KARŞILAŞTIRMALI HÜKUMET SİSTEMLERİ, BAŞKANLIK SİSTEMİ, ARAŞTIRMA HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI NİJERYA BÖLÜM 25

KARŞILAŞTIRMALI HÜKUMET SİSTEMLERİ, BAŞKANLIK SİSTEMİ, ARAŞTIRMA HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI NİJERYA  BÖLÜM 25

AFRİKA’DA ABD TİPİ BAŞKANLIK SİSTEMİ: NİJERYA FEDERAL CUMHURİYETİ 

Murat Bilgin* 

1. GİRİŞ 

AFRİKA’DA ABD TİPİ BAŞKANLIK SİSTEMİ: NİJERYA FEDERAL CUMHURİYETİ
1. GİRİŞ

2. NİJERYA HAKKINDA GENEL BİLGİ.

3. NİJERYA SİYASİ TARİHİ.

3.1. Sömürgecilik Öncesi (…-1862)
3.2. İngiliz Sömürgeciliği (1862-1960)
3.3. Birinci Cumhuriyet (1960-1966)
3.4. Askeri Yönetimler ve İç Savaş (1966-1979)
3.5. İkinci Cumhuriyet (1979-1983)
3.6. Askeri Yönetimler ve Üçüncü Cumhuriyet (1983-1999)
3.7. Dördüncü Cumhuriyet (1999- …)

4. ANAYASAL ORGANLAR

4.1. Yasama Organı
4.1.1. Seçim Sistemi ve Siyasi Partiler.
4.1.2. Ulusal Meclisin Görev ve Yetkileri.
4.1.3. Yasama Süreci.
4.1.4. Anayasa Değişikliği Süreci.
4.2. Yürütme Organı.
4.2.1. Başkanlık Seçimleri.
4.2.2. Başkanın Görev ve Yetkileri.
4.2.3. Başkanın Sorumluluğu ve Suçlandırılması.
4.3. Yargı Organı.
4.3.1. Federal Mahkemeler.
4.3.2. Anayasal Denetim ve Mahkemelerin Yetki Alanı.

5. ANAYASAL ORGANLAR ARASI İLİŞKİLER.

5.1. Başkanın Ulusal Meclisle İlişkileri.
5.1.1. Shehu Sagari Dönemi (1979-1983).
5.1.2. Olusegun Obasanjo Dönemi (1999-2007).
5.1.3. Umaru Musa Yar’Adua Dönemi (2007-2010).
5.1.4. Goodluck Jonathan Dönemi (2010-…).
5.2. Başkanın Diğer Organ ve Kurumlarla İlişkileri.
5.2.1. Başkanın Yargı ile İlişkileri.
5.2.2. Başkanın Bağımsız Kurumlarla İlişkileri.
5.2.3. Başkanın Yerel Yönetimlerle İlişkileri.
5.2.4. Başkanın Siyasi Partilerle İlişkileri.

6. SİYASAL SİSTEM HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR .

7. SONUÇ .

KAYNAKÇA .

***

Murat Bilgin*
* Yasama Uzmanı, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Bölümü, e-posta: muratbilgin@tbmm.gov.tr.


1. GİRİŞ

Afrika’nın pek çok açıdan en büyük ülkesi olan Nijerya Federal Cumhuriyeti, uzun süreli askeri yönetimlerin ardından 1999
yılında sivil yönetime geçmiştir. Nijerya Anayasası’na göre devlet, egemenliğini halktan almakta, demokrasi ve sosyal adalet prensiplerine
dayanmaktadır. Devletin temel amacı halkın güvenliğini korumak ve refahını sağlamaktır. Nijerya’da başkanlık sisteminin temel unsurları olan
yürütme gücünün tamamen başkanın kontrolünde olması, başkanın ve parlamentonun ayrı ayrı halk tarafından seçilmesi, yasama ve yürütme
organlarının görev sürelerinin sabit olması ile yasama ve yürütme organlarının birbirinin varlığına son verebilecek hukuki araçlara sahip
olmaması durumlarının tamamı mevcuttur. Bu sebeple ülkedeki hükümet sistemi tipik bir başkanlık sistemidir denilebilir.

     Bu çalışmada Nijerya’daki başkanlık sistemi ele alınmaktadır. Bu kapsamda öncelikle Nijerya hakkında bazı genel bilgiler ve Nijerya siyasi tarihinin kısa bir özeti sunulmaktadır. Daha sonra Nijerya’da yasama, yürütme ve yargı organlarını oluşturan başkan, Ulusal Meclis ve federal mahkemelerin nasıl göreve geldiği ve yetkilerinin neler olduğuna ilişkin temel anayasal bilgiler verilmektedir. Sonrasında tarihsel perspektif içerisinde somut olaylara yer verilerek anayasal organlar arasındaki ilişkiler ele alınmaktadır. Takip eden bölümde ise ülkedeki sistem hakkındaki tartışmalara yer verilirken başkanlık sisteminin ülkedeki demokrasinin konsolidasyonu üzerindeki etkilerine ilişkin görüşler      sunulmaktadır. Son olarak sonuç bölümünde Nijerya örneğinde başkanlık sistemi hakkında genel bir değerlendirme yapılmaktadır.

 2. NİJERYA HAKKINDA GENEL BİLGİ 

Nijerya’daki başkanlık sisteminin analiz edilebilmesi için öncelikle ülke hakkındaki bazı temel bilgilerin bilinmesinde yarar vardır. Nijerya, Afrika’nın batısında Gine Körfezi’nde yer almaktadır. Ülkenin sınır komşuları batıda Benin, kuzeyde Nijer, kuzey doğuda Çad ve doğuda Kamerun’dur.
Toplam yüzölçümü 923.768 km2 olan Nijerya, dünyanın yüzölçümü açısından en büyük 32’nci ülkesidir. Ülkenin güneyinde ekvator iklimi, orta ve kuzey
kesimlerinde tropikal iklim hâkimdir.

Ülkenin orta kısımları tepeler ve platolardan, güney doğusu dağlardan, diğer kesimleri ise ovalardan oluşmaktadır. 36 eyalet ve hiçbir eyalete bağlı 
olmayan başkent Abuja’dan oluşan ülkenin nüfus ve ekonomik faaliyet açısından en büyük kenti güneybatıda yer alan liman kenti Lagos’tur. 

   Ülkenin diğer başlıca önemli kentleri Kano, İbadan ve Kaduna’dır. Nijerya 186 milyonu aşan nüfusu ile Afrika’nın nüfus açısından en büyük ülkesidir. Ülke, nüfus sıralamasında dünyada 7’nci sırada yer almaktadır. %2,44’lük yıllık nüfus artışı ile yüksek bir nüfus artışına sahip olan Nijerya nüfusunun %62’si 25 yaşın altındadır.

Nijerya, Birleşmiş Milletler’in insani gelişmişlik indeksine göre 0,471 puanla dünyada 152’nci sıradadır ve insani gelişmişliğin düşük olduğu ülkeler arasında gösterilmektedir.2 Ülkedeki ortalama yaşam beklentisi 53 yıldır. Ülke bu açıdan dünyanın en düşük yaşam beklentisi olan ülkelerinden birisi durumundadır. Nijerya; anne ve bebek ölüm oranları, AIDS hastası oranı gibi istatistikler açısından dünyadaki en kötü  durumdaki ülkelerdendir.

   Ülkedeki 15 yaşın üzerindeki nüfusun okur-yazarlık oranı erkeklerde %69, kadınlarda %50’dir. Ülkedeki 15 yaşın altındaki çocukların %29 gibi büyük bir oranı çocuk işçi durumundadır. Nijerya, 2015 yılı verilerine göre; satın alma gücü paritesine göre 1,092 trilyon dolarlık gayrisafi yurtiçi hasılası ile Afrika’nın en büyük, dünyanın ise 22’nci büyük ekonomisidir. 2015 yılı büyüme oranı %2,7’dir. Ülkedeki işsizlik oranı %24, enflasyon oranı ise %9 seviyesindedir. Ülkedeki satın alma gücü paritesine göre kişi başına düşen milli gelir yaklaşık 6.100 dolardır. Ülke ekonomisinin %21’ini tarım, %20’sini endüstri, %59’unu ise hizmet sektörü oluşturmaktadır. Ülkenin ihracat gelirlerinin %95’ini petrol oluşturmaktadır. Ülke, Afrika’nın en büyük petrol üreticisi olmasına karşın kişi başına düşen gelir ve insani gelişmişlik endeksi kriterlerine göre dünyada yoksulluğun en fazla olduğu ülkelerden birisi konumundadır.

Başkent Abuja’dan bir görünüm 

Nijerya’da 250’den fazla etnik grup yaşamaktadır. En büyük üç etnik grup Hausa-Fulani, Yoruba ve Igbo’dur. Daha çok kuzey kesimlerde
yaşayan Hausa-Fulani’ler nüfusun %29’unu oluşturan en büyük grup konumundadır. Daha çok batı kesimlerde yaşayan Yoruba’lar nüfusun
%21’ini, çoğunlukla güneydoğuda yaşayan Igbo’lar ise nüfusun % 18’ini oluşturmaktadır.

Etnik yapının çeşitliliğine paralel olarak ülkede konuşulan diller de çok çeşitlidir. Nijerya’nın resmi dili İngilizcedir; ancak ülkede başta Hausa, Yoruba, Igbo ve Fulani dilleri olmak üzere 500’den fazla bölgesel dil konuşulmaktadır.

Nijerya vatandaşları dini inanç açısından iki büyük gruptan oluşmaktadır. Vatandaşların yaklaşık %50’si Müslüman, yaklaşık %40’ı ise Hristiyan’dır. Diğer %10 ise bölgeye özgü dinlere mensuptur. Genel olarak kuzey kesimlerde Müslümanlar güneyde ise Hristiyanlar çoğunluktadır.

Nijerya Anayasası’na göre ülkede herhangi bir dinin devlet dini olarak ilan edilmesi mümkün değildir (Any. m. 10).3 Öte yandan Müslümanların
çoğunlukta olduğu Kuzey eyaletlerinde giderek artan şekilde islam hukuku eyalet düzeyinde uygulamaya geçirilmektedir.

    Nijerya, Özgürlük Evi’nin (Freedom House) 2016 yılı raporunda 4 puan4 alarak “kısmen özgür” olarak nitelendirilmiştir.5 Söz konusu nitelendirme
ülkede iktidarın tartışmalı da olsa seçimlerle belirlenmesi ve iktidar değişikliklerinin de yine seçimlerle gerçekleşebilmesi nedeniyledir.
Nijerya’daki siyasal sistem tartışılırken akılda bulundurulması gereken önemli bir husus ülkenin siyasal açıdan oldukça parçalı ve sürekli bölünme tehlikesi ile karşı karşıya olmasıdır. Özellikle batı yanlıları ya da Hristiyanlar tarafından yönetilmek istemeyen ve ülkenin yarısını oluşturan Müslümanların önemli bir kısmının islami hukuk sistemini (şeriat) istemeleri ve bunun için bir kısmının radikal terör gruplarını desteklemesi ülkeyi yönetilmesi oldukça güç bir hale sokmaktadır. Bazı eyaletlerde kabul edilen şeriat yönetiminin aile hukuku ile sınırlı olması
halinde ülkede uzlaşmanın sağlanabileceği ancak şeriat yönetiminin bazı radikal grupların isteği doğrultusunda tüm hukuk alanlarına yayılması halinde büyük uyumsuzlukların çıkabileceği düşünülmektedir.6

    Ülkede etnik ve dini farklılıklar ile petrol gelirlerinin paylaşımı nedenleriyle şiddet olayları oldukça yaygındır. Ülkede çok küçük hadiseler nedeniyle bile Hristiyan-Müslüman arbedesi yaşanabilmekte ve binlerce kişi hayatını kaybedebilmektedir. Petrol üretim alanlarının bulunduğu Nijer Deltasında ise petrol gelirlerine petrol işçilerini kaçırarak fidye istemek gibi kriminal yollarla ortak olmaya çalışan pek çok grup nedeniyle her yıl yaklaşık bin kişi hayatını kaybetmektedir.7


3. NİJERYA SİYASİ TARİHİ


Nijerya’daki başkanlık sisteminin anlaşılması için ülkenin siyasi tarihine değinmekte ve bugüne nasıl gelindiğinin kavranmasında yarar vardır.


3.1. Sömürgecilik Öncesi (…-1862)

Bugün Nijerya olarak adlandırılan ülke topraklarında ilk insan kalıntıları milattan önce 9000’lere dayanmaktadır. Milattan önce 3000 yıllarında bu bölgede tarım yapıldığına ilişkin bulgulara rastlanmıştır.

Milattan önce 400 yılı ile milattan sonra 200 yılları arasında bölgede önemli bir kültürel miras bırakan “Nok” kültürü egemen olmuştur.
Sonrasında 1000’li yıllarda Kano, Kanem ve Borno Krallıkları bölgenin bir kısmını da kapsayan coğrafyada hüküm sürmüştür. Yine bölge içerisinde Nri Krallığı uzun yıllar varlığını korumuştur. Bölgenin farklı kısımları üzerinde egemen olan çok sayıda irili ufaklı devlet olmakla birlikte hiçbir devlet bugünkü Nijerya topraklarının ya da halklarının tümü üzerinde egemen olmamıştır. Bugünkü Nijerya topraklarının tümü üzerinde  egemenlik kuran ilk devlet, bölgeyi 1914 yılında “Nijerya” adı altında kolonisi ilan eden Büyük Britanya İmparatorluğu’dur.8

3.2. İngiliz Sömürgeciliği (1862-1960)

Nijerya’da 1862 yılında Lagos şehrinin ve civarının Büyük Britanya İmparatorluğu topraklarına ilhak edilmesi ile başlayan sömürgecilik
dönemi 1960 yılında Nijerya’nın bağımsızlığını ilan etmesiyle sona ermiştir. Yüz yıla yakın süren bu dönemde Nijerya’nın önce doğu, batı ve kuzey Nijerya olarak üç ayrı bölge, sonrasında ise 1897 yılından itibaren Nijerya ismiyle tek bir siyasi yapı olarak ve 1914 yılı itibarıyla da resmi bir koloni olarak yönetimi gerçekleşmiştir. Aynı yıl İngiltere tarafından atanan üyelerden oluşan ve ülkenin güney kısmı için yasama faaliyetleri yürüten Yasama Konseyi kurulmuştur. 

    Koloni Yönetiminin 1922 yılında kabul ettiği Clifford Anayasası ile Yasama Konseyi, seçilmiş üyelerle genişletilmiştir.9 Sonrasında 1946 yılında  kabul edilen Richards Anayasası ile yasama yetkisi tüm ülkeye genişletilmiş olsa da söz konusu Anayasa ülkeyi birleştirmekten çok üç parçalı yapıyı  perçinleyici şekilde tasarlandığından sayıları özellikle batı etkisinin daha yoğun olduğu güney kesimlerde gittikçe artan Nijerya milliyetçilerince yoğun  şekilde eleştirilmiştir. 

Bunun sonucunda 1951 yılında bölgeselcilik ile federatif yapı arasında ara bir konumda bulunan Macpherson Anayasası kabul edilmiştir. 1952 yılında ülke çapında ilk genel seçimler yapılmıştır. 1953 yılında ülkenin üç büyük siyasi partisi bir araya gelmiş ve bölgelerin kendi kendini yönetme hakkını tanıyan yeni bir Anayasa üzerine görüşmeler yapılmıştır. 1954 yılında Lyttleton Anayasası uygulamaya konulmuştur.

1959 yılında bağımsızlık ilanına hazırlık aşamasında yeni bir seçim yapılmıştır. Sonrasında 1 Ekim 1960 tarihinde ilan edilen yeni Anayasa ile birlikte, özellikle 1950’lerden itibaren idaresi gittikçe zorlaşan koloni yönetimini devam ettirmek istemeyen Büyük Britanya, Nijerya’ya bağımsızlığını vermiştir.10

Bağımsızlık sonrası Nijerya siyasi tarihi, kısa süreli demokrasi dönemleri ile bunların arasında yer alan iç savaş veya askeri yönetim dönemlerini içermektedir. Demokrasi dönemleri ya da girişimleri; Birinci, İkinci, Üçüncü ve Dördüncü Cumhuriyet olarak adlandırılmaktadır.

3.3. Birinci Cumhuriyet (1960-1966)

Ülkenin resmen cumhuriyet olması, aslında, 1963 yılında sembolik devlet başkanının Britanya Kraliçesi yerine Nijeryalı Benjamin Nnamdi Azikiwe olması ile gerçekleşmiştir.11 Bu dönemde uygulanan sistem parlamenter demokrasidir.12 Bu dönem çoğunlukla bölgelerin merkezi yönetimi ele geçirmeye yönelik mücadeleleri ile geçmiştir.13

3.4. Askeri Yönetimler ve İç Savaş (1966-1979)

Birinci Cumhuriyet dönemini 1966 yılında art arda gelen iki askeri darbe ve 1967 yılında doğu bölgesinin Biafra Cumhuriyeti adı altında bağımsızlığını ilan etmesiyle başlayan ve üç yıl süren iç savaş takip etmiştir. Fransa, Büyük Britanya ve Sovyetler Birliği’nin farklı tarafları desteklemesi sebebiyle uzayan ve boyutları artan kanlı iç savaş, 1970 yılında ayrılıkçıların kesin mağlubiyetiyle sonuçlanmıştır. İç savaş, ülkenin ekonomisine ve uluslararası konumuna büyük zarar vermiştir.14 1966’da General Johnson Aguiyi-Ironsi hükümetine karşı yaptığı darbe ile işbaşına gelen ve iç savaşta da kazanan taraf olmayı başaran kuzeyli General Yakubu Gowon, 1975’te General Murtala Muhammed tarafından
gerçekleştirilen başka bir askeri darbe ile görevden uzaklaştırılmıştır.

1976 yılında başarısız bir askeri darbe sırasında hayatını kaybeden Murtala Muhammed’in yerine ise General Olusegun Obasanjo yönetime gelmiştir. Obasanjo daha önceki generallerden farklı olarak 1979’da sivil yönetime geçişe imkân tanımıştır.15

3.5. İkinci Cumhuriyet (1979-1983)

     İkinci Cumhuriyet Dönemi’nde seçimle iş başına gelen Shehu Shagari, ülke yönetim sistemini İngiliz sisteminden Amerikan sistemine yakınlaştırmış ve parlamenter sistem yerine başkanlık sistemi getirilmiştir. Nijerya Ulusal Meclisinde İkinci Cumhuriyet Dönemi’nde baskın bir partinin olmadığı çok partili bir siyasi yapı oluşmuştur. Bu dönemdeki sandalye sayıları şu şekildedir:16

EK 1.

Bu dönem, kısa sürede yolsuzlukların ve ekonomik sorunların artması ile desteğini kaybeden hükümetin General Muhammadu Buhari
liderliğinde gerçekleştirilen Nijerya tarihinin dördüncü askeri darbesi ile
devrilmesiyle son bulmuştur.17

3.6. Askeri Yönetimler ve Üçüncü Cumhuriyet (1983-1999)

1983 ile 1999 arasındaki dönem, 1993 yılındaki üç aylık sivil yönetim dışında, askeri yönetimler altında geçmiştir. General Muhammadu Buhari yönetimi, birtakım önemli reformlar gerçekleştirmekle beraber ekonomik durumun kötüleşmesini engelleyememiş, demokrasiye geçişe ilişkin net bir takvim sunamamış ve 1985 yılında gerçekleştirilen Nijerya tarihinin beşinci askeri darbesi ile yerini General Ibrahim Babangida yönetimine bırakmıştır. Uzun süre ülkeyi demir yumrukla yöneten Ibrahim Babangida, 1993 yılında genel seçimlerin yapılmasına izin vermiş olsa da seçim sonuçlarının açıklanmasına fırsat vermeden seçimleri iptal etmiş; ancak baskılar sonucu Geçici Ulusal Hükümetin kurulmasına razı olmak durumunda kalmıştır. Tam olarak sonuçlandırılamamış olsa da bu demokrasi girişimine Nijerya’nın Üçüncü Cumhuriyeti denilmektedir. 1993 yılı sonunda ise Nijerya tarihinin altıncı askeri darbesini gerçekleştiren General Sani Abacha, yeni devlet başkanı olmuştur. Abacha yönetimi, tarihe Nijerya tarihindeki diğer tüm yönetimlerden daha fazla yolsuzluğa karışmış ve daha fazla insan hakları ihlallerinde bulunan bir yönetim
olarak geçmiştir. Abacha yönetimi 1998 yılında General Sani Abacha’nın şüpheli ölümü ile sona ermiştir.18

Abacha’nın ölümünden sonra geçiş döneminde kısa bir süre yönetimi devralan General Abdulsalam Abubakar, yeni anayasanın kabulü ile demokratik seçimlerin yapılmasına imkân tanımış ve Mayıs 1999’da daha önce yönetimi sivillere bırakan eski Develet Başkanı ve general Olusegun Obasanjo’nun başkan seçilmesi ile günümüze kadar devam eden Dördüncü Cumhuriyet Dönemine girilmiştir.

3.7. Dördüncü Cumhuriyet (1999- …)

   Nijerya’da Dördüncü Cumhuriyet dönemine büyük oranda Başkan Olusegun Obasanjo damgasını vurmuştur. Demokrasiye geçiş ile birlikte iktidara seçimlerle gelen Obasanjo, bu çalışmanın konusunu oluşturan başkanlık sistemine ilişkin ülkedeki temel dinamiklere ilişkin en belirleyici isim olmuştur. Obasanjo’nun iki dönem seçildikten sonra görevi bırakması ve aynı partiden Yar’Adua’nın seçimleri kazanarak başkan olması ile Dördüncü Cumhuriyet dönemi, demokraside herhangi bir kesinti yaşanmaksızın devam etmiştir. Her ne kadar seçimler oldukça tartışmalı da olsa Obasanjo’nun görevi Yar’Adua’ya bırakması Nijerya tarihindeki ilk sivil liderden sivil lidere iktidar devri olması bakımından önemli bir gelişme olarak kabul edilmektedir. 2007’de göreve gelen Yar’Adua’nın sağlık sorunları dolayısıyla 2010 yılında tedavisi için ülkeden ayrılması
sonrasında Başkan Yardımcısı Goodluck Jonathan, başkan ilan edilmiştir.

    Goodluck Jonathan 2011 yılında yeniden başkan seçilmiştir. 2015 yılında yapılan seçimlerde ise Muhammadu Buhari Başkan seçilmiştir. Buhari,
1983 yılında darbe yaparak ülkenin başına geçen ve 1985 yılında yapılan bir başka darbe ile görevden alınan eski bir askerdir.

Nijerya’da yürütmenin başında olan isimler, bu isimlerin asker ya da sivil olma durumları, görevde kalma süreleri ve görevden ayrılma nedenleri
aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:19

Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde anlatılan hükümet sistemi, 1979 ile 1983 arasındaki İkinci Cumhuriyet döneminde uygulanmış olan ve sonrasında 1999 yılında demokrasiye geçiş ile birlikte ufak değişikliklerle tekrar uygulanmaya başlanarak günümüze değin varlığını sürdüren
sistemdir.

4. ANAYASAL ORGANLAR

1999 yılında çıkarılan ve halen yürürlükte olan Anayasa’ya göre federal düzeyde yasama yetkisi Ulusal Meclise, yürütme yetkisi başkana ve yargı yetkisi federal mahkemelere aittir.

4.1. Yasama Organı

    Nijerya Federal Cumhuriyeti’nin federal düzeydeki yasama organı Nijerya Federal Cumhuriyeti Ulusal Meclisidir. Ulusal Meclis, Senato ve Temsilciler Meclisinden oluşmaktadır. Ulusal Meclisin görev süresi dört yıldır (Any. m. 63). Senatoda toplam 109 senatör bulunmaktadır.
Her eyaletten üç, başkentten ise bir senatör seçilmektedir (Any. m. 48). Temsilciler Meclisi 360 üyeden oluşmaktadır (Any. m. 49). Her iki parlamentonun üyelerinin seçiminde de dar bölge basit çoğunluk sistemi uygulanmaktadır.

4.1.1. Seçim Sistemi ve Siyasi Partiler

     Ulusal Meclise seçilebilmek için; en azından temel eğitimi tamamlamış olmak, başka bir ülkenin vatandaşı olmamış olmak ve Ulusal Meclis tarafından belirlenen istisnalar hariç olmak üzere başka bir ülkeye bağlılık yemini etmemiş olmak, akli dengesi yerinde olmak, ölüm cezasını gerektiren ya da sahtekârlık veya dolandırıcılık içeren herhangi bir suçtan dolayı hükümlü olmamak, son 10 yıl içerisinde sahtekârlık içeren herhangi bir suçtan ya da iyi uygulama koduna uymayan herhangi bir konudan dolayı hüküm giymemiş olmak, iflas etmemiş olmak, bir kamu görevi yürütenler için en az 30 gün önceden istifa etmiş olmak, gizli bir topluluğun üyesi olmamak, güveni kötüye kullanma ve yolsuzluk
gibi gerekçelerle soruşturma komisyonunca ya da yasalar çerçevesinde yapılan herhangi bir soruşturmada itham edilmemiş olmak ve Ulusal Seçim Komisyonuna başvurmak gerekmektedir (Any. m. 66). Seçilme yaşı Senato için 35, Temsilciler Meclisi için 30’dur (Any. m. 65). Ulusal Meclisin her iki kanadının üyeleri de göreve başlamadan önce mal varlıklarını beyan etmek ve göreve başlarken yemin etmek durumundadır (Any. m. 52).

   Ulusal Meclis için yapılan seçimlerde dar bölge basit çoğunluk sistemi uygulanmaktadır. Senato seçimleri için her eyalet üç seçim bölgesine
ayrılmaktadır. Temsilciler Meclisi seçimleri için ise tüm ülke 360 seçim bölgesine ayrılmaktadır. Seçim bölgelerinin sınırları Ulusal Seçim Komisyonu tarafından belirlenmektedir (Any.m.71). 
Seçim bölgelerinin sınırları belirlenirken nüfus ve bitişiklik kriterleri dikkate alınmalıdır (Any. m. 72). Seçim bölgelerinin sınırları bir önceki belirleme üzerinden 10 yıl geçmedikçe değiştirilememektedir (Any. m. 73). Seçmen yaşı 18’dir (Any.m.77). Seçimlerin organizasyonu ve seçmen kütüklerinin tutulması
görevleri Ulusal Seçim Komisyonu tarafından yürütülmektedir (Any. m. 78).
    
    Nijerya Ulusal Meclisi, 1999 yılında demokrasiye yeniden geçilmesinden 2015 yılına kadar Ulusal Meclisin her iki kanadında da çoğunluğu açık
farkla elinde bulunduran ve seçimlerle gelen üç başkanın da üyesi olduğu Halkın Demokratik Partisi (PDP20) ile çok sayıda orta ve küçük ölçekli
partiden oluşmaktaydı. Bu dönemde Ulusal Meclisteki diğer partiler; Nijerya Hareket Kongresi (ACN21), İlerici Değişim Kongresi (CPC22) ve
Tüm Nijerya Halkının Partisi (ANPP23) olarak sıralanabilir. 2014 yılı aralık ayında ise Ulusal Meclisteki üç muhalefet partisi birleşerek Tüm İlericiler
Kongesi’ni (APC) kurmuştur. APC, 2015 seçimlerinde Ulusal Meclis’in her iki kanadında da çoğunluğu ele geçirmiştir. 1999, 2003, 2007, 2011
ve 2015 seçimleri itibarıyla Ulusal Mecliste yer alan partilerin sandalye dağılımı ekte sunulmuştur.24



26 CI BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR..,


***