DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİNDE (1950-1960) TARIM POLİTİKALARI VE ETKİLERİ BÖLÜM 4
1950 yılında sektörel dağılım açısından GSMH’nin %40,9’u tarım, %13,1’i sanayi ve %45,9’u da hizmet sektöründen oluşmaktadır. 1960 yılında ise tarım payı %40,9’dan %37,5’e gerilemiştir. Buna karşın, sanayi sektörünün GSMH içerisindeki payı ise %13,1’den %15,7’ye yükselmiştir. 1960 yılına
gelindiğinde GSMH’nin %37,5’i tarım, %15,7’si sanayi ve %46,8’i hizmet sektöründen oluşmaktadır.
5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Bu çalışmada, DP’nin iktidarda olduğu 1950-1960 yılları arasında uygulanan tarım politikaları ve bu politikalar sonucunda Türkiye ekonomisinde meydana gelen değişimler incelenmiştir. DP iktidarı tarafından uygulanan iktisat politikaları tarım, sanayi, kamu sektörü, yabancı sermaye, dış ticaret ve
istihdam başlıkları altında ayrıntılı bir biçimde ele alınmıştır.
Çalışma kapsamında, tarım sektörüne yönelik olarak; Tarımsal ürün ekim alanları, tarımsal ürün üretim miktarları, tarımsal ürünlerde çiftçinin eline geçen fiyatlar, çiftçinin eline geçen fiyatlarda artış, traktör, biçerdöver sayıları, canlı hayvan sayısı, süt üretim miktarı ve tarımsal kredi miktarları ele alınarak DP
döneminde tarım sektörünün gelişimi değerlendirilmiştir.
Genel bir değerlendirme ortaya konulması amacıyla, çalışma kapsamında ele alınan verilerin 1950 ve 1960 yılı değerleri ve söz konusu değişkenlerde meydana gelen değişim aşağıdaki tabloda bir arada sunulmaktadır. İlk olarak Tablo 10’da, DP döneminde tarım alanında 10 yılda yaşanan gelişmeler
görülmektedir. Buna göre; tarım alanlarında %20 - % 84 arasında bir artış yaşanmıştır. Örneğin; diğer meyveler, içecek ve baharat bitkileri alanında %20,06, bağ alanında %39,39, tahıllar ve diğer bitkisel ürünler alanında %59,97 ve zeytin ağaçlarının kapladığı alanda da %84,51 artış yaşanmıştır. Buna ilaveten; başta şeker pancarı, patates ve mercimek olmak üzere tüm temel tarım ürünlerinin ekim alanında da önemli artışlar yaşanmıştır. Örneğin; 1960 yılında ekim alanları 1950 yılı ile karşılaştırıldığında buğdayda %71,99, arpada %49,10, mısırda %17,20, kuru fasulyede %36,90, mercimekte %103,92, nohutta %12,98, pamukta %38,61, şeker pancarında %298,03, tütünde %54,47 ve son olarak patateste %113,33 artış göstermiştir. Tarım alanlarındaki artış sonucunda söz konusu ürünlerin üretim miktarlarında da büyük artışlar yaşanmıştır. Tabloda görüldüğü üzere; tarım ürünlerinin üretim
miktarında %13 ile %412 arasında bir artış yaşandığı görülmektedir. Özellikle şeker pancarı üretiminde %412,78 artış dikkat çekicidir. Benzer şekilde, 10 yıllık dönemde buğday, nohut, patates, arpa, mısır ve kuru fasulye üretim miktarlarında da büyük artışlar yaşanmıştır. Yaşanan bu artışta tarım sektöründe yaşanan makineleşme ve traktör-biçerdöver kullanımının yaygınlaşmasının yanı sıra, söz konusu malların o dönemde dünya piyasalarına arzının getirdiği kolaylıkların da etkili olduğu söylenebilir.
DP döneminde, tarımsal üretimde çiftçinin eline geçen fiyatlarda da artış yaşanmıştır. Tablo 10’da, temel tarım ürünlerinde çiftçinin eline geçen fiyatlarda meydana gelen artış bir arada sunulmaktadır. Buna göre; çiftçinin eline geçen fiyatlarda ortalama %166’lık bir artış yaşanmıştır. Özellikle buğday, tütün, arpa,
mısır, patates, nohut ve mercimek üreticisinin eline geçen fiyatlar 2-3 kat artış göstermiştir. Ancak bu dönemde pamuk üreticisinin çok olumsuz etkilendiği de görülmektedir. 10 yıllık dönemde pamuk fiyatları neredeyse hiç değişmemiş, 1950 yılında 2,12 TL olan pamuk fiyatı 1960 yılında sadece %4,71 artışlar
2,22 TL olmuştur. Tarım ürünlerine ilaveten, canlı hayvan ve süt üretiminde de büyük artış yaşanmıştır.
DP döneminde, 10 yıl sonunda koyun, keçi, sığır ve manda sayısında %20 - %49 oranında bir artış yaşanmıştır. Aynı dönemde süt üretiminde de %32’lik bir artış yaşanmıştır.
Tablo 10. Tarım Göstergeleri Açısından Dönemin Genel Değerlendirmesi GÖSTERGE Birim 1950 Yılı 1960 Yılı Değişim (%)
(*) 1952 yılı rakamlarıdır.Kaynak: Yazar tarafından oluşturulmuştur.
DP döneminin ilk 4 yılında GSMH’da çok yüksek bir büyüme hızı yakalanmıştır. Ancak 1954’ten sonra ekonomik büyümede ciddi bir yavaşlama görülmektedir. 1950-1954 yılları arasında GSMH yıllık ortalama %11,3 büyümüştür. Hatta 2. Dünya Savaşı sonrası dönem olarak 1946-1953 yılları arasında da GSMH 1949 yılı hariç sürekli büyümüştür ve sekiz yıllık dönemde ekonomik büyüme yıllık ortalama %10 düzeyinde gerçekleşmiştir. Ancak 1954 yılından sonra 1954-1960 arası dönemde ekonomik büyüme yıllık ortalama %4’e kadar gerilemiştir. Her ne kadar %4’lük büyüme de iyi bir ekonomik büyüme olsa da, bu oran, savaş sonrası dönemden beri %10’luk yüksek büyüme temposuna alışmış olan toplumsal gruplar tarafından bir durgunluk dönemi olarak algılanmıştır.
DP döneminde, tarıma ve tarımsal üretime her alanda destek verilmiş ve bu destekler sonucunda tarım sektöründe 10 yıllık dönemde önemli gelişmeler yaşanmış ve tarımsal üretimde çok ciddi bir artış yaşanmıştır.
Bu gelişmelerin başında da tarımda makineleşme ve traktör kullanımının yaygılaşması gelmektedir. Traktör kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte tarımsal ekim alanlarında ve tarımsal üretim miktarlarında büyük artışlar yaşanmıştır. Tarım sektöründe yaşanan bu olumlu gelişmeler sayesinde DP hükümeti, çiftçi ve köylü sınıfın büyük desteğini almayı başarmıştır.
6. KAYNAKÇA
Akandere, Osman. (2003), “Bir Demokrasi Beyannamesi Olarak Dörtlü Takrir’in Amacı ve Mahiyeti”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı.9, (5-26).
Akyıldız, Hüseyin - Eroğlu, Ömer (2004), “Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Uygulanan İktisat Politikaları”,
Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt.9, Sayı.1, (43-62).
Albayrak, Mevlüt (2004), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınları, Ankara.
Altan, Mehmet (1986), Süperler ve Türkiye, Afa Yayınları, İstanbul.
Bakan, Selahaddin - Özdemir, Hikmet (2013), “Türkiye’de 1946-1960 Dönemi İktidar-Muhalefet İlişkileri: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Demokrat Parti (DP)’ye Karşı”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.14, Sayı.1, (373-397).
Baytal, Yaşar (2007), “Demokrat Parti Dönemi Ekonomi Politikaları (1950-1957)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı.40, (545-567).
Bingöl, Yılmaz - Akgün, Şener (2005), “Demokratlıktan Muhafazakar Demokratlığa: Demokrat Parti ile Adalet ve Kalkınma Partisinin Karşılaştırılmalı Bir Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı.9, (1-33).
BMHP - Birinci Menderes Hükümeti Programı,
http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP19.htm (Erişim Tarihi: 17.12.2013).
Boratav, Korkut (2004), Türkiye İktisat Tarihi (1908-2002), 8. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.
Bozdağ, İsmet (1975), Demokrat Parti ve Ötekiler, Kervan Yayınları, İstanbul.
Bulut, Sedef (2009), “27 Mayıs 1960'tan Günümüze Paylaşılamayan Demokrat Parti Miras”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı.19, (73-90).
Çalık, Ümit (2012), “Demokrat Parti Dönemi İktisat Politikalarına Yeni Bir Yaklaşım”, Liberal Düşünce, Yıl.17, Sayı.65, (187-197).
Demir, Şerif (2010), Türk Siyasi Tarihinde Adnan Menderes, Paraf Yayınları, İstanbul.
Dikilitaş, Osman Sait (2007), Demokrat Parti Hükümetlerinin Sosyo-Ekonomik Alandaki İcraatları (1950-1960), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Konya. Dinç, Sait (2004), Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, Nobel Kitabevi, Adana. DMHP - Dördüncü Menderes Hükümeti Programı,
http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP22.htm (Erişim Tarihi: 17.12.2013).
Duman, Doğan (2013), 1929 Dünya Ekonomik Krizi ve Ulusal Ekonomiyi Güçlendirme Mücadelesinde Kadınlar”, Turkish Studies, Cilt.8, Sayı.5, (211-224).
Eraslan, Cezmi (2002), Atatürk’ten Sonra Türkiye’nin İç Politikası, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Cilt.2, Atam Yayınları, Ankara.
Erdoğan, Zeynel (2008), 1950-1960 Döneminde Türkiye’de İzlenen İktisat Politikalarının Analizi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, , İstanbul. İMHP - İkinci Menderes Hükümeti Programı,
http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP20.htm (Erişim Tarihi: 17.12.2013).
Kahraman, Hasan Bülent (2010), Türk Siyasetinin Yapısal Analizi 2 - 1920/1960, Agora Kitaplığı, İstanbul.
Karakaya, Elveda (2008), Birinci Demokrat Parti Hükümeti Döneminde Tüketicilerin Tüketim
Eğilimlerini Belirleyen Genel Koşullar ve Fiyatlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül
Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, , İzmir.
Oktar, Suat - Varlı, Arzu (2010), “Türkiye’de 1950-54 Döneminde Demokrat Parti’nin Tarım Politikası”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt.28, Sayı.1, (1-22).
Öçal, Tezer (2005), Türkiye Ekonomisi, 2. Basım, Savaş Yayınevi, Ankara.
Özer, Sevilay (2014), “Demokrat Parti Dönemi Zirai Makineleşme Hareketi ve Sonuçları”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı.31, (61-80).
Özgüven, Ali (2002), “Türkiye İktisat Kongresi (17 Şubat – 4 Mart 1923)”, Journal of Istanbul Kültür University, Sayı.2, (109-124).
Takım, Abdullah (2012), “Demokrat Parti Döneminde Uygulanan Ekonomi Politikaları ve Sonuçları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt.67, No.2, (157-187).
Tarım, Elif (2006), Political Economy During the Democrat Party Era and Turkey's Development Efforts, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Taş, Mahir (2004), “Menderes Döneminin Ekonomi Politiği ve 1958 İstikrar Programı”, Mevzuat Dergisi, Yıl.7, Sayı.76.
Toker, Metin (1998), Demokrasinin İsmet Paşalı Yılları 1944-1973 Tek Partiden Çok Partiye 1944-1950, Bilgi Yayınları, Ankara.
Toy, Erkan (2009), Demokrat Parti Döneminde Yabancı Sermaye ve Yatırımlar (1950-1960),
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
Tufan, Zübeyir (2011), “Dünyadaki ve Türkiye’deki Krizlerin Ortaya Çıkış Nedenleri ve Ekonomik
Kalkınmaya Etkisi”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt.4, Sayı.1, (56-80).
ÜMHP - Üçüncü Menderes Hükümeti Programı,
http://www.tbmm.gov.tr/hukumetler/HP21.htm (Erişim Tarihi: 17.12.2013).
Yetim, Ahmet (2008), “İzmir İktisat Kongresi’nin 85. Yılında Türkiye Ekonomisinin Geldiği Nokta”, ARGE Bülten, Şubat, (18-24).
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder