KOPENHAG VE ABERYSTWYTH EKOLLERİ ÇERÇEVESİNDE 21. YÜZYILDA GÜVENLİĞİN DEĞİŞEN KAPSAMI VE BOYUTU. BÖLÜM 6

KOPENHAG VE ABERYSTWYTH EKOLLERİ ÇERÇEVESİNDE 21. YÜZYILDA GÜVENLİĞİN DEĞİŞEN KAPSAMI VE BOYUTU. BÖLÜM 6

Son olarak bir başka eleştiri noktası ise genelde Eleştirel Okula olsa da Aberystwyth Ekolünü de kapsamaktadır. Buna göre Eleştirel güvenlik düşüncesi, etik, kozmo politikacılık , adalet gibi gerek güvenlik literatüründe gerekse jargonunda alışılmamış kavramlar üzerine inşa edildiğinden, eleştirmenlerce soyut ve ütopik bulunmaktadır.

Sonuç

Güvenlik kavramı insanlar tarafından zamana ve mekana göre türetilen bir kavram olduğundan sabit veya durağan bir yapıda değildir. Bu bakımdan zaman ve mekan değiştikçe insanların güvenlik algılamaları da değişime uğramıştır. Bu bakımdan güvenlik gerek soyut bir kavram olarak gerekse pratik bir araç olarak özellikle 2. Dünya Savaşı’ndan günümüze kadar evrim geçirmiş ve dönüşümlere (transformations) uğramıştır. 21. yüzyılın ilk 10–15 yılını yaşadığımız bu döneme gelinceye kadar genel bir değerlendirme yapacak olursak bu alanda yaşanan en büyük değişim güvenliğin devletten bireye doğru bir süreç geçirmiş olmasıdır. Bir başka deyişle dünyada güvenliğin sağlanmasında salt askeri yöntemlerin  uygulandığı bir güç mücadelesinden esnek (yumuşak) güç araçlarının kullanıldığı yeni bir döneme geçildiğini söylememiz mümkündür.

Güvenlik Soğuk Savaş dönemi boyunca devlet merkezli (state centric) teoriler tarafından açıklanmaya çalışılsa da özellikle 1970 yıllarda başlayan insan ihtiyaçlarındaki değişimle birlikte güvenlikte yaşanan değişime endeksli olarak güvenlik alanında genişleme, derinleşme ve yayılma içerikli kapsam genişlemesi yaşanmış ve yaşanmaktadır. Bu açıdan genel bir gözlemle Soğuk Savaş sonrası güvenlik çalışmalarının geleneksel devlet merkezli güvenlik yaklaşımlarına bir eleştiri üzerine kurulu olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Bu noktada devlet merkezli olmayan yaklaşımların en belirgin özelliği devletin esas itibariyle uluslararası politikada merkezi ve tek aktör olmadığı tezini savunmasıdır. Bunun güvenliğe uyarlaması da devlet güvenliğinin birey güvenliğinin üstünde olduğu yaklaşımının tersine bir yön ve güvenlik yöntemini belirleyen ve onun sağlanmasından sorumlu olan devlete karşı devlet dışı aktörlerin de güvenliğin sağlanması noktasında harekete geçebilecekleri şeklinde bir anlayış olarak meydana çıkmıştır.

Bir bakıma yeni bir dönemde bu yeni dönemi açıklamaya çalışan ve yeni güvenlik anlayışları diyebileceğimiz bu güncel yaklaşımların beslendiği temel durum, aktör düzeyinde yaşanan değişimlerdir. Çünkü Soğuk Savaş Dönemi’nin statikleştirdiği içerisi/dışarısı (inside/outside) ilişkisi çözülmüş, devletten daha alt düzeyde aktörler dış politika yapım sürecinde etkili hale gelmişlerdir. Devletin tek karar verici olduğu dönem geride kalmış, iç politikada ise siyasi tavır alışlar, ideolojiler, dünya görüşleri ulusal çıkarın tanımlanması sürecine dâhil olmuş, önceki dönemin tersine dış politika, bir anlamda iç politikanın uzantısı haline gelmiştir. Dış politikada toplumsal taleplerin belirleyiciliğinin artması ya da karar alma sürecinin demokratikleşmesiyle dış politika analizinde ele alınması gereken değişken sayısı artmıştır.

Bu nedenle güvenlik kavramının yeni güvenlik çalışmaları ile birlikte gerek kapsamı gerekse boyutu genişlemiş ve derinleşmiştir. Genişleme, derinleşme ve yayılma unsurları da bu çerçevede; pratikteki güvenlik sektörleri (politik, askeri, çevresel, toplumsal ve ekonomik güvenlik) ayrımı, güvenlik seviyeleri (birey, ulus, uluslararası) ya da güvenlikte var olan derecelendirmeler ekseninde gerçekleşmiştir. 1990’larla birlikte hız kazanan küreselleşme, bölgesel korunma ve siyasi egemenlik gibi konuların yanı sıra yeni gündem maddeleri ortaya
çıkmaya başlamıştır. İnsan hayatı için Risk faktörleri olarak adlandırılan bu yeni güvenlik konuları, insan hakları ihlallerinden uluslararası kaçak göçe, arıların bozulan yaşam döngüsünden iklim değişikliği ve küresel ısınmaya, domuz gribi, kuş gribi, vs. gibi salgın hastalıklardan ulus-aşırı suç örgütleri ve insan kaçakçılığına kadar değişen geniş bir yelpazede çeşitlilik arz etmektedir. Her ne kadar bu gibi yeni konular ve sorunlar devletler arası savaş sebebi teşkil etmese de etnik çatışma, gerginlik ve istikrarsızlığa sebep olabilecek potansiyele
sahiptir.105Güvenliğin fiziksel zeminden giderek bağımsızlaşması, tehditlerin çeşitlenmesi ve kimlik konularının ağırlık kazanması güvenliğin alanının genişlediğini ve derinleştiğini ortaya koymaktadır.

Yaşanan bu küreselleşme süreci güvenliği bir bakıma fiziksel zemininden koparmıştır.106 Güvenliğin bölgesel koruma ve egemenlik gibi tanımlamaları zayıflamış; bilgi, çevre ve teknoloji ağırlıklı yeni güvenlik tanımlamaları geliştirilmiştir. Silahların teknolojik donanımlarla akıllı silahlar haline dönüştürülmesinin gösterdiği gibi, bilgi ve teknoloji askeri alana nüfuz etmiştir. İşte Bütün bu değişimler ışığında Kopenhag ve Aberystwyth Ekolü gibi yeni güvenlik teorileri gelişmeye başlamıştır. Söz konusu bu iki Ekol günümüz güvenlik çalışmaları içinde öncü bir konuma sahip olup 21. yüzyıl güvenlik konularını açıklamada referans noktaları olarak kabul edilmektedir. Bir başka deyişle yaşadığımızda dönemdeki yeni güvenlik çalışmalarının genel çerçevesini Kopenhag ve Aberystwyth Ekolü’nün çizdiğini söylemek mümkündür. 

Kopenhag Ekolü’nün ortaya koyduğu çok boyutlu ve çok sektörlü güvenlik kavramsallaştırması ve Aberystwyth Ekolü’nün güvenliği özgürleşme kavramıyla
ilişkilendirmesi, klasik güvenlik anlayışından yeni güvenlik anlayışına geçişi simgelemektedir.

Ayrıca söz konusu bu ekollerin güvenlik alanına en büyük katkılarının güvenliğin siyasiliğine yaptıkları vurgu oluşturmaktadır. Her ne kadar yukarıda belirtildiği gibi bu konuda iki ekol birbirinden farklı 2 bakış açısına sahip olsa da (Kopenhag Ekolü bir sorunu siyaset dışına çıkarmayı olumlu olarak görürken Aberystwyth Ekolü konunun siyasallaşmasına olumlu bakmaktadır.) güvenlikleştirme meselesinde kimin güvenliğinin sağlanacağı (hangi devletlerin, bireylerin, grupların veya kesimlerin) sorusunun önemine işaret etmektedir. Devletten ziyade bireyi güvenliğin merkezine koyan bu anlayışa göre güvenlik, özgürleşmeye yani bir bireyin güvenlik kaygısı duymadan istediği ve yapabileceği her şeyi yapması ve gerçekleştirmesine de hizmet etmektedir.

Bu bakımdan içinde bulunduğumuz 21. yüzyılda artık güvenlik, insanların çeşitli maddi ve manevi gereksinimlerini karşılamakla görevli bürokratik kurumların ve oluşumların yer aldığı bir yapı olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca günümüz dünyasında güvenliği tanklar, tüfekler, toplar, askerler değil; bireyi özgürleş tiren, barışı sağlamak için çaba harcayan ve sorunları diyalog yoluyla çözmeyi hedefleyen güçlü siyasi inisiyatifler sağlamaktadır. Soğuk Savaş Dönemi için örgütlenmiş ulusal güvenlik devleti yapılarını zorlamaktadırlar.

Çünkü güvenliğin sadece askerî, polisiye ve idari bir olgu olmadığı; ekonomik güvenlik, bilgi ve ekolojik güvenlik gibi alanları da içine alacak şekilde güvenliğin tanımsal kapsamının genişlediği; bu bağlamda birçok kurumu, grubu ve kişiyi ilgilendirdiği bir gerçekliktir. 

   Bu Nedenle Özellikle 11 Eylül sonrası yeniden şekillenen küresel düzen, yeni siyasetin öznelerini çeşitlendirerek, devlet ve devlet-dışı aktörlerin tamamına güvenliği sağlama görevi yüklemektedir.

Kaynakça

Açıkmeşe, Sinem Akgül, “Güvenlik Çalışmalarında Değişim”, Strateji ve Güvenlik, Mustafa Aydın ve Ahmet Haluk Atalay (Eds.), TC. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını No: 1692, 2012

Açıkmeşe, Sinem Akgül, “Kopenhag Okulu Realist Güvenlik Çalışmalarında Aktör, Tehdit ve Politika: Avrupa Güvenliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008

Aktaş, Altan, Güvenlikleştirme Yaklaşımı Ve Türkiye’nin Ulusal Güvenlik Anlayışındaki Dönüşüm, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.1, Sayı.2, 2011, ss.7–47

Alberth, Johan and Henning Carlsson, Critical Security Studies, Human Security and Peace, Linköping University, Spring 2009, s.5, 
http://www.iei.liu.se/stat/utbildning-grundniva/c-_och_d uppsatser/juni%202009/1.120303/D-uppsatsJohanAlberthHenningCarlssonNY.pdf
(Erişim Tarihi:21 Eylül 2013)

Aradau, Claudia, “Security and the Democratic Scene: Desecuritization and Emancipation.” Journal of International Relations and Development,Cilt.7, 2004, ss.388-413

Aras Bülent and Rabia Karakaya Polat, “From Conflict to Cooperation: Desecuritization of Turkey’s Relations with Syria and Iran.”Security Dialogue, Cilt.39, Sayı.5, 2008, s.512, ss.495–515

Aras, Bülent, Şule Toktaş ve Ümit Kurt, Araştırma Merkezlerinin Yükselişi: Türkiye’de Dış Politika ve Ulusal Güvenlik Kültürü, SETA Raporu, Kasım 2010, ss.1–188

Ataman, Muhittin, “Feminizm: Geleneksel Uluslararası İlişkiler Teorilerine Alternatif Yaklaşımlar Demeti”, Alternatif Politika, Cilt. 1, Sayı. 1, 2009

Atlant, Kristian and Kristin Ven Bruusgaard, “When Security Speech Acts Misfire: Russia and the Elektron Incident”, Security Dialogue, Cilt. 40, Sayı. 1, 2009, s.336, ss.333–353

Balzacq,Thierry Braspenning, “The Three Faces of Securitization: Political Agency, Audience and Context.” Europen Journal of International Relations, Cilt. 11, Sayı.2, 2005, s.182, ss.171–201

Bardakçı, Selma, Bölgesel Güvenlik ve Bölgesel Çatışma Ekseninde ASEAN Örneği, (04.02.2011), http://www.tuicakademi.org/index.php/kategoriler/diger/529-bolgesel-guvenlik
(Erişim Tarihi:18 Eylül 2013)

Bellamy, Alex J. and M. McDonald, “Securing International Society: Towards an English School Discourse of Security,” Australian Journal of Political Science, Cilt.39, Sayı.2, ss.307–330

Bilgin, Pınar, Güvenlik Çalışmalarında Yeni Açılımlar: Yeni Güvenlik Çalışmaları, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt. 28, Sayı.14, 2010, ss. 69 – 96

Booth, Ken, “Critical Expolorations”, Critical Security Studies and World Politics, Ken Booth (Eds.) London, Lynne Rienner Publications, 2005

Booth, Ken, “Security and Emancipation”, Review of International Studies, Cilt.17, Sayı.4, 1991,ss.313–326,   http://didierbigo.com/students/readings/booth1991emancipationsecurity.pdf
(Erişim Tarihi:22 Eylül 2013)

Booth, Ken, “Security and Self: Reflections of a Fallen Realist”, Keith Krause ve Michael C. Williams (Eds.), Critical Security Studies: Concepts and Cases, Minneapolis, University of Minnesota Press, 1997, ss. 83–120

Booth, Ken, “Theory of World Security”, Bilim ve Sanat Vakfı Yuvarlak Masa Toplantıları, 26.11.2011,http://www.bisav.org.tr/merkez.aspx?module=yuvarlakmasaayrinti&dizi=1&alttu
rid=80&menuID=9_6_80&merkezid=6&yuvarlakmasaid=876 (Erişim Tarihi:21 Eylül 2013)

Booth, Ken, “Three Tyranny”; Human Rights in a Global Politics, Tim Dunne and Nicholas J. Wheeler (Eds.), Cambridge, Cambridge University Press, 1999

Brauch, Hans Günter, “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü”,Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt.5, Sayı.18, 2008,ss.1–47

Buzan, Barry, “Askeri Güvenliğin Değişen Gündemi”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt. 5, Sayı. 18 2008, ss. 107–123

Buzan, Barry, People, States and Fear: An Agenda For International Security Studies in the Post Cold War Era, Hemel Hampstead, Harvester Wheatsheaf, Boulder, Co. Lynne Rienner, 1991

Buzan, Barry et all., Security: A New Framework for Analysis, London, Lynne Rienner Publishers, 1998

Cha, Victor D. “Globalization and the Study of International Security,” Journal of Peace Research, Cilt. 37, Sayı.3, 2000, ss.391- 403

Collins, Alan, “Securitization, Frankenstein's Monster and Malaysian Education,” The Pacific Review, Cilt. 18, Sayı. 4, 2005, p.570, pp.565–586

Çapat, Hali, Kopenhag Okulu Çerçevesinde Bölgesel Güvenlik Kompleksi Kavramı ve Karadeniz’de AB-ABD Güvenlik Algılamaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008

Finland, http://en.wikipedia.org/wiki/Finland (Erişim Tarihi:12 Eylül 2013)
Fransa’da Türban Yasağı, (11.02.2004)
http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=105772 (Erişim Tarihi:12 Eylül 2013)

Gromes Thorsten and Thorsten Bonacker, The Concept of Securitisation as a Tool for Analysing the Role of Human-Rights-Related Civil Society in Ethno-Political Conflicts, SHUR Working Paper Series, 2007, 
http://shur.luiss.it/files/2008/10/shurwp05-07.pdf (Erişim Tarihi:14 Eylül 2013)

Huysmans, Jef, “Revisiting Copenhagen: Or, On the Creative Development of a Security Studies Agenda in Europe”, European Journal of International Relations, Cilt. 4, Sayı.4, 1998, ss. 479–505

Immanent Critique, http://en.wikipedia.org/wiki/Immanent_critique (Erişim Tarihi:21 Eylül 2013)

İnsani Kalkınma İndeksi, http://tr.wikipedia.org/wiki/İnsani_Gelişme_Endeksi (Erişim Tarihi:18 Eylül 2013)

İşyar, Ömer Göksel, “Günümüzde Uluslararası Güvenlik Stratejileri: Kavramsal Çerçeve ve Uygulama”, Akademik Bakış Dergisi, Cilt.2, Sayı.3, 2008, ss.1–42

Kahler, Miles, Economic Security in an Era of Globalization: Definition and Provision, The Pacific Review, Cilt. 17 Sayı. 4, 2004, ss.485–502

Kaliber, Alper, “Türkiye’de Güvenlikleştirilmiş Bir Alan Olarak Dış Politikayı Yeniden Düşünmek: Kıbrıs Örneği” Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt. 2, Sayı.7, 2005, ss.31–60

Karabulut, Bilal, “Küreselleşme Sürecinde Güvenlik Alanında Değişimler: Karadeniz’in Güvenliğini Yeniden Düşünmek”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 23,2009, s.6–7, ss.1–11 Kazakistan, 
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kazakistan (Erişim Tarihi:14 Eylül 2013)

Kelstrup, Morten, “Globalisation and Societal Insecurity: the Securitisation of Terrorism and Competing Strategies for Global Governance”, Contemporary Security Analysis and Copenhagen Peace Research, Stefano Guzzini and Dietrich Jung (Eds.), Londra, Routledge, 2004, ss.106–116

Knudsen, Olav F. “Post-Copenhagen Security Studies: Desecuritizing Securitization.” Security Dialogue, Cilt.32, Sayı.3, 2001, ss.355–368

Krakov, Mesjasz, “Ekonomik Güvenlik”,Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt.5, Sayı.18, 2008

Laustsen, Carsten Bagge and Ole Waever, “In Defence of Religion: Sacred Referent Objects for Securitization”, Millenium. Journal of International Studies, Cilt.29, Sayı.3, ss. 705–739 Letonya, 
http://en.wikipedia.org/wiki/Latvia (Erişim Tarihi:13 Eylül 2013)

Linklater, Andrew, “Political Community and Human Security”, Critical Security Studies and World Politics, Ken Booth (Eds.) London, Lynne Rienner Publications, 2005, ss.113–131 Makedonya, http://tr.wikipedia.org/wiki/Makedonya_Cumhuriyeti_demografisi
(Erişim Tarihi:14 Eylül 2013)

Miş, Nebi, “Güvenlikleştirme Teorisi ve Siyasal Olanın Güvenlikleştirilmesi”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt.6, Sayı.2, 2011, ss.345, 381

Monteleone, Carla, “The New Transatlantic Agenda: Transatlantic Security Relations between Post-Hegemonic Cooperation and Interdependence,” Journal of Transatlantic Studies, Cilt. 1, Sayı.1, 2003, ss. 87–10

Ruane, Joseph and Jennifer Todd, “Communal Conflict and Emancipation: The Case of Northern Ireland” Critical Security Studies and World Politics, Ken Booth (Eds.) London, Lynne Rienner Publications, 2005, ss.237–255

Sandıklı, Atilla and Bilgehan Emeklier, 21. Yüzyılda Yeni Güvenlik Anlayışları ve
Yaklaşımları, Uluslararası Balkan Kongresi Bildiri Kitabı, 28–29 Nisan 2011, Kocaeli Üniversitesi

Sandıklı, Atilla ve Bilgehan Emeklier, Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm, s.57, ss.1–68, http://www.bilgesam.org/tr/images/stories/kitaplar/sandikli_emeklier.pdf
(Erişim Tarihi:22 Eylül 2013)

Sritzel, Holger, “Towards a Theory of Securitization: Copenhagen and Beyond”, European Journal of International Relations, Cilt.13, Sayı.3, 2007, ss.357–383

Stiglitz, Joseph E. Making Globalization Work, New York, W.W. Norton & Company 2006 Tabak, Hüsrev, Uluslararası İlişkilerde Değişen Güvenlik Algılamaları Ekseninde Avrupa Güvenliği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008

Tickner, J.Ann, “Introducing Feminist Perspectives into Peace and World Security Courses”, Women's Studies Quarterly, Vol: 23, Sayı. 3-4, 1995, ss.48-57
http://www.jstor.org/stable/40003499 (Erişim Tarihi:22 Eylül 2013)

Waewer, Ole, “Securitisation: Taking Stock of A Research Programme in Security Studies” Unpublished Manuscript, 2003, s.12, http://www.docstoc.com/docs/906178/securitizationdiagram
(Erişim Tarihi:11 Eylül 2013)

Waewer, Ole, “Securitization and Desecuritization”, On Security, Ronnie D. Lipschutz (Eds.) New York, Columbia University Press, 1995, ss.46–88

Waewer, Ole, “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt.5, Sayı.18, 2008, s.153, ss.151–178

Waewer, Ole, “Insecurity, “Security, and Asecurity in the West European Non-war Community”, Security Communities, Emanuel Adler and Michael Barnett (Eds.), Cambridge, Cambridge University Press, ss.69–118

Wendt, Alexander, “Constructing International Politics”, International Security, Cilt.20, Sayı.1, 1995

Westing, Arthur H. Comprehensive Security for The Baltic: An Environmental Approach, Prio, Oslo, 1989

Wıllıams, Michael C. “Words, Images, Enemies: Securitisation and International Politics”, International Studies Quarterly, Cilt. 47, Sayı.4, 2003, ss.511–531


DİPNOTLAR;

1 Pınar Bilgin, Güvenlik Çalışmalarında Yeni Açılımlar: Yeni Güvenlik Çalışmaları, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt. 28, Sayı.14, 2010, s.76, ss. 69–96
2 Muhittin Ataman, “Feminizm: Geleneksel Uluslararası İlişkiler Teorilerine Alternatif Yaklaşımlar Demeti”, Alternatif Politika, Cilt. 1, Sayı. 1, 2009, s. 23, ss.
3 J.Ann Tickner, “Introducing Feminist Perspectives into Peace and World Security Courses”, Women's Studies Quarterly, Vol: 23, Sayı. 3–4, 1995, s.48, ss.48–57 http://www.jstor.org/stable/40003499
4 Pınar Bilgin, Güvenlik Çalışmalarında Yeni Açılımlar: Yeni Güvenlik Çalışmaları, s.75
5 Bilal Karabulut,“Küreselleşme Sürecinde Güvenlik Alanında Değişimler: Karadeniz’in Güvenliğini Yeniden Düşünmek”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 23, 2009, s.6–7, ss.1–11
6 Hüsrev Tabak, Uluslararası İlişkilerde Değişen Güvenlik Algılamaları Ekseninde Avrupa Güvenliği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008, s.2
7 Hans Günter Brauch, “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt. 5, Sayı.18, 2008, s.22–23 ss.1–47
8 Hans Günter Brauch, “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması, a.g.e., s.11
9 Atilla Sandıklı ve Bilgehan Emeklier, 21. Yüzyılda Yeni Güvenlik Anlayışları ve Yaklaşımları, Uluslararası Balkan Kongresi Bildiri Kitabı, 28 – 29 Nisan 2011, Kocaeli Üniversitesi, s.28
10 Jef Huysmans, “Revisiting Copenhagen: Or, On the Creative Development of a Security Studies Agenda in Europe”, European Journal of International Relations, Cilt. 4, Sayı.4, 1998, s. 479 – 480, ss. 479–505
11 Barry Buzan, Ole Weaver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysis, London, Lynne Rienner Publishers, 1998, s.7
12 Alexander Wendt, “Constructing International Politics”, International Security, Cilt.20, Sayı.1, 1995, s.73
13 Barry Buzan, Ole Weaver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysi, s.23–24
14 Ken Booth, “Security and Self: Reflections of a Fallen Realist”, Keith Krause ve Michael C. Williams (Eds.),
     Critical Security Studies: Concepts and Cases, Minneapolis, University of Minnesota Press, 1997, s.111, ss. 83– 120
15 Ole Waewer, “Securitisation: Taking Stock of A Research Programme in Security Studies” Unpublished Manuscript, 2003, p.12, http://www.docstoc.com/docs/906178/securitization-diagram (Erişim Tarihi:11 Eylül 2013)
16 2004 yılında Fransa'da iktidar ile muhalefet işbirliği yaparak devlet okullarında dini simgelerin kullanılmasını yasakladı. Müslümanların başörtüsü, Yahudilerin kippa, Sihlerin sarık giymeleri ve Hıristiyanların görünür biçimde haç takmalarını yasaklayan yasa tasarısı dün parlamento onayını aldı. Parlamentoda 36'ya 494 oyla kabul edilen 4 maddelik yasa tasarısı o dönemde başta Müslümanlar olmak üzere ülke içindeki ve dışındaki birçok kesimden özgürlükleri kısıtladığı gerekçesiyle büyük tepki gördü. Bkz. Fransa’da Türban Yasağı, (11.02.2004) 
 http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=105772  (Erişim Tarihi:12 Eylül 2013)
17 Örneğin Türkiye’de türban tartışmalarının yaşandığı dönemde insanların demokratik alanları daraltılmış ve birçok hakları kısıtlanmıştır. Bunun sonucunda o dönemde birçok türbanlı öğrencinin eğitim hakkı ve birçok kişinin çalışma hakkı engellenmiştir. Bu durum o dönemde Türk devleti’nin yönetiminde bulunan elitleri tarafından siyasal bir seçim yapılarak güvenlikleştirildiğinden konu bu noktaya kadar gelmiştir. Yaşanan sürecin sonucunda o dönemde bu sorunu siyasallaştıran kesimler zaman içinde iktidardan uzaklaşmışlardır.
18 Barry Buzan, Ole Weaver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysi, s.28–29
19 Miles Kahler, Economic Security in an Era of Globalization: Definition and Provision, The Pacific Review, Cilt. 17 Sayı. 4, 2004, s.486, ss.485–502
20 Barry Buzan, Ole Weaver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysis, a.g.e., s.7
21 Barry Buzan, Ole Weaver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysis, a.g.e., s.97
22 İnsani Kalkınma İndeksi, 1990 yılında, Pakistanlı ekonomist Mahbub ul Haq tarafından geliştirilmiştir. Daha sonra Nobel sahibi Hint Amartya Sen ve Yale’den Gustav Reins ve London School of Economics’den Lord Meghnad Desai’nin yardımlarıyla güncellenmiştir. İndeks, dünya ülkelerinin ortalama yaşam süresi, okuryazarlık oranı, eğitim ve yaşam standartlarını sunan karşılaştırmalı bir çalışmadır. Bu indeks, refahı, özellikle de çocuk refahını saptamakta standart oluşturur. Bir ülkenin gelişmiş, gelişmekte olan veya gelişmemi olup olmadığını belirlemek ve ekonomi siyasalarının yaşam kalitesi üzerindeki etkilerini ölçmek amacıyla kullanılır. BM Kalkınma Programı tarafından hazırlanan Bireysel Kalkınma Raporları çerçevesinde yıllık olarak basılmaktadır.
Bkz. İnsani Kalkınma İndeksi, http://tr.wikipedia.org/wiki/İnsani_Gelişme_Endeksi (Erişim Tarihi:18 Eylül 2013)
23 Mesjasz Krakov, “Ekonomik Güvenlik”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt. 5, Sayı.18, 2008, s.145
24 Barry Buzan, Ole Weaver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysi, s.107
25 Joseph E. Stiglitz, Making Globalization Work, New York, W.W. Norton & Company 2006, s.9
26 Joseph E. Stiglitz, Making Globalization Work, New York, a.g.e., s.9-13
27 Ole Waewer, “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt.5, Sayı.18, 2008, s.153, ss.151–178
28 Morten Kelstrup, “Globalisation and Societal Insecurity: the Securitisation of Terrorism and Competing Strategies for Global Governance”, Contemporary Security Analysis and Copenhagen Peace Research, Stefano Guzzini and Dietrich Jung (Eds.), Londra, Routledge, 2004, ss.106–116
29 Ole Waewer, “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”, a.g.e., s.157–158
30 Ole Waewer, “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”, a.g.e., s.159
31 Finland, http://en.wikipedia.org/wiki/Finland (Erişim Tarihi:12 Eylül 2013)
32 Letonya’da nüfusun yaklaşık %62’si Leton orijinlidir. Bkz. Letonya, http://en.wikipedia.org/wiki/Latvia
(Erişim Tarihi:13 Eylül 2013)
33 Kazakistan’da nüfusun yaklaşık %63’ü Kazak orijinlidir. Bkz. Kazakistan,
http://tr.wikipedia.org/wiki/Kazakistan (Erişim Tarihi:14 Eylül 2013)
34 Makedonya’da nüfusun yaklaşık %64’ü Makedon orijinlidir. Bkz. Makedonya,
http://tr.wikipedia.org/wiki/Makedonya_Cumhuriyeti_demografisi (Erişim Tarihi:14 Eylül 2013)
35 Ole Waewer, “Toplumsal Güvenliğin Değişen Gündemi”, a.g.e., s.155 – 156
36 Antropojen: İnsanlar tarafından doğal orman örtüsünün tahrip edilmesi sonucu bu orman alanlarının yerinde oluşan bozkır.
37 Halit Çapat, Kopenhag Okulu Çerçevesinde Bölgesel Güvenlik Kompleksi Kavramı ve Karadeniz’de ABABD Güvenlik Algılamaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2008, s.19
38 Halit Çapat, Kopenhag Okulu Çerçevesinde Bölgesel Güvenlik Kompleksi Kavramı, a.g.e., s.20
39 Halit Çapat, Kopenhag Okulu Çerçevesinde Bölgesel Güvenlik Kompleksi Kavramı, a.g.e., s.20-21
40 Barry Buzan, “Askeri Güvenliğin Değişen Gündemi”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt. 5, Sayı. 18 2008, s.108, ss. 107–123
41 Atilla Sandıklı ve Bilgehan Emeklier, a.g.e., s.34

42 Pınar Bilgin, a.g.e., p.81-82
43 Ole Weaver, “Insecurity, “Security, and Asecurity in the West European Non-war Community”, Security Communities, Emanuel Adler and Michael Barnett (Eds.), Cambridge, Cambridge University Press, p.69–70,pp.69–118
44 Ole Weaver, “Securitization and Desecuritization”, On Security, Ronnie D. Lipschutz (Eds.) New York, Columbia University Press, 1995, s.47, ss.46 – 88
45 Pınar Bilgin, a.g.e., s.83
46 Pınar Bilgin, a.g.e., s.83
47 Ole Weaver, “Securitization and Desecuritization”, a.g.e.,s.56
48 Pınar Bilgin, a.g.e., p.81-82
49 Nebi Miş, “Güvenlikleştirme Teorisi ve Siyasal Olanın Güvenlikleştirilmesi”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt.6, Sayı.2, 2011, s.350, ss.345, 381
50 Kristian Atlant, ve Kristin Ven Bruusgaard, “When Security Speech Acts Misfire: Russia and the Elektron Incident”, Security Dialogue, Cilt. 40, Sayı. 1, 2009, s.336, ss.333–353
51 Ole Waever, “Securitisation and Desecuritisation”, a.g.e., s.56
52 Michael C. Wıllıams, “Words, Images, Enemies: Securitisation and International Politics”, International Studies Quarterly, Cilt. 47, Sayı. 4, 2003, s.523, ss.511–531
53 Thorsten Gromes and Thorsten Bonacker, The Concept of Securitisation as a Tool for Analysing the Role of  Human-Rights-Related Civil Society in Ethno-Political Conflicts, SHUR Working Paper Series, 2007,
 http://shur.luiss.it/files/2008/10/shurwp05-07.pdf (Erişim Tarihi:14 Eylül 2013)
54 Alan Collıns, “Securitization, Frankenstein's Monster and Malaysian Education,” The Pacific Review, Cilt. 18, Sayı. 4, 2005, p.570, pp.565–586
55 Alper Kaliber, “Türkiye’de Güvenlikleştirilmiş Bir Alan Olarak Dış Politikayı Yeniden Düşünmek: Kıbrıs Örneği” Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt. 2, Sayı.7, 2005, s.36, ss.31–60
56 Michael C. Wıllıams, “Words, Images, Enemies: Securitisation and International Politics”, a.g.e., p.513
57 Alper Kaliber, “Türkiye’de Güvenlikleştirilmiş Bir Alan Olarak Dış Politikayı Yeniden Düşünmek” s.36
58 Carsten Bagge Laustsen and Ole Waever, “In Defence of Religion: Sacred Referent Objects for Securitization”, Millenium. Journal of International Studies, Cilt.29, Sayı.3, s.708, ss. 705–739
59 Sinem Akgül Açıkmeşe, “Kopenhag Okulu Realist Güvenlik Çalışmalarında Aktör, Tehdit ve Politika: Avrupa Güvenliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008, s.175
60 Holger Sritzel, “Towards a Theory of Securitization: Copenhagen and Beyond”, European Journal of International Relations, Cilt.13, Sayı.3, 2007, s.358, ss.357–383
61 Ole Weaver, “Securitization and Desecuritization”, a.g.e.,s.55
62 Ole Weaver, “Securitization and Desecuritization”, a.g.e.,s.57
63 Barry Buzan, Ole Weaver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysis, s.25–26
64 Barry Buzan, People, States and Fear: An Agenda For International Security Studies in the Post Cold War Era, Hemel Hampstead, Harvester Wheatsheaf, Boulder, Co. Lynne Rienner, 1991, s.190
65 Ömer Göksel İşyar, “Günümüzde Uluslararası Güvenlik Stratejileri: Kavramsal Çerçeve ve Uygulama”, Akademik Bakış Dergisi, Cilt.2, Sayı.3, 2008, s.16, ss 1–42
66 Ömer Göksel İşyar, “Günümüzde Uluslararası Güvenlik Stratejileri: Kavramsal Çerçeve ve Uygulama”s.16
67 Ömer Göksel İşyar, “Günümüzde Uluslararası Güvenlik Stratejileri: Kavramsal Çerçeve ve Uygulama” s.17
68 NATO örneğinde olduğu gibi bölgesel güvenlik kavramı ideolojik olarak kurumsallaşan NATO’da şekillenmiştir.
69 Selma Bardakçı, Bölgesel Güvenlik ve Bölgesel Çatışma Ekseninde ASEAN Örneği, (04.02.2011)
     http://www.tuicakademi.org/index.php/kategoriler/diger/529-bolgesel-guvenlik (Erişim Tarihi:18 Eylül 2013)
70 Selma Bardakçı, a.g.m
71 Olav F. Knudsen, “Post-Copenhagen Security Studies: Desecuritizing Securitization.” Security Dialogue, Cilt.32, Sayı.3, 2001, s.359, ss.355–368
72 Olav F. Knudsen, “Post-Copenhagen Security Studies: Desecuritizing Securitization.”a.g.e, s.360
73 Claudia Aradau, “Security and the Democratic Scene: Desecuritization and Emancipation.” Journal of International Relations and Development,Cilt.7, 2004, s.392, ss.388-413
74 Altan Aktaş, Güvenlikleştirme Yaklaşımı Ve Türkiye’nin Ulusal Güvenlik Anlayışındaki Dönüşüm, Sosyal  Bilimler Dergisi, Cilt.1, Sayı.2, 2011, s.22, ss.7–47
75 Olav F. Knudsen, “Post-Copenhagen Security Studies: Desecuritizing Securitization.”a.g.e, s.365
76 Bu eleştirilere kısmen katılmak mümkün olsa da aslında Kopenhag Ekolü’nün tam olarak Knudsen’in iddia ettiği yönde bir varsayımı ya da iması olduğu söylenemez. Çünkü zaten Buzan güvenlikleştirme yaklaşımıyla, insanlar için “gerçek güvenliğin ne olabileceği ve elitler tarafından savunulanların ötesinde esas güvenlik sorunlarının neler olduğu gibi konularda konuşma girişiminden imtina ettiklerini belirtmektedir.
77 Bülent Aras and Rabia Karakaya Polat, “From Conflict to Cooperation: Desecuritization of Turkey’s Relations with Syria and Iran.” Security Dialogue, Cilt.39, Sayı.5, 2008, s.512, ss.495–515
78 Thierry Braspenning Balzacq,. “The Three Faces of Securitization: Political Agency, Audience and Context.” Europen Journal of International Relations, Cilt. 11, Sayı.2, 2005, s.182, ss.171-201
79 Altan Aktaş, Güvenlikleştirme Yaklaşımı Ve Türkiye’nin Ulusal Güvenlik Anlayışındaki Dönüşüm, p.26
80 Eleştirel teori kavramı ilk kez Frankfurt Okulu (Frankfurt Sosyal Araştırmalar Enstitüsü) temsilcilerinden Max Horkheimer tarafından kullanılmıştır. Eleştirel teorinin amacı sosyal bilimlerdeki pozitivist yaklaşımlara meydan
okuyup alternatifler sunarak, sosyal ve politik teoriyi yeniden kurgulamaktır. Geleneksel teorilerden farklı olarak Eleştirel teori, olguları sosyal temellerinden ayırmaz, onları sosyal ve tarihsel ürünler olarak görür. Bu çerçevede
Eleştirel teoriye göre dünya da insan eyleminin bir ürünüdür. Sosyal olgu ve koşullar insan eyleminin ürünleri olarak görüldükten sonra, bunların değişmez olduğu fikri reddedilerek insanlığın öğretilenlerden daha farklı potansiyellere sahip olduğu görüşüne varılmaktadır. Eleştirel teori bu çerçevede toplumu betimlemeyi değil, anlamayı ve değiştirmeyi amaçlamaktadır.
Bkz. Sinem Akgül Açıkmeşe, Güvenlik Çalışmalarında Değişim, Strateji ve Güvenlik, Mustafa Aydın ve Ahmet Haluk Atalay (Eds.), TC. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını No: 1692, 2012, s.109
81 Bu akımı, Keith Krause ve Michael Williams’ın 1997’de yayınlanan Critical Security Studies başlıklı çalışmalarının temsil ettiği kabul edilir. Bu çalışmada, dışarsayıcı olmamak ve alanda yeni bir yerleşik düşünce anlayışı ortaya çıkarmamak için, farklı post-pozitivist yaklaşımlar “eleştirel” çatısı altında toplanmıştır.
82 Aberystwyth Ekolü’ne göre Eleştirel Güvenlik Okulu’nun tek ve belirgin bir kuramı olmalıdır ve kuram da Eleştirel Teori’den (yani Frankfurt Okulu) beslenmelidir. Bu çerçevede, Feminizm, Kopenhag Okulu,
Yapısalcılar ve Post-Yapısalcılar gibi çeşitli ekoller Eleştirel Güvenlik Okulu’na dahil edilemez
83 Bülent Aras, Şule Toktaş ve Ümit Kurt, Araştırma Merkezlerinin Yükselişi: Türkiye’de Dış Politika ve Ulusal Güvenlik Kültürü, SETA Raporu, Kasım 2010, s.26, ss.1–188
84 Alex J. Bellamy, and M. McDonald. “Securing International Society: Towards an English School Discourse of Security,” Australian Journal of Political Science,Cilt. 39, Sayı. 2, s.31, ss.307-330
85 Ken Booth, “Critical Expolorations”, Critical Security Studies and World Politics, Ken Booth (Eds.) London, Lynne Rienner Publications, 2005, s.5
86 Ken Booth, “Critical Expolorations”, Critical Security Studies and World Politics, s.13
87 Ken Booth, “Critical Expolorations”, Critical Security Studies and World Politics, p.17
88 Güvenliğin, askeri olmayan ve insani boyutlarına verilmeye başlanan önem 1980 Brandt, 1982 Palme, 1987 Brundtland (Our Common Future) Raporlarında da görülebilmektedir. Brandt raporu, Kuzey-Güney yarımküre arasındaki gelir eşitsizliğine; Palme raporu, Doğu-Batı arasındaki nükleer silahlar yarışına ve bu durumun Güney’e olan etkisine; Brundtland raporu ise çevre konularına ağırlık vermiştir. Bkz. Hüsrev Tabak, Uluslararası İlişkilerde Değişen Güvenlik Algılamaları Ekseninde Avrupa Güvenliği, s.52–53
89 Arthur H. Westing, Comprehensive Security for The Baltic: An Environmental Approach, Prio, Oslo, 1989, s. 35
90 Pınar Bilgin, Güvenlik Çalışmalarında Yeni Açılımlar, s.84
91 Nebi Miş, Güvenlikleştirme Teorisi ve Siyasal Olanın Güvenlikleştirilmesi, a.g.e.,s.352
92 Pınar Bilgin, Güvenlik Çalışmalarında Yeni Açılımlar, s.85
93 Andrew Linklater, “Political Community and Human Security”, Critical Security Studies and World Politics, Ken Booth (Eds.) London, Lynne Rienner Publications, 2005, s.113, ss.113–131
94 Ken Booth, “Three Tyranny”; Human Rights in a Global Politics, Tim Dunne ve Nicholas J. Wheeler (Eds.),  Cambridge, Cambridge University Press, 1999, s.40
95 Immanent Critique: Kültürel formların üretimi için gerekli kuralları ve sistemlerdeki çelişkileri bularak analiz yapan felsefi veya sosyolojik bir yöntemdir. Bu yöntem sadece bir soruşturma nesnesini kavramlaştırmakla
kalmaz aynı zamanda o nesnenin ideoljik temelini de araştırarak ait olduğu nesne kategorisini ve tarihsel sürecin ürününü de gösterir. Bu nedenle bu yöntem toplumsal çelişkileri tespit aracı olarak kullanılarak toplumsal
değişimler için özgürleştirici belirgin imkanlar sunmaktadır. Bu doğrultuda gelecekte toplumların özgürleştirici dönüşümleri için fikirlerin rolü üzerine odaklanmaktadır. Bu noktada bu tarz bir eleştiri değer sürecindeki prensiplere karşı bir değer önermektir. Sonuç olarak immanent critique, yeni bir teori yapmadan bir durum karşısında çelişkileri bulup dolaylı olarak alternatifler sunar. Bu yöntem kökenini Hegel’in dialektiğinden alsa da günümüzde eleştirel teorisyenlerce kullanılmakta ve eleştirel realizmin anahtar metedolojik elementini oluşturmaktadır. Bkz. Immanent Critique, http://en.wikipedia.org/wiki/Immanent_critique  (Erişim Tarihi:22 Eylül 2013)
96 Ken Booth, “Security and Emancipation”, Review of International Studies, Cilt.17, Sayı.4, 1991,p.318, pp.313–326
http://didierbigo.com/students/readings/booth1991emancipationsecurity.pdf (Erişim Tarihi:22 Eylül 2013)
97 Atilla Sandıklı ve Bilgehan Emeklier, Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm, s.57, ss.1–68,
     http://www.bilgesam.org/tr/images/stories/kitaplar/sandikli_emeklier.pdf (Erişim Tarihi:22 Eylül 2013)
98 Atilla Sandıklı ve Bilgehan Emeklier, Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm, s.56–57
99 Atilla Sandıklı ve Bilgehan Emeklier, Güvenlik Yaklaşımlarında Değişim ve Dönüşüm, s.57
100 Ken Booth, Security and Emancipation, a.g.e., s.322
101 Ken Booth, “Theory of World Security”, Bilim ve Sanat Vakfı Yuvarlak Masa Toplantıları, 26.11.2011,
      http://www.bisav.org.tr/merkez.aspx?module=yuvarlakmasaayrinti&dizi=1&altturid=80&menuID=9_6_80&merkezid=6&yuvarlakmasaid=876 (Erişim Tarihi:21 Eylül 2013)
102 Bu ifadedeki “emancipatory” kavramının çeşitli seviyelerle uyumlu bir siyasal proje önerebileceğini savunan Booth, bu kavramın fazlasıyla Avrupa-merkezci bir algılamaya yol açtığını ifade etmektedir. Kavramdan “…den
      özgür olmak” anlamını çıkaran Booth’a göre ekmek, özgürlük ve bilgi kelimeleri tam anlamıyla bu kavramı tanımlar. Ekmek, maddi tatmini ve özgürlük, siyasal mücadele alanını tanımlarken, bilgi ise doğru söylemeyen
hükümete karşı bir özgürlük alanı oluşturur.
103 Johan Alberth and Henning Carlsson, Critical Security Studies, Human Security and Peace, Linköping University, Spring 2009, s.5
http://www.iei.liu.se/stat/utbildning-grundniva/c-_och_d-uppsatser/juni%202009/1.120303/DuppsatsJohanAlberthHenningCarlssonNY.pdf  (Erişim Tarihi:21 Eylül 2013)
104 Joseph Ruane and Jennifer Todd, “Communal Conflict and Emancipation: The Case of Northern Ireland”
Critical Security Studies and World Politics, Ken Booth (Eds.) London, Lynne Rienner Publications, 2005, ss.237–255
105 Carla Monteleone, “The New Transatlantic Agenda: Transatlantic Security Relations between Post- Hegemonic Cooperation and Interdependence,” Journal of Transatlantic Studies, Cilt. 1, Sayı.1, 2003, s.89, ss. 87–10
106 Victor D. Cha, “Globalization and the Study of International Security,” Journal of Peace Research, Cilt. 37, Sayı.3, 2000, s.395, ss.391- 403


***