ve memurlar arasında isçilerin aleyhinde haksızlık vardır. Örnegin isçi her çocuk basına 3 lira tazminat alırken, memur 10 lira almaktadır.” Osman Kapani Nazilli’de yaptıgı konusmada, isçilere grev hakkı tanınacagını, sendikalara genis 
yetkiler verilecegini, isçi sigortalarını yeniden düzenlenecegini söylemistir.608 9 Ekim 1947 tarihinde yapılan Nazilli Dokuma Fabrikası’nın 10. kurulus yıl dönümü kutlamalarında fabrika kantininde isçilerle beraber 2500 kisilik bir balo tertip edilmistir. 

Baloya Aydın Valisi de katılmıstır. Geceye zmir’den katılan Kayagücü güres takımı bir gösteri bulunurken Senirkent Efesi Ruhi Çohanka ekibiyle beraber zeybek oynamıstır. Gündüz ise Isparta futbol takımıyla Sümer Ocagı takımı maç yapmıstır. Etkinliklere DP’den sadece ilçe baskanı çagrılmıstır. DP’liler kutlamada etkili rol alamadıgı için ilçe baskanına kızmıstır.609 Celal Bayar Zonguldak’ta yaptıgı konusmanın büyük bir kısmını isçi sorunlarına ayırmıs, bunun üzerine Nazilli Sümer DP Ocagı Bayar’a tebrik ve baglılık telgrafı çekmistir. Telgraf söyledir: 

“Sayın Celal Bayar, 

Tarihi Zonguldak söylevinizde partimizin isçi davasına veciz bir ifade ile 
açıklamanız yurdun her yerinde oldugu gibi ekseriyeti basma fabrikası isçilerinden mütesekkil olan ocagımız ve muhitimizde büyük bir sevinçle karsılanmıstır. 04.05.1949 günü haftalık toplantısını yapan ocagımız idare kurulu fedakâr Demokrat isçilerin hissiyatına tercüman olarak en derin saygı ve baglılıklarını teyit eder, saglıklar diler. Nazilli DP Sümer Ocagı Baskanı Dr. Resat Tuncel.” 610 

2.11.2. Cumhuriyet Halk Partisi 

21 Temmuz 1946 genel seçimiyle, İl Genel Meclisi seçimini CHP büyük bir 
farkla kazanmıstır. Ancak DP, CHP bünyesinden dogup geldigi için çok partili yasama geçis sürecinde çok büyük bir yara almıstır. Bu nedenle söz konusu seçimler sonrasında CHP hızla teskilatlarını güçlendirme çabası içerisine girmistir. İstifalar nedeniyle dokusu zedelenen idare heyetlerini yaptıgı kongrelerle yenilemistir. DP’nin 1946’da baslayan çok hızlı örgütlenmesini baslangıçta fazla önemsemeyen CHP, tek parti oldugu dönemde parti teskilatı kurmaya gerek duymadıgı pek çok yerde çok partili yasama geçilmesiyle beraber teskilat olusturmaya baslamıstır. CHP 21 Subat 1948 tarihinde CHP, Nazilli Gereniz Köyü ocagını açmıs,611 19 Nisan 1948’de Aydın Nazilli Bilara 
Köyü CHP ocak binasının açılısı yapılmıstır. Törene Milletvekili Emin Bilgen de 
katılmıstır. Aydın il, Nazilli ilçe ve bucak CHP idare kurulları törende hazır 
bulunmustur. Köy sakinleri törenlere gögüslerine taktıkları altı oklu rozetlerle 
katılmıslardır. Törenler, bando’nun çalmıs oldugu marslar esliginde yapılmıstır.612 

Törende Horsunlu CHP Ocak Baskanı Sevket Arısal, Nazilli Belediye Baskanı Rıfat Tuncer heyecanlı birer konusma yapmıstır. Bina kurdelesi Ekrem Çiftçi tarafından kesilmistir. Törenler tertiplenen eglencelerle devam etmistir.613 Bozdogan Yaka Köyü CHP Ocagı’nda 10 Mayıs 1948’de açılmıstır. CHP’liler Nazilli’den otobüslerle bu törene katılmak için Bozdogan’a gitmislerdir. Törene Nazilli, Bozdogan CHP ilçe idare kurulları ve Milletvekili Emin Bilgen de katılmıstır. Tören’e tam takım bir bando götürülmüstür. Köy bayraklarla donatılmıs ve gelen heyetler köylülerce ilgiyle karsılanmıstır. Tören İstiklal Marsı’nın okunması ve Atatürk’ün anısına saygı durusuyla baslamıstır. Konusmalarda smet nönü’ye olan baglılık vurgulanmıstır. Nazilli’ye 5 km 
uzaklıkta olan Nazilli’nin Aslanlı Köyü CHP ocak binası da törenle açılmıstır. Heyet büyük bir kalabalıkla Nazilli’den bu köye yürüyerek, bayraklarla donanmıs vaziyette gelmistir. Milletvekili Emin Bilgen’in de katıldıgı törenler bandoyla yapılmıstır. Törenlerde pek çok kisi konusma yapmıstır. Hulusi Çogullu konusmasında: “Cumhuriyet Halk Partisi faziletin, tekâmülün ve inkılâbın partisidir. Ebedi Sefimiz Atatürk’ün eseridir. İnönü’nün yolu, yolumuzdur. Bu essiz kahramana inanmakta ve güvenmekteyiz. Demokrat Parti mensuplarının yanlıs iddialara dayanarak sarf ettikleri bütün gayretlere ragmen Cumhuriyet Halk Partisi’nin tüm çalısmalarını kadirsinas milletimiz asla unutmayacaktır.”614 demistir. 

15 Haziran 1949 tarihinde Germencik’e baglı Dagyeni Köyü’nde CHP ocak 
binasına levha asma töreni yapılmıstır. Törene Aydın ve Germencik’ten gelen 
vatandaslar da katılmıstır. Daha önce aynı köyde DP’de buna benzer bir toplantı 
düzenlemistir. İşte bu tören sırasında CHP’ye karsı yapılan haksız elestiriler çok sert bir dille kınanmıstır. Törende yapılan konusmalarda; 

Hakkı Darcan: “Geçen burada olan DP toplantısında CHP bize düsmandan 
daha çok zulüm yaptı diyenler bugün sekiz arsın yatıp, dokuz arsın kalkıyorlarsa buna CHP iktidarına borçludurlar. Böyle diyenlere verilecek cevap sen nankörsünden baska ne olabilir? Simdiye kadar yapılan toprak dagıtım törenlerine muhaliflerin istirak etmemesi onların köylü ve köylünün kalkınmasıyla olan alakalarına güzel bir misal teskil etmistir.” 

Yusuf Uzman: “Etem Menderes, Halk Partisi bize söz hakkı vermedi demektedir. 
Kendisinin bu partide il baskanlıgı yaptıgını hatırlatırız. CHP’nin kökü çürüktür, 
yıkılmaga mahkûmdur diyenlere diyoruz ki CHP’nin temeli Müdafaa Hukuk Cemiyeti ve Atatürk’ün nurlu eliyle atılmıstır. Yıkılmaga mahkûm olan baska partilerin programlarıyla ortaya çıkan programsız, maksatsız partilerdir.”615 seklinde konusmuslardır. 

1 Temmuz 1949’da Umurlu Bucagı’nda CHP, Bayramyeri ve stasyon 
Mahallesi ocaklarını açmıstır. Açılıs törenlerine CHP’li milletvekilleri de katılmıstır. 

Törenlerde yapılan konusmalarda DP ve MP mitinglerinde CHP’ye karsı söylenen 
sözler, DP II. Büyük Kongresi’nde alınan kararlara cevaplar verilmistir. Hükümetin DP kongresinde alınan kararlardan dolayı yayımlamıs oldugu beyannameye sahip çıkılmıs, Umurlu’dan bu konuyla ilgili CHP merkezine destek telgrafları çekilmistir.616 CHP, 1947 yılında 3 mahalle, 13 köy ocagı olmak üzere 16 yeni ocak açmıstır. Aydın ilinde partiden ayrılan 1.522 üyeye mukabil 4.682 yeni üye partiye yazılmıstır. Bir önceki yıl 39.923 olan üye sayısı 1947 yılında 43.083 üyeye çıkarılmıstır. Bu Aydın il genel nüfusunun %16’sına denk gelmistir.617 1948 yılında ise mevcut teskilatlara yeni kurulan 3 mahalle, 5 köy ocagı daha katılmıstır. Ancak adını tespit edemedigimiz birkaç köyde 
ise CHP ocakları kapatılmıstır. 1949 yılı baslarında CHP, Aydın’da 8 ilçe, 17 bucak, 431 köy, 55 mahalle, 4 semtte örgütlenmistir. CHP’ye 1948 yılı boyunca da üye kayıtları devam etmistir. Bu çerçevede partiye 4.311 yeni üye kaydı yapılmıstır. Yeni katılımlara ragmen toplam üye sayısı 41.027’ye gerilemistir.618 Cumhuriyet’in kurulusundan beri CHP’nin herhangi bir teskilat kurmadıgı pek çok yerde çok partili hayatın getirdigi rekabet sonucunda teskilatlandıgı dikkatlerden kaçmamıstır. 

1946 yılında çok partili yasama geçildikten sonra CHP milletvekilleri, bakanlar, 
parti üst düzey yöneticileri Aydın’ı daha çok ziyaret etmeye baslamıstır. Aydın’ı bu dönemde en üst düzeyde ziyareti Cumhurbaskanı İsmet İnönü gerçeklestirmistir. İçisleri Bakanı Sükrü Sökmensüer ve Tarım Bakanı Faik Kurtoglu da Aydın’ı ziyaret eden CHP’li hükümet üyeleri idi. çisleri Bakanı, Aydın’da gerçeklestirdigi ziyaretler sırasında yaptıgı konusmalarda Toprak Reformu Kanunu’nu uygulamaya koyduklarını, tarımla ilgili her türlü gübre, ziraat aletinin ithalini serbest bıraktıklarını açıklamıstır. 

Aydın’ı ziyaret eden Bakanlara Vali Salim Gündogan, l ve ilçe CHP idare kurulları Ziraat Müdürü, Orman sletme Müdürü ve Milletvekili Mithat Aydın eslik etmistir. Heyet Mugla’ya da gitmistir. Dönüste Çine Halkevi’nde yapılan konusmaların ardından heyet ncirliova’ya geçmistir. ncirliova Halkevi’nde büyük bir kalabalıgın katıldıgı toplantıda yapılan konusmalarda Erbeyli Tarım İstasyonu’nun ( ncir Arastırma) eksikliklerinin giderilecegi sözü verilmistir. Bakanlar burada Milli Mücadele kahramanlarından Durmus Ali Efe ve Ali Çavus’la bir süre konusmuslar ve beraber fotograf çektirmislerdir. Bakanlar, fotograf çektirirken bagdas çökerek efelerin arasına oturmuslardır. Erbeyli ve Sınırteke köylerinin ardından Erbeyli’deki ncir Arastırmaya Merkezi’nde de incelemelerde bulunan heyet, daha sonra Söke ve Koçarlı’ya gitmistir. Buralarda yapılan konusmalarda 7 Eylül kararlarının ülkeye ferahlık getirdigi vurgulanmıstır.619 

CHP, teskilatları arasında koordinasyon ve iliskileri güçlendirici çalısmalar 
yapmıstır. 1948 yılı baslarında Nazilli CHP’ye baglı idare kurulları sürekli yan yana gelerek toplantılar düzenlemislerdir. Mahalle toplantıları yapılıp, vatandasla bir araya gelinmis, vatandasın sikâyetleri ve istekleri dinlenilmistir.620 Yine İlçe İdare Kurulu parti binasında partilere çay ziyafeti vermistir. Toplantıda CHP İlçe Baskanı Hulusi Çogullu bir konusma yapmıstır. Nazilli CHP İlçe İdare Heyeti ocak idare heyetleriyle sık sık yaptıgı toplantılarla bir araya gelmistir. Sultanhisar, 1946’lı yıllarda ilin önemli portakal üreticisidir. Bu kasaba da CHP tarafından portakal ziyafeti günü (festival) tertip edilmistir. Festivale matbuattan, diger il ve ilçelerden pek çok kimse davet edilmistir.621 

CHP, DP’nin miting, toplantı ve eglencelerine, düzenlemis oldugu miting ve 
toplantı ve eglencelerle cevap vermistir. 28-29 Mayıs 1948’de CHP, Atça’da, Aydın, Nazilli ve buraya baglı köylerden gelecek heyetlerle yüzlerce kisinin katıldıgı bir toplantı yapmıstır. Toplantı DP’nin ortaya attıgı fikirlere cevap vermek için düzenlemisti. Anadolu gazetesinin belirttigine göre; toplantı nedeniyle Atça’da dükkânlar, evler ve sokaklar CHP bayraklarıyla donatılmıstır. Atça ilk kez bu kadar kalabalık olmustur. Toplantıya katılanların gögüslerinde küçük tipteki CHP bayragı asılıdır. İzmir ve diger yerlerden toplantı için yüzlerce kisi trenlerle Atça’ya gelmistir. Elliye yakın otobüs ve kamyonun da Atça’ya insan tasıdıgı, tarla islerinin yogun oldugu bir zaman olmasına ragmen köylünün de toplantıya ragbet ettigi mahalli basın tarafından ifade edilmistir. Anadolu gazetesi toplantıya on bin civarında kisinin katıldıgını, on bes gün önce DP’nin aynı yerde gerçeklestirdigi mitingin ise sönük geçtigini belirtmistir. Atça’daki bu toplantıda Hulusi Çogullu, Atıf Kuray ve Sevket Arsel birer konusma yapmıslardır. Hulusi Çogullu yaptıgı konusmada: “Partimizin Türkiye’deki her eser ve abidenin altında imzası vardır. Biz bu kuvveti büyük milletimizden aldık.” diyerek CHP’nin Türkiye’nin kalkınmasına yaptıgı büyük katkıya vurgu yapmıstır. Atıf Kuray yaptıgı konusmada muhaliflerin söylemlerine karsı sert elestiriler de bulunmustur: “Mert Karakterli Efeler, Bugünkü Türkiye CHP eliyle kurulmustur. Demokrasi CHP’nin eseridir. Karsı taraf demokrasiyi kendilerine mal etme, kendi kahramanlıklarının bir sonucu gibi gösterme gayretindedir. Buna sasıyoruz ve bu, CHP’ye ve Atatürk’ün hizmetlerine nankörlüktür diyoruz.” Toplantı bandonun çaldıgı degisik marslar, davul zurnalı eglence ve zeybek oyunlarıyla sona ermistir.622 

Partilerin köylerdeki aylık olagan toplantıları bile bazen inanılmaz katılımlara 
sahne olmaktaydı. 7 Haziran 1948’de CHP, Isıklı Köyü aylık olagan toplantısını 
çevreden gelenlerin katılımıyla gerçeklestirmistir. Toplantıda DP’ye oy verenlerin 
kamudaki islerinin görülmeyecegi iddiaları yalanlanmıstır.623 CHP Yenipazar Bucak İdare Kurulu bir tanısma toplantısı düzenlemistir. Toplantıya Aydın, diger ilçe ve bucaklardan kamyon ve otomobillerle pek çok vatandas gelmistir. Anadolu gazetesinin yazdıgına göre toplantıya bes bin kadar vatandas katılmıstır. Burada bes gün önce DP bir miting yapmıstı. Toplantı bu mitinge karsı bir cevaptı. Toplantıda yapılan konusmalarda Celal Bayar’a cevap verilmis, Celal Bayar ve ekibi seyyar mitingci ve kundakçı olarak nitelendirilmistir. Toplantı, düzenlenen eglencelerle sona ermistir. 

Toplantıda Orhan Çiftçi, Dr. Sezai Çomo, Nazmi Akdeniz birer konusma 
yapmıslardır. 624 

11 Ağustos 1948 tarihinde CHP Ortaklar’da bir miting tertip etmistir. Miting 
Ramazan Bayramı’na denk getirilmistir. Mitingde Ahmet Hamdi Öztürk su sekilde konusmustur: “Partimiz muhaliflerden müspet tenkitler beklemektedir. Ancak Muhaliflerin tertipledikleri toplantılarda konusan bir kısım sözcüler, ele aldıkları ve dile doladıkları mevzularla partimize, partimiz mensuplarına ve hükümetine, çalısanlarına karsı insafsızca düzenlenmis iftira ve isnatlarda bulunmustur…Daha düne kadar hükümetimizin memleket ve millet islerinde sorumluluk sahibi ve hissedar olmalarına ragmen muhalifler yaptıkları konusmalarda yurdumuzda hürriyet olmadıgını; halka yazı ve söz serbestligi verilmedigini, vatandasların tahakküm ve iskenceye ugradıgını, onların servetlerinin yok edildigini, hayatın ucuzlatılmadıgını, köylünün mahsulünün para etmedigini söylemektedir. Köy idarelerinde, belediyelerde ve hükümet dairelerinde bulunanların nizam tanımadıklarını bu yüzden vatandasın hakkını arayamadıgını, devlet memurlarının sadece üst kademedeki mütehakkimler in isaret ve isteklerine körüne körüne boyun egip yerine getirmekten baska bir sey yapmadıklarını, memleketin harabeye döndügünü, milletin sefalete sürüklendigini iddia etmektedir. Bu muhaliflerimiz, Halk Partisi’nin aglattıgı vatandasların gözyaslarıyla olusmus bataklıkları derhal kurutup, memleketimizi cennet gibi ve milletimizi zengin yapacakları vaadinde bulunmaktadır. Bunlar daha önce partimize girerken ya da partimizin birer adayı iken hükümetimizin faaliyetlerini öve öve bitirememekteydi. 
Bunlar, 4 Temmuz 1948 tarihinde Ortaklar mitinginde istediklerin, istedikleri anda yapabileceklerini ve seçim kanunu istedikleri gibi olmazsa, devlet kudretinin zaafa ugrayacagını, anarsi dogacagını, milletin birbirini bogazlayacagını, bu da yurdumuzu paylasma amacında olan dıs güçlerin önüne fırsat koyacagını söylemistir. Bunlar, seçim kurullarında görev alacak bizlerin vasiyetimizi yazarak gelmemiz gerektigini, aksi bir sey oldugunda seçim sandıklarını basımızda kıracaklarını, kafalarımızın seçim sandıkları kadar saglam olması gerektigini, gerçekten bunu yapabilecek güçlerinin oldugunu, siddet ve tehdit saçan sözlerle belirttiler. Ve bu sözleri söyleyenlerin çogunlugun meslegi avukatlıktır. Demokrasi prensibiyle bagdasmayan sözleri söyleyenler kendilerine mesleki çalısmalarında daha fazla müsteri çekme pesindedir. 

Bunlar istediklerini yapma hürriyeti aramaktadır… Onlar Demokrat Parti’nin ün salan kudreti olmasaydı Amerika’nın Türkiye’ye 1 dolar dahi vermeyecegini söylemektedir. 
İktidarda olan parti bellidir. Yapılan yardım ve destekler partimizin eseridir… 
Yurdumuzda kurulan ve kurulacak olan partilerin güçlenmesini biz de isteriz. Yeter ki dillerindeki çürüklük gösteren, koku saçan kötülüklerini bizlere yükletip de kendilerini nur ile yıkanmıs, ülkemize semadan yenice inivermis melaikeler gibi kabul ettirmeye kalkısmasınlar. Evet, karsımıza çıkmıs veya çıkacak partilerle topraklarımızın bütünlügü, milli egemenligimizin dokunulmazlıgı, varlık ve kudretimizin hızla artırılması davalarımızda iyiniyetlee tartısmadan is birligi yapabiliriz.”625 

15 Haziran 1949 tarihinde Nazilli CHP parti çevresinde bir etkinlik ve eglence 
düzenlenmistir. Törende bando degisik marslar çalmıs ve davul zurna esliginde folklor oynanmıstır. Eglenceye DP’li ve MP’liler de katılmıslardır. Eglencede Hulusi Çogullu: “15 gün önce Ankara’da iken nönü Savasları’nın kahramanı ve Lozan Barısı’nın mimarı Reisicumhurumuz smet nönü’yü de ziyaret etmistik. Sayın Cumhurbaskanımız selam ve sevgilerini Nazillililere bildirmemizi tarafımıza teblig buyurdular.” seklinde konusmustur. Necip Mirkelamoglu ise: “Türk gençliginin milli duyguları yüksektir. Onların milli heyecanı her zaman komünizmle mücadele halindedir. Bu gençlik komünizmi nefretle karsılamakta  dır… İnönü, Kemalist milliyetçiligi yürüten bir milli kahramandır. nönü gibi bir dagı kimse deviremez, onun gibi bir kaleyi kimse fethedemez.”demistir.626 

Çok partili yasama geçis sürecinde CHP Aydın’da bayramları geçmis yıllara 
oranla daha etkin kutlamaya çalısmıstır. 7 Agustos 1948’de Germencik CHP’de 
bayramlasma töreni düzenlenmis, çevre köy ve bucaklardan kamyonlarla pek çok kisi istirak için törene gelmistir. Törende Dr. Sabri Akın ve Eski Ticaret Bakanı Nazmi Topçuoglu hazır bulunmus ve Nazmi Topçuoglu, General Akarçay, Akif Kınaf ve Kenan Özden birer konusma yapmıslardır. Bu mitinge benzer toplantı aksam saatlerine kadar devam etmistir. Toplantıya 10 bin kisinin katıldıgı iddia edilmistir.627 Anadolu gazetesine göre Nazilli’nin 1948 yılı Kurtulus Günü törenlerine yaklasık 15 bin vatandas katılmıstır. Gazetenin yazdıgına göre bunların 10 bini çevre köy ve ilçelerden gelen CHP’li vatandaslardır. Tören Halkevi önünde baslamıstı. Ödemis CHP idare kurulunun göndermis oldugu 30 kisilik bando takımı çaldıgı marslarla törene katılanları çosturmustur. Törende Nazilli’nin kurtulusu temsili olarak canlandırılmıs, Nazilli Ortaokul Müdürü, Kaymakam, CHP lçe dare Kurulu üyelerinden Dr. Cengiz Özkavruk, DP’den Sevki Hasırcı birer konusma yapmıslardır. Törende Atatürk’ün hatırası yâd edilmis ve nönü için muazzam tezahürat yapılmıstır. 

Gece fener alayı tertip edilmistir. Yapılan tüm etkinliklerde CHP’lilerin çogunlukta oldugu görülmüstür. Kaymakamlık ayrıca aksam saatlerinde bir balo düzenlemistir.628 Yunan isgalinden sadece 38 bina ile kurtarılan Aydın’ın 1948 yılı kurtulus günü kutlamalarına ziraat zamanı olmasına ragmen vatandaslar çok fazla ragbet göstermislerdir. Civar köylerden pek çok vatandas törenler için Aydın’a gelmis, törenler cosku içerisinde yapılmıstır. Törenlere DP’lilerin katılmaması yadırganmıstır. 

Törenlere istirak eden efeler serefine (Milli Mücadele’ye katılmıs) ordu evinde yemek tertip edilmistir.629 

CHP, halka ulasmak için çok farklı etkinliklerde bulunmustur. 14 Nisan 1946’da 
Aydın CHP, partiye yeni istirak edenlerle birlikte bir toplantı tertip etmistir. Toplantıda Parti Bölge Müfettisi, Merkez lçe Baskanı tarafından birer konusma yapılmıstır. Konusmalarda CHP’yi Atatürk’ün kurdugu ve onun basında Milli Sef’in bulundugu vurgulanmıstır. Gecede Aydın Ortaokulu Müdürü Kemal Özkaynak’nın yazdıgı, müzik ögretmeni hsan Ünal’ın besteledigi Aydın efelerinin yasayıslarını konu edinen bir operet de sergilenmistir.630 Kusadası CHP ve Halkevi, 24 Nisan 1946 tarihinde otobüslerle Efes ve Selçuk harabelerine bir gezi tertip etmistir. Selçuk Halkevi yetkilileri gelen misafirleri samimi bir sekilde karsılamıstır.631 Bozdogan Belediye Baskanı Nurettin Karatas tarafından 10 Kasım gecesi ölümünün 9. yılında Atatürk’ün ruhunu taziye için mevlit okutmustur.632 4 Agustos 1948’den itibaren Parti Müfettisi Hüseyin Hulki Cura da köylere sık sık ziyarette bulunmus, halkın sorunlarıyla ilgilenmistir.633 


BU BÖLÜM DİPNOTLARI;

597 Demokrat İzmir, 10 Haziran 1947. 
598 Demokrat İzmir, 26 Haziran 1947. 
599 Demokrat İzmir, 29 Şubat 1948. 

600 Demokrat İzmir, 2 Mayıs 1949. 

601 Demokrat İzmir, 23 Şubat 1947. 
602 Demokrat İzmir, 27 Şubat 1949. 
603 Basçayır köyü çevre dag köylerinin merkezi durumundadır. 
      Çevre dag köyleri sakinleri Cuma namazı için bu köye gelmektedir. 
      Cuma günleri burada pazar kurulmaktadır. Miting bu yüzden Cuma                    günü yapılmıstır.    
604 Anadolu, 3 Ağustos 1949. 

605 Demokrat İzmir, 9 Mayıs 1949. 

606 Demokrat İzmir, 3 Eylül 1948. 
607 Demokrat İzmir, 3 Mayıs 1947. 
608 Demokrat İzmir, 22 Mayıs 1947. 
609 Demokrat İzmir, 11 Ekim 1947. 
610 Demokrat İzmir, 18 Mayıs 1949. 
611 Anadolu, 23 Şubat 1948. 
612 Anadolu, 21 Nisan 1948. 
613 Anadolu, 26 Nisan 1948. 
614 Anadolu, 12 Mayıs 1948. 
615 Anadolu, 17 Haziran 1949. 
616 Anadolu, 3 Temmuz 1949. 
617 CHP Aydın İl Kongresi Zabıtları, 03.04. 1948 (1948), s.7. 
618 CHP Aydın İl Kongresi Zabıtları, 30.12. 1949 (1949), s.6. 

619 Aydın Gazetesi, 25.03.1947.
620 Anadolu, 23 Şubat 1948. 
621 Anadolu, 17 Mart 1948. 
622 Anadolu, 30 Mayıs 1948. Anadolu, 31 Mayıs 1948. 
623 Anadolu, 9 Haziran 1948. 
624 Anadolu, 28 Haziran 1948. 
625 Anadolu, 13 Agustos 1948. 
626 Anadolu, 17 Haziran 1949. 
627 Anadolu, 9 Ağustos 1948. 
628 Anadolu, 6 Eylül 1948. 

629 Anadolu, 8 Eylül 1948. 
630 Anadolu, 16 Nisan 1946. 
631 Anadolu, 26 Nisan 1946. 
632 Anadolu, 16 Kasım 1947. 
633 Anadolu, 6 Ağustos 1948. 

18 Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***