KARŞILAŞTIRMALI HÜKUMET SİSTEMLERİ, BAŞKANLIK SİSTEMİ, ARAŞTIRMA HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI BÖLÜM 8
7. SONUÇ
İngiliz Monarşisine duyulan tepkinin şekillendirdiği bir felsefî temelde
inşa edilen ABD başkanlık hükümeti sistemi; yasama, yürütme ve yargı
organlarının katı bir şekilde birbirinden ayrıştığı, ancak birbirlerine
fren ve denge mekanizması ile müdahalede bulunabildiği bir yapı ortaya
çıkarmıştır. Bu sistemin temel unsurlarını özetlemek gerekirse;
• Güçler ayrılığı katı ve belirgindir.
• Devlet başkanı-hükümet başkanı ayrımı yoktur.
• Başkan doğrudan veya dolaylı olarak halk tarafından seçilir.
• Kabine üyeleri başkan tarafından seçilir ve azledilir.
• Başkan yasama organının üyesi olamaz.
• Başkan görevi ile ilgili işlerden dolayı sorumsuzdur.
• Başkanın yasama organını feshetme yetkisi yoktur.
• Yasama organı başkanı görevden alamaz.
• Başkan yasaları veto edebilir ve vetosu nitelikli çoğunluk ile aşılabilir.
• Fren ve denge mekanizması iyi işler ve organlar arasında uyum ve işbirliğini sağlar.
Yürütmenin tamamen yasamadan bağımsız bir şekilde teşekkül
ediyor olması, güçler ayrılığının belirleyici bir etkeni olurken, yasama ve
yürütme arasında işbirliğini gerektiren konularda anayasanın bir organı
diğeri üzerinde baskın olarak nitelendirmemesi, fren ve denge sistemi ile
mümkün olmaktadır. Örneğin, başkan tarafından Federal Yüce Mahkeme
üyesi olması için aday gösterilen hâkimlerin, Senatonun onayını almadan
bu göreve atanamaması yasamanın yürütme üzerindeki “fren ve denge”
etkisi olmaktadır. Zira Anayasa’nın yapıcıları arasında bulunan James
Madison, güçlerin birbiri üzerinde hiçbir etkide bulunamamasına yol
açacak katı bir güçler ayrılığını, “güçler ayrılığı ilkesinin tam olarak
uygulanamaması” olarak değerlendirmekte ve her bir organın diğerleri
üzerinde anayasadan kaynaklanan bir kontrol gücü olması gerektiğini
savunmaktadır.116
Başkanlık sisteminde yasama ile yürütme arasında hassas bir denge
kurulması gerektiği, aksi takdirde her ikisi de halk tarafından seçilen
Kongre üyeleri ve başkan arasında yaşanacak fikir ayrılıkları söz konusu
olduğunda sistemin kilitlenebileceği ihtimali görmezden gelinemeyecek
kadar ciddidir. Bir diğer ihtimal ise, Güney Amerika’daki bazı örneklerde
olduğu üzere, başkanın yetki ve sorumluluklarını fazlasıyla genişleterek
yasamayı etkisizleştirmesi ve sistemde yürütmenin/başkanın baskın
olmasıdır.
ABD’nin, başkanlık sisteminin en başarılı örneğini sergilemesinin
altında yatan sebeplerden biri, belki de en önemlisi, adeta “sigorta” işlevi
gören fren ve denge mekanizmasının, yetki ve sorumluluklarının sınırını
belirlemesi ve olası bir yetki aşımında bunun diğer bir organ tarafından
engellenebilmesidir. Ne başkan yürütmenin belirlenmesinde sınırsız bir
yetkiye sahiptir ne de yasama yasa yapma sürecinde bütünüyle serbest ve
yürütmenin etkisinden muaf şekilde çalışabilmektedir. Yasama ve yürütme;
birbirini kontrol etmek, birbiriyle uyum sağlamak ve işbirliği geliştirmek
zorundadır. Aksi halde sistemin tıkanması kuvvetle muhtemeldir. Ayrıca,
yargı uyuşmazlıkların çözümünde etkili bir mekanizmadır ve Federal Yüce
Mahkeme verdiği kararlar ile sistemin işleyişinde karşılaşılan sorunların
aşılmasında ya da belirsizliklerin giderilmesinde rol oynamıştır.
1787’den bu yana mevcut Anayasa’nın kullanılıyor olması, ABD’deki
siyasal sistemin kurulduğundan bu yana hiç değişmeden geldiği şeklinde
algılanmamalıdır; zira yasama-yürütme ilişkileri önemli bir değişim
geçirmiştir. Zaman içerisinde, yeni şartlar ve gelişmeler, Anayasa’da
birçok değişiklik yapılmasını gerekli kılmıştır. Bu değişikliklerle mevcut
halini alan ABD hükümet sistemi, Anayasa’yı hazırlayan Kurucu Babaların
öngördüğü üzere, ne yürütmenin ne yasamanın ne de yargının tahakküm
kurabildiği bir sistem olarak ortaya çıkmıştır. Lakin bazı alanlarda
yürütmenin Kongreden daha etkin olabildiği, Kongrenin ise elindeki
kritik yetkiler ile yürütmeyi istediği şekilde davranmaya zorlayabildiği
görülmektedir. Gerçekten de, bu çalışmanın beşinci bölümünde bahsi
geçen yargı kararları ve altıncı bölümünde incelenen iki örnek olay,
kurumlar arası ilişkilerin niteliğini ortaya koyarken, başkanlık sisteminin
dejenere olmasıyla ortaya çıkabilecek dezavantajların sistem içerisinde
nasıl bertaraf edildiğini açıklamaktadır.
Yürütmenin başı konumundaki başkanın, federal politikaların
belirlenmesinde daha etkili olduğu, özellikle de dış politika ve ulusal
güvenlikle ilgili konularda başat güç konumuna eriştiğini söylemek yanlış
olmayacaktır. Yerel talep ve beklentileri karşılamak için mesailerinin
büyük bir bölümünü seçim bölgelerine ayıran Temsilciler Meclisi
üyelerinin ise daha kısa vadeli ve dar çerçeveli politik gündemlerle
ilgilendiğini belirtmek de doğru olacaktır. Dolayısıyla bu noktada, yasama
üyeleri ile yürütmenin, önceliklerinin ve odak noktaların farklılaştığı da
ortaya çıkmaktadır.
Altıncı bölümde aktarılan iki örnek olaydan ilki başkanın dış politikada,
ikincisi de Kongrenin bütçenin kabulünde elinde bulundurduğu üstünlüğü
diğerine karşı kullandığını göstermiştir. Bu durum, iki organ arasında
bir güç mücadelesinin ve etkinlik arayışının gündeme gelebileceğine
işaret etmektedir. Ne var ki bu mücadele, istisnai haller dışında, sistemin
kilitlenmesi anlamına gelmemektedir. Zira ABD sistemini, başkanlık
sisteminin “en iyi örneği” yapan temel sebep, birbirinden katı bir
şekilde ayrılmış güçlerin-yargı kararlarıyla da desteklenen fren ve denge
mekanizması sayesinde- ahenk içerisinde çalışabilmeye devam etmesidir.
Diğer bir ifadeyle, organlar arasındaki “ayrı”lık birlikte çalışmalarına engel
olmamakta; bir organ diğerinin dengeleyicisi olarak sistemin işlemesine
katkı sağlamaktadır. Böylelikle, yasama ve yürütme arasında yaklaşım
farklılıkları olsa dahi, bir orta yol bulunabilmekte ve uzlaşı ile sorun
bir şekilde çözümlenebilmektedir. Bu esnada, yürütmeden bağımsızlığı
noktasında şüpheye yer olmayan yargı makamı, güçler arasında yaşanan
olası bir ihtilafın hukuk kuralları içerisinde halledilmesi için güvenilir bir
yol gösterici işlevi görmektedir.
Neticede; görev, yetki ve sorumlulukları net bir şekilde belirlenmiş
organlar, katı güçler ayrılığı ile birbirinden “ayrı” konumda bulunmakla
birlikte, pratikte “birlikte” çalışmak durumunda kalmakta ve sistem
kurumlar arasında yetki çatışmalarına mahâl vermeyecek şekilde işlemeye
devam etmektedir. Bu durum; demokrasinin, hukukun üstünlüğünün ve
bireysel hak ve özgürlüklerin temin edildiği bir sistemin ortaya çıkmasıyla
sonuçlanmaktadır.
KAYNAKÇA
ABD Ankara Büyükelçiliği. “Amerikan Hükümetinin Ana Hatları”, http://www.
usemb-ankara.org.tr/ ABDAnaHatlar/Hukumet.htm#b1, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Kısa ABD Tarihi”, http://turkish.turkey.usembassy.gov/media/pdf/ abd_
kisa_tarih.pdf, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Amerika Hakkında: Amerika Birleşik Devletleri Anayasası”, http://photos.
state.gov/libraries/ turkey/231771/PDFs/abd-anayasasi.pdf,
Erişim: 20.08.2014.
____ . “Yargı Organı: Anayasayı Yorumlama”, http://www.usemb-ankara.org.tr/
ABDAnaHatlar/Hukumet.htm#b5, Erişim: 20.08.2014
Adler, David G. “The Constitution”, Encyclopedia of American Foreign Policy: Studies
of the Principal Movements and Ideas. Alexander De Conde, Richard Dean
Burns, Fredrik Logevall, New York: Charles Scribner’s Sons, 2002.
Ambrose, Stephen E. “The Presidency and Foreign Policy”. Foreign Affairs, Cilt 70,
Sayı 5, (Kış 1991).
ANCA. “Senate Panel Approves Controversial Nominee to Serve as Ambassador to
Turkey; Menendez, Boxer, Risch Oppose”, 13.09.2011. http://www.anca.org/
press_releases/ press_releases.php?prid=2059, Erişim: 20.08.2014.
Armaoğlu, Fahir. 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi: 1789-1914. İstanbul: Alkım Yayınevi,
2006.
Bakırcı, Fahri. “Başkanlık Sistemi, Parlamenter Sistem, Meclis Hükümeti Sistemlerinin
Karşılaştırılması ve Türkiye Örneği”. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi,
TBMM Genel Sekreterliği, 1994.
Barbash, Fred. “Supreme Court Backs Civil Liberties in Terror Cases”, Washington
Post, 28.06.2004.http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A11657-
2004Jun28.html,Erişim: 20.08.2014.
Blaine, Kyle. “Top Uses of Executive Privilege: Washington, Nixon, Obama”, ABC
News, 20.06.2012, http://abcnews.go.com/Politics/fast-furious-executive-
privilege-george-washington-barack-obama/story?id=16613606#1,
Erişim: 20.08.2014.
Boylan, Timothy S. “War Powers, Constitutional Balance, and the Imperial Presidency
Idea at Century’s End”. Presidential Studies Quarterly, Cilt 29, Sayı 2 (Haziran
1999), s. 232- 249.
Central Intelligence Agency. “World Factbook: United States”, https://www.cia.
gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html,
Erişim: 20.08.2014.
Connecticut Judicial Branch Law Libraries. “Roger Sherman and The Connecticut
Compromise”, http://www.jud.ct.gov/lawlib/History/Sherman.htm,
Erişim: 20.08.2014.
Contrubis, John. “Executive Orders and Proclamations”. Report for Congress,
Congressional Research Service, (09.05.1999), http://www.llsdc.org/assets/
sourcebook/crs-exec-orders-procs.pdf, Erişim: 20.08.2014.
Dağ, Güray. “Anayasa Yargısı ve Çalışma Esasları”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Ankara Üniversitesi, 2003.
Duignan, Brian ed. The Executive Branch of the Federal Government: Purpose, Process,
and People. New York: Britannica Educational Publishing, 2010.
Erler, Edward J. The American Polity: Essays on the Theory and Practice of Constitutional
Government. New York: Taylor & Francis, 1991.
Evcimen, Günsev. “Başkanlık Hükümeti Sistemi: ‘Ratio Politica’sı ve Türkiye”. Ankara
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 47, Sayı 1 (1998), s. 317-334.
Fendoğlu, Hasan T. “Başkanlık Sistemi Tartışmaları”. SDE Analiz, (Kasım 2010),
http://www.sde.org.tr/userfiles/file/baskanlik%20sistemi%20tartismalariYENI-1111.pdf, Erişim: 20.08.2014
Fisher, Louis. “Foreign Policy Powers of the President and Congress”. Annals of the
American Academy of Political and Social Science, Cilt 499, (Eylül 1988).
____ . “The Pocket Veto: Its Current Status”. Report for Congress, Congressional Research
Service, (30.03.2001).
http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/RL30909.pdf, Erişim: 20.08.2014.
Foley, Michael ve John E. Owens. Congress and the Presidency: Politics in a Separated
System. Manchester: Manchester University Press, 1996.
Freedom House. “Freedom in the World: United States”,
http://freedomhouse.org/report/freedom-world/ 2014/united-states-0#.U7z2sZR_vF4, Erişim: 20.08.2014.
Garson, Robert. “The Intellectual Reference of the American Constitution”. Reflections on the Constitution: The American Constitution after Two
Hundred Years içinde, Richard Maidment ve John Zvesper eds., Manchester: Manchester University Press, 1989.
Genovese, Michael A. ve Robert J. Spitzer. The Presidency and the Constitution: Cases and Controversies. New York: Palgrave Macmillian, 2005.
Goldsmith, Jack. The Terror Presidency: Law and Judgment Inside the Bush Administration. New York: W.W. Norton, 2009.
Gözler, Kemal. “Anayasa Yargısı”, Türk Anayasa Hukuku Sitesi,
http://www.anayasa.gen.tr/anayasa-yargisi.htm#_ftnref4, Erişim: 20.08.2014.
Haskell, John. Congress in Context. Boulder, Co: Westview Press, 2010.
Healy, Gene. The Cult of the Presidency: America’s Dangerous Devotion to Executive Power. Washington D.C.: Cato Institute, 2009.
Hogue, Henry B. “Recess Appointments: Frequently Asked Questions”. Report for Congress, Congressional Research Service, (12.03.2008).
http://www.senate.gov/CRSReports/crs-publish.cfm?pid=%270DP% 2BP%5C W%3B%20 P%20%20%0A, Erişim: 20.08.2014.
Hudson, David L. The Handy Law Answer Book. Canton, MI: Visible Ink Press, 2010.
Hughes, Charles E. “The Republic Endures and This is the Symbol of Its Faith”, U.S. Supreme Court,
http://www.supremecourt.gov/about/constitutional.aspx, Erişim: 20.08.2014.
Hurma, Emrah, “ABD’de Borç Tavanı Uygulaması”. Kısa Bilgi Notu, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Ekim 2013.
Jones, Charles O. Separate but Equal Branches: Congress and the Presidency. New
Jersey: Chatham House Publishers, 1995.
Kalaycıoğlu, Ersin. “Başkanlık Sistemi: Türkiye’nin Diktatörlük Tehdidiyle İmtihanı”.
Başkanlık Sistemi içinde, Teoman Ergül ed. Ankara: Türkiye Barolar Birliği, 2005.
Kuzu, Burhan. Her Yönü ile Başkanlık Sistemi. İstanbul: BKY, 2012. Madison, James. “The Particular Structure of the New Government and the Distribution
of Power Among Its Different Parts”, Independent Journal, 30.01.1788,
http://www.constitution.org/fed/federa47.htm, Erişim: 20.08.2014.
____ . “These Departments Should Not Be So Separated as to Have No Constitutional Control Over Each Other”, New York Packet, 01.02.1788,
http://www.constitution.org/fed/federa48.htm, Erişim: 20.08.2014.
Olson, Guy. “USA Elections in Brief”. Didem Özbağ (çev.), ABD Dışişleri Bakanlığı Elektronik Dergisi, (Ocak 2008),
http://photos.state.gov/libraries/turkey/231771/PDFs/abd_secimleri_genel _bakis.pdf, Erişim: 20.08.2014.
Olson, William C. “The US Congress: An Independent Force in World Politics?”.
Foreign Affairs, Cilt 67, Sayı 3 (Temmuz 1991).
Ömürgönülşen, Uğur. “Amerika Birleşik Devletlerinde Kamu Yönetimi”. Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri içinde, Birgül Ayman Güler ed. Ankara:
İmge Yayınevi, 2009.
Pfiffner, James P. Power Play: The Bush Presidency and the Constitution. Washington D.C.: Brookings Institution Press, 2008.
Priest, Dana. “Justice Dept. Memo Says Torture ‘May Be Justified’”, Washington Post, 13.06.2004.
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A38894-2004Jun13.html, Erişim: 20.08.2014.
Ritchie, Donald A. The U.S. Congress: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press, 2010.
Rozell, Mark. “The Constitution and Executive Privilege”, Library of Law and Liberty, 12.07.2012,
http://www.libertylawsite.org/ 2012/07/12/the-constitution-and-executive-privilege/ Erişim: 20.08.2014.
Sevinç, Murat. “Amerikan Yüce Mahkemesi”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 51, Sayı 1 (1996), s.391-407
Silverstein, Gordon. “Bush, Cheney, and the Separation of Powers: A Lasting Legal Legacy?”. Presidential Studies Quarterly, Cilt 39, Sayı 4
(Aralık 2009) s. 878-895.
Smith, Steven S., Jason M. Roberts ve Ryan V. Wielen. The American Congress. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
Şencan, Hüdai. “ABD’de Hükümet Kapatma”. Bilgi Notu, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Ekim 2013.
Tanıyıcı, Şaban ve Birol Akgün. Amerikan Başkanlığı: Cumhuriyetten İmparatorluğa. Ankara: Orion Kitabevi, 2008.
The Commission on Security and Cooperation in Europe. “About the Commission”,
http://csce.gov/index.cfm?FuseAction=AboutCommission.WorkOfCommission, Erişim: 20.08.2014.
Today’s Zaman. “Senate Committee Approves Ricciardone as Ambassador to Turkey”, 14.09.2011.
http://www.todayszaman.com/news-256763-senate-committee-approves-ricciardone-as-ambassador-to-turkey.html, Erişim: 20.08.2014.
Transparency International. “Corruption Perceptions Index 2013”,
http://www.transparency.org/cpi2013/results, Erişim: 20.08.2014.
Tushnet, Mark V. “The Constitutional Politics of the Clinton Impeachment”. Aftermath: the Clinton Impeachment and the Presidency in the Age of
Political Spectacle içinde, Leonard V. Kaplan ve Beverly I. Moran eds. New York: New York University Press, 2001. U.S. Department of Justice Office of
Legal Counsel. “Memorandum for William J. Haynes IT, General Counsel of the Department of Defense, U.S: Military Interrogation of Alien Unlawful
Combatants Held Outside the United States”, (14.03.2003).
http://www.aclu.org/pdfs/safefree/yoo_army_torture_memo.pdf, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Response to Alberto Gonzales’ Request for Views on Legality of Interrogation Techniques”, (01.08.2002).
http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB127/020801.pdf, Erişim: 20.08.2014.
U.S. Department of State Office of the Historian. “Articles of Confederation 1777- 1781”,
http://history.state.gov/milestones/1776-1783/Articles, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Continental Congress 1774-1781”, http://history.state.gov/ milestones/
1776-1783/ContinentalCongress, Erişim: 20.08.2014.
____ . “French Alliance, French Assistance, and European Diplomacy during the American Revolution 1778-1782”,
http://history.state.gov/milestones/1776-1783/FrenchAlliance Erişim: 20.08.2014.
____ . “Secret Committee of Correspondence/Committee for Foreign Affairs 1775-1777”,
http://history.state.gov/milestones/1776-1783/SecretCommittee, Erişim: 20.08.2014.
____ . “The Declaration of Independence 1776”, http://history. state.gov/milestones/
1776-1783/Declaration, Erişim: 20.08.2014. U.S. House of Representatives. “Forms of Congressional Action”,
http://thomas.loc.gov/home/laws made.bysec/formsofaction.html, Erişim: 20.08.2014.
____ . “The House Explained: Commissions”,
http://www.house.gov/content/learn/, Erişim: 20.08.2014.
U.S. Senate. “Complete List of Senate Impeachment Trials”, http://senate.gov/artandhistory/
history/common/briefing/ Senate_Impeachment_Role.htm#4,
Erişim: 20.08.2014.
____ . “Origins and Development”, http://www.senate.gov/artandhistory/history/
common/ briefing/ Origins_Development.htm, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Summary of Bills Vetoed, 1789-present”, http://www.senate.gov/reference/
Legislation/ Vetoes/vetoCounts.htm#1, Erişim: 20.08.2014.
____ . “The Senate’s Impeachment Role,” http://senate.gov/artandhistory/history/
common/ briefing/Senate_Impeachment_ Role.htm#1, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Treaties”, http://senate.gov/artandhistory/ history/common/briefing/
Treaties.htm#1, Erişim: 20.08.2014.
U.S. Supreme Court. “The Court as an Institution”, http://www.supremecourt.
gov/about/ institution.aspx, Erişim: 20.08.2014.
____ . “United States v. Nixon, 418 U.S. 683 (1974)”, http://supreme.justia.com/
us/418/683/case.html, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Youngstown Co. v. Sawyer, 343 U.S. 579 (1952)”, http://supreme.justia.
com/cases/federal/us/343/579/case.html, Erişim: 20.08.2014.
Vile, M. J. C. “Separation of Powers,” Encyclopedia of the American Constitution,
Leonard W. Levy ve Kenneth L. Karst eds., 5. Cilt. New York: Macmillan Reference, 2000.
Whittington, Keith E. Constitutional Construction: Divided Powers and Constitutional Meaning. Cambridge: Harvard University Press, 1999.
Wildavsky, Aaron. “The Two Presidencies: Presidential Power is Greatest When Directing Military and Foreign Policy.”Society, Cilt 4, Sayı 2 (1966), s. 7.
Yale Law School Avalon Project. “Articles of Confederation: March 01, 1781”,
http://avalon.law.yale.edu/18th_century/artconf.asp, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Madison Debates: June 15, 1787”, http://avalon.law.yale.edu/18th_century/ debates_615.asp#1, Erişim: 20.08.2014.
____ . “Madison Debates: May 29, 1787”, http://avalon.law.yale.edu/18th_century/ debates_529.asp#12, Erişim: 20.08.2014.
Yeğin, Mehmet. “Amerikan Federalizminin Dünü ve Bugünü”. USAK Analiz, (Haziran 2011),
http://www.usak.org.tr/dosyalar/rapor/ OAMdtQluNE2sb0PRRt0KlV876hu3uJ.pdf, Erişim: 20.08.2014.
Yoo, John. “How the Presidency Regained Its Balance”, New York Times,
http://www.nytimes.com/2006/09/17/opinion/ 17yoo.html?pagewanted=all&_r=0, 17.09.2006. Erişim: 20.08.2014.
____ . “Laws as Treaties?: The Constitutionality of Congressional-Executive Agreements”, Michigan Law Review, Cilt 99, Sayı 4 (Şubat 2001), s.757-852.
BU BÖLÜM ABD İLE İLGİLİ DİPNOTLARI:
1 Ersin Kalaycıoğlu, “Başkanlık Sistemi: Türkiye’nin Diktatörlük Tehdidiyle İmtihanı”, Başkanlık Sistemi
içinde, Teoman Ergül ed., (Ankara: Türkiye Barolar Birliği, 2005), s.14.
2 Burhan Kuzu, Her Yönü ile Başkanlık Sistemi (İstanbul: BKY, 2012, 2. Baskı), s.19.
3 Charles O. Jones, Separate but Equal Branches: Congress and the Presidency (New Jersey: Chatham
House Publishers, 1995), s.viii-ix.
4 Kalaycıoğlu, Başkanlık Sistemi, s.16.
5 John Haskell, Congress in Context (Boulder, Co: Westview Press, 2010), s.11.
6 Donald A. Ritchie, The U.S. Congress: A Very Short Introduction (New York: Oxford University Press,
2010), s.86.
7 Mark V. Tushnet, “The Constitutional Politics of the Clinton Impeachment,” Aftermath: the Clinton
Impeachment and the Presidency In the Age of Political Spectacle içinde, Leonard V. Kaplan ve Beverly
I. Moran eds. (New York: New York University Press, 2001), s.162.
8 Keith E. Whittington, Constitutional Construction: Divided Powers and Constitutional Meaning (Cambridge:
Harvard University Press, 1999).
9 “World Factbook: United States”, Central Intelligence Agency,
https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html, Erişim: 20.08.2014.
10 “World Factbook: United States”.
11 “Freedom in the World: United States”, Freedom House,
http://freedomhouse.org/report/freedom-world/ 2014/united-states-0#.U7z2sZR_vF4, Erişim: 20.08.2014.
12 “Corruption Perceptions Index 2013”, Transparency International,
http://www.transparency.org/cpi2013/results, Erişim: 20.08.2014.
13 Oral Sander, Siyasi Tarih: İlkçağlardan 1918’e (Ankara: İmge Kitabevi, 2007), s.151-155.
14 Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, 1789-1914 (İstanbul: Alkım Yayınevi, 2006), s.24-26.
15 Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, s.25.
16 Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, s. 26.
17 “Kısa ABD Tarihi,” ABD Ankara Büyükelçiliği,
http://turkish.turkey.usembassy.gov/media/pdf/ abd_ kisa_tarih.pdf, Erişim: 20.08.2014.
18 “Continental Congress, 1774-1781”, US Department of State Office of the Historian,
http://history.state.gov/ milestones/1776-1783/ContinentalCongress, Erişim: 20.08.2014.
19 “Secret Committee of Correspondence/Committee for Foreign Affairs 1775-1777”, US Department of State Office of the Historian,
http://history.state.gov/milestones/1776-1783/SecretCommittee, Erişim: 20.08.2014.
20 “French Alliance, French Assistance, and European Diplomacy during the American Revolution, 1778-1782”, US Department of State Office of the Historian,
http://history.state.gov/milestones/1776-1783/FrenchAlliance, Erişim: 20.08.2014.
21 “The Declaration of Independence 1776”, US Department of State Office of the Historian,
http://history. state.gov/milestones/1776-1783/Declaration, Erişim: 20.08.2014.
22 Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, s.28.
23 Edward J. Erler, The American Polity: Essays on the Theory and Practice of Constitutional Government (New York, Taylor & Francis, 1991), s.3.
24 “Articles of Confederation: March 1, 1781”, Yale Law School Avalon Project: Documents in Law, History and Diplomacy,
http://avalon.law.yale.edu/18th_century/artconf.asp, Erişim: 20.08.2014.
25 “Amerikan Hükümetinin Ana Hatları”, ABD Ankara Büyükelçiliği,
http://www.usemb-ankara.org.tr/ ABDAnaHatlar/Hukumet.htm#b1, Erişim: 20.08.2014.
26 Şaban Tanıyıcı ve Birol Akgün, Amerikan Başkanlığı: Cumhuriyetten İmparatorluğa (Ankara, Orion Kitabevi, 2008), s.27-28.
27 Tanıyıcı ve Akgün, Amerikan Başkanlığı, s.43.
28 Jones, Separate but Equal Branches, s.5.
29 “Amerikan Hükümetinin Ana Hatları”, s.4.
30 “Articles of Confederation, 1777-1781”, US Department of State Office of the Historian,
http://history. state.gov/milestones/1776-1783/Articles, Erişim: 20.08.2014.
31 Ağustos 1786’da tarım ürünleri üzerindeki vergilendirmenin artırılması sonucu vergi borcu artan ve ödemekte güçlük çekmeye başlayan
çiftçiler hakkında yargılamalar başlayınca, Daniel Shays liderliğindeki bir grup isyan etmiştir. Konfederasyon Maddeleri’nin gözden
geçirileceği toplantının öncesinde yaşanan bu isyanın, anayasanın ve devlet sisteminin yapısını etkileyecek derecede önemli
olduğu, zira federasyon fikrini güçlendirici bir etki yarattığı düşünülmektedir.
32 Mehmet Yeğin, “Amerikan Federalizminin Dünü ve Bugünü”, USAK Analiz, Haziran 2011, s.3-4.
33 Federalist Yazılar dâhilinde 1 Aralık ile 11 Aralık 1787 tarihleri arasında peş peşe yayınlanan altı makale, “Mevcut Konfederasyonun
Birlik’i Korumadaki Yetersizliği” (The Insufficiency of the Present Confederation to Preserve the Union) başlığını taşımaktadır.
Alexander Hamilton, bu yazılarda Konfederasyon Maddeleri’nin yetersizliğini ve yeni anayasayla bunların nasıl aşılacağını tartışmıştır.
34 “Amerikan Hükümetinin Ana Hatları”, s.5.
35 “Amerikan Hükümetinin Ana Hatları”, s.5.
36 Robert Garson, “The Intellectual Reference of the American Constitution”, Reflections on the Constitution:
The American Constitution after Two Hundred Years içinde, Richard Maidment ve John Zvesper eds. (Manchester: Manchester University Press, 1989),
s.2-4.
37 Bu oturumlar gizli yapılmıştır ve tutanakları yoktur. Ne var ki, bazı katılımcıların şahsî notları bulunmaktadır ve en önemlisi olarak bilinen James
Madison’un notları ilk kez 1840’ta yayınlanmıştır.
Bu çalışmada da Madison tarafından alınan notlar, Yale Üniversitesi’nin Avalon Projesinden temin edilmiştir.
38 “Madison Debates: May 29, 1787”, Yale Law School Avalon Project: Documents in Law, History and Diplomacy,
http://avalon.law.yale.edu/18th_century/debates_529.asp#12, Erişim: 20.08.2014.
39 “Madison Debates: June 15, 1787”, Yale Law School Avalon Project: Documents in Law, History and Diplomacy,
http://avalon.law.yale.edu/18th_century/debates_615.asp#1, Erişim: 20.08.2014.
40 “Roger Sherman and The Connecticut Compromise”, Connecticut Judicial Branch Law Libraries,
http://www.jud.ct.gov/lawlib/ History/Sherman.htm, Erişim: 20.08.2014.
41 Tanıyıcı ve Akgün, Amerikan Başkanlığı, s.46-47.
42 Günsev Evcimen, “Başkanlık Hükümeti Sistemi: ‘Ratio Politica’sı ve Türkiye,” Ankara Üniversitesi Siyasal
Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 47, Sayı 1 (1998), s.318.
43 Uğur Ömürgönülşen, “Amerika Birleşik Devletlerinde Kamu Yönetimi,” Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri
içinde, Birgül Ayman Güler ed. (Ankara: İmge Yayınevi, 2009), s.318-319.
44 Ömürgönülşen, Amerika Birleşik Devletlerinde Kamu Yönetimi, s.319.
45 Haskell, Congress in Context, s.81.
46 Guy Olson, “USA Elections in Brief,” Didem Özbağ (çev.), ABD Dışişleri Bakanlığı Elektronik Dergisi, Ocak 2008,
http://photos.state.gov/libraries/turkey/231771/PDFs/abd_secimleri_genel_bakis.pdf, Erişim: 20.08.2014.
47 Haskell, Congress in Context, s.92-95.
48 The House Explained: Commissions”, US House of Representatives,
http://www.house.gov/content/learn/, Erişim: 20.08.2014.
49 “About the Commission”, The Commission on Security and Cooperation in Europe,
http://csce.gov/index.cfm?FuseAction= AboutCommission.WorkOfCommission, Erişim: 20.08.2014.
50 “Origins and Development”, U.S. Senate,
http://www.senate.gov/artandhistory/history/common/briefing/ Origins_Development.htm, Erişim: 20.08.2014.
51 “Amerika Hakkında: Amerika Birleşik Devletleri Anayasası”, ABD Ankara Büyükelçiliği,
http://photos.state.gov/libraries/turkey/ 231771/PDFs/abd-anayasasi.pdf, Erişim: 20.08.2014, s.81.
52 “Amerika Hakkında: Amerika Birleşik Devletleri Anayasası”, s.55.
53 Uluslararası antlaşmaların onaylanabilmesi için toplantı esnasında mevcut olan senatörlerin üçte ikisinin onayı şarttır.
54 “Forms of Congressional Action”, U.S. House of Representatives,
http://thomas.loc.gov/home/lawsmade. bysec/formsofaction.html, Erişim: 20.08.2014.
55 Vietnam Savaşı’nın yarattığı huzursuzluk döneminde Kongrede kabul edilen Savaş Güçleri Yasası’nı
veto eden Nixon, Kongrede tekrar görüşülen yasanın nitelikli çoğunlukla (üçte iki) tekrar kabul edilmesiyle
veto hakkını tekrar kullanamamış ve istemediği bir teklifin yasalaşmasına engel olamamıştır.
56 Louis Fisher, “The Pocket Veto: Its Current Status”, Report for Congress, Congressional Research Service, (30.03.2001),
http://www.senate.gov/ reference/resources/pdf/RL30909.pdf, Erişim: 20.08.2014.
57 50 eyaletteki toplam senatör sayısı (100), temsilci sayısı (435) ile eyalet olmayıp Kongrede temsil edilmeyen başkent Vaşington’un seçici üye sayısı (3) olmak üzere toplam 538 üye olmaktadır.
58 Yeminin, Yüce Mahkeme başkanı tarafından yaptırılacağına ilişkin bir hüküm olmamakla birlikte, bu bir gelenek hâlini almıştır.
59 “The Senate’s Impeachment Role,” United States Senate, http://senate.gov/artandhistory/history/common/briefing/Senate_Impeachment_Role.htm#1;
“Complete List of Senate Impeachment Trials,” United States Senate, http://senate.gov/artandhistory/history/common/briefing/Senate_Impeachment_Role.htm#4, Erişim: 20.08.2014.
60 Üst düzey bir görevlinin onay alması, Kongrenin ilgili komisyonunda başkanın atadığı kişiye sözlü ve yazılı bazı sorular sorulmasının ardından yapılan
oylamayla gerçekleşmektedir. Her senatörün bu konuda veto hakkı vardır; bir senatör atamaya kesin olarak itiraz ederse o atama yapılamamaktadır.
Bu sistemin yarattığı sakıncaları hafifletebilmek üzere başkanlar, Anayasa’nın 2’nci maddesinin ikinci bölümü ve üçüncü fıkrası uyarınca, Kongrenin çalışmadığı bir sırada, geçici olarak atama yapabilmektedir. Bu şekilde atananların, yasama dönemi bitmeden Senato’dan onay almaları gerekmektedir.
Tatil atamaları hakkında bilgi için bkz. Henry B. Hogue, “Recess Appointments: Frequently Asked Questions,” Report for Congress, Congressional Research Service, (12.03.2008).
http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/RS21308.pdf, Erişim: 20.08.2014.
61 Başkan George Washington ve Başkan John Adams, mesajlarını kendileri sunmuşlardı. Ondan sonra, yüz yıldan fazla bir süre boyunca, başkanların
çoğu Kongrede okunmak üzere yazılı birer mesaj göndermiştir. Başkan Woodrow Wilson ve Başkan Franklin D. Roosevelt, mesajlarını kendileri sunmuş
ve Roosevelt’ten sonraki bütün başkanlar da aynı şekilde hareket etmişlerdir. Kongreye sunulan ünlü mesajlar arasında Monroe Doktrini ile Başkan Wilson’un
“On Dört Noktası” bulunmaktadır.
62 “Summary of Bills Vetoed, 1789-present”, U.S. Senate,
http://www.senate.gov/reference/Legislation/Vetoes/ vetoCounts.htm#1, Erişim: 20.08.2014.
63 John Contrubis, “Executive Orders and Proclamations”, Report for Congress, Congressional Research Service, (09.05.1999),
http://www.llsdc.org/assets/sourcebook/crs-exec-orders-procs.pdf, Erişim: 20.08.2014.
64 Adalet Bakanlığının başındaki kişi “Bakan” değil “Genel Savcı” (Attorney General) olarak adlandırılmaktadır.
65 “Anayasa’dan doğan” davalara bakma hakkı Yüce Mahkemenin Kongreden geçen yasaların, anayasaya
aykırılığını beyan hakkının temelini oluşturur. Bu “yargı denetimi” hakkı, Yüce Mahkemenin 1803
yılında Marbury-Madison davasında aldığı kararla kurumsallaşmıştır.
66 “Yargı Organı: Anayasayı Yorumlama”, ABD Ankara Büyükelçiliği,
http://www.usemb-ankara.org.tr/ ABDAnaHatlar/Hukumet.htm#b5, Erişim: 20.08.2014.
67 “The Court as an Institution”, U.S. Supreme Court,
http://www.supremecourt.gov/about/institution.aspx, Erişim: 20.08.2014. Yüce Mahkeme başkanlarının ortalama görev süresi 14 yıla yakındır.
Bazı üyeler çok daha uzun görev almışlardır. Örneğin, William O. Douglas, 36,5 yıllık görev süresiyle en uzun süre görevde kalan yargıç rekorunu
elinde tutmaktadır.
68 Charles E. Hughes, “The Republic Endures and This is the Symbol of Its Faith,” U.S. Supreme Court,
http://www.supremecourt.gov/ about/constitutional.aspx, Erişim: 20.08.2014.
69 Murat Sevinç, “Amerikan Yüce Mahkemesi,” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 51, Sayı 1 (1996), s.395.
70 Kemal Gözler, “Anayasa Yargısı”, Türk Anayasa Hukuku Sitesi,
http://www.anayasa.gen.tr/anayasa-yargisi. htm#_ftnref4, Erişim: 20.08.2014.
71 Güray Dağ, “Anayasa Yargısı ve Çalışma Esasları,” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2003), s.23-24.
72 Fahri Bakırcı, “Başkanlık Sistemi, Parlamenter Sistem, Meclis Hükümeti Sistemlerinin Karşılaştırılması ve Türkiye Örneği”
(Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, TBMM Genel Sekreterliği, 1994), s.57-67.
73 Hasan T. Fendoğlu, “Başkanlık Sistemi Tartışmaları,” Stratejik Düşünce Enstitüsü, (Kasım 2010), s.16.
74 Michael Foley ve John E. Owens, Congress and the Presidency: Politics in a Separated System (Manchester,Manchester University Press, 1996), s. 2-3.
75 Foley ve Owens, Congress and the Presidency, s.334-335.
76 Anayasa Taslağı 16 Eylül 1778’de kaleme alındığında, Anayasa’nın hayata geçmesi için on üç koloniden en az dokuz tanesinin bu Taslağı kabul
etmesi şart koşulmuştur. New York’un Anayasa Taslağını kabul etmeyeceği anlaşılınca; Alexander Hamilton, James Madison ve John Jay, taslağın
New York tarafından da kabul edilmesini sağlamak üzere, çeşitli New York gazetelerinde toplam 85 makale yayınlayarak Anayasa’nın ve hükümet
sisteminin dayandığı temel ilkeleri açıklamışlardır. ABD sisteminin felsefî altyapısını ortaya koyan bu yazılar, siyasî düşünceler tarihinin önemli
yapıtları arasına girmiştir.
77 James Madison, “The Particular Structure of the New Government and the Distribution of Power Among Its Different Parts,” Independent Journal, (30.01.1788),
http://www.constitution.org/fed/federa47.htm, Erişim: 20.08.2014.
78 Yaklaşık 200 yıl önce getirilen anayasal düzenlemeyle hâlihazırdaki pratiklerin ne derecede örtüştüğü ayrı bir meseledir ve bu çalışmanın ilerleyen
sayfalarında bu konu tartışılmakta; özellikle dış politika alanında yasama-yürütme arasındaki dengenin bozulduğu ve bunun kanıksandığı gösterilmeye
çalışılmaktadır.
79 Ritchie, The U.S. Congress, s.90-91.
80 Bölünmüş hükümetten kastedilen başkan ile Kongre çoğunluğunun farklı partilere mensup olmasıdır.
81 Ritchie, The U.S. Congress, s.85-88.
82 “The Senate’s Impeachment Role”.
83 “Complete List of Senate Impeachment Trials”.
84 Senato, bugüne dek sadece 21 uluslararası antlaşmanın onaylanmasına onay vermemiştir. Bazı antlaşmalar ise komisyon sürecinin ötesine geçememiş,
bazıları da onay alamayacağı anlaşıldığı için Başkanlar tarafından geri çekilmiştir. Detaylı bilgi için bkz. “Treaties,” United States Senate,
http://senate.gov/artandhistory/ history/common/briefing/Treaties.htm#1, Erişim: 20.08.2014.
85 “Senate Committee Approves Ricciardone as Ambassador to Turkey,” Today’s Zaman, 14.09.2011;
“Senate Panel Approves Controversial Nominee to Serve as Ambassador to Turkey; Menendez,
Boxer, Risch Oppose,” ANCA Press Release, 13.09.2011.
86 Brian Duignan ed., The Executive Branch of the Federal Government: Purpose, Process, and People
(New York: Britannica Educational Publishing, 2010), s.240-248.
87 U.S. Supreme Court, Youngstown Co. v. Sawyer, 343 U.S. 579 (1952). Davanın karar metnine ulaşmak için bkz.
http://supreme.justia.com/us/343/579/case.html, Erişim: 20.08.2014. Davaya konu olan
Youngstown bir çelik fabrikasının adı, Sawyer ise dönemin Ticaret Bakanı’nın (Charles Sawyer) soyadıdır
88 David L. Hudson, “What is an Example of a Separation of Powers Problem?,” The Handy Law Answer Book (Canton, MI: Visible Ink Press, 2010), s.14.
89 M. J. C. Vile, “Separation of Powers,” Encyclopedia of the American Constitution, Leonard W. Levy ve Kenneth L. Karst eds.
(New York: Macmillan Reference, 2. Baskı, 2000), 5. Cilt, s.2381-2385.
90 U.S. Supreme Court, United States v. Nixon, 418 U.S. 683 (1974). Davanın karar metnine ulaşmak için bkz.
http://supreme.justia.com/us/418/683/case.html, Erişim: 20.08.2014.
91 Kyle Blaine,” Top Uses of Executive Privilege: Washington, Nixon, Obama,” ABC News, 20.06.2012,
http://abcnews.go.com/Politics/fast-furious-executive-privilege-george-washington-barack-obama/story?id=16613606#1, Erişim: 20.08.2014.
92 Mark Rozell, “The Constitution and Executive Privilege,” Library of Law and Liberty, 12.07.2012,
http://www.libertylawsite.org/2012/07/12/the-constitution-and-executive-privilege/, Erişim: 20.08.2014.
93 Michael A. Genovese ve Robert J. Spitzer, The Presidency and the Constitution: Cases and Controversies (New York: Palgrave Macmillian, 2005),
s. 99-103.
94 Aaron Wildavsky, “The Two Presidencies: Presidential Power is Greatest When Directing Military and Foreign Policy,” Society, Cilt 4, Sayı 2 (1966), s.7.
95 Wildavsky, The Two Presidencies, s.9-12.
96 David G. Adler, “The Constitution,” Encyclopedia of American Foreign Policy: Studies of the Principal Movements and Ideas, Alexander DeConde vd.,
(New York: Charles Scribner’s Sons, 2. Baskı, 2002), Cilt 1, s.323.
97 Louis Fisher, “Foreign Policy Powers of the President and Congress,” Annals of the American Academy of Political and Social Science, Cilt 499,
(Eylül 1988), s.149.
98 Stephen E. Ambrose, “The Presidency and Foreign Policy,” Foreign Affairs, Cilt 70, Sayı 5 (Kış 1991), s.124-125.
99 William C. Olson, “The US Congress: An Independent Force in World Politics?,” Foreign Affairs, Cilt 67, Sayı 3 (Temmuz 1991), s.547.
100 Steven S. Smith, Jason M. Roberts ve Ryan V. Wielen, The American Congress (Cambridge: Cambridge University Press, 2006), s.293-295.
101 Jack Goldsmith, The Terror Presidency: Law and Judgment Inside the Bush Administration (New York: W.W. Norton, 2009).
102 “Executive Order 9066 - Authorizing the Secretary of War To Prescribe Military Areas,” 19.02.1942.
Kararnamenin (İngilizce) metni için bkz.
http://www.ourdocuments.gov/doc_large_image.php?doc=74, Erişim: 20.08.2014.
103 1945 sonrası dönemde yayınlanan başkanlık kararnamesinin sayısı yaklaşık 6000’dir.
104 John Yoo, “Laws as Treaties?: The Constitutionality of Congressional-Executive Agreements,” Michigan Law Review, Cilt 99, Sayı 4 (Şubat 2001), s.758.
105 Gordon Silverstein, “Bush, Cheney, and the Separation of Powers: A Lasting Legal Legacy?,”
Presidential Studies Quarterly, Cilt 39, Sayı 4 (Aralık 2009) s.878.
106 John Yoo, “How the Presidency Regained Its Balance,” New York Times, 17.09.2006.
107 “Terörle Savaş” kapsamında Başkan Bush’un Beyaz Saray ekibinin hazırladığı birçok yasal görüşte, yeni bir terör saldırısını engellemek adına işkence
yapmanın gerekli ve meşru olabileceği ifade edilmiştir. Mesela John Yoo, ağır sorgu teknikleri ve suyla yapılan işkencelerin yasal teorilerini hazırlayan
kişi olarak tanınmaktadır. Bu çerçevede John Yoo tarafından hazırlanan şu raporlar dikkat çekicidir: “Response to Alberto Gonzales’ Request for Views
on Legality of Interrogation Techniques,” United States Department of Justice, Office of the Legal Counsel, (01.08.2002),
http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB127/020801.pdf, Erişim: 20.08.2014; “Memorandum for William J. Haynes IT, General Counsel of the
Department of Defense, U.S: Military Interrogation of Alien Unlawful Combatants Held Outside the United States,” United States Department of
Justice Office of Legal Counsel, (14.03. 2003),
http://www.aclu.org/pdfs/safefree/yoo_army_torture_memo.pdf. Ayrıca bkz. Dana Priest, “Justice Dept. Memo Says Torture ‘May Be Justified’”,
Washington Post, 13.06.2004.
http://www.washingtonpost. com/wpdyn/articles/A388 94-2004Jun13.html, Erişim: 20.08.2014
108 Gene Healy, The Cult of the Presidency: America’s Dangerous Devotion to Executive Power (Washington D.C.: Cato Institute, 2009), s.19-20.
109 Timothy S. Boylan, “War Powers, Constitutional Balance, and the Imperial Presidency Idea at Century’s End,” Presidential Studies Quarterly, Cilt 29,
Sayı 2 (Haziran 1999), s.232- 249.
110 James P. Pfiffner, Power Play: The Bush Presidency and the Constitution (Washington D.C.: Brookings Institution Press, 2008), s.149.
111 Fred Barbash, “Supreme Court Backs Civil Liberties in Terror Cases,” Washington Post, 28.06.2004,
http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A11657-2004Jun28.html, Erişim: 20.08.2014.
112 Kuzu, Her Yönü ile Başkanlık Sistemi, s.37.
113 Hüdai Şencan, “ABD’de Hükümet Kapatma”, Bilgi Notu, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Ekim 2013, s.3.
114 Emrah Hurma vd., “ABD’de Borç Tavanı Uygulaması”, Kısa Bilgi Notu, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, 17 Ekim 2013.
115 Şencan, “ABD’de Hükümet Kapatma”, s.4
116 James Madison, “These Departments Should Not Be So Separated as to Have No Constitutional Control Over Each Other,” New York Packet, (01.02.1788),
http://www.constitution.org/fed/federa48.htm, Erişim: 20.08.2014.
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder