1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 16

1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 16

1946 yılında Aydın Ticaret Odası İdare Kurulu seçimlerini CHP mensubu kisiler 
kazanmıstır. Ticaret Odası İdare Kurulu Baskanlıgı’na CHP İl İdare Kurulu üyelerinden Ekrem Çiftçi seçilmistir. Nazilli Ticaret Odası’nda da benzer gelismeler yasanmıstır. 
İdare Heyeti Baskalıgı’na Nuri Tükenmez getirilmistir.549 Nazilli çiftçileri, Nazilli 
Çiftçi Birligi adlı bir dernek kurmustur. Fakat dernekte CHP agırlıgı vardır. Dernegin açılıs törenine CHP İlçe İdare Kurulu, Ticaret Odası Baskanı ve Belediye Reisi istirak etmistir.550 Kooperatiflerde de iktidarla muhalefet arasında aynı rekabet görülmüstür. 
Bozdogan kooperatifler müdürü aynı zamanda CHP baskanıdır. DP bu durumu tasvip etmemistir. DP’ni düsüncesine göre; bu tip makamda bulunanlar tarafsız olmalıydı. 
Çünkü kooperatiflere her türlü partiden vatandas üye kayıtlı bulunuyordu.551 Baro seçimlerinde Aydın Valisi CHP’li hsan Uzman’ın baro baskanı seçilebilmesi için gayret sarf etmistir. Sahap Gürsel, Hulusi Çogullu, Nezihi Akarsu, Adnan Karasu gibi avukatlar Baro’ya siyasetin bulasmaması gerektigini ve Baro’nun adalet mekanizmasının bir parçası oldugunu söylemisler ve kimseden direktif alamayacagı gerekçesiyle bu duruma karsı çıkmıslardır. Yapılan baro seçimlerinde baskanlıga hiçbir partiye üyeligi bulunmayan Adnan Akarsu; açık üyelige ise Hulusi Çogullu ve İhsan Ünlü seçilmistir.552 Seçimlerin ardından muhalefet yanlısı Demokrat İzmir gazetesi söz konusu baro yönetimini övücü yayınlar yapmıstır. Aydın Barosu’nun yaptıgı bir toplantıda DP il baskanı ile CHP müfettisi hazır bulunmustur. Bu toplantı örnek bir toplantı olarak düsünülmüs tür. Baro seçimi ve toplantısını demokratik düzenin olusması için bir basamak olarak gören Etem Menderes su ifadeleri kullanmıstır: “Baro heyeti Aydın’da bir zihniyet inkılâbı yapmıstır. DP kuruldugundan beri ilk defa bize CHP’nin kıymetli müfettisi ve güler yüzlü baskanı ile bir arada bulunma fırsatını vermistir. Bu, 
siyasi hayatın deger verilecek bir tecellisidir. Zaten hukuk telakkisinin siarına yakısan da budur. Bu münasebetle baronun kıymetli baskanı ve heyetine tesekkürlerimi sunar, kadehimi kaldırırım.” 553 
Nazilli Mensucat Sanayi İsçileri Sendikası Genel Kurulu’nda siyasetin 
sendikadan uzak tutulması için ciddi girisimler olmustur. 11 Temmuz 1948 tarihinde Nazilli Mensucat Sanayi İsçileri Sendikası’nın genel kurulu yapılmıs, kurula kaymakam, bölge çalısma müdürü, fabrika müdürü de katılmıslardır. Genel kuruldan sendikaların her türlü ihtirasın dısında kalması, hiçbir siyasi tesekkülün oyuncagı olmaması ve sadece isçi sorunlarıyla ilgilenmesi dilegi ortak bir temenni olarak çıkmıstır. Celal Ülkü(Nazilli Mensucat Fabrikası sçileri Sendikası Baskanı): “Sendikalarımız, partilerin yarıs sahası degil, Türk isçisinin derbeder olmus sosyal hayatının tedavi sahası olmalıdır. Sosyal hayatımızda her partiye söz dinletir bir topluluk haline gelmeliyiz.”554 

Cumhuriyet döneminin en köklü sosyal kuruluslarından Türk Hava Kurumu çok 
partili yasama geçis sürecinde yasanan kısır siyasi tartısmalardan nasibini almıstır. Türk Hava Kurumu Aydın Subesi 1949 yılı kongresi siyasi tartısmaların gölgesinde gerçeklesmistir. Bu subenin yıllık olagan genel kurulu, Vali Etem Yetkiner’in huzurunda en yaslı üye Dr. Nafiz Yazgan baskanlıgında toplanmıstır. 1949 yılı içerisinde THK Aydın subesi bagıs, fitre ve kurban geliri olarak 50.502 lira gelir temin etmistir. Bu gelirin 37.726 lirası merkeze gönderilmistir. Geri kalan miktar sube masrafları için kullanılmıstır. Kurumun yüksek bagıs, fitre ve kurban derisi geliri yeni kurulan DP’nin de istahını kabartmıs, dikkatini bu kuruma çevirmistir. Bu maddi gücü tek basına iktidar partisinin kontrolüne bırakmak istemeyen DP ciddi bir mücadele baslatmıstır. Ancak THK Aydın Şubesi yeni idare kuruluna seçilenlerin isimlerine baktıgımızda üyelerin çogunlugunun CHP’li oldukları açıkça görülmektedir: 

İdare Kurulu Üyeleri: Raif Günaydın, Vehbi Aydınlıer (Bahçıvan Vehbi), Av. Mithat Eraydın, Nuri Güngör, Osman Becerik, A. Rıza Özkavruk, Mümtaz Mıhçı, Av. Nedim Müren, Hamdi Tuzcuoglu, Eyüp Sahin, Yedek Üyeler: Hikmet Aygen, İrfan Saylam, Dr. Orhan Müren, Hilmi Yazıcıoglu, Veysel Kültür, 
THK Büyük Kurultay Delegeliklerine Seçilenler: CHP milletvekilleri Mithat Aydın ve Neset Akkor. 555 

Kimin tarafından toplanacagı bugün bile tartısma konusu olan kurban derilerini 
çok partili yasama geçis sürecinde DP’ye ait bazı subelerin toplamaya kalkmasıyla Aydın’da iktidar partisiyle muhalefet arasında çok büyük bir tartısma çıkmıstır. Olaya DP Genel Merkezi de dâhil olmustur. DP Genel Baskanı kurban derilerinin THK’ya verilmesi konusunda sık sık açıklama yapma geregi duymustur. Buna ragmen Kusadası’nda DP teskilatının kurban derisi topladıgı görülmüstür. Halkın bir kısmı tarafından bu durum hos karsılanmamıstır. Anadolu gazetesine göre; “en mukaddes varlık olan bir konunun siyasete alet edilmemesi” gerekmektedir.556 Bir yıl sonraki kurban bayramında yine kurban derileri üzerinde tartısma çıkmıstır. Fakat bu kez DP, partilerinin kurban derisi toplamadıgını sadece kurban derisini getirip DP’ye bagıslayanların derilerini kabul ettiklerini söylemistir.557 DP ocakları kurban derilerine talip olunca CHP her defasında buna DP’nin hakkı olmadıgını söyleyerek kurban derilerinin sadece THK ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na verilmesi için seferberlik başlatmıştır. 

DP’lilerin baskısı ve sikâyetleri nedeniyle Kusadası Çocuk Esirgeme Kurumu’na 
bakan yetkililer görevlerinden istifa etmek durumunda kalmıslardı. lgili kurumun kurul baskanlıgına DP Kusadası Baskanı Dr. Hulusi Buyral seçilmis, geçen zaman içerisinde kurumun çok kötü duruma düstügü resmi raporlarda ifade edilmistir. Buyral’ın görevinden istifa edip, konuyla ilgili seçimlerin yenilenmesi gerektigi CHP tarafından özellikle dile getirilmistir.558 DP Baskanı Buyral ile CHP baskanı arasında gazetelere gönderdikleri yazılar aracılıgıyla çok sert tartısmalar yasanmıstır. Bu normal siyasi münakasanın dısına çıkmıstır. CHP baskanı, Buyral’ın meslegiyle ilgili olarak ‘acırım onun baktıgı hastalara’ demistir. Yapılan baskılar sonucunda Buyral görevinden istifa etmistir. Anadolu gazetesinin belirttigine; göre yeni seçilen idare heyeti iyi bir çalısma  sergilemistir.559 Çok partili hayata geçis sürecinde spor kulüpleri de siyasi rekabet alanı içine girmislerdir. CHP ve Halkevleri denetiminde olan spor kulüplerine karsılık Demokrat Parti alternatif spor kulüpleri kurmustur. Demokrat İzmir gazetesinin haberine göre Nazilli’de futbol sahasındaki binada hizmet vermekte olan Menderes Spor Kulübü, gençlerin CHP’ye ilgilerini artırabilmek için CHP Altuntas Ocagı binasına kaymakamlık oluruyla nakledilmistir. Demokrat İzmir gazetesinin sütunlarına yansıyan haberlere göre DP’lilerin kurmus oldugu Gençlik Kulübü’ne çalısmalarında kaymakamlık ve resmi kurumlar tarafından kolaylık tanınmamıstır.560 Demokratlar tarafından Bozdogan Halkevi’nin bünyesindeki spor tesekkülünden ayrı bir spor kulübü kurulmustur. Halkevi baskanlıgı bu kulübün kendileriyle bir ilgisinin olamadıgını CHP Genel Sekterligi’ne 26 Nisan 1947 tarihinde bir yazıyla bildirmistir.561 

Tek parti iktidarı döneminde resmi bayram kutlama protokollerinde o yerlesim 
yerinin valisi veya kaymakamı, garnizon komutanı ve CHP baskanı yer almıstır. 
Protokol sırasının dahi çok partili yasama geçisle birlikte sorun teskil ettigi, Aydın’da yasanan örneklerde somut bir biçimde görülmüstür. Kusadası’nda 19 Mayıs kutlamalarında halkı selamlamak için olusturulan protokolde Kaymakam, Garnizon Komutanı yanında CHP baskanı da yer alınca DP yöneticileri protokolde kendilerin de yer almasını istemistir. Degilse CHP de protokolden çıkartılsın demistir.562 Resmi bayram kutlamaları geçitlerinde DP ve CHP’liler arasında rekabet ve sert tartısmalar çıkmıstır. ktidar ve muhalefet partileri resmi geçitlere ayrı ayrı olusturdukları kendi parti flamalarını tasıyan guruplarıyla kortejde yer almıslardır. Demokrat İzmir’in haberine göre Kusadası’nda DP teskilatı Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında resmi geçide 750 atlı, 2000’den fazla yayayla katılmıstır. CHP ise çogunlugunu köylerden naklettigi 300 kadar yaya, 15 atlıyla resmi geçide istirak etmistir. Cumhuriyetin İlanı’nın 25. yıl münasebetiyle DP teskilatı törenler için bir konusma metni hazırlamıstır. Ancak kaymakam konusma metninde degisiklik yapınca, DP’liler törende konusma yapmamaya karar vermistir. Resmi geçitte ise DP’liler kaymakamın (protokol) 
önünden geçerken baslarını baska yere çevirmek suretiyle pasif protestoda 
bulunmuslardır.563 Nazilli’de 1947 yılı Cumhuriyet Bayramı kortejine katılan 
CHP’lileri, DP’liler çingene gurubu olarak nitelendirmis, bununla ilgili olarak Anadolu Gazetesi’nde bir kınama yazısı çıkmıstır: “Halk arasında Çingenelik, Çerkezlik, Tahtacılık, gibi farklar görenlerin milli hislerinin ve içtimai durumlarının noksan olduguna hükmetmekten baska bir sey yapılamaz.”564 Demokrat zmir gazetesinin haberine göre 1949 yılı Aydın kurtulus günü merasimlerindeki yürüyüse DP’liler çokça arabayla ve DP rozeti takmıs yüzlerce yayayla yürüyüse katılmıslardır. Gazete CHP’lilerin ise zayıf bir toplulukla etkinlige katıldıklarını iddia etmistir.565 

Aydın kurtulus Günü etkinliklerine Milli Mücadele’de yararlılık göstermis Kuva-yı Milliye mensubu efeler ve bu mücadeleye katkı saglamıs kadın mücahitlerden Dudu Eren, Fatma Isık, Ayse Sahbaz da katılmıslardır. DP’liler milli bayram ve kurtulus bayramlarını bile gösteri ve propaganda yapma aracı haline getirmislerdir. Bayram günü kürsüden konusmalar yapılırken, DP’lilerin bando çaldırmaları halk tarafından hos karsılanmamıstır. DP’liler kortejde sayılarını fazla göstermek için baska yerlerden kamyonlarla insan getirmisler, çocukların yakalarına DP rozetleri takmıslar ve ellerine bayraklar vererek korteje almıslardı.566 Demokratik geçmisi fazla olmayan Türkiye’de artık çocuklar da siyasi gösterilerin bir parçası haline getirilmeye baslanmıstı. İktidar ve muhalefet partileri çok sert bir süreçten geçmislerdir. DP, hemen her konuyu CHP’ye karsı elestiri konusu yapabilmistir. Elestirini ise en çok halkın ilgisini çekebilecek konularda yogunlastırmıstır. Bu asamada Cumhurbaskanı’nın maası bile 
tartısma ve elestiri konusu yapılmıstır. DP’ye göre Amerikan Devlet Baskanı Truman, Cumhurbaskanı smet nönü kadar yüksek maas almamaktadır.567 İnceledigimiz dönemde çogulcu sistemin pratikte hayata geçirilmesiyle yasanan sıkıntılar çok çarpıcı biçimde, örneklerle karsımıza çıkmaktadır. 1946 genel seçimlerinin saglıklı bir sekilde yapılamadıgı hep söylenir. Bu nedenle muhalefet partisi, sürekli CHP’nin iktidarı halk iradesine ragmen ele geçirdigini iddia etmistir. CHP iktidarının mesru olmadıgını ileri süren muhalefete karsı iktidar partisi de aynı sertlikle cevap verince 1946-1950 yılları arasında bir gerginlik yasanmıstır. 1950 genel seçimlerini DP kazanınca Aydın ilinde DP’liler seçim zaferini davul zurna çalarak kutlamıslardır. Hatta CHP’nin il ileri gelenlerinin evleri önünde nispet amaçlı davul çaldırıldıgı da görülmüstür. Bunlardan 
bir tanesi çevresinde iyi bir insan olarak, en önemlisi fakir babası olarak bilinen Dr. Hulusi Eralp idi.568 

2.11. PARTİ TEŞKİLATLARINI KUVVETLENDİRME ÇABALARI 

2.11.1. Demokrat Parti 

1946 yılında yapılan İl Genel Meclisi seçimlerinde DP, Aydın ilinde hiçbir 
sandalye kazanamamıstır. Bu basarısızlıkta DP’nin henüz yeteri kadar 
teskilatlanamamasının da etkisi olmustur. Seçimlerden sonra DP iç bünyesine yönelmis ve parti teskilatlarını kuvvetlendirmeye çabalamıstır. Bir yandan ilk kez yapılacak olan ocak, bucak, ilçe, il kongreleri hazırlıklarına baslamıs, öte yandan tertip ettigi deve güreslerinden, mitinglere çok genis bir saha da etkinlik gösterir hale gelmistir. Yeni parti subeleri görkemli bir sekilde açılırken, parti teskilatları sık sık birbirini ziyaret ederek kenetlenmis ve birbirlerine destek olmuslardır. Özellikle Demokrat Parti liderlerinin Aydın’ı sık sık ziyaret etmesi ve bu ilde olan DP çalısmalarına katılması ya da denetlemesi DP’nin Aydın’da hızla teskilatlanmasında önemli bir etken olmustur. 

Adnan Menderes’in Aydın’da parti teskilatlarını olusturmak için sık sık köy 
ziyaretlerine çıkması bunun en somut göstergesidir. 

İl Genel Meclisi seçimlerinden çok az bir zaman sonra “9 Kasım 1946’da Celal 
Bayar ile Adnan Menderes, Mugla, Manisa, Söke, Aydın ve Denizli’yi kapsayan bir haftalık Büyük Ege gezisi baslatmak için zmir’e gelmislerdir. Heyet Manisa’dan sonra Aydın’a gelmistir.569 Demokrat İzmir gazetesi trenle Aydın’a gelen Adnan Menderes ve Celal Bayar’ı istasyonda 5.000 kisinin karsıladıgını yazmıstır. Isıklı Köyü DP Kongresi’ne katılan Bayar ile Menderes geceyi Aydın’da geçirmis, ertesi gün Söke’ye oradan da Mugla’ya gitmistir.570 Bayar ile Menderes’in Germencik’i ziyaretleri esnasında tatsız bir olay yasanmıs, kahvehane toplantısında Menderes’in konusmasına müdahale eden Germencik Belediye Baskanı’nın yegeni tartaklanmıstır.571 Aydın’dan Mugla’ya geçerken Menderes ile Bayar Çine’de büyük bir kalabalık tarafından karsılandı. Bayar burada DP binası önünde bir konusma yapmıstır.572 DP’nin kurmayları sonraki yıllarda da pek çok kez Aydın’ı ziyaret etmislerdir. 22 Subat 1948’de Nazilli’de DP tarafından düzenlenen bir toplantıya Adnan Menderes, Fuat Köprülü, Fevzi Lütfü Karaosmanoglu, hsan Seref Özgen, Ahmet Veziroglu ve Etem 
Menderes, Haydar Dündar, Dr. Hüsamettin Petek ve Mustafa Haydar Nazlı da 
katılmıslardır. Kafile önce DP Sümer Ocagı’nı ziyaret etmis, Adnan Menderes burada yaptıgı konusmada iktidara geldiklerinde isçi ve köylü davasını ele alacaklarını söylemistir. Aksam bu heyetin serefine verilen yemekte CHP milletvekillerinden Emin Bilgen, CHP Nazilli lçe Baskanı Hulusi Çogullu ve Nazilli Belediye Baskanı Rıfat Tuncer de hazır bulunmuslardır. CHP ve DP’liler milletin saadeti için birlikte kadeh kaldırmıstır. rfan Konur yemekte; “ ki partinin mensupları aynı memleketin çocukları sıfatıyla aynı masalarda oturur, egleniriz. Fakat memleket hizmeti saatinde futbol sahasına çıkmıs iki takım gibi bütün kuvvetimizle lakin centilmence mücadele ederiz. 
Bundan herkes emin olmalıdır.” seklinde konusmus, Fuat Köprülü ise; “Demokrat memleketlerde parti mücadelesi kardesçe yapılmakta ve kanlı bir safhaya dökülmemektedir. Bizdeki mücadele de bu safhaya yönelmis durumdadır.” demistir.573 Nazilli DP bünyesinde köy kolu olusturulmustur. Bu kol 1948 senesi baharından itibaren etkili görevler yapmıstır. On altı otobüs, On iki taksiden mürekkep bir konvoyla bu kol Mastavra, Arslanlı, Sevindikli, Güzel, Hamzabali köylerine ve Kuyucak’a geziler düzenlemistir. Bu gezilere zaman zaman Adnan Menderes de katılmıstır. Aslanlı Köyü(*) sakinleri konvoyu köyün bir kilometre dısında davul zurnayla karsılamıslardır. 
(*) Burası Nazilli’nin en büyük köyüdür.

Burada yapılan konusmalarda Sevki Hasırcı: “CHP’liler, CHP’yi Atatürk kurdu. 
CHP’den ayrılmayın diyorlar. Atatürk’ün aziz adı istismar ediliyor. Onun bütün bir millete ait kutsal bir varlık oldugu unutuluyor. Eger Atatürk, kendi ölümünün ertesi günü paralar ve pullardan resmini kaldıran, 10 yıldır mübarek nasını ona layık bir kabre tevdi edemeyen Halk Partisi’nin bugünkü hale düsecegini bilseydi eminim ki onu takbih edenlerin basında kendileri bulunurdu.” demistir. Adnan Menderes ise: “Seçim kanunu oy masumiyetini temin edecek sekilde çıkmazsa DP’nin seçime istirak etmeyecegi muhakkaktır. Bu istinkâf CHP için huzursuzluk ve ıstırap yaratacaktır.” seklinde konusmustur. Burada yeni açılan ocak binasının kurdelesini köyün en yaslı demokratı İbrahim Avcı kesmistir. Yeni ocak binasının açılısının ardından Sevindikli Köyü’ne gidilmistir. Konvoy Sevindikli Köyü’nü çamur deryası içinde bulmustur. 

Güzelköy’de ise CHP’li köy muhtarıyla Adnan Menderes arasında sert bir tartısma çıkmıstır. Etem Menderes, Güzelköy’deki toplantıda söyle konusmustur: “İncirliova’da Halk Partisi müfettisi DP isbasına geçerse köy okullarını yıktırıp enkazını köylüye dagıttıracaklarmıs diye konusmus. Biz buna teessür ederiz. Biz sadece köylünün üzerindeki angaryaları kaldırmaya kararlıyız. 
Yine aynı müfettis demokrasiyi biz getirdik, DP’nin kurulmasına izin verdik ancak onlara iktidarı vermeyecegiz, onlar sadece bizi tenkitle görevlidir- demistir. Demokrat Parti, Ali Rana Tarhan Partisi degildir. Bizzat millet mücadelesinin meyvesidir.” Bu arada CHP’li bir gurup iki kamyonla oradan geçmis, DP’liler tarafından bu kamyonların resmi araç oldugu iddia edilmistir. Bununla ilgili olarak Adnan Menderes: “Resmi otomobillerle seyahat edenleri ve ocak açma merasimine gidebilmek için devlet kesesine el uzatanları biraz önce gördünüz. Demokrasiyi memlekete biz getirdik diyenler, kamyonlara binip köylünün ayagına gitmek, halka güler yüz göstermek gibi demokratik harekette 
bulunmaya çalısmıslar, fakat bunu dahi becerememislerdir. Halk Partisi ne zaman devlet arabasından inerek mensuplarının birer birer keselerinden çıkan paralarla böyle 30–40 kamyonluk konvoy olusturabilirse o zaman belki gerçek bir halk partisi haline gelebilecektir.” demistir. 574  DP’nin Yeni Ocakları 
1946 yılı Temmuz ayı ilk haftası Bozdogan’da DP mütesebbis heyetinin yeni 
binasının açılıs töreni yapılmıstır. Bu tören için 300 kisi davet edilmistir. Davetliler Bozdogan’a gitmek için Nazilli’de toplanmıstır. Açılıs tam bir gövde gösterisine dönüsmüstür.575 DP kurulusundan itibaren teskilatlanma çabalarına büyük önem vermistir. DP’yi tasrada ilgi merkezi yapan belki de bu girisimi olmalıdır. Küçük bir mahalle ocagının açılısı dahi tam bir sölen içerisinde yapılmıstır. Açılıslara DP’den en üst düzeyden katılımların olmasına gayret gösterilmistir. Eger bu yapılamamıssa açılıslara DP Aydın il, ilçe ve bucak idare kurullarının katılımı saglanmıstır. Yapılan konusmalarla gerekli siyasi mesajlar verilirken, bandoların çaldıgı marslar, sergilenen zeybek oyunlarıyla açılıslar tam bir eglenceye dönüstürülmüstür. Açılıslar kesinlikle basın yoluyla kamuoyuna duyurulmaya çalısılmıstır. Nitekim 28 Nisan 1948’de Aydın DP Mesudiye Mahallesi Ocagı açılısına Adnan Menderes de katılmıstır.576 
Demokrat Parti, Karacasu teskilatını kurma ve burada bir ocak binası açma konusunda birkaç denemesinde ise basarısız olmustur. DP bu basarısızlıgını dokumacılık yapan Karacasu halkının iplik temini konusunda uzun süre CHP tarafından tehdit edilmesine baglamıstır. Demokrat Parti ısrarından vazgeçmemis, burada DP teskilatı bir yıl gecikmeli de olsa kurulabilmistir. Adnan Menderes Karacasu’ya bizatihi giderek durumla ilgilenmistir. Halil Öktem ve Mustafa Çakmak DP Karacasu teskilatlanmasında önemli görevler üslenmistir. DP Karacasu teskilatı kurulduktan sonra buraya baglı köylerde teskilatlanma kolaylasmıs ve örgütlenme faaliyetleri hızlanmıstır. Kasım 1947’de Çiftlik ve Yenice köyleri DP idare kurulu binaları açılmıstır.577 4 Ocak 1948 tarihinde Kusadası, Davutlar Bucak Müdürü’nün engellemelerine ragmen Caferli Köyü DP ocagının açılısı yapılmıstır. Törene Sogucak ve Kusadası’ndan gelen pek çok kimse ve Söke DP Baskanı Dr. Baki Öktem de katılmıstır.578 20 Ocak 1948 
tarihinde Rıza Gökdag, Etem Menderes, Ragıp Ege, Cemal Ekinci, Hüseyin 
Karabudak’ın katıldıgı bir törenle Aydın Merkez Baltaköy DP ocagı açılmıstır. Ocak kurdelesini 74 yasındaki Demokrat Osman Cerit kesmistir.579 19 Mart 1948’de Refik Gürel ile Etem Menderes’in de katıldıgı baska bir törenle Umurlu Bucagı, İstasyon Mahallesi DP ocak binası açılmıstır. Kurdeleyi en yaslı üye İbrahim Özcan kesmistir. 
Refik Gürel törende “DP ne sahısların, ne de bir zümrenin malıdır. lk söz milletin oldugu gibi son karar da milletin olacaktır.” demistir.580 DP, Aydın Merkez Kızılcaköy Ocagı da 21 Mart 1948’de açılmıstır. Ocak açılısına Namık Toker, Orhan Gökdag, Rıza Gökdag, Refik Gürel, Av. Cevat Ülkü, Etem Menderes de katılmıstır. Ocak binasının kurdelesini en yaslı üye Süleymen Demirkan kesmistir. Yapılan konusmalarda CHP’nin vatandası yıldırma politikasına yeniden basladıgı anlatılmıstır.581 1949 yılında Ortaklar’a baglı Nesetiye ve Kızılcapınar, Dereköy DP ocaklarının açılısları yapılmıstır. 
Açılıs törenlerine Av. Ahmet Güçsav, Germencik DP Baskanı Kamil Sözer, Ortaklar DP Baskanı Recep Sözen ve arabalarla Söke, Ortaklar ve Germencik’ten gelen pek çok vatandas katılmıstır.582 Germencik’e baglı Yenidogan(Doganyeni) Köyü DP Ocagı açılısı Aydın, Söke, Ortaklar, Germencik ve civar köylerden gelen heyetlerin de katıldıgı bir törenle yapılmıstır. Tören nedeniyle davul ve zurnalar çalınmıs, köy meydanının her yeri bayraklarla donatılmıstır. Bina kurdelesi, Kuva-yı Milliye sırasında Celal Bayar’ın evinde kaldıgı köyün en yaslısı olan DP Ocak Baskanı Hüseyin Yılmaz tarafından kesilmistir. Hüseyin Yılmaz, Nesetiye Köyü’nden Sadık Keskin, Savcı Köyü’nden Mekki Özkaya, Dereköy DP Baskanı Mehmet Kocaeri, Ortaklar DP Baskanı Recep Süzen, Germencik’ten Abdülkadir Dolon, Çamköy’den Mehmet Veziroglu, Dereköy’den Nazmi Öktem, Moralı Köyü’nden Recep Ulus, Germencik DP Baskanı Kamil Sözer ve DP Aydın l Baskanı Etem Menderes törende birer konusma yapmıslardır. Törende köylü vatandasların konusmalarına agırlık verilmistir. Köylüler, ülke meseleleri hakkında güzel tespitlerde bulunmuslardır. Bu da köylünün üç senede siyasi sahada edindigi inkisafı göstermesi açısından önemlidir. 

21 Temmuz 1946   seçimlerinden sonra çok seylerin degistigini Etem Menderes’in su ifadelerinde bulmak mümkündür: “Bugün burada yalnız Yenidogan köylüleri ve gelen misafirler degil, bu toplantının ruhunda iktidara karsı hürriyet mücadelesine atılan bütün bir millet, Türk milleti konusmustur.” 
Bazen görkemli ocak açılıs törenleri iktidarla muhalefet arasında söz dalasına 
neden olmustur. Anadolu gazetesi, DP’nin Kusadası’nda çökmekte oldugunu iddia edince DP, Kusadası Türkmen Mahallesi’nde bir ocak daha açmıstır. DP’liler, “Anadolu gazetesinin iddialarına en güzel cevap budur” demislerdir.583 Yeni Asır gazetesi Atça’ya baglı Yagdere Köyü’nün 01 Mart 1948 tarihindeki DP ocagının açılıs töreninin sönük geçtigini iddia etmistir. Gazete muhabirinin verdigi habere göre, törene otuz iki kisi katılmıstır. Bunun üzerine DP’liler buraya açılıs için gitmediklerini ifade etmislerdir. 

Anadolu gazetesine göre bu gerçegi yansıtmamaktadır. Köy toplantısından sonra Atça’da hoparlörle konusma yapılmıstır. Etem Menderes burada Anadolu gazetesinin kendileri hakkında kimi zaman dogru haber yapmadıgını ifade etmistir. Konusmalarda İmar Kanunu, 21 Temmuz Beyannamesi, Polis Salahiyet ve Seçim Kanunu gibi konulardan söz edilmistir. DP’liler kendilerinin iktidara zorla kabul ettirmesi sonucu anti demokratik yasaların degismeye basladıgını söylemislerdir.584 

Aydın Demokrat Parti’nin Teskilatlarını Kuvvetlendirmek İçin Yapmıs Oldugu 
Diger Faaliyetler: 

Demokrat Parti kuruldugu 1946 yılından itibaren resmi bayram törenlerine 
katılmaya büyük özen göstermistir. Bu törenlere bütün varlıgıyla katılıp güç 
gösterisinde bulunmustur. Resmi programların dısında alternatif programlar da tertip etmistir. 10 Kasım 1946 günü DP Aydın il binasında Atatürk’ün ölüm yıl dönümüyle ilgili ciddi bir toplantı yapılmıstır. Toplantıda Sahap Gürsel Atatürk’ün kahramanlıklarını anlatan bir konusma yapmıstır.585 DP, Nazilli teskilatını 19 Mayıs 1946 tarihinde kurmustur. 1947 yılının aynı gününde DP Nazilli teskilatı kurulusunun birinci yıldönümünü kutlamıstır. DP, bu tarihin aynı zamanda Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkma yıldönümü olması nedeniyle bu tarihe farklı bir anlam yüklemistir. Demokrat zmir gazetesi Nazilli’deki etkinlikleri su sekilde duyurmustur: “19 Mayıs Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktıgı ve hürriyet ve stiklal davasını baslattıgı; Türk gençliginin vatan görevini teslim aldıgı; Nazilli’nin hürriyet mücadelesinde DP saflarında yer tuttugu gündür. Bu yüzden Nazilli, 19 Mayıslarda üçlü bayram kutlamaktadır.” Kutlamalara Osman Kapani, Nuran Çatalkaya, Demokrat zmir gazetesi Muharriri Burhan Belge de katılmıstır. Resmi Bayram kutlamaları bitimiyle ögleden sonra DP binası önünde ayrı bir kutlama programı gerçeklestirilmistir. Bu kutlamalara kentin emniyet amiri ve jandarma komutanı da katılmıstır. Kutlamalar sırasında bir 
konusma yapan Osman Kapani: “ nsan takatini asan fedakârlıklarımız, Halk Partisi’ne iktidar inhisarı temin etmek için degil, millete hürriyet vermek için yapılmıstır. Biz bu vatanı hür ve müstakil olarak teslim aldık. Çocuklarımıza da aynı sekilde teslim etmekle mükellefiz. Mücadelemiz, hürriyet bayragını demokrasi kalesine çekinceye kadar devam edecektir. Biz, sandık basına tahakküm zihniyetine karsı durdugumuz için gitmiyoruz. Henüz partilerin esit sartlarda mücadele etme imkânı tahakkuk etmemistir. Bu imkân tahakkuk edinceye kadar bizi sandık basında göremeyeceksiniz.”586 diyerek temel hak 
ve özgürlükleri önde tutan ilkeli bir sekilde siyaset yapacaklarını vurgulamıstır. 
Demokrat zmir gazetesinin Aydın muhabirinin yazdıgına göre 7 Eylül 1947 
tarihindeki Aydın’ın kurtulus günü törenlerine DP’den herhangi bir temsilci 
çagrılmamıstır. Bunun üzerine DP, parti binasında alternatif bir program yapmıstır. 
Burada Orhan Özgedik ve Etem Menderes birer konusma yapmıstır. Konusmalar 
hoparlörle kentte verilmistir. Binaya sıgmayan DP’liler dısarıya kadar tasmıstır.587 
Kusadası’nda 29 Ekim 1947 tarihli Cumhuriyet kutlamaları sırasında çevre köylerden Ada’ya gelen ve törene Kusadası’ndan katılan DP’liler büyük bir kortej olusturmustur. 

Bu kimilerinde hayranlık uyandırmıstır. Demokrat zmir gazetesi CHP’lilerin yürüyüse çok az bir toplulukla katıldıgını iddia etmistir.588 1948 yılında 30 Agustus Zafer Bayramı nedeniyle Aydın merkezde DP coskulu bir program yapmıstır. DP’liler yapılan resmi töreni, günün anlamı yanında basit bulmuslar, 30 Agustos Zafer Bayramı’nın iktidar tarafından önemsenmedigi ifade edilmistir.589 
Aydın DP teskilatı üyeleri sık sık mahalle ve köylere tanısma ziyaretleri 
yapmıslardır.590 DP, yapmıs oldugu ziyaretlerle teskilatlarının birbirleriyle 
kaynasmasını ve onların heyecan ve çalısma arzularını devamlı canlı tutmayı 
amaçlamıstır. 12 Ekim 1947’de Aydın DP Güzelhisar Ocagı, Çine’ye bir tanısma 
ziyareti tertip etmistir. Bu geziye merkez DP ilçe baskanı da istirak etmistir. Bu gezi sırasında Çineli demokratlarla faydalı görüsmeler yapılmıstır.591 1950 senesi genel seçimlerine daha bir yıl varken Aydın DP l dare Kurulu propaganda ekipleri olusturarak köy gezilerine baslamıstır.592Hazırlanan programa göre Aydın’daki bütün köyler tek tek ziyaret edilecekti.593 4 Nisan 1948’de Nazilli DP dare Heyeti önderliginde dört otobüs, iki kamyon dolusu DP’li Arpaz, Pirlibey, Dualar, Yazılı, Toygar, Hamidiye köylerini ziyaret etmislerdir. Bu ziyaretlere Sevki Hasırcı, Av. Nail Geveci, Dr. Fuat Köseoglu, Bozdogan DP lçe Baskanı Ali Özen de katılmıstır. 

Köylerde konusmalar bir kamyona monte edilen hoparlörle yapılmıstır.594 20 Nisan 1949’da Söke’de DP’liler, 100 kisilik bir kafile halinde Bagarası’nın köylerini ziyaret etmislerdir. lk olarak Arslan Köy’e gidilmistir. Köylüler, gelecek olan bu kafileyi iyi sartlarda karsılayabilmek adına yagmurdan bozulan yolların onarımı için çok çalısmıstır. Köylüler, kafileyi köyün dısında karsılamıslardır. Köyde konusmalar yapılmıs ve sohbetler düzenlenmistir. Kafileye DP Söke lçe Baskanı Dr. Baki Öktem ile DP Bagarası Bucak Baskanı Sabri Özkan liderlik etmistir. Kafilenin köy dönüsünde Bagarası’nda da bir konusma yapılmıstır.595 İzmir İl İdare Kurulu üyelerinden Haydar Dündar, Galip Sertel ve Burhan Belge’den olusan bir heyet de DP Kusadası örgütünü ziyaret etmistir.596 

BU BÖLÜM DİPNOTLARI;


549 Anadolu, 15 Nisan 1946 
550 Anadolu, 26 Mart 1948 
551 Demokrat İzmir, 9 Mayıs 1948 
552 Demokrat İzmir, 17 Aralık 1946 
553 Demokrat İzmir, 6 Şubat 1947

554 Anadolu, 16 Temmuz 1948. 
555 Anadolu, 30 Aralık 1949.
556 Anadolu, 23 Ekim 1948. 
557 Anadolu, 3 Ekim 1949. 
558 Anadolu, 28 Kasım 1948. 
559 Anadolu, 11 Mart 1949.
560 Demokrat İzmir, 24 Aralık 1946. Anadolu, 30 Mart 1947. 
561 BCA, 490.01/824.261.1. 
562 Demokrat İzmir, 24 Mayıs 1946. 
563 Demokrat İzmir, 30 Ekim 1948. 
564 Anadolu, 19 Kasım 1947.
565 Demokrat İzmir, 8 Eylül 1949 
566 Anadolu, 9 Eylül 1949 
567 Demokrat İzmir, 31 Ocak 1949 
568 Özçöllü, N. 1926, Aydın Dogumlu. Özçöllü’nün bize anlattıgına göre          Dr. Eralp kendisine muayeneye gelen fakir hastalardan asla ücret talep etmemistir.
569 Demokrat İzmir, 9 Kasım 1946. 
570 Demokrat İzmir, 13 Kasım 1946. 
571 Demokrat İzmir, 14 Kasım 1946. 
572 Demokrat İzmir, 15 Kasım 1946.
573 Demokrat İzmir, 22 Şubat 1948. 

574 Demokrat İzmir, 20 Nisan 1948. 

575 Demokrat İzmir, 4 Temmuz 1946. 
576 Demokrat İzmir, 30 Nisan 1947.

577 Demokrat İzmir, 27 Kasım 1947. 
578 Demokrat İzmir, 8 Ocak 1948. 
579 Demokrat İzmir, 3 Şubat 1948. 
580 Demokrat İzmir, 20 Mart 1948. 
581 Demokrat İzmir, 22 Mart 1948. 
582 Demokrat İzmir, 3 Nisan 1949.
583 Demokrat İzmir, 20 Kasım 1948. 
584 Anadolu, 5 Mart 1948.

585 Demokrat İzmir, 11 Kasım 1946. 

586 Demokrat İzmir, 21 Mayıs 1947. 
587 Demokrat İzmir, 8 Eylül 1947. 
588 Demokrat İzmir, 10 Kasım 1947.

589 Demokrat İzmir, 3 Eylül 1948. 
590 Demokrat İzmir, 24 Ekim 1947. 
591 Demokrat İzmir, 13 Ekim 1947. 
592 Demokrat İzmir, 18 Nisan 1949. 
593 Demokrat İzmir, 29 Nisan 1949. 
594 Demokrat İzmir, 6 Nisan 1948. 
595 Demokrat İzmir, 22 Nisan 1949. 
596 Demokrat İzmir, 10 Mayıs 1947. 

17 Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***