11 EYLÜL ÜN ABD GÜVENLİK POLİTİKASINA ETKİLERİ. BÖLÜM 4

11 EYLÜL ÜN ABD GÜVENLİK POLİTİKASINA ETKİLERİ. BÖLÜM 4

ABD’nin çıkarları süreklilik arz etmektedir. 


Bu çıkarlar:

- ABD’nin, vatandaşlarının, müttefiklerinin ve ortaklarının güvenliği,
- Fırsat ve refahı artıran serbest bir uluslararası ekonomik sistemde, güçlü, yenilikçi ve büyüyen bir ABD ekonomisi,
- Evrensel değerlere yurtiçinde ve yurt dışında saygı duyulması,
- Güçlü işbirliği aracılığıyla, küresel sınamalarla mücadelede barışı, güvenliği ve fırsatları artıran bir uluslararası düzenin ABD liderliğiyle geliştirilmesidir.
   ABD stratejik yaklaşımı, istediği dünyaya kavuşmak için dört ulusal çıkarın elde edilmesi yönünde uygulamalıdır. Bu dört çıkar ise;
- Güvenlik: ABD’nin, vatandaşlarının ve müttefikleri ile ortaklarının güvenliği.
- Refah: Fırsat ve refahı artıran açık bir uluslararası ekonomik sistemde, güçlü, yenilikçi ve büyüyen ABD ekonomisi.
- Değerler: Evrensel değerlere yurtiçinde ve yurt dışında saygı duymak.
- Uluslararası Düzen: Küresel sınamalarla mücadelede daha güçlü işbirliği aracılığıyla barış, güvenlik ve fırsatları artıran ABD liderliği tarafından uluslararası düzenin geliştirilmesi.

  ABD, El-Kaide ve yandaşlarına karşı küresel bir kampanya sürdürmektedir. 

Bu bağlamda

ABD, El - Kaide ve yandaşlarına karşı, ülkeyi koruyan, dünyanın en tehlikeli silahlarını ve materyallerini emniyet altına alan, El-Kaide’yi güvenli sığınaktan mahrum bırakan ve Müslüman toplumlarla olumlu ortaklıklar kuran bir strateji izlemektedir. Başarı, aynı düşüncede olan ülkelerin ve çok uluslu kuruluşların çabalarının yanı sıra ABD gücünün bütün unsurlarının uygulanmasını gerektirmektedir.

ABD, terörizmin kullanılmasını gayri meşru sayacak ve bunu kullananları izole edecektir. Bu bir taktiğe - terörizme ya da dine – İslam’a yönelik küresel bir savaş değildir. ABD, ABD’ye, ortaklarına ve müttefiklerine karşı saldırı çabalarını destekleyen El-Kaide ve onun terörist yandaşlarını içeren spesifik bir ağla savaş içindedir. ABD’nin Ortadoğu’da önemli çıkarları bulunmaktadır. Bunlar: birçok konuda ABD’nin yakın dostu olan İsrail’le kapsamlı işbirliği ve İsrail’in güvenliğine yönelik sarsılmaz taahhüt; Filistin halkının devlet olmaya yönelik
meşru amacının elde edilmesi; Irak’ın bütünlüğü ve güvenliği, demokrasisinin güçlendirilmesi ve bölgeye entegre edilmesi; İran’ın nükleer silah elde etme amacına, terörizme destek vermesine ve komşularına tehdit oluşturmasına ilişkin politikalarının değiştirilmesi; yayılmanın önlenmesi; terörizmle mücadelede işbirliği, enerjiye ulaşım ve bölgenin küresel
pazarlara entegre edilmesidir.”92

SONUÇ

11 Eylül sonrası yapılan yorumlar hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı yönündeydi.

    Çünkü dünya hegemonu büyük bir saldırıya uğramış ve dünya çapında yeni bir güvenlik algısı oluşturmaya başlamıştı. Zira en ileri istihbarat ağına ve nükleer güce sahip olan bir güç bile kendini tam olarak güvende hissetmemekte dir. Eskiden toprak bütünlüğüne yönelik savunma politikası artık bireylerin tek tek güvenirliği anlamında ele alınır olmuştur. Amerika oğul Bush ile güvenlik politikasını Bush Doktrinine yani tehdidi aktif hale gelmeden yok etmeye, terörü destekleyen ülkelere de bir düşmanmış gibi karşılık vermeye ve iç politikada sıkı
tedbirler ile yozlaşmaya dış politikada ise tek taraflılığa yöneltmiştir. Zira uluslar arası terörizmin yöntemi değişmiş asimetrik tehdit ile zayıfın güçlüye dayatması ortaya çıkmıştır.

G. Bush 2002 ve 2006 ulusal güvenlik belgelerinde küresel terörle mücadeleyi ele almış, bunun salt ABD ulusal güvenliği için değil dünya da barışı ve güvenliği sağlamak için de savunulacağını belirtmiştir. Zira bu bağlamda yönünü önce Afganistan sonra Irak’a çevirmiş ve terörün beslendiği diğer ülkelere de sıranın geleceğini açıklamıştır. Duygusallık bağlamında ele aldığı güvenlik kavramı ile aslında ABD’nin amacı dünya imparatorluğuna giden yolu tutmaktı. Zira soğuk savaş dönemi karşısındaki belirgin güç olan SSCB yıkılmış ve tek kutuplu bir ortamın içinde yer almıştır. Askeri ve ekonomik alandaki hegemonyasını siyasi bir zemine oturma çabalarını güden ABD bunu 11 Eylül saldırıları üzerinden meşrulaştırma yoluna gitmiş, güvenlik politikasına, terörizmle mücadele, demokrasi ve insan haklarını yayma(!) ilkelerini alıp dünyaya müdahalelerde bulunma halini göstermiştir. Artık barışa yöneltilen tehdidin kaynağı merkezi ve hedefi belli olmayan küresel terördür. Bununla beraber uluslar arası jeopolitik batıdan doğuya, Avrupa’dan Avrasya’ya ve Ortadoğu’ya kaymıştır. ABD yeni güvenlik politikası; siyasi ve ekonomik özgürlükler aracılığı ile insanlık onurunu yüceltmek ve terörizm, kitle imha silahlarına karşı dünyanın güvenliğini sağlamak olarak değiştirilmiştir. Asıl amaç ise ABD askeri gücünü dünyaya yayarak olası rakip durumlarını engellemekti. Zira Çin, Hindistan, Brezilya ülkeleri hızlı bir gelişim içindeydi. Brezinski’nin dünyaya hâkim olmak için Avrasya’ya hâkim olmak gerekir tezi hayalden gerçeğe kaymıştı. Çünkü bölge enerji ve doğal kaynaklar bakımından yeni büyük oyuna sahne olabilecek duruma gelmişti. Uniletaralismden yola çıkan ABD 21. yüzyılda Yeni Roma imparatorluğunu kurma hayalini gerçekleştirmek için bu alanda hâkim
olmalıydı. Uluslararası terörizm de ABD’ye bu yönde yardım edecek bir araç konumunda görülebilirdi. İşgalci söylemine ahlaki/felsefi bir özellik kazandırmak isteyen ABD kılıf olarak Büyük Ortadoğu Projesini sunmuştur. Şahinlerden olan Bush ise sert politikalarıyla nefretleri üzerine çekmiştir. İşkenceler, mahkeme izni olmadan yapılan dinlemeler, illegal düşman savaşçıları ilanları, Guantanamo ve Ebu Garip Hapishanesinde yaşanan işkence skandalları, BM ve uluslararası hukuk ilkelerinin ihlali, önleyici savaş doktrini ile belirsiz tehdidi kendince belirleyip müdahale etme, tabii mahkeme ve masumiyet karinelerinin ihlali, askeri komisyonlarla yapılan yargılamalar, Afganistan ve Irak işgali, tek taraflı müdahale politikaları G. Bush dönemi güvenlik alanında yaşanan gelişmelerdir. ABD’nin 21.yüzyılda kurmayı planladığı dünya imparatorluğu bağlamında BM bir engel oluşturmakta idi. Zira BM devletlerarası siyasi eşitliği ve çok taraflı diplomasiyi öngörürken 11 Eylül sonrası ABD tek taraflılık politikasını benimsemişti. Bu bağlamda yapılması gereken Başkan Bush’un da belirttiği gibi BM ve NATO’nun geleceğinin yeniden değerlendirilmesiydi. ‘Artık BM uluslar arası siyaset sahnesinde etkin bir aktör olma konumunu yitirme durumuyla karşı karşıyadır.’93

   Amerika’nın işi ise zordur, zira terörist grupların merkezleri ABD ‘ye dost olmayan ülkelerdedir, ABD’ye nefret artacak ve karşı-terör stratejisi sonucu saldırılar hız kanacak, terörist eylemlerin yeri, zamanı ve metodu farklı olduğu için önceden tahmini zor olacak ve son olarak ABD kamuoyunun tepkilerine mazur kalacaktır. Amerika açısından ilginç olan diğer husus Reagan dönemi SSCB’ye karşı eğittikleri mücahitlerden saldırıya uğramalarıydı. ABD terörden en az etkilenen ülke iken neden bunu politikasının en başına koymuştur?

Çünkü terör ilk kez bir hegemon güce dayatılmış ve Amerikan sermayesine zarar vermiştir.

   Zira ABD küreselleşme ve sömürünün merkezi olarak algılanan bir ülkeydi. Obama daha yumuşak bir söylemle iş başına gelmiştir ki ABD’nin olası rakipleriyle eşitler arasında birinci ancak tek olmadığı düşünülürse bu yöntem gerekli ve doğru görülebilir. Lakin bir yıl içinde Obama’nın söylemlerinin uygulamada başarısız olduğu görülmektedir. Robert Gates oğul Bush döneminden kalan önemli bir mirastır. Bu da savunma alanında çok büyük değişmeler olamayacağının en önemli göstergelerindendir. Ayrıca Afganistan’a 30 000 ek gönderilen asker bölgede çıkmazın derinleşmesine neden olmuştur.

Obama bölge halkı tarafından savaş başkanı olarak görülmektedir. Obama bölgedeki halk üzerinden sempati kazanıp halk üzerine çalışmak yerine askeri yöntemleri kullanmayı tercih eder gözükmektedir.

Washington yönetiminin 2009 bütçesinde Afganistan ve Irak operasyonları için harcadığı para 175 milyar dolar olarak yer almış. Guantanamo üssü kapanmadı askerler tamamen çekilmedi. Obama insan haklarına saygılı olacağını açıkladı. Bunun yanında Irak’taki işkenceleri destekleyen CIA emeklisi John Brennan’ı terörle mücadelenin başına getirdi. Kudüs’ün İsrail’in bölünmez başkenti olacağını vurgulayarak ise Filistin-İsrail sorununu körüklüyor.

11 Eylül saldırıları, ABD güvenlik politikaları üzerinden imparatorluğa yönelen konumun meşrulaştırma aracı olarak görülebilir.

Sonuç olarak G. W. Bush ile militarizm fetişizmi olarak görülen 11 Eylül sonrası güvenlik politikası Obama döneminde (1 yıl içinde) sadece söylem bazında değişmiş uygulama bazında ise devam eder nitelikte gözükmektedir.


KAYNAKÇA


“ABD’nin Ulusal Güvenlik Stratejisi”,
http://www.mgk.gov.tr/calismalar/calismalar/001_abd_ulusal_guvenlik_stratejisi.pdf
(16.09.2013).
“Çok Kutuplu Dünya Düzeninde Güvenlik Algısı”,
http://www.tasam.org/index.php?altid=2941&syf=2. (12.11.2009).
“Soğuk Savaş ve 11 Eylül Sonrası Uluslararası Sistemdeki Değişimin Güvenlik
Algılamalarına Etkisi ve Türkiye”,http://www.tasam.org/images/tasam/tepebas.pdf,
http://209.85.229.132/search?q=cache:EoJatI2nJDYJ:www.tasam.org/images/tasam/tepebas.p
df+So%C4%9Fuk+Sava%C5%9F+ve+11+Eyl%C3%BCl+Sonras%C4%B1+Uluslararas%C4
%B1+Sistemdeki+De%C4%9Fi%C5%9Fimin+G%C3%BCvenlik+Alg%C4%B1lamalar%C4
%B1na+Etkisi+ve+T%C3%BCrkiye&cd=1&hl=tr&ct=clnk (12.11.2009).
“Soğuk Savaş ve 11 Eylül Sonrası Uluslararası Sistemdeki Değişimin Güvenlik
Algılamalarına Etkisi ve Türkiye”, http://www.tasam.org/images/tasam/tepebas.pdf
S4.(12,11,2009).
AKGÜN Birol, “Amerika’nın Yeni Dünya Vizyonu Ya da Yaklaşan Küresel Anarşi”,
Stratejik Analiz Dergisi, Mayıs 2003.
AKGÜN Birol, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, Konya, Tablet Yayınları, 2006.
ARI Tayyar, Amerika’da Siyasal Yapı Lobiler ve Dış Politika, İstanbul, Alfa Yayınları, 1997.
ARSLAN Zühtü, “11 Eylül Sonrasında Yeni Güvenlik Anlayışı, İnsan Hakları ve Demokratik Kolluk”, Polis Bilimleri Dergisi,Cilt 8(2).
ATAMAN Muhittin, GÖKCAN Özkan, “Bush Dönemi Amerikan Dış Politikası: Bir Aşırı Yayılmacılık Denemesi”, Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries) Cilt/ Volume: 7, Sayı/Number: 2, Yıl/Year: 2012.
ATVUR Senem, “21. yüzyıl için ABD Güvenlik Politikası ve Büyük Orta Doğu
Girişimi”, Savunma Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 2,Kasım 2007.
BAL İhsan, “Küresel Terörle Mücadelede ABD Modeli Mi ABD Çıkmazı mı”,
http://www.usak.org.tr/makale.asp?id=107 (4,12,2009).
BAL İhsan, LAÇİNER Sedat, “Küresel Terörle Mücadelede ABD Güvenlik Politikalarının Türkiye’nin İç Güvenliğine Yansımaları”,(ed) İdris Bal, 21. yüzyılda Türk Dış Politikası, Ankara, Nobel Yayınları, 2004.
BAL İhsan, Terörizm, Terör, Terörizmi, Küresel Terörle Mücadelede Ulusal ve Bölgesel Deneyimler, Ankara, USAK Yayınları, 2006.
BALİ Aslı , “11 Eylül Sonrasında ABD’de Güvenlik Politikaları Ve İnsan Hakları Üzerine Aslı Bali İle Söyleşi”, Kültür Ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar Dergisi, Ekim 2006, Sayı 1.
BİLİCİ Mücahit, “Terörle Savaş, Amerika’da Yeni Muhafazakar Düşüncenin Entelektüel Kaynakları Üzerine”, Köprü Dergisi,
http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=760,
(5,12,2009).
BOZKURT Enver, “ Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde Sürdürülebilirliği”, http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf. (12,11,2009).
BOZKURT Enver, “Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde
Sürdürülebilirliği”, http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf,
http://209.85.229.132/search?q=cache:fo8xubLKyZMJ:idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror1
4.pdf+Enver+Bozkurt,+Bush+D%C3%B6nemi+Ulusal+G%C3%BCvenlik+Stratejisi%E2%8
0%99nin+Obama+D%C3%B6neminde+S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirli%C4%9Fi
&cd=1&hl=tr&ct=clnk (12.11.2009).
BOZKURT Enver, Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde
Sürdürülebilirliği, http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf.(12.11.2009).
CHOMSKY Noam, çev. Taha Cevdet, Terörizm Kültürü, ABD Terörü, İstanbul, Pınar Yayınları, 2000.
CHOMSKY Noam, çev. Taylan Doğan, Nuri Ersoy, Mehmet Kara, Ali Kerem, 11 Eylül ve Sonrası, İstanbul, Aram Yayıncılık, 2002.
CİVELEK Mehmet Ali, Küreselleşme ve Terör, Terör Kavramı ve Gerçeği, Ankara, Ütopya Yayınevi, 2001.
ÇAM Esat, Siyaset Bilimine Giriş, 7.baskı, İstanbul: Der Yayınları, 2000.
ÇAŞİN Mesut Hakkı, “Uluslararası Hukuk Açısından Terör Ve Organize Suçlar”, Türk Dış Politikası, İhsan Bal (ed).
DOĞAN Nejat, Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı Ve New Heaven Ekolü, Eleştirel Bir Giriş, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, 2006.
ERHAN Çağrı “Küreselleşme Döneminin Tehditleriyle Mücadele”, Stradigma Aylık Strateji ve Analiz e-Dergisi, http://www.stradigma.com/turkce/haziran2003/makale_01.html,
(12.11.2009).
ERHAN Çağrı, “ABD’nin Orta Asya Açılımları ve 11 Eylül Sonrası Yeni Açılımları”,
Stradigma Aylık Strateji Analiz Dergisi, Ekim 2003, Sayı 9.
GÖKÇE Orhan, AKGÜN Birol, Değişen Dünya Politikasında Türkiye’nin Rolü, 11 Eylülün Getirdiği Fırsatlar, Riskler Ve Tehditler, (ed) Uğur Demiray, Orhan Gökçe, Edibe Sözen, Türkiye’nin ABD ve AB Denklemi, Konya, Çizgi Kitabevi, 2006.
HALATÇI Ülkü, “11 Eylül Terörist Saldırıları Ve Afganistan Operasyonunun Bir
değerlendirilmesi”,Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi (UHP), Cilt: 2, Sayı: 7, 2006.
http://www.feministyaklasimlar.org/magazine.php?act=viewall&cid=20 (5,12,2009).
İZMİR M. Ali İzmir, Yeni Dünya Dizaynı, Amerikan İmparatorluğunun Yayılmacılığı,
İstanbul, Gündem Yayınları, 2003.
KAÇAR İzzet, BOP ve Küresel Terör, Polis Bilimleri Dergisi,
http://www.emniyet.gov.tr/egitim/dergi/eskisayi/42/makale/Dr_Izzet_KACAR.htm, (15,11,2009).
LEFEBORE Maxime, çev. İsmail Yerguz, Amerikan Dış Politikası, İstanbul, İletişim Yayınları, 2005.
ÖZEN Çınar, TAŞDEMİR Hakan, Yeni Muhafazakâr ABD Dış Politikası ve Türkiye, Ankara, Odak Yayınları, 2006.
ÖZER Ahmet, “11 Eylül Bölünen Dünya ve Çatışma”, İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 4 Sayı 2, Yıl 2007.
SEVER Metin, KILIÇ Ebru, Düşmanını Arayan Savaş, İstanbul, Everest Yayıncılık, 2001. 
TANIYICI Şaban, AKGÜN Birol, Amerikan Başkanlığı, Cumhuriyetten İmparatorluğa, Ankara, Orion Yayınları, 2008.
TAŞDEMİR Fatma, Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Kuvvete Başvurma Yetkisi, Ankara, Usak Yayınları, 2006.
TURAN Aslıhan P., “ABD’nin Yeni Ulusal Güvenlik Stratejisi ve Türkiye’ye Olası Etkileri”,
http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1710:abdyeni-
ulusal-guevenlik-stratejisi-ve-tuerkiyeye-olas-etkileri&catid=175:analizler-abd
(02.09.2013).
UZGEL İ., “Yıldız Savaşları”, Baskın Oran (ed), Türk Dış Politikası, Cilt 2, , İstanbul, İletişim Yayınları,2002.
VOLTEN Peter, Küreselleşmenin Amerika ve Avrupa Güvenlik Stratejilerine Yansımaları, Genel Kurmay Başkanlığı, Birinci Sempozyum Bildirileri, Ankara, Genel Kurmay Askeri Tarih Ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2003.
YAMAN Didem, “Nato’nun Yeni Görevi: Terörizmle Mücadele Ve Bu Eksenle Atılan
Adımlar”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi (UHP), Cilt: 2, Sayı: 7, 2006.
YILDIZOĞLU Ergin, Dinazorun Kuyruğu, 11 Eylül Ve Yeni Roma, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2002.
YILMAZ Sait, ABD Silahlı Kuvvetlerinde Dönüşüm, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Yıl 7, Mayıs 2009, Sayı 13.
YİNANÇ Refet, TAŞDEMİR Hakan, Uluslararası Güvenlik Sorunları ve Türkiye, Ankara, Seçkin Yayınları, 2002.


DİPNOTLAR;


1 Fatma Taşdemir, Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Kuvvete Başvurma Yetkisi, Ankara, Usak Yayınları,
   2006, s. 9.
2 İhsan Bal, “Küresel Terörle Mücadelede ABD Modeli Mi ABD Çıkmazı mı”,
   http://www.usak.org.tr/makale.asp?id=107 (4,12,2009).
3 Muhittin Ataman, Özkan Gökcan, “Bush Dönemi Amerikan Dış Politikası: Bir Aşırı Yayılmacılık Denemesi”,
   Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries) Cilt/ Volume: 7, Sayı/Number: 2, Yıl/Year: 2012, s. 204.
4 a.e, s, 204-205.
5 “Soğuk Savaş ve 11 Eylül Sonrası Uluslararası Sistemdeki Değişimin Güvenlik Algılamalarına Etkisi ve Türkiye”,  
    http://www.tasam.org/images/tasam/tepebas.pdf,
    http://209.85.229.132/search?q=cache:EoJatI2nJDYJ:www.tasam.org/images/tasam/tepebas.pdf+So%C4%9Fuk
+Sava%C5%9F+ve+11+Eyl%C3%BCl+Sonras%C4%B1+Uluslararas%C4%B1+Sistemdeki+De%C4%9Fi%C5
%9Fimin+G%C3%BCvenlik+Alg%C4%B1lamalar%C4%B1na+Etkisi+ve+T%C3%BCrkiye&cd=1&hl=tr&ct=
clnk (12.11.2009).
6 Tayyar Arı, Amerika’da Siyasal Yapı Lobiler Ve Dış Politika, İstanbul, Alfa Yayınları,1997, s.124
7 Refet Yinanç, Hakan Taşdemir, Uluslararası Güvenlik Sorunları ve Türkiye, Ankara, Seçkin Yayınları,2002,s.62–63.
8 Şaban Tanıyıcı, Birol Akgün, Amerikan Başkanlığı, Cumhuriyetten İmparatorluğa, Ankara, Orion Yayınları, 2008,s.111.
9 a.e, s.113.
10 Maxime Lefebore, çev. İsmail Yerguz, Amerikan Dış Politikası, İstanbul, İletişim Yayınları, 2005, s.50.
11 İ. Uzgel, “Yıldız Savaşları”, Baskın Oran (ed), Türk Dış Politikası, Cilt 2, , İstanbul, İletişim Yayınları,2002, s. 36.
12Tanıyıcı, Akgün, a.e,s.119.
13 Noam Chomsky, çev. Taha Cevdet, Terörizm Kültürü, ABD Terörü, İstanbul, Pınar Yayınları, 2000,s47.
14 Noam Chomsky, çev. Taylan Doğan, Nuri Ersoy, Mehmet Kara, Ali Kerem, 11 Eylül Ve Sonrası, İstanbul, Aram Yayıncılık,2002, s 206.
15 Nejat Doğan, Uluslararası İlişkilerde Güç Kullanımı Ve New Heaven Ekolü, Eleştirel Bir Giriş, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, 2006 s 107-108.
16 Ülkü Halatçı, “11 Eylül Terörist Saldırıları Ve Afganistan Operasyonunun Bir değerlendirilmesi”,Uluslararası
    Hukuk ve Politika Dergisi (UHP), Cilt: 2, Sayı: 7, 2006, s. 80-98.
17 Esat Çam, Siyaset Bilimine Giriş, 7.baskı, İstanbul: Der Yayınları, 2000, s.300.
18 Birol Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, Konya, Tablet yayınları,2006, s.15.
19 “Soğuk Savaş ve 11 Eylül Sonrası Uluslararası Sistemdeki Değişimin Güvenlik Algılamalarına Etkisi ve Türkiye”, http://www.tasam.org/images/tasam/tepebas.pdf S4.(12,11,2009).
20 Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, s.17-18.
21 Çağrı Erhan, “Küreselleşme Döneminin Tehditleriyle Mücadele”, Stradigma Aylık Strateji ve Analiz e-Dergisi,
http://www.stradigma.com/turkce/haziran2003/makale_01.html, (12.11.2009).
22 M. Ali İzmir, Yeni Dünya Dizaynı, Amerikan İmparatorluğunun Yayılmacılığı, İstanbul, Gündem Yayınları, 2003, s.168.
23 Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, s .14.
24 Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, s.15.
25 Çınar Özen, Hakan Taşdemir, Yeni Muhafazakâr ABD Dış Politikası ve Türkiye, Ankara, Odak Yayınları,2006, s.1.
26 İzmir, a.e, s.170.
27 Chomsky, 11 Eylül ve Sonrası, s. 174.
28 Mesut Hakkı Çaşin, “Uluslararası Hukuk Açısından Terör Ve Organize Suçlar”, Türk Dış Politikası, İhsan Bal (ed), s.923.
29 Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, a.e, s 12.
30 Özen, Taşdemir, a.e, s.5.
31 Enver Bozkurt, “Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde Sürdürülebilirliği”,
http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf,
 http://209.85.229.132/search?q=cache:fo8xubLKyZMJ:idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf+Enver+Boz kurt,+Bush+D%C3%B6nemi+Ulusal+G%C3%BCvenlik+Stratejisi%E2%80%99nin+Obama+D%C3%B6nemin
de+S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilirli%C4%9Fi&cd=1&hl=tr&ct=clnk (12.11.2009).
32 Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, a.e, s.11-12.
33 Orhan Gökçe, Birol Akgün, Değişen Dünya Politikasında Türkiye’nin Rolü, 11 Eylülün Getirdiği Fırsatlar, Riskler Ve Tehditler, (ed) Uğur Demiray, Orhan Gökçe, Edibe Sözen, Türkiye’nin ABD ve AB Denklemi, Konya,  Çizgi Kitabevi, 2006,s.149.
34 İzmir, a.e, s.171.
35 Mehmet Ali Civelek, Küreselleşme Ve Terör, Terör Kavramı Ve Gerçeği, Ankara, Ütopya Yayınevi, 2001,s. 142.
36 Özen, Taşdemir, a.e, s.39.
37 İhsan Bal, Sedat Laçiner, “Küresel Terörle Mücadelede ABD Güvenlik Politikalarının Türkiye’nin İç Güvenliğine Yansımaları”,(ed) İdris Bal, 21. yüzyılda Türk Dış Politikası, Ankara, Nobel Yayınları, 2004, s.917.
38 Ayrıntılı Bilgi İçin bkz: Birol Akgün, 11 Eylül Sonrasında, Dünya ABD ve Türkiye, s.71.
39 Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, s.79.
40 a.e, s.35.
41 Metin Sever, Ebru Kılıç, Düşmanını Arayan Savaş, İstanbul, Everest Yayıncılık, 2001, s.29.
42 Ataman, Gökcan, s. 216-217.
43 a.e, s. 217.
44 Ataman, Gökcan, a,e, s.201.
45 Zühtü Arslan, “11 Eylül Sonrasında Yeni Güvenlik Anlayışı, İnsan Hakları ve Demokratik Kolluk”, Polis Bilimleri Dergisi,Cilt 8(2),s 121.
46 Akgün, 11 Eylül Sonrasında Dünya, ABD ve Türkiye, s.14.
47 Sait Yılmaz, ABD Silahlı Kuvvetlerinde Dönüşüm, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Yıl 7, Mayıs 2009, Sayı 13, s.24.
48 Özen, Taşdemir, a.e, s.14.
49 Tanıyıcı, Akgün, Amerikan Başkanlığı, Cumhuriyetten İmparatorluğa, a.e, s.140.
50 Mücahit Bilici, “Terörle Savaş, Amerikada Yeni Muhafazakar Düşüncenin Entelektüel Kaynakları Üzerine”, Köprü Dergisi, 
http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=760,  (5,12,2009).
51 Özen, Taşdemir, a.e,s.35.
52 İzmir, a.e, s.189.
53 a.e, 184.
54 a.e, s.184.
55 Sait Yılmaz, a,e, s. 25-26.
56 İzmir, a.e, s.182.
57 Halatçı, a.e, s. 80-98.
58 Çağrı Erhan, “Küreselleşme Döneminin Tehditleriyle Mücadele”, Stradigma Aylık Strateji ve Analiz e-Dergisi,
 http://www.stradigma.com/turkce/haziran2003/makale_01.html, (12.11.2009).
59 Senem Atvur, “21. yüzyıl için ABD Güvenlik Politikası Ve Büyük Orta Doğu Girişimi”, Savunma Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 2,Kasım 2007, s.1-14.
60 Civelek, a.e, 145.
61 Ergin Yıldızoğlu, Dinazorun Kuyruğu, 11 Eylül Ve Yeni Roma, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2002,s.55.
62 Özen, Taşdemir, a.e, s. 5.
63 Halatçı, a.e, s. 80-98.
64 “Çok Kutuplu Dünya Düzeninde Güvenlik Algısı”, http://www.tasam.org/index.php?altid=2941&syf=2. (12.11.2009).
65 Enver Bozkurt, “Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde Sürdürülebilirliği”,
http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf.(12.11.2009).
66 Enver Bozkurt, “Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde Sürdürülebilirliği”,
http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf. (12.11.2009).
67 Enver Bozkurt, “Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde Sürdürülebilirliği”,
 http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf.(12.11.2009).
68 İzmir, a.e, s. 239-241.
69 a.e, s 253.
70 Peter Volten, Küreselleşmenin Amerika ve Avrupa Güvenlik Stratejilerine Yansımaları, Genel Kurmay Başkanlığı, Birinci Sempozyum Bildirileri, Ankara, Genel Kurmay Askeri Tarih Ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2003, s.169.
71 Özen, Taşdemir, a.e,s.102.
72 Sait Yılmaz, a,e, s.33.
73 Didem Yaman, “Nato’nun Yeni Görevi: Terörizmle Mücadele Ve Bu Eksenle Atılan Adımlar”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi (UHP), Cilt: 2, Sayı: 7, 2006, s. 41-53.
74 Ahmet Özer, “11 Eylül Bölünen Dünya ve Çatışma”, İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 4 Sayı 2, Yıl 2007.
75 Atvur, a.e, s.1-14.
76 a,e, s. 1-14.
77İzzet Kaçar, BOP ve Küresel Terör, Polis Bilimleri Dergisi,
http://www.emniyet.gov.tr/egitim/dergi/eskisayi/42/makale/Dr_Izzet_KACAR.htm, (15,11,2009).
78 Özen, Taşdemir, a.e, s. 133.
79 Gökçe, Akgün, Değişen Dünya Politikasında Türkiye’nin Rolü, 11 Eylülün Getirdiği Fırsatlar, Riskler Tehditler, (ed) Uğur Demiray, Orhan Gökçe, Edibe Sözen, Türkiye’nin ABD Ve AB Denklemi, a.e, s.158.
80 Çağrı Erhan, “ABD’nin Orta Asya Açılımları ve 11 Eylül Sonrası Yeni Açılımları”, Stradigma Aylık Strateji Analiz Dergisi, Ekim 2003, Sayı 9, s.12.
81 Erhan, a.e, s.15.
82 Tanıyıcı, Akgün, a.e,s. 124.
83 Sait Yılmaz, a.e, s. 29.
84 Tanıyıcı, Akgün, a,e, s.133.
85 a.e, s.150.
86 İhsan Bal, Terörizm, Terör, Terörizmi, Küresel Terörle Mücadelede Ulusal Ve Bölgesel Deneyimler, Ankara, USAK Yayınları,2006, s.178.
87Aslı Bali, , “11 Eylül Sonrasında ABD’de Güvenlik Politikaları Ve İnsan Hakları Üzerine Aslı Bali İle Söyleşi”, Kültür Ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar Dergisi, Ekim 2006, sayı 1.
 http://www.feministyaklasimlar.org/magazine.php?act=viewall&cid=20 (5,12,2009).
88 Enver Bozkurt, “ Bush Dönemi Ulusal Güvenlik Stratejisi’nin Obama Döneminde Sürdürülebilirliği”,
    http://idc.sdu.edu.tr/tammetinler/teror/teror14.pdf. (12,11,2009).
89 Ataman, Gökcan, a,e, s. 219.
90 Aslıhan P. Turan, “ABD’nin Yeni Ulusal Güvenlik Stratejisi ve Türkiye’ye Olası Etkileri”,
    http://www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1710:abd-yeni-ulusal-guevenlikstratejisi-
ve-tuerkiyeye-olas-etkileri&catid=175:analizler-abd (02.09.2013).
91Nuray Sancar, “Obama’nın ikinci döneminde 'yumuşak güç'ün sonrası”,
    http://www.ozgurlukdunyasi.org/arsiv/257-sayi-236/650-nuray-sancar (03.09.2013).
92 “ABD’nin Ulusal Güvenlik Stratejisi”, s.1-8,
http://www.mgk.gov.tr/calismalar/calismalar/001_abd_ulusal_guvenlik_stratejisi.pdf (16.09.2013).
93 Birol Akgün, “Amerika’nın Yeni Dünya Vizyonu Ya da Yaklaşan Küresel Anarşi”, Stratejik Analiz Dergisi, Mayıs 2003, s.84.


***