PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN EYLEMLERİNİN GÜVENLİK GÜÇLERİ ZAYİATI AÇISINDAN ANALİZİ. BÖLÜM 1
Ömer Faruk CANTENAR 1
Fatih TÜMLÜ 2
1 Dr., Kara Kuvvetleri Komutanlığı, cantenar@gmail.com
2 J.Gn.K.lığı, ftumlu@gmail.com
Özet
Teröristle mücadelede dikkate alınması gereken hususlardan biri de teröristlerin eylem yapmalarının engellenmesi ve alınacak tedbirlerle eylem fırsatlarının ortadan kaldırılmasıdır. Terör örgütlerinin eylemleri hakkında bilgilenen ve bu eylemlere göre hazırlık yapan güvenlik güçlerinin teröristlere eylem yapma fırsatı vermeyecek tedbirleri alarak onları caydırması beklenir. Bu çalışma, PKK terör örgütünün eylem türlerini ortaya koymayı ve bunlardan hangilerinin öne çıktığını tespit ederek güvenlik güçlerinin örgütün en öncelikli ve en etkin eylem biçimleri hakkında bilgilendirilmesini amaçlamıştır.
Bu kapsamda, PKK terör örgütünün 1993-2012 yılları arasında gerçekleştirdiği eylemlerden Milliyet ve Hürriyet gazetelerine yansıyanlar ile Küresel Terörizm Veritabanındaki eylem kayıtlarından toplam 1724 olay incelenmiş ve bu eylemler on farklı kategoride ( köy baskını, karakol ve üs bölgelerine saldırı, pusu, taciz, mayın ve el yapımı patlayıcı kullanma, bombalı saldırı, yol kesme, adam kaçırma, canlı bomba ve sabotaj) Sınıflandırılmıştır.
Bu eylemlerin gerçekleştirilme sayıları ve eylemlerdeki zayiat miktarlarına göre örgütün en etkili eylem türlerinin pusu eylemleri, karakol ve üs bölgelerine yönelik eylemler ve mayın ve el yapımı patlayıcı madde eylemleri olduğu tespit edilmiştir. Güvenlik güçlerinin zayiatları açısından bakıldığında toplam eylem sayısının % 8,58'ini oluşturmasına rağmen karakollara ve üs bölgelerine
yönelik eylemler neticesinde eylem başına ortalama 7,3 gibi yüksek bir zayiat oranı tespit edilmiştir. Böylece karakol ve üs bölgesi saldırılarının PKK’nın kullandığı en etkin eylem yöntemi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Güvenlik güçlerinin, terör örgütünün gerçekleştirdiği karakol ve üs bölgesi saldırılarını önlemeye ve bu eylemlerdeki zayiat miktarını azaltmaya yönelik tedbirler alması önem arz etmektedir.
Giriş
Terörizm günümüzde devletlere, uluslararası örgütlere ve dünya güvenliğine zarar veren bir küresel tehdit boyutuna ulaşmıştır.
Bu nedenle uluslararası gündemi en çok meşgul eden, hem ulusal boyutta, hem de uluslararası boyutta çözüm aranan en önemli sorun haline gelmiştir. Dünyanın çeşitli yerlerinde farklı terör grupları kendi amaçları doğrultusunda faaliyetlerini sürdürmektedir. Bunların bir kısmı küresel boyutta faaliyet göstererek farklı ülkelerde birbiri ardına terör eylemleri yapabilmekte ve böylece kendi varlıklarını meşrulaştırma ve politik amaçlarını dünya gündeminde tutma imkânı bulabilmektedirler.
Terör örgütleri ile mücadelede güvenlik güçlerinin etkin bir şekilde kullanılması terör örgütlerinin terör eylemi gerçekleştirme inisiyatifine önemli ölçüde etki eder. Güvenlik güçlerinin terörizmle mücadele operasyonları terör örgütlerinin operasyonel kabiliyetlerini azaltmaya yöneliktir. İyi tasarlanmış bir terörle mücadele stratejisinin öncelikli gündemi örgütünün temel taktikleri hakkında bilgi edinmek ve bu bilgileri değerlendirebilmek olmalıdır.
Terörizmle mücadelede, teröristi eylem yapmaktan caydırabilmek önemlidir. Örgütün eylemleri hakkında bilgilenen ve bu eylemlere göre hazırlık yapan güvenlik güçleri örgüte eylem yapma fırsatı vermeyecek tedbirleri alarak örgütü eylem yapmaktan caydıracaktır. Belirlenen etkili terörist eylemlerine karşı alınacak her türlü koruyucu ve önleyici tedbirler örgütün mücadele azmini
kıracak, daha zor ve daha riskli eylemlere yönelmesine neden olarak teröristlerin eylem etkinliğini azaltacak ve böylece güvenlik güçlerinin kayıplarını engelleyecektir.
Bu çalışmada PKK terör örgütünün tarihsel süreç içerisinde gerçekleştirdiği eylem biçimleri üzerinde durulacaktır. Çalışmanın amacı PKK terör örgütünün eylem türlerini ortaya koymak ve bunlardan hangilerinin öne çıktığını tespit ederek güvenlik güçlerini örgütün en öncelikli ve en etkin eylem biçimleri hakkında bilgilendirmektir. Araştırmada “PKK terör örgütünün güvenlik güçlerine zayiat verdiren eylemleri nelerdir ve bunlardan hangi eylemler en etkili eylemler olarak öne çıkmaktadır?” sorusu çalışmanın temel
sorunsalı olarak seçilmiştir. Çalışmada, PKK terör örgütünün gerçekleştirdiği eylemler analiz edilmiş ve bu eylemlerin çoğunun benzer yapıda olduğu, bazı eylem türlerinin ise örgüt tarafından daha çok tercih edildiği görülmüştür.
Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde PKK terör örgütünün eylemlerine yönelik literatürde yer alan çalışmalar özetlenmiştir.
İkinci bölümde araştırmanın kapsam ve yöntemine ilişkin bilgiler sunulmuş ve PKK terör örgütünün eylemleri geçmiş eylem verilerinden yararlanılarak
on farklı kategoride incelenmiştir.
Üçüncü bölümde araştırmada elde edilen bulgular ve verilerin analizi yapılmış, güvenlik güçlerinin verdiği zayiat durumu esas alınarak yapılan incelemede, PKK terör örgütünün en etkili üç eylem türünün karakol ve üs bölgelerine saldırılar, pusu eylemleri ve mayın/EYP eylemleri olduğu belirlenmiştir.
PKK Terör Örgütünün Eylemleri
PKK terör örgütü kurulduğu yıldan itibaren, otuz yılı aşkın bir sürede dönemsel stratejiler ortaya koymuştur. Örgüt 1984 yılında eylemlerine başlamasıyla beraber hem bölgesel gerilim stratejisi, hem de silahlı şiddet stratejisi olarak nitelendirilen iki strateji temelinde eylemlerini gerçekleştirmiştir (Semiz, 2011). PKK, bu sayede uyguladığı yoğun şiddetle beraber bölgede güçlü bir yapı
olduğu algısı yaratmaya, örgütsel yapıyı canlı tutmaya ve insan kaynaklarının devamlılığını sağlamaya çalışmıştır (BÜSAM, 2010).
PKK her durumda mücadele stratejisini sürekli silahlı eylemlerle şekillendirmeye önem vermiştir (Özeren, 2011).
PKK terör örgütü ilk eylemlerinden itibaren Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde halk üzerinde gerilim ve korku yaratarak kendi varlığını topluma kabul ettirmeyi amaç edinmiştir.
Bu amaç çerçevesinde örgüt, halk üzerinde zorlama gücünü kullanabileceği eylemlere girişerek halka bölgede tek güç olduğunu göstermeye çalışmış ve halkı devlet ile örgüt arasında tercih yapmaya zorlayarak toplumsal bir kırılmayı ve yoğun bir çatışma ortamı yaratmayı hedeflemiştir (Özcan, 1999). Bu dönemde örgüt eylemlerinde masum siviller hedef alınmış ve yaş ve cinsiyet ayrımı gözetmeksizin çok sayıda insan örgüt tarafından öldürülmüştür (Kışlalı, 1996). Neticede halka yönelik gerçekleştirilen eylemler sonucunda toplumda güvensizlik, korku ve güce karşı sadakat eğiliminin artırılması amaçlanmıştır (Öztürk, 2008).
1999 yılında Abdullah Öcalan’ın yakalanmasının ardından terör örgütünün eylemleri durma noktasına gelmiş ve sadece küçük çaplı silahlı eylemler ile sınırlı kalmıştır.
PKK terör örgütü 1 Haziran 2004’te yeniden silahlı eylemlerine başlamıştır (Semiz, 2011). 31 Temmuz 2009 yılında kamuoyuna duyurulan demokratik açılımın (Özeren, Sever, 2011) etkisi ile PKK terör örgütünün 2009 yılındaki eylemlerinde nispi bir azalma görülse de (Özeren, Başıbüyük, 2011)
2010 yılından itibaren örgütün eylemlerinde tekrar artış yaşanmıştır. Özeren (2010), PKK terör örgütünün 1984–1995 yılları arasında gerçekleştirdiği
eylemlerle coğrafi alan kazanma stratejisi uygulamaya çalışırken 2004 yılından itibaren gerçekleştirdiği eylemlerle içeride ve dışarıda ülkenin siyasetini etkilemeye çalışacak şekilde psikolojik alan kazanma stratejisini benimsediğini belirtmektedir.
PKK terör örgütü eylemlerine başladığı 1984 yılından itibaren değişik strateji ve taktiklerden oluşan çok çeşitli eylemlerle kendini göstermiştir. PKK, bugüne kadar ilçe, köy ve mezra baskınları, bombalı saldırılar, intihar saldırıları, sabotaj, baskın, adam kaçırma, yol kesme, mayınlama ve el yapımı patlayıcı (EYP) kullanma, askerî birlik ve karakollara saldırı, sızma, taciz gibi birçok eylemlerde
bulunmuştur (İşeri, 2008). Türkiye’de PKK`ya yönelik araştırmaların genelde stratejik seviyede ve daha çok terörizmin siyasi boyutuyla ilgili olduğu görülmektedir. Taktik ve operasyonel seviyede örgütün eylemlerine yönelik çalışmalar oldukça kısıtlı sayıdadır.
PKK terör örgütünün 2010 yılı içerisinde gerçekleştirdiği eylemlerin profilinin çıkarılması ve bu eylemlerin hangi illerde ve hangi yoğunlukta yaşandığının ortaya konması amacıyla Beren (2012) tarafından yürütülen bir çalışmada 2010 yılı içerisinde PKK terör örgütü tarafından gerçekleştirilen 23 farklı türde toplam 4598 eylem tespit edilmiştir. Çalışmada 23 farklı türdeki eylemler aşağıda belirtilen beş başlık altında sınıflandırılarak bu eylemlerin gerçekleştirilme sıklıklarının illere göre farklılık gösterip göstermediği sınanmıştır (Beren, 2012: 98) :
- Bombalı saldırılar, silahlı saldırılar, yol kesme ve adam kaçırma eylemleri PKK terör örgütünün kırsal kadrosundaki militanları tarafından yapılan eylemler olması nedeniyle ‘kırsal destekli şiddet eylemleri’ olarak;
- El yapımı patlayıcı atma, molotof atma, araç yakma, ev ve işyeri kundaklama, korsan gösteri ve güvenlik birimlerine taşlı saldırı tarzı eylemler terör örgütünün şehirdeki gençlik yapılanması tarafından gerçekleştirilen eylemler olması nedeniyle ‘şehir içi şiddet eylemleri’ olarak,
- Yaşamsal malzeme aktarımı, patlayıcı madde aktarımı ve örgüt mensubuna yardım ve yataklık faaliyetleri ‘işbirlikçi faaliyetler’ olarak,
- PKK’nın kırsal kadrolarına katılmak için gençleri ikna etmek ve yardımcı olmak, PKK’nın kırsal kadrolarına katılmak için illegal yolardan sınır geçişini sağlamak/yardımcı olmak, ‘kırsala eleman aktarımı’ olarak,
- Yürüyüş/miting, basın açıklaması, oturma eylemi, yazılama, pankart asma ve korsan gösteri (yol kapama) eylemleri ise ‘yürüyüş basın açıklaması ve propaganda faaliyetleri’ olarak sınıflandırılmıştır.
PKK terör örgütünün eylemleri ile ilgili yapılan diğer bir çalışma da Özer ve Akbaş (2012) tarafından örgütün gerçekleştirdiği eylemlerin hem daha fazla infial uyandırmaları, hem de daha kolay gerçekleştirilmeleri maksadıyla belirli yerlerin ve binaların hedef olarak alındığının ortaya konulduğu araştırmadır. Bu çalışmada PKK terör örgütünün 1998–2008 yılları arasında İstanbul’da binalara
yönelik gerçekleştirdiği 16 bombalı saldırı eylemi analiz edilmiştir.
Çalışma neticesinde PKK terör örgütünün eylemlerini gerçekleştirirken seçtiği hedeflerin örgüt için eylem fırsatları sunduğu ortaya çıkarılmış; bu fırsatların önceden fark edilmesi durumunda terör eylemlerin öngörülerek bunları engelleyebilecek tedbirlerin önceden alınabileceği değerlendirilmesi yapılmıştır.
PKK terör örgütünün 2010 yılı içerisindeki eylemleri hakkında yapılan diğer bir çalışmada, örgütün 2010 yılı eylemleri 2007, 2008 ve 2009 yıllarındaki eylemleri ile karşılaştırılmıştır.
2007–2010 yılları arasında PKK terör örgütü ile güvenlik güçleri arasında meydana gelen çatışmalarda EYP saldırıları ve mayınlı eylemler neticesinde verilen şehit ve yaralı sayılarının artış içerisinde olduğu tespit edilmiştir (BÜSAM, 2010).
Ünal (2012) tarafından, 1984–2008 yılları arasında PKK terör örgütünün gerçekleştirdiği eylemler ele alınarak Türkiye’de terörle mücadelede kullanılan makro seviyedeki yöntemlerin etkinlikleri incelenmiştir. Çalışmada kullanılan veri setinde PKK terör örgütünün gerçekleştirdiği eylemler; bombalı saldırı, silahlı saldırı, yakma, sabotaj, rehine alma, adam kaçırma olarak sınıflandırılmıştır.
Yukarıdaki çalışmaların çoğunda kısa bir dönem aralığında veya belirli bir eylem çeşidi üzerinde durularak PKK eylemleri analiz edilmiştir. Terör örgütleri de öğrenen organizasyonlardır. Bir terör örgütü tarafından denenmiş ve başarılı olmuş eylem taktik ve tekniği çok kısa surede başka terör örgütleri tarafından da uygulanmaktadır.
Terör örgütleri sahip oldukları imkânlara, kurdukları ittifaklara ve aldıkları desteğe göre de eylemlerde kullandıkları taktik ve teknikleri değiştirebilmekte dirler. Nitekim bu çalışmaya konu olan PKK terör örgütü de farklı eylem türlerini belirli zamanlarda daha yoğun bir şekilde uygulamıştır. Irak ve Afganistan`da en çok kullanılan EYP saldırıları, 2004 yılından itibaren PKK tarafından etkili bir eylem biçimi olarak tercih edilmiştir.
Güvenlik güçlerinin teröristlerle etkili mücadele edebilmeleri için örgütün hangi tür eylemleri öncelediğini bilmeleri önemli bir husustur. Aynı anda tüm eylem türlerine hazırlıklı olmak önemli olmakla birlikte örgüt tarafından en çok tercih edilen eylemlere yönelik öncelikli tedbirler geliştirmek teröristlerin eylem yapma inisiyatifini engelleyecek ve güvenlik güçlerinin zayiatını azaltacaktır. Çalışmanın müteakip bölümünde geçmiş veriler kullanılmak suretiyle PKK terör örgütünün hangi terör eylemlerini daha çok tercih ettiğine ilişkin bir analiz yapılacaktır.
Araştırma Kapsamı ve Yöntem
Teröristlerin gerçekleştirdiği eylemlere yönelik bilgiler gizlilik dereceli olmaları nedeniyle resmî makamlardan elde edilememiştir. Bu nedenle çalışmada kullanılacak veri seti açık kaynaklar kullanılarak oluşturulmuştur. Çalışmada, PKK terör örgütünün gerçekleştirdiği eylemlere yönelik genel bir yorumlama yapılabilmesi maksadıyla açık kaynaklara yansıyan bilgilerden elde edilen veriler ile PKK’nın tüm eylemleri hakkında yorum yapabilecek yeter sayıda bir örnekleme ulaşılmıştır. PKK terör örgütünce gerçekleştirilen ve ana akım medyaya yansıyan eylem haberleri çalışmaya dahil edilmiş, örgütün eylemleri ile ilgili olmayan ve örgüte yakın kuruluşlar kaynak gösterilerek yapılan haberler yanlı olabilecekleri ve doğru bilgileri yansıtmaya bilecekleri değerlendirilerek çalışma dışında bırakılmışlardır.
Yapılan açık kaynak taramasında öncelikle Milliyet gazetesi Millî Kütüphane arşivi 1993-2012 yılları arasında taranarak PKK terör örgütünün gerçekleştirdiği 898 eylem tespit edilmiştir.
Müteakip olarak Hürriyet gazetesi elektronik arşiv sitesinde yapılan taramada Milliyet gazetesi taramasında yer almayan farklı 654 olay tespit edilerek kaydedilmiştir. Daha sonra “Global Terrorism Database” (GTD) internet veri tabanı incelenerek Milliyet gazetesi ve Hürriyet gazetesi internet arşivinde yer almayan farklı 172 olay tespit edilerek kaydedilmiştir. Böylece PKK eylemlerini temsil edebilecek oldukça geniş ve objektif bir örneklem kümesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Kullanılan açık kaynaklara göre derlenen eylem sayıları Tablo 1’de gösterilmiştir.
Tablo 1: Açık Kaynaklardaki PKK Eylem Sayısı (1993-2012)
2.Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR..,,
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder