1946-1950 YILLARI ARASINDA AYDIN’DA SİYASAL YAŞAM BÖLÜM 12
Çok partili yasama geçis sürecine Aydın ili CHP örgütü, 1944 yılı il, ilçe, bucak
ve köy kongrelerinde seçilmis kadrolarla girmistir.
Bu kadrolar su şekilde oluşmuştur:
Aydın İl İdare Kurulu:
1-Etem Menderes (Baskan, Çiftçi)
2-Halim Aysın (Üye, İl Genel Meclisi Üyesi)
3-Ekrem Çiftçi (Üye, Çiftçi, Fabrikatör, Belediye Meclisi Üyesi)
4-Neset Akkor (Üye, Avukat, İl Daimi Encümen Üyesi)
5-Ahmet Emin Arkayın (Üye, THK Bölge Müdürü, İl Daimi Encümen üyesi)
6-Ahmet Nesim Boratav (Üye, Türk Hava Kurumu Baskanı)
7-Abdurrahman Akkum (Üye, Osmanlı Bankası Müdürü)
8-Mustafa Güven (Üye, Emekli Memur, İl Genel Meclisi Üyesi)
9-Raif Aydogdu (Üye, Matbaacı, Belediye Meclisi Üyesi)
İlçe İdare Kurulu Baskanları:
1- Aydın Merkez İlçe Ziya Evren(Eczacı, Belediye Encümen Üyesi)
2-Bozdogan-Semi Duyar(Çiftçi)
3-Çine-Nuri Güngör(Ticaret Odası Ajanı)
4-Karacasu-Salih Alpbaz(Kereste Tüccarı, Belediye Encümen Üyesi)
5-Nazilli-Emin Bilgen(Çiftçi)
6-Söke-Eyyüp Özbas(Çiftçi, Belediye Meclis Üyesi)
Tablo 2.29:CHP’nin Aydın İlinde Üye Durumu
Tablo 2.30:CHP Üyelerinin Niteligi
Tablo 2.31:CHP Aydın Örgütlenmesi
Çok partili yasama geçis sürecinde Aydın’da kurulan ilk muhalefet partisi,
Demokrat Parti olmustur. Bu partinin kurulma süreci yukarıda sözü geçen CHP
teskilatlarında çözülme meydana getirmistir. Çünkü Demokrat Parti Aydın il, ilçe
teskilatlarını kuranların pek çogu CHP teskilatlarında da etkin görev almıs kisilerdir. Çözülmeye baglı olarak CHP il, ilçe, bucak idare kurullarında görevinden istifa etmis kisilerin yerine yedek üyeler davet edilmistir. Örnegin CHP Aydın İl Baskanı Etem Menderes’in görevden ayrılmasıyla onun yerine Neset Akkor getirilmistir. 24 Haziran 1946 tarihinde CHP Aydın Merkez İlçe Baskanı Ziya Evren bu görevinden istifa etmistir. İl İdare Kurulu, ikna için çok ugrasmıssa da sonuç alınamamıstır. Onun yerine Orhan Çiftçi seçilmistir. Ziya Evren, parti içinde çok çalısmasına ragmen bazı kisilerin çalısmadıgı halde ödüllendirildigi, bunun en son örneginin yapılan belediye seçimleri oldugu iddiası ve gerekçesiyle CHP’den istifa etmistir. Yine bu istifada CHP Merkez İlçe İdare Kurulu üyesi Ekrem Torunlu’nun bu görevinden ayrılıp DP’ye geçmesi de etkili olmustur. 1946 yılı kongrelerine kadar CHP teskilatları bu sekilde kalmıs ve 1946 kongrelerinde yeni idare kurulları olusturulmustur.379
2.4. DEMOKRAT PARTİ AYDIN TEŞKİLATI’NIN KURULMASI
DP, Ankara’dan kısa bir süre ikinci il teskilatını Aydın’da kurmustur. Partinin
Aydın’da kısa bir sürede teskilatlanmasının ardında burada hazır bir alt yapı bulunması etkili olmustur. Etem Menderes bu alt yapının hazırlanmasında önemli bir görev üslenmistir. DP il idare kurulu üyeleri Etem Menderes baskanlıgında bucak ve köylere bizatihi gidip örgütlenmeyi gerçeklestirmislerdir. Bazen köy ve bucaklardan, buralarda olusturulan heyetler, DP İl İdare Kurulu’nu ziyaret etmisler ve İdare heyetini bulundukları yerlere davet ederek kendilerinden buralarda DP teskilatı kurmalarını istemislerdir. Umurlu DP mütesebbis heyeti böyle bir davet sonucunda olusturulmustur.380 Tasrada önce mütesebbis heyetleri olusturulmustur. Mütesebbis heyeti ise bulundugu yerlesim biriminde parti örgütünü kurmus ve güçlendirmistir.
Sonra da kongreye gidilmesini saglamıstır. Kongrede yapılan seçimlerle parti
teskilatlarının idare heyetleri olusturulmustur.
Adnan Menderes’in parti örgütü üzerinde güçlü etkisi açık bir sekilde
gözlenmistir. DP’nin Aydın’da teskilatlanma çalısmalarını, Adnan Menderes sık sık Aydın’a gelerek refakat etmis ve denetlemistir. “12 Nisan 1946 tarihlerinde Aydın Milletvekili Adnan Menderes DP mütesebbis heyetlerini olusturmak için Aydın’da temaslarda bulunmustur. Bu baglamda Adnan Menderes Nazilli’ye de gitmistir. Nazilli’de eski mütesebbis heyetinin çalısmalarını yeterli görmeyerek bu heyeti görevinden istifa ettirmis, yerine yeni bir mütesebbis heyeti olusturmustur. Etem Menderes ile birlikte Çine, Koçarlı, Yenipazar mütesebbis heyetleriyle görüsen Adnan Menderes bu ziyaretlerinden oldukça memnun ayrılmıstır.381 16 Nisan 1946’da bu bölgedeki temaslarını tamamlayan Adnan Menderes Ankara’ya dönmüstür. 382 Aydın DP il ve merkez ilçe mütesebbis heyetleri Rıza Gökdag, Ragıp Ege, Etem Menderes tarafından olusturulmustur. İktidar yanlısı Anadolu gazetesi, DP’nin Aydın’daki teskilatlanma çabalarında görev almıs mütesebbis heyetlerinin kimlerden olustugunu hiçbir zaman yayımlamamıstır. Demokrat zmir gazetesi ise Aydın’da mütesebbis heyetlerinin kimlerden olustugunu kimi zaman okuyucusuna duyurabilmistir. Parti teskilatları Aydın ilinde oturdukça dönemin gazeteleri daha saglıklı bilgi akısı saglamaya baslamıstır. DP’nin Aydın ilinin kimi bölgelerinde çesitli nedenlerden dolayı geç teskilatlandıgı yadsınamaz. Yine erkene alınan belediye ve milletvekilligi genel seçimleri DP’lilerin örgütlenme faaliyetlerinin hızını kesmistir.
Demokrat zmir gazetesi bu durumu su sekilde açıklamıstır: “Seçim çalısmaları
nedeniyle Demokratlar köylere gitmek için pek imkân bulamamaktadır. Bu yüzden kimi yerlerde teskilatlanma çalısmaları gecikmektedir.”383 Ancak DP’nin 1946 yılının bahar aylarında kasaba ve köylere varıncaya kadar örgütlerini tamamladıgı dönemin basınının verdigi bilgilerden açıkça anlasılmaktadır.
2.4.1. Merkez İlçe Teskilatlanması
Umurlu:
Raci Barlas (Bsk), Bahri Aras, Kemal Bayırlı, Faruk Özen, Ali Isık, Mustafa Bayraktar, Halil Bozkurt, Sahap Onur.384
Köyler:
Karahayıt Köyü: Demokrat İzmir gazetesinin haberine göre; CHP eski köy idare heyetinden toptan istifa edenler tarafından Demokrat Parti Karahayıt idare heyeti olusturulmustur. Bu yüzden CHP’ye ait evrakların teslim edilecegi bir yer
bulunulamamıstır. İl teskilatından bu evrakların DP Karahayıt teskilatından alınması istenmistir. Köyde DP mütesebbis heyeti su isimlerden olusmustur: Halit Kayalp (Bsk), Ahmet Zengin, Mustafa slek, Kazım Posacı, Mehmet Öztürk, Mustafa Hatip.385 Daha sonra bu heyete Mustafa Isık, Ahmet Kinsiz, Mehmet Özçiftçi de katılmıstır.”386
Dagemiri Köyü: İbrahim Songür (Bsk), Hasan Arslan, Kamil Karabudak, Emin Sahin, Mehmet Karakaya, Ahmet Yakar, Nuri Top.387
Gölhisar Köyü: Emin Köle (Bsk), Mehmet Gülsen, Mustafa Telli, Salih Avcı, Halil İbrahim Demirtas, Kamil Bas, Mustafa Gülsen, Hasan Bıyık.
Sahnalı Köyü: Mehmet Kavaklı (Bsk), Mustafa Önder, Ahmet Emin Öztürk, Mehmet Menderes, Bayram Uludag, Cemal Aydın, Bayram Ercan.388
Kozalaklı Köyü: Ahmet İpekçi (Bsk), Mehmet Baskurt, Mehmet Karatosun, Abdullah Gökbel, Ahmet Karakas. 389
Acarlar Köyü: Hasan Özer (Bsk), Mustafa Özdag, Hasan Atar, Hüseyin Özcan, Cemal Bircan, Hüseyin Erkan.390
2.4.2 Bozdogan İlçe Teskilatı
Mahalleler:
Merkez Cumhuriyet Mah: Mehmet Karabudak (Bsk), Sabri Eser, Mehmet Günaydın, Veli Parlak, Mehmet Özkan, Mehmet Uysal.
Yenice Mahallesi: Halim Taslı (Bsk), Beytullah Bala, Ali Pirim, İzzet Türker, Sükrü Ercan.
Hıdırbaba Mahallesi: Osman Cengiz (Bsk), Mustafa Agırbas, Mehmet Sürçen, Kazım Kızılyer, Mehmet Özcan.
Çarsı Mah: Kemal Senyılmaz (Bsk), Mehmet Bacaksız, Mehmet Altunay, Halit
Sönmez, Nevzat Oguz, Ahmet Bekan.
Hisar Mahallesi: Ali Uyan (Bsk), Tahir Kızıldere, Kadir Nalbantoglu, Ahmet Yesilsu, Mustafa Göksu.
Köyler:
Çakaldere Köyü: Bekir Yılmaz (Bsk), Mustafa Ercihan, Mehmet Erisken, Nuri Karaca, Mehmet Cengiz, Bekir Aksoy.
Yaykın Köyü: Mehmet Ünal, Durmus Yasar, Zeki Yılmaz, Hüseyin Akçay.
Amasya Köyü: Enver Öztürk (Bsk), Ali Üzen, Mehmet Teke, İbrahim Ocak, Mehmet Ulus, Hüseyin Kolcu, Mustafa Kocadan
Kazandere Köyü: Mehmet Atalay (Bsk), Mehmet Yıldırım, Mehmet Sarban, Durmus Aksoy, Ahmet Aydın, Durmus Pek
Koyuncular Köyü: İbrahim Ülgen, Mehmet Derleme; Ramazan Topaloglu, Mehmet Bendik, Mustafa İçöz, Mehmet Ulas.391
İnebolu Köyü: Mehmet Sert (Bsk), Sükrü Tarhan, Hüseyin Kalas, Nazmi Yıldırım Kazım Senel, Ali Topal, Mustafa Türk.
Kılavuzlar Köyü: Hasan Kılavuz, Halil Kara, Hasan Aygördü, Ali Baysal, Ahmet
Kurucuoglu, İbrahim Aydın, Nuri Kılavuz.392
2.4.3. Söke İlçe Teskilatı
Söke Merkez: Söke’nin bucak ve köylerinde mütesebbis heyetleri daha önceden olusturuldugundan ilçe mütesebbis heyetinin olusturulmasıyla Söke çapında DP örgütlenmesi tamamlanmıstır. Söke Mütesebbis Heyeti su isimlerden olusmustur: Dr. Baki Özden (Bsk), Cami Özkaya, Sabri Savlı, Mehmet Çifçioglu, Mustafa Öz.393
Bagarası Bucagı: Mehmet Yurtçu (Bsk), Kasım Güler, Sabri Güler, İlyas Erçetin, Mehmet Sevim.394
Akköy: Ahmet Gündüz (Bsk), İsmail Selcan (Muhasip), Mehmet Meryem (Katip), Ahmet Menderes (Üye), İbrahim Buyruk (Üye).395
Burunköy: Hasan Cengiz (Bsk), Kamil Avcı, Süleyman Seyfun, Mehmet Maldar, Emin Gökekiz, Kadir Akarsu, İsmail Akaya.396
2.4.4. Germencik İlçe Teskilatı
Ortaklar: Recep Süzen (Bsk), Mustafa Yılmaz, Mehmet Emin Yurt, Sakir Ötkün, Ali Önder, Ali Rıza Aslan.397
Turanlar Köyü: Ali Çelik (Bsk), Eyüp Çakır, Hamit Gürer, Lütfü Parlar, Salih Aksoy, Halil Arabacı.
Ömerbeyli Köyü Mustafa Telli (Bsk), Hüseyin Çakır, Salih Kıvrak, Mustafa Çilek.
Reis Köy: Hüseyin Gökçen (Bsk), Hakkı Çetinel, Rıfat Yılmaz, Ahmet Isık, Mehmet Uçar, Nuri Kocatürk.
Nesetiye Köyü: Ali Devrim (Bsk), İsmail Sever, Sadık Keskin, Hasan Çakmak, Feyzi Gülsen.
Hıdırbeyli Köyü: Mehmet Demiral (Bsk), İsmail Mızrak, Mehmet Çene, Hamit Agral, Arif Madran, Halil Sivri, Halil Cesur.398
Dagbeyi Köyü: Hüseyin Yılmaz (Bsk), Ahmet Yılmaz, İbrahim Çetin, Hakkı Kaya, Ziya Arıcı, H. Hüseyin Aykut, İsmail Yılmaz.
Çamköy: Mehmet Dünkar (Bsk), Ali Kaymak, Durmus Çapkın, Hasan Özaran. 399
2.4.5. Nazilli İlçe Teskilatı
Nazilli Merkez: Dr. İsmail Hakkı Sevkay (Bsk), Dr. Fuat Köseoglu, Ali Nihat Amasya (Fabrikatör), Emin Ünlü (Tüccar), Sevki Hasırcı (Tüccar), Ahmet Polatlı.400
Nazilli/Mahalleler
Dumlupınar Ocagı: Ali Aksoy (Bsk), Galip Aydogdu, Mehmet Arslantas, Veli Arıkan.
Sümer Ocagı: Sevket Arıkan, Mehmet Karamercan, Ali Önal, Mustafa Sadık.
Çapahasan Ocagı: Bahri Yenipazar (Bsk), Hilmi Ayfer, Sakir Yayoglu, Mustafa Barut, Ali Kahyaoglu, Ali Tarkan, Ahmet Yüksel.
Karaçay Ocagı: Hidayet Durak (Bsk), Nuri Kabadayı, Süleyman Atamıs, Ali Özyesil, Tahir Yapıcı.401
Cumhuriyet Ocagı: Mustafa Akgünes, Ahmet Demirci, Halit Akacan, Halil Kızılcan, Hüseyin Kabasakal.
Atça Bucagı: Nuri Atalay (Bsk), Osman Göçmen, Mustafa Baskaya, Mehmet Yılmaz, Mustafa Ersöz, Behçet Özen402
Köyler
Isıklar Köyü: Hidayet Sökmen (Bsk), M. Ali Acar, Hüseyin Dalak, Mehmet Sahin, Ali Karaman, Mehmet Dinçel, Ali Dönmez.
Bagcıllı Köyü: Mehmet Sahin (Bsk), Ali Isık, Hasan Ekici, Mehmet Güler,
Emin Özdemir
Aksu Köyü: Mustafa Efe (Bsk), Hüseyin Felek, Yusuf Dereli, Hasan Aktas, Zeki Aydın, Hasan Ay, Ali Akkoyunlu.403
Derebası Köyü: Ali Demirtas, Mehmet Akbas, Ali Barut, Sakir Yıldız, Ali Kuru,
Mustafa Ay.
İsabeyli Köyü: İbrahim Aydın (Bsk), Mustafa Önder, Mehmet Tutar, Hüseyin Özdere, Hüseyin Erim, Ahmet Özova, Hüseyin Güler.404
Haydarlı Köyü: Mehmet Önal (Bsk), Mehmet Özel, Mustafa Burhan, Sabri Arslan, Mehmet Özen.
Bereketli Köyü: Ahmet Türkkaynagı, Hasan Sahin, Musa Eyigün, Hüseyin Dövez, Osman Yılmaz.
Kocakesik Köyü: Mehmet Ceylan (Bsk), Yusuf Sürücü, Ali Arslan, Nuri Öztürk, Kadir Altın.
Sailer Köyü: Ali Karatas, Ali Ünal, Mehmet Gezer, Mehmet Ceyhan, Mehmet
Küçükkiris.
Kozdere Köyü: İbrahim Tahran (Bsk), Mehmet Keser, Mehmet İbar,
Ali Demirtaş, Ahmet Dede.405
2.4.6. Koçarlı İlçe Teşkilatı
Haydarlı Köyü: Mustafa Karpuzlu (Bsk), Ali Bozca, Ömer Akoglu, İsmail Geçilli,
Süleyman Besli. 406
Tekeli köyü: İsmail Aşık, Mehmet Onur, Salih Kutlu, Mustafa Erden.407
BU BÖLÜM DİPNOTLARI;
379 BCA, 490.01/139.560.1.
380 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946.
381 Demokrat İzmir, 12 Nisan 1946.
382 Demokrat İzmir, 16 Nisan 1946.
383 Demokrat İzmir, 25 Mayıs 1946.
384 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946.
385 Demokrat İzmir, 27 Nisan 1946.
386 Demokrat İzmir, 30 Nisan 1946.
387 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946.
388 Demokrat İzmir, 20 Haziran 1946.
389 Demokrat İzmir, 7 Mayıs 1946.
390 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946. Acarlar, günümüzde İncirliova ilçesine baglı bucaktır.
391 Demokrat İzmir, 21 Haziran 1946.
392 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946.
393 Demokrat İzmir, 23 Haziran 1946.
394 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946.
395 Demokrat İzmir, 13 Kasım 1947.
396 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946.
397 Demokrat İzmir, 20 Haziran 1946.
398 Demokrat İzmir, 17 Mayıs 1946.
399 Demokrat İzmir, 11 Haziran 1946.
400 Demokrat İzmir, 12 Nisan 1946.
401 Demokrat İzmir, 10 Haziran 1946.
402 Demokrat İzmir,14 Haziran 1946.
403 Demokrat İzmir, 25 Mayıs 1946.
404 Demokrat İzmir, 10 Haziran 1946.
405 Demokrat İzmir, 14 Haziran 1946.
406 Demokrat İzmir, 20 Haziran 1946.
407 Demokrat İzmir, 30 Nisan 1946.
13 CÜ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder