KARŞILAŞTIRMALI HÜKÜMET SİSTEMLERİ, BAŞKANLIK SİSTEMİ, ARAŞTIRMA HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI BÖLÜM 5

KARŞILAŞTIRMALI HÜKÜMET SİSTEMLERİ, BAŞKANLIK SİSTEMİ, ARAŞTIRMA HİZMETLERİ BAŞKANLIĞI BÖLÜM 5

4. ANAYASAL ORGANLAR


Başkanlık sistemini parlamenter sistemden ayıran temel unsurlardan
biri, güçlerin parlamenter sisteme kıyasla daha belirgin ve katı bir şekilde
birbirinden ayrılmış olmasıdır. Nitekim, ABD sisteminde, Kongre ve
başkan, birbirlerinden ayrı/bağımsız birer varlığa, bir “organ” kimliğine
sahip olacak şekilde kurumlaşmıştır. Her iki organın kadroları birbirinden
farklıdır. Yasama ve yürütme organları, birbirlerinden ayrı olarak,
farklılaştırılmaya çalışılan usullerle ve doğrudan halk seçimi ile iktidara
gelmektedir. Kongre ve başkan, birbirlerinden bağımsız olarak iktidarda
kalırlar ki yetkilerini paylaşan güçlerin ayrılığını ve eşitliğini sağlayan
temel etken de bu olmaktadır.42

Güçler ayrılığı ilkesi gereğince federal yönetim düzeyinde yasama,
yürütme ve yargı faaliyetleri teorik olarak ayrı, ancak eşit ve iç-bağımlı
olarak şekillendirilmiştir. Kamu örgütlerinin tüm idarî faaliyetleri
başkana karşı sorumluluk ve daha sonra Kongreye hesap verme ilkeleri
çerçevesinde gerçekleştirilir.43 Kongre, bakanlıkları ve çeşitli kurulları
oluşturur; bunların görev yetki ve kaynaklarına, personel sistemine
yöneticilerinin atanmasına ve kurulların görev süresine karar verir. Ancak
yürütme, esas itibarıyla hem devlet başkanı hem de hükümet başkanı
statüsündeki başkanda toplanmıştır.44

Başkanlık sisteminin diğer sistemlerden ayırt edici özelliği olan güçlerin
katı ve belirgin ayrılığı uyarınca, yürütme yetkisini şahsında toplayan
“başkan” yasama organının üyesi değildir. Yürütme organının yasama
organının çalışmalarına katılması da son derece sınırlıdır. Yürütme organı
yasa tasarısı hazırlayamaz, yasama çalışmalarına katılamaz, yasama
organının çalışmalarını engelleyemez. Diğer taraftan, yürütme organının
yasama organı faaliyetleri ile ilgili olarak önemli bir yetkisi vardır, o da
yasaları veto etme yetkisidir. Güçler ayrılığı ilkesinin herhangi bir organ
tarafından ihlâli durumunda oluşacak problemi çözmek ise Yargıya,
bilhassa Federal Yüce Mahkeme’ye düşmektedir.

4.1. Yasama Organı: Kongre

ABD Anayasası’nın 1’inci maddesinin ilk bölümü, “Bu Anayasa’nın
sağladığı bütün yasama yetkileri, Senato ve Temsilciler Meclisinden
oluşan Birleşik Devletler Kongresine ait olacaktır.” ifadesiyle iki meclisli
bir parlamentonun yasama yetkisini kullanacağını belirtmektedir. Aynı
maddenin ikinci bölümü Temsilciler Meclisi, üçüncü bölüm ise Senato ile
ilgili hükümler içermektedir.

4.1.1. Temsilciler Meclisi

Anayasa’ya (m.1/2/2) göre; Temsilciler Meclisine seçilebilmek için 25
yaşına basmış olmanın yanı sıra, en az yedi yıldan beri ABD vatandaşı olmak
ve seçildiği tarihte seçildiği eyalette ikâmet ediyor olmak gerekmektedir.
Adayların ikamet ettiği seçim bölgesinden (district) aday olmaları şart
değildir; aynı eyalet içerisindeki herhangi bir bölgeden aday olabilirler.45
Temsilciler Meclisi üyeliği nüfus oranına göre saptandığı için üye sayısı
Anayasa’da belirlenmemiştir. Anayasa’da (m.1/2/3), her 30 bin vatandaş
için en çok bir temsilci seçileceği belirtilmiş ve buna göre ilk dönem
Temsilciler Meclisinde 65 üye görev yapmıştır. Anayasa uyarınca on
yılda bir nüfus sayımı yapılmakta ve Temsilciler Meclisi sandalyelerinin
dağılımı nüfus hareketlerine göre yeniden saptanmaktadır. 1790’da ilk
nüfus sayımından sonra bu sayı 105’e yükselmiştir. 1929 yılında toplam
temsilci sayısı 435 olarak saptanmış ve o karar gereğince temsilci sayısı
sabit kalmıştır. Halen “30 bin vatandaşa bir temsilci” kuralı sürdürülüyor
olsaydı, günümüzde ABD nüfusunun 315 milyon civarında olduğu
dikkate alınırsa, üye sayısı 7 bin dolayında olacaktı. Bu kural değişmiş
olduğundan günümüzde nüfus başına temsilci oranı yaklaşık 700 bine 1
olarak gerçekleşmektedir.

Her eyaletin nüfusuna bakılmaksızın Temsilciler Meclisine en az
bir üye göndermesi Anayasa’da (m.1/2/3) güvence altına alınmıştır.
Günümüzde yedi eyalet (Alaska, Delaware, Montana, Kuzey Dakota,
Güney Dakota, Vermont ve Wyoming) birer kişiyle temsil edilmektedir.
Herhangi bir eyaletin temsilinde boşalmalar olması durumunda, eyaletin
yürütme organı olan Vali (governor) bu boş yerlerin doldurulması için
seçim yapılmasını emredebilmektedir (m. 1/2/4). Başkent Columbia
Bölgesi (D.C), Amerikan Samoası, Guam, Porto Riko ve ABD Virgin Adaları
olmak üzere beş ABD bölgesi ve sömürgesinin Temsilciler Meclisinde oy
vermeden temsil edilme hakkı vardır.

Anayasa’nın 6’ncı maddesinin üçüncü bölümünde, Temsilciler Meclisi
üyelerinin (Senato ve eyaletlerin yasama meclisleri üyeleri ile hem federal
devlet hem de eyaletlerin yürütme ve yargı organlarındaki yetkilileri gibi)
Anayasa’ya sadık kalacakları hususunda yemin edecekleri hüküm altına
alınmıştır. Bu yemin şartı, temsilcilerin (ve diğer yetkililerin) herhangi
bir eyalet anayasasına değil, Federal Anayasa’ya bağlılık göstermelerini
garanti altına alma amacını taşımaktadır.

Temsilciler Meclisi için iki yılda bir yapılan seçimlerde tüm üyeler
yeniden belirlenmektedir. Temsilciler Meclisi üyelerinin halka yakın olması,
halkın taleplerini yansıtması amacıyla dar seçim bölgelerinden çok sayıda
üyenin bulunması ve iki yılda bir seçim yapılması uygun bulunmuştur.
Ulaşım imkânlarının günümüzle kıyaslanamayacak kadar ilkel olduğu
ilk yıllarda Vaşington’da iki yıl için seçilen bir kongre üyesi görev süresi
boyunca seçmenlerinden uzak kalmıştır. Ne var ki günümüzde Temsilciler,
iki yılda bir yapılan seçimler nedeniyle destek toplamak için sık sık seçim
bölgelerine gitmekte ve seçmenleri ile fazla vakit geçirmektedir. Hatta,
seçim bölgelerinde geçirilen zaman, Kongre’deki faaliyetleri aksatacak
boyuta ulaşmıştır.

Her eyalet, nüfusuna göre belirlenen temsilci sayısı kadar seçim
bölgesine ayrılmaktadır. Örneğin, Kaliforniya Eyaleti, 53 seçim bölgesine
ayrılmıştır ve her seçim bölgesinde, tek turlu seçimde basit çoğunluğu elde
eden aday seçimi kazanan “kişi” olmaktadır. Burada, seçimi kazananın
“parti” değil “kişi” olduğunun altı çizilmelidir. Zira, ilk zamanlardakinin
aksine ve özellikle 1960’lardan bu yana, seçimlerde partiler değil adaylar
ön plana çıkmıştır. Medya ve internetin yaygınlaşması, kampanya için
daha fazla kaynak sağlamanın önemi, sürekli olarak yapılan kamuoyu
anketleri ve çağdaş kampanyanın diğer yönleri seçmenin bir adayı birey
olarak daha iyi tanımasını sağlamış; sonuç olarak da seçmenler partinin
istekleri doğrultusunda hareket etmek yerine adaylara yoğunlaşmıştır.
Ayrıca, görevdeki (incumbent) temsilciler, medya önünde oldukları ve
seçmenlerin taleplerine somut cevaplar verebildikleri için diğer adaylara
nazaran önemli bir avantaj elde etmektedir. Böylelikle, başarılı adayların
tekrar seçime girmesi ve kazanması çok sık rastlanan bir durumdur.
Nitekim, seçimlerde yenilenen temsilci sayısı yaklaşık %10 olmaktadır.
Diğer bir ifadeyle, Temsilciler Meclisi için yapılan seçimlerde bir önceki
dönemde görev yapan temsilcilerin yaklaşık %90’ı tekrar seçilmektedir.46

ŞEKİL 1

Yeniden seçilme oranlarının çok yüksek seviyelerde olmasının en önemli sebebi,
eyalet yasama organlarının, nüfus sayımının ardından “temsilde adalet” ilkesinin
sağlanacağı yönündeki gerekçeyle seçim bölgelerinin sınırlarını yeniden belirlerken
görevdeki temsilcilerin menfaatine bir düzenleme yapmasıdır. 
Gerrymandering olarak bilinen bu düzenlemeler, genellikle görevdeki adayın 
ya da siyasî partinin koltuğunu korumasını amaçlamaktadır ve büyük ölçüde 
amacına ulaşmaktadır.

Örneğin; İllinois Eyaleti’nin yasama organında çoğunluğu oluşturan
Demokratlar, 17. seçim bölgesindeki temsilci Philip G. Hare’nin yeniden
kazanabilmesi için seçim bölgesi sınırlarını değiştirmiş ve yukarıdaki gibi
bir harita ortaya çıkartmıştır. 2004 yılında yapılan seçimlerde 435 sandalyenin
sadece 13’ünde parti değişikliği olması ve seçime katılan görevdeki
adayların sadece 7’sinin seçimi kaybetmesi ya da Kaliforniya’daki 53 temsilcinin
tamamının yeniden seçilmesi47 bunun somut göstergesidir.

Temsilciler Meclisi Başkanı (Speaker)

Temsilciler Meclisi bünyesinde olup Anayasa’da zikredilen tek resmî
makam Meclis başkanıdır (Speaker). Ayrıca Anayasa (m. 1/2/5), Meclis’in
diğer görevlilerini de seçebileceğini şu ifadeyle ortaya koymaktadır:
“Temsilciler Meclisi kendi Başkanını ve diğer görevlilerini seçecektir.”
Anayasa, siyasî partilerin olmadığı bir dönemin ürünü olduğundan,
Meclis başkanının çoğunluk partisinden olacağına dair bir hüküm
içermemektedir; fakat uygulamada Meclis’in çoğunluğunu oluşturan
partinin lideri, Temsilciler Meclisi başkanı olmaktadır. Başkan, Meclisin
gündemini belirler ve idarî yetkililerin atamasını yapar.
Parti grupları, Cumhuriyetçilerde “conference”, Demokratlarda
“caucus” olarak adlandırılır. Başkan, faaliyetlerini yürütürken, çoğunluk
partisinin lideri (majority leader), grup başkanı (caucus/conference chair)
ve çoğunluk grubu başkan vekili (majority whip) ile birlikte çalışır. Bu
yetkililerin her biri azınlıktaki parti içerisinde de yer almakta; benzer
şekilde, azınlık partisi lideri (minority leader), grup başkanı (caucus/
conference chair) ve azınlık grubu başkan vekili (minority whip) olarak
adlandırılmaktadır.

Çoğunluk lideri, Meclis başkanı ve komisyon başkanlarıyla meclis
gündeminin belirlenmesinde etkin bir rol oynamaktadır. Whip’ler ise
parti program ve stratejilerinin geliştirilmesi, partililere bazı bilgilerin
iletilmesi, bazı tekliflerin geçirilebilmesi için eğer koalisyon/destek
bulmak gerekiyorsa bununla ilgilenmekte ve partinin başarılarını
kamuoyuna duyurma gibi görevleri yerine getirmektedir.

Meclisteki Komisyon ve Komiteler

İngilizce’den Türkçe’ye yapılan çevirilerde bazen “komisyon” ve
“komite” eşanlamlı kabul ediliyor ve birbiri yerine kullanılıyor olsa
da Temsilciler Meclisi’nde komisyon ve komite farklı yapılara işaret
etmektedir. Kongre’deki komisyonlar (commissions) genellikle geçici
olarak ve danışma ya da araştırma faaliyeti için kurulan, bazen her iki
meclisten de üye barındıran bir kurumdur.48

ABD Kongre Binası

Örneğin, 1976’da kurulan “Avrupa’da İşbirliği ve Güvenlik Komisyonu”,
9 senatör ve 9 temsilci ile birlikte Dışişleri, Savunma ve Ticaret bakanlıklarından
birer temsilciden oluşan bağımsız bir kurumdur.49 Türkiye Büyük
Millet Meclisinde “komisyon” olarak adlandırılan yapının ABD Kongresindeki
karşılığı “komite” (committee) olmaktadır. Hâlihazırda Temsilciler
Meclisinde 25 daimi (standing) komite bulunmaktadır.
Komite başkanları, Temsilciler Meclisinde çoğunlukta olan partinin
üyelerinden seçilmektedir ve Komisyon üyelerinin partilere göre dağılımı
Meclisteki güç dağılımını yansıtmaktadır. Dolayısıyla, iki yılda bir yapılan
seçimlerde çoğunluktaki partinin değişmesi, komite başkanlıklarının da
değişmesi anlamına gelmektedir. İstisnaî bir durum olarak, Meclisteki
dağılım ne olursa olsun çoğunluk partisi İçtüzük (Rules) Komitesi’nde
1970’e kadar 11’e 2, 1970 sonrasında ise 9’a 4 çoğunluğa sahip olmuştur.
Zira “Başkanın Komitesi” olarak da bilinen, 1789’dan beri faal olan ve
1910’a kadar Meclis başkanının başkanlık ettiği söz konusu Komite, işleyiş
düzenini belirlediği için Meclis başkanının genel kurulun kontrolünü
sağlaması açısından büyük önem taşımaktadır.
Komisyon üyeliklerinin belirlenmesi sürecinde, her iki partinin lideri,
öncelikle komitelerin kaç kişiden oluşacağına karar verir. Sayılar belli
olduktan sonra temsilciler görevlendirilmek istedikleri komiteler için
tercihte bulunur ve her partinin yerleştirme işini yapmak üzere kurduğu
komisyona (steering committee) bildirir. Komisyon, görevlendirmeleri
kararlaştırdığında Meclis başkanlığına bildirir ve neredeyse istisnasız bir
şekilde ilgili isimler başkanlık tarafından onaylanır.

4.1.2. Senato

ABD Kongresi’nin üst meclisi olan ve daha prestijli bir organ olarak
görülen Senato, her eyaletten gelen ikişer Senatörün oluşturduğu 100
üyeli bir meclistir. Her eyaletin eşit sayıda üyeyle temsil edilmesiyle,
kuzeyli-güneyli, zengin-fakir, küçük-büyük gibi farkların giderilmesi
amaçlanmıştır. Senatoda Temsilciler Meclisinden farklı olarak Senato
üyeleri altı yıl için seçilirler. İki yılda bir yapılan seçimlerde Senatonun
üçte biri yenilenir. Böylece her zaman Senatonun üçte ikisini deneyimi
olan kişiler oluşturur.

Anayasa ilk kaleme alındığındaki düzenleme (m.1/3/1) şimdikinden
önemli ölçüde farklıdır. Zira Anayasa’nın ilk hâlinde, eyalet yasama
meclislerinin iki senatör seçeceği belirtilmiştir; diğer bir deyişle,
senatörler doğrudan halk tarafından seçilmemiştir. Anayasa’ya 1913’te
getirilen 17’nci değişiklikle, senatörlerin de doğrudan halkoyu ile
seçilmesine başlanmıştır. Bu değişikliğin temel gerekçesi, eyalet yasama
organının senatör belirlemesinde yaşanan tıkanıklıklar yüzünden bazı
eyaletlerin Senatoda eksik temsil edilmiş olmasıdır.50
Anayasa’ya göre 30 yaşını doldurmamış, dokuz yıldan beri ABD
vatandaşı olmayan ve seçildiği zaman seçildiği eyalette ikâmet etmeyen
bir kimse senatör olamamaktadır (m. 1/3/3).

Senato Genel Kurulu

Senato Başkanı, Başkan yardımcısı seçilen kişinin aynı zamanda Senato Başkanı
olacağı Anayasa’da (m. 1/3/4) hüküm altına alınmıştır. Başkan yardımcısı
Senato başkanı olarak görev yapar. Ancak verilen oylar eşit çıktığı
zaman oy kullanır. Başkan yardımcısının eşitliği bozma yetkisi önemli
olabilmektedir. Örneğin, 1789 yılında Başkan Yardımcısı John Adams’ın
verdiği oy, başkana Senatonun onayını almadan kabine üyelerini görevden
alma yetkisini vermiştir.

Senato, başkan yardımcısının olmadığı durumlarda başkanlığı
yürütmek üzere geçici bir başkan (president pro tempore) seçer. Geçici
başkanlık, çoğunluk partisinin en kıdemli üyesinin üstlendiği sembolik
bir makamdır. Esasen Senatonun başkanlığını yürüten kişi, çoğunluk
partisinin lideri (majority leader) olmaktadır. Temsilciler Meclisinde
olduğu gibi, çoğunluk ve azınlık gruplarının liderleri, parti grubunda
düzenlenen gizli oylamayla belirlenmektedir.

Senatodaki Komiteler

Senatodaki yasama faaliyetleri, 16 daimi komite ve toplam 68 altkomite
aracılığıyla yürütülmektedir. Komite başkanlıkları ve üyeliklerinde
Senatoda çoğunluğu oluşturan parti söz sahibidir. Herhangi bir yasa
teklifi Senato başkanlığına iletildiğinde, başkanlık teklifi bir veya birden
çok komiteye iletir. Eğer yasa teklifi birden fazla komiteye gönderiliyorsa,
komitelerden biri esas komite olarak seçilir.
Senato ve Temsilciler Meclisindeki daimi komitelerin yanı sıra, her iki
meclisin üyelerinden oluşan dört daimi ortak komite (joint committees)
daha vardır:

1. Kongre Kütüphanesi Ortak Komitesi (Joint Committee on the Library),
2. Basım Ortak Komitesi (Joint Committee on Printing),
3. Vergileme Ortak Komitesi (Joint Committee on Taxation),
4. Ekonomi Ortak Komitesi (Joint Economic Committee).


4.1.3. Kongrenin Görev ve Yetkileri

Kongrenin yetkileri Anayasa’nın 1’inci maddesinin sekizinci bölümünde
sıralanmaktadır. Buna göre Kongreye verilen yetkiler şunlardır:
• Vergi, harç, gümrük, üretim ve tüketim vergisi belirlemek ve toplamak, kamu borçlarını ödemek ve Birleşik Devletler’in ortak
   savunmasını ve genel refahını sağlamak (Ancak Birleşik Devletler’in tümünde aynı gümrük, üretim ve tüketim vergisi uygulanacaktır),
• Birleşik Devletler adına borç almak,
• Yabancı ülkelerle ve eyaletler arasında ve Kızılderili kabilelerle ticareti düzenlemek,
• Birleşik Devletler’in tümünde, vatandaşlığa geçiş için tüm eyaletlerde geçerli olacak olan tek bir kural uygulamak ve iflaslar konusunda tek yasa koymak,
• Madeni para basmak, bunun değeri ile birlikte, yabancı paraların değerini düzenlemek ve ağırlık ve ölçü standartlarını saptamak,
• Birleşik Devletler’in tahvillerini ve kullanılan madeni parasını taklit edenlerin cezalandırılmasını sağlamak,
• Postane ve posta yolları kurmak,
• Yazarlara ve mucitlere, sınırlı bir süre için yazıları ve buluşları üzerinde münhasıran hak tanıyarak, bilim ve yararlı sanatların gelişmesini teşvik etmek,
• Yüce Mahkemeden daha alt seviyedeki mahkemeleri oluşturmak,
• Korsanlığı, açık denizlerde işlenen ağır suçları ve devletler hukukuna aykırı hareketleri tanımlamak ve bunları cezalandırmak,
• Savaş ilân etmek, silahlı gemi kullanma ve karşılıkta bulunma konularında yetki mektupları vermek ve karada ve suda ele geçirilenler ile ilgili kuralları koymak,
• Ordu kurmak ve bunları beslemek (Ancak bu kullanım için yapılacak para tahsisi iki yıldan daha uzun bir süre için geçerli olmayacaktır),
• Bir deniz gücü kurup bunu sürdürmek,
• Kara ve deniz kuvvetlerinin idare ve nizamı için yönetmelikler yapmak,
• Birliğin yasalarını yürürlüğe koymak, isyanları bastırmak ve istilaları geri püskürtmek üzere milis kuvvetlerinin göreve çağırılmasını sağlamak,
• Milis kuvvetlerinin örgütlenmesi, donatımı ve disiplini, subayların atanması ile milis kuvvetlerinin Kongre tarafından saptanan kurallara göre eğitimi yetkisi 
  eyaletlere bırakılmak üzere, bu milis kuvvetlerinin Birleşik Devletler hizmetinde kullanılacak bölümüne emir ve komuta sağlamak,
• Belirli eyaletlerin feragat etmesi ve Kongrenin de kabulü sonucu Birleşik Devletler hükümetinin başkenti olacak (10 mil2’yi aşmayacak) bölgede her hususta  özel yasama yetkisini kullanmak ve eyalet yasama meclisinin rızası ile o eyalette yapılacak kaleler, cephane depoları, askeri donatım depoları, tersaneler ve diğer gerekli binalar için satın alınan yerler üzerinde aynı yetkiye sahip olmak,
• Daha önce belirtilmiş olan yetkilerin ve bu Anayasa ile Amerika Birleşik Devletleri hükümetine ya da bu hükümetin herhangi bir  dairesine ya da görevlisine verilmiş bütün diğer yetkilerin yerine getirilmesi için gerekli ve uygun bütün yasaları yapmak.


    Kongreye tanınan bu yetkilerin bazıları sadece bir meclisin kullanabileceği haklardır. Örneğin, başkanlık seçimlerinde ikinci seçmenlerin bir aday üzerinde çoğunluğu sağlayamaması hâlinde, başkanın kim olacağına karar verme yetkisi Temsilciler Meclisine aittir.
Nitekim, 1800 yılındaki seçimlerde Thomas Jefferson, 1824 seçimlerinde de John Quincy Adams Temsilciler Meclisinin yaptığı oylama sonucunda
başkan seçilmişlerdir.51

Temsilciler Meclisinin en önemli güç kaynağı olan “ Bütçe Hakkı ”
Anayasa’nın 1’inci maddesinin yedinci bölümünde açıkça ifade edilmiştir.
Bu hükme (m.1/7/1) göre; gelirleri artırmaya yönelik bütün yasa tasarıları
Temsilciler Meclisinde hazırlanır. Bütçe ve mali içeriği olan yasa tekliflerinin
de ancak Temsilciler Meclisinde yapılabilmesi, İngiliz geleneğine
dayanmaktadır ve temsilciler, bizzat halk tarafından seçildiği için halkın
ödeyeceği vergilerin sadece onlar aracılığıyla düzenlenebileceği fikrine
dayanmaktadır.52 Bazı yetkiler ise münhasıran Senatoya verilmiştir. Senato,
uluslararası anlaşmaların kabul edilmesi53, büyükelçi veya Federal Yüce
Mahkemede görev alan yargıçlar gibi üst düzey yetkililerin atanmasında
söz sahibidir. Senato, başkanın önereceği isimleri onaylamadıkça o kişilerin
atanması mümkün değildir. Senatoya verilen bu yetki, Başkan ile Senato
arasında bir fren ve denge mekanizması kurmaktadır. Aynı zamanda,
Senato, özellikle dışişleri alanında Başkan için danışma kurulu niteliğinde
hizmet vermektedir.



6 CI BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR

15 Temmuz 2016, ABD, FETULLAH, İŞİD,

15 Temmuz 2016, ABD, FETULLAH, İŞİD,

Hasan KOTAN ,


  "Bu darbe girişiminin bütün beyin takımı Amerika'da eğitim aldı." Bu sözler emekli Tümgeneral Sayın Bertan Nogaylaroğlu’na ait. Açıkça görülüyor ki; Türkiye’deki darbe girişiminin ana mimarı ABD’dir. Darbenin ve darbecilerin tamamı yine ABD’nin bilgisi dâhilinde dir.

Ellerinden Kızılderililerin, Vietnamlıların, Japonların, Iraklıların kanları akarken, buna bir de Büyük Türk Ulusunun kanını eklemek istediler. Peki bu nasıl ve ne şekilde olacaktı? 

Ulusal bağımsızlığımıza, üniter yapımıza ve vatan toprağımıza karşı girişilen bu hareket başarılı olsaydı ve yönetim Amerikancı hainlerin eline geçseydi ilk yapacakları şey güneydoğuyu İslam ümmet kardeşliği kılıfıyla Kürtlere bırakmak olacaktı.

Peki ihanet ve alçaklık bununla bitecek miydi?

Elbette ki hayır. Mustafa Fehmi Kubilay’ın başını kör bıçakla kesenlerin torunları saklandıkları yerlerden birer birer çıkacak ve kan kardeşleri olan İŞİD’İ çağıracaklardı.

Yine Amerikan patentli bu örgüte ülkemiz içerisinde kanlı eylemler yaptıracaklardı.  Peki ya sonra? Sonra da altmışa yakın ülke İŞİD’LE mücadele ediyoruz gerekçesiyle ülkemizin üzerine çullanıp bu kutsal Anadolu toprakları üzerinde yeni bir Suriye yaratacaklardı.

Anahtar teslimi ülkemizin tüm altyapısı, sanayisi, limanları, hava alanları, köprüleri, yolları, eğitim kurumları ve hastaneleri harabeye çevrildikten sonra IŞİD’in görevi de bitmiş olacaktı.

Bittimi? Elbetteki hayır. 

Boğazların emperyalizmin eline geçmesiyle sıra Rusya,  Kafkasya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine gelecekti.  Benzer örgütlere oralarda da ihtiyaç vardı. CIA ve ABD derin devletinin sivil ayağı olan Fethullahçı yapılanma oradaki işbirlikçi hainleri vasıtasıyla benzer kalkışmaları oralarda da hayata geçireceklerdi.
Sonuç olarak, her alanda örgütlenen bu emperyalist gizli işgal yapılanması, sadece ülkemiz için değil,  Anadolu’yu üs olarak kullanıp Rusya Federasyonunu da içine alacak şekilde emperyalizmin şekillendireceği bir yapının oluşması için harekete geçeceklerdi. 15 Temmuz’daki emperyalist kalkışmanın karşısına dikilen Anadolu’nun kahraman yiğit evlatlarının tarihsel misyonu bu nedenledir ki çok çok değerli ve çok çok önemlidir. Gizli işgale karşı kazanılmış bu zafer, sadece Anadolu topraklarını değil büyük ölçüde Rusya ve diğer Türk Cumhuriyetlerinde de oluşabilecek büyük tehlikenin önüne geçmesi açısından da çok önemlidir.

Saygılarımla 

Hasan KOTAN 

0506 262 08 56 İZMİT/KOCAELİ 

TÜRKİYE

***

Orta Doğu’da Jeopolitik Dönüşüm ve Türkiye İçin Oluşturduğu Tehdit, BÖLÜM 2

Orta Doğu’da Jeopolitik Dönüşüm ve Türkiye İçin Oluşturduğu Tehdit,  

BÖLÜM 2


Yemen Tekrar Parçalanacak mı?         

Arap Baharı’nın etkisi, Mart 2011’de Yemen’de de görülmeye başlamıştır. Mart 2011’de Yemen polisinin göstericilere ateş açması sonucu 50 gösterici ölmüştür. 

Yemen Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih, iç savaş çıkabileceği uyarısı yaparak olağanüstü hal ilan etmiştir. Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) üye ülkeleri 
Salih’in görevden ayrılmasını, yetkilerini yardımcısı Abdurrabuh Mansur Hadi’ye bırakmasını içinde muhalefet liderlerinin birinin başkanlığında seçime 
gidilmesini teklif ederek Salih ve ailesine dokunulmazlık teklif etmiştir. Salih görevinden ayrılmayacağını ilan etmiştir. Haziran 2011’de başkanlık sarayına 
yapılan saldırıda Salih yaralanmış ve tedavi için Suudi Arabistan’a gitmiştir. Eylül 2011’de geri dönmüş ve başkanlığı devretmek için yeni şartlar öne 
sürmüştür. 23 Kasım 2011’de KİK’in önderliğinde Salih yetkilerini Riyad’da imzalanan bir anlaşma ile devretmiştir. Muhalefet liderlerinin önderliğinde 
birlik hükümeti kurulmuştur. Salih, Ocak 2012’de Umman’a gitmiştir. 7 Şubat 2012’de Abdurrabuh Mansur Hadi başlattığı seçim kampanyasını 21 Şubat’ta 
kazanmış ve devlet başkanı olmuştur. Güney Yemen’deki başta Şii/Zeydi Husiler olmak üzere seçimleri boykot ederek Mansur Hadi iktidarını tanımamışlardır.      

   Mansur Hadi karşıtı gösteriler 2 Mart 2012’de başladı. 9 Mart 2012’de Hadi’nin yemin ettiği gün başkanlık sarayına bombalı saldırı düzenlendi ve 30 kişi öldü. Saldırıyı el Kaide üstlendi. El Kaide 7 Mayıs 2012 bir saldırı düzenleyerek 30 yemen askerini öldürdü. 21 Mayıs 2012’de milli bayram provalarındaki saldırıda 101 asker öldü saldırıyı Ensar el Şeria üstlendi. 

Mansur Hadi’nin başkanlığı da Yemen’deki Şii/Zeydi Husiler tarafından tanınmadı. 2012-2014 yılları arası terör saldırıları devam etti. Husiler hükümette tam olarak temsil edilmedikleri gerekçesi ile hükümet güçleri ile çatıştı. Aralık 2014’te Anayasa yapım sürecinde Mansur Hadi’nin Şii/Zeydi unsurların istediği 
şekilde varlıklarını kabul etmeyişi ve sisteme katmayışı çatışmaların şiddetini artırdı. Yemen Ordusu üzerinde önemli bir etkiye sahip Ali Abdullah Salih de bu 
noktada ordunun bazı unsurlarının Mansur Hadi lehine hareket etmesinin önünde durdu. Çatışmalar dolayısıyla başkent Sana’dan Aden’e kaçan Mansur Hadi 
Yemen’den kaçtı. Husiler Mansur Hadi’nin bulunması için 90 bin dolar ödül verileceğini açıkladı. Yemen’de İran destekli Husiler’in tamamen idareyi ele 
alma kaygısı karşısında liderliğini Suudi Arabistan’ın yaptığı KİK ülkeleri ve Mısır hava operasyonu başlattı. Operasyon’a ABD istihbarat desteği verirken, 
Türkiye’de destek verdiğini açıkladı. 25 Mart-21 Nisan 2015 tarihleri arasında Kararlı fırtına operasyonu olarak başlatılan hava saldırıları Suudi Arabistan’ın 
amaçlanan hedeflere ulaşıldığı açıklaması ile durduruldu. 

   Ancak Husiler’in Suudi Arabistan’a düzenlediği saldırıların durdurulması ve Mansur Hadi’nin yeninde Yemen’e dönmesinin sağlanması için Umudun Geri döndürülmesi operasyonu 22 Nisan 2015’te başlatıldı ve halen devam etmektedir. Mansur Hadi Yemen’e dönmediği gibi Husiler de saldırılarına devam etmektedir.[31]Orta Doğu’nun Komşusu Pakistan’ın SorunlarıPakistan, Orta Doğu’nun bittiği yerde başlayan bir ülkedir. Ancak bu başlayış kültürel değil, coğrafi bir başlayıştır. SSCB’nin Afganistan’ı işgalinden sonra başlayan savaş ve daha sonra iç savaşın Afganistan’dan sonra en fazla zarar verdiği ülke Pakistan olmuştur. 

Afganistan savaşı, Pakistan’ı sürekli istikrarsızlaştırmış, içten içe çürütmüştür. 

Pakistan’da yaşanan çürüme sürecini Amerikan istihbarat raporlarından izlemekte mümkündür.  

CIA, 2000 yılında yayınlanan 2015 öngörü raporunda Pakistan ile ilgili olarak şu yargılaya varılmaktadır. “Pakistan’ın çok daha parçalı, münzevi ve uluslar arası mali yardıma çok daha bağımlı bir ülke haline gelecektir.” Bu öngörünün büyük ölçüde gerçekleştiği görülmektedir. 2005 yılında yayınlanan bir başka Amerikan raporunda ise Pakistan için “Yugoslavya benzeri bir kader” öngörülmüştür: “2015 yılı itibariyle, Pakistan, başarısız bir devlet olacak; iç savaş batağına saplanacak; ülkede kan gövdeyi götürecek; eyaletler arasında düşmanlıklar 
artacak; nükleer silahların denetimine yönelik bir mücadele patlak verecek ve topyekün bir Talibanlaşma yaşanacaktır. ”ABD Ulusal İstihbarat Konseyi’nin 
2008’de yayınlanan “Küresel Eğilimler 2025” adıyla bir raporunda Pakistan’ın geleceği ile şu tespitler yapılmıştır: 

“Eğer Pakistan 2025 yılına kadar parçalanmadan varlığını sürdürür ise Peştun kabilelerinin daha geniş çaplı bir bütünleşmeye gidecek ve Pakistan ile Afganistan’ı birbirinden Ayıran Durand Hattı’nı silmek için birlikte hareket edecekleri; böylelikle Pakistan’da Peştun’lara ayrılan bölgenin hudutlarını, Pakistan’da Punjabiler, Afganistan’da ise Tacikler ve diğerleri aleyhine genişleyecekleri” iddiası ileri sürülmüştür. 

Pakistan’ın geleceği ile ilgili bu tespitleri daha da vahim hale getirecek husus, Amerikan Ordusunun Afganistan’dan çekilmesinden sonra Afgan iç savaşının 
etkilerinin daha yıkıcı bir şekilde Pakistan’a yansıma ihtimalidir. Öte yandan Pakistan Belucistan’da devam eden ayrılıkçılık sorunu ile de karşı karşıyadır. 
Belucistan Pakistan’ın en büyük eyaletidir. 12 milyon nüfusa sahip olan Belucistan’ın İngiliz koloni yönetiminin verdiği özerkliğinin Pakistan’ın 
kurulmasından sonra kaldırılması bugüne değin beş isyana neden olmuştur. İran ve Pakistan arasında bölünmüş olan Belucistan’ın her iki tarafında da milliyetçilik akımları Batı tarafından desteklenmektedir. Genel çürüme sorunun üstüne binecek olan bir Belucistan’ın bağımsızlığı meselesi Pakistan için aşılması zor bir sorun olabilir.  Ancak Pakistan’ın bütün bu sorunlarına rağmen nükleer bir güç olduğu unutulmamalıdır. Diğer bir nükleer güç olan SSCB’de etnik sorunlar 
temelinde ayrışmış olmasına rağmen, nükleer potansiyel Pakistan’ın ayrışma sürecini yavaşlatan bir etki yapabilir.        

Suriye’de Ne Olacak?

Suriye için “Küçük Orta Doğu” kavramı kullanılmaktadır. Suriye’de altı büyük etnik/dinsel grup, Sünni Araplar, Nusayriler, Türkmenler, Kürtler, Hristiyanlar ve Dürziler’dir. 
Sünni Araplar % 59, 
Nusayriler % 14, 
Türkmenler % 8, 
Kürtler %9, 
Hıristiyanlar % 5 ve 
Dürziler % 2-3 civarında bir orana sahiptirler.  

Mezhepsel bölünme  ise Müslümanlarda Sünni, Nusayri, Şii ve Dürzi olmak üzere dörde ayrılmaktadır.  Sünniler % 75, Nusayriler % 14, Şiiler % 1, Dürziler % 2-3 civarındadır. Sünniler Hanefi, Şafi ve Selefiler olarak ayrılmaktadır. Şia içinde ise İsmaili, Kızılbaş ve Caferi olmak üzere üç grup vardır. % 5 civarında olan Hıristiyanlar ise Ortadoks, Katolik, Süryani, Protestan ve Asurilerden oluşmaktadır.      

Suriye’nin iç yapısı sadece mezheplerin ve etnik grupların varlığı açısından değil, bunların tarihsel kurumsallaşmaları açısından da  uzun soluklu bir iç savaş için çok uygundur.  Nasıl Lübnan kurumsallaşmış bir etnik mozaik olarak şekillenmiş ve Lübnan iç savaşı bu kurumsallaşmış etnik mozaiğin parçaları arasında gerçekleşmiş ise Suriye’de gizli kurumsallaşmış bir etnik mozaiktir. Osmanlı Devletinin 1918’de Suriye’den çekilmesinden sonra ülkeyi işgal eden Fransız manda yönetimi var olan etnik ve dinsel farklılıkları kurumsallaştıran ve birbirlerine karşı kullanan bir politika izlemiştir.  

Fransız manda yönetimi oluşturduğu parlamentoyu da etnik ve mezhep grupları zemininde kurmuştur.Suriye’yi din ve mezhep hatları boyunca örgütlenen Fransız manda yönetimi, Nusayri ve Dürzileri ayrı devletçikler olarak örgütlemiştir. 


Sünni Araplar ise 1925’ de Halep ve Şam Suriye devletli olarak örgütlenmiştir.  

Nusayri ve Dürzilerin Suriye’ye katılmasına ancak Eylül 1936’da Suriye’nin bağımsızlığı tanıyan anlaşmayla izin vermiştir.Suriye’nin bağımsızlığını 
kazanmasından sonrada dış güçlerin etnik ve mezhep gruplarını kullanarak Suriye siyasetine müdahale ettikleri görülmüştür. ABD ve İngiltere, 1950’lerde 
Dürzileri ve bedevileri silahlandırmışlardır. Irak ve Ürdün’de Nusayrilere karşı Sünni terör eylemcileri yollamıştır. Baba Esad ile birlikte Suriye’de etkin bir 
otoriter rejim oluşmuştur.AB Dışişleri temsilcisi Javier Solana'nın eski danışmanı olan Alastair Crooke, daha 2011 senesinde ABD ile işbirliği yapan bazı 
İslamcı grupların Selefi isyancıları Suriye’ye karşı kullanmayı düşündüklerini ileri sürmüştür. Suriye’deki Selefi grupların IŞİD dahil büyük bir bölümü El 
Kaide kökenli/bağlantılıdır. Bu gruplar Irak Savaşı sonrasında Irak’ta Amerikan Ordusu ve Şii partilere karşı savaşmışlardır. Etkileyici bir iç savaş deneyimi 
olan bu gruplar Irak’taki çatışmaların durması sonrasında Suriye’ye geri dönmüşlerdir. Plana göre bir Selefi isyanı Suriye hükümetinden büyük bir tepki 
çekecek, bunun ardından da halkın büyük bir bölümü kutuplaşarak devlete karşı düşmanlık duymaya başlayacak, başlayacak iç savaşa Batı’nın müdahalesi 
kaçınılmaz hale gelecektir.[32]Böylece başlayan Suriye isyanı ilk aşamasında ABD-Türkiye-Suudi Arabistan-Katar ekseninden önemli destek görmüştür. Basra 
Körfezi ülkeleri, Suriye’de isyanın mali boyutunu finanse ederken, ABD isyancı güçlerin Türkiye üzerinde geçiş ve silahların koordinasyonunu sağlamıştır. 
Burada amaç, Müslüman Kardeşleri, cihatçı selefilerin sağlayacağı askeri destek ile iktidara taşımak olarak konulmuştur. Ancak, ABD’nin Libya Büyükelçisi’nin 
Trablus’ta selefileri tarafından öldürülmesi üzerine Washington, cihatçı selefiler ile işbirliği projesini durdurmuştur. Washington, aynı yaklaşımı AKP 
Hükümeti’nden de talep etmiştir. AKP Hükümeti ise Esad’ın devirme projesine bir tutku olarak bağlı kalmayı tercih etmiştir. Böylece, zaman içinde ılımlı muhalif unsurların muhalefet içinde etkisi azalırken, El Kaide/El Nusra ve IŞİD’in Suriye’de etkisi artmıştır.  

Öte yandan Suriye rejimi Rusya-İran-Hizbullah ekseninden çok yoğun bir askeri, ekonomik ve politik destek almıştır. 

Bu sayede Esad rejimi beklenenden öte bir direnç göstermiştir. Suriye’de iç savaş Haziran 2015 itibarı ile yeni bir aşamaya ulaşmıştır. 
Esad rejimi gerek insan kaynaklarının azalması gerek Rusya ve İran’ın Esad’a azalan destekleri sonucunda savunma pozisyonuna geçmek zorunda kalmıştır. Esad’ı savunma pozisyonu almaya zorlayan bir gelişme de Türkiye ve Suudi Arabistan’ın Kuzeyden, Ürdün ve Katar’ın Güneyden El Nusra başta olmak üzere muhalefete yönelik yeni destek politikasıdır. Bu destek politikası sonucunda askeri imkânları artan, daha iyi koordine olan muhalefet güçlerinin etkinliği artmıştır.Bir yandan Esad rejimi ile bağlarını hiçbir zaman koparmayan PKK ise diğer yandan IŞİD ile savaş adı altında önce Ayn El Arap’ta ABD’nin askeri müttefiki konumuna yükselmiştir. Ekim 2014’de Ayn El Arap’ın IŞİD’e karşı hava (ABD)-kara (PKK) savunmasından sonra, PKK-ABD ilişkileri, bir sivil toplum örgütü üzerinden görünürde mayın ve bubi tuzakları temizleme alanlarında devam etmiştir. ABD-PKK ilişkisi nihayet Haziran 2015’de Tel Abyad’ın IŞİD’in elinden alınmasında hava(ABD)-kara(PKK) operasyonu olarak gerçekleşmiştir. 

Artık bu ilişki hiç gizlenmemekte hatta Batı strateji  araştırmaların da “PKKISTAN: Brought to you by American Close Air Support” (Pkkistan. Sana Yakın Amerikan hava desteği ile getirildi) başlıklı makaleler yayınlanmaktadır.[33] 

Böylece Suriye’nin kuzeyinden Akdeniz’e uzanan bir koridor açılması projesi büyük bir ilerleme kaydetmiştir.2015 yazında Suriye iç savaşı yeni bir aşamaya girmiştir. Bu aşamanın özelliği muhalefet güçler arkasındaki uluslararası ittifakların sağladığı yeni destek politikasının çatışmalar üzerinde oynadığı rolün belirleyici olmaya başlamasıdır. Kuzey’de Türkiye-Suudi Arabistan ittifakı tarafından desteklenen muhalif güçler, Esad güçleri karşısında ilerleme sağlıyorlar. Yine kuzeyde, ABD’nin desteklediği PKK/PYD güçleri, IŞİD karşısında ilerleme kaydediyorlar. Güneyde ise Ürdün-Katar ittifakının desteklediği muhalif güçlerin etkili olduğu görülüyor. 

Yine Güneyde İsrail tarafından üzerinde çalışılan ve şimdiye kadar rejime sadık olan Dürzilerin bir bölümü muhalefete karmış görünüyor.Esad güçlerinde ise belirgin bir yorulma görülmektedir. Esad rejiminin insan ve ateş gücünü önemli ölçüde yitirdiği ileri sürülüyor. Buna rağmen, Esad rejimi hala savaşı kaybetme 
noktasından çok uzak görünüyor. Çünkü, aksi iddialara rağmen Rusya ve İran Esad rejimine olan desteklerini sarsılmaz bir şekilde devam ettiriyorlar. Rusya’dan düzenli olarak silah ve cephane akışı devam ediyor. İran ise Afgan Hazara elit güçler dahil savaş alanına yeni askeri güçler sokmaya devam ediyor. Esad’ın savaş alanlarındaki en önemli destekçisi olan Hizbullah’ın da çatışmalardan olumsuz etkilendiğini söylemek mümkün değil. İsrail istihbaratı, Hizbullah’ın Suriye iç savaşında kazandığı deneyimden ve yeni kadrolardan büyük ölçüde endişeli. Bu büyük desteğe rağmen, Esad rejiminin artık bütün Suriye’yi yeniden kontrol altına alacak bir askeri-politik atılımı gerçekleştire bilecek güçte görünmüyor.Özetle, Suriye iç savaşın sonunu belirleyecek olan Suriye iç savaşının taraflarının savaş alanında kazandıkları zafer değil, iç savaşın taraflarının masa başında bulacakları çözüm Suriye’nin geleceğini belirleyecek. 
Suriye’nin geleceği belirlenirken, tarafları destekleyen ülkeler, kendi politik hedeflerini Suriye üzerinden gerçekleştirmeyi hedeflemektedirler. Rusya, 
Suriye’nin Akdeniz kıyısında oluşacak bir Nusayristan üzerinden Akdeniz’deki Rus filosuna liman hakkı elde etmek ve Kırım’ı ilhakının kabulünü sağlamak 
peşindedir. İran ise nükleer görüşmelerde avantaj sağlamak peşindedir. 

Ayrıca bir Nusayristan, İran içinde Hizbullah ile iletişim için yeterli olacaktır. Suudi Arabistan, Suriye’nin bölünmesi ile Arap dünyası içinde güçlü bir 
rakibinden kurtulacaktır.İsrail ise federalleşme üzerinden parçalanacak bir Suriye’nin kendisi için tehdit olmak çıkacağını ve Golan Tepeleri’ni isteyecek 
kimsenin kalmayacağını hesaplamaktadır.[34] Üstelik Tel Aviv, kuzeyinde oluşacak küçük federe bir Dürzi kuşağının İsrail’in güvenliğine olan faydasının 
farkındadır. İsrail açısından en önemli gelişme, Suriye’nin kuzeyinde kurulacak ve Akdeniz’e ulaşacak olan bir Kürdistan’ın gerçekleşmesidir. Böylece, İsrail 50 
seneden bu yana izlediği Orta Doğu’daki en büyük jeopolitik gelişmenin gerçekleşmesini sağlayacaktır.PKK kontrolündeki Türkiye’nin Orta Doğu ile 
coğrafi ilişkisini kesen Kürt koridoru kuşağı, Kerkük başta olmak üzere Irak’ın kuzeyindeki petrol kaynaklarının Akdeniz’e ve oradan Avrupa/ABD’ye ulaşmasını 
sağlayacaktır. Ayrıca, Batı’nın yeni müttefiki olacak Kürdistan ekonomik ve askeri olarak yaşama kabiliyetine kavuşurken, Doğu Akdeniz’de doğal gaz 
rezervleri üzerinde Türkiye ile rekabete giren, Kıbrıs Rum kesimi ile ittifak kuran yeni bir unsur ortaya çıkacaktır.Ürdün’de ise Suriye ve Irak’ın Sünni Arap 
bölgelerinin Ürdün’e bağlanması tartışması gittikçe yoğunlaşmaktadır.[35] 


Ürdün’ün Suriye ve Irak’ın Sünni Arap bölgelerini ilhak etmesi görüşü 2002 yılına kadar geri gitmektedir.Türkiye hariç iç savaşı destekleyen devletler, diplomasi masasına oturmadan önce destekledikleri güçlerin en avantajlı jeopolitik konuma ulaşmasını sağlama çabası içindeler. AKP Hükümetlerinin ise Suriye’de akılcı olmayan bir Esad’ı devirme tutkusu ve akıl dışı Müslüman Kardeşleri iktidara taşıma ülküsü dışında hiçbir hedefi olmadı.Önümüzdeki dönemde Suriye’nin önünde beş jeopolitik model bulunmaktadır. Bu beş model ihtimali şu şekilde ifade edilebilir.

1)Esadlı toprak bütünlüğünü üniter devlet ile koruyan Suriye,

2)Esadsız toprak bütünlüğünü üniter devlet ile koruyan radikal İslamcı/Selefi Suriye,

3)Esadlı federal Suriye,

4)Esadsız federal Suriye,

5)Parçalanmış Suriye.

Görülen en muhtemel sonuç, Şam’da Esad’ın olmadığı federal Suriye modelinin gerçekleşmesidir. Ancak bu model, aynen Irak’ta olduğu gibi etnik ve mezhep fay hatları boyunca çizileceği için kısa bir süre sonra bölünme ve bağımsız devletlere ayrılma potansiyeline sahip 
olacaktır.
Bu noktada Türkiye için en önemli güvenlik sorunu Esadsız bir federal Suriye modeli oluşurken, bu modelin Türkiye’nin güvenlik çıkarlarını koruyacak şekilde oluşmasının sağlanmasıdır. Halen, Suriye’nin oluşması planlanan yeni jeopolitiği nin Araplar, Nusayriler, Kürtler ve Dürziler şeklinde olacağı görülmekte dir. Oysa, yukarıda altı çizildiği gibi Suriye’de altı büyük etnik/dini grup vardır. 

Sünni Araplar, Nusayriler, Kürtler, Türkmenler, Hıristiyanlar ve Dürzilerdir. Türkmenler, Suriye federal zeminde yeniden örgütlenir iken Türkmenler,  aynen Irak’ta olduğu gibi siyasi olarak tasfiye edilme tehlikesi ile karşı karşıyadırlar. Esasen, Suriye’nin kuzeyinde Türkmen yerleşim bölgeleri PKK/PYD tarafından kapsamlı bir etnik temizlik ile Türkmensizleştirilmektedir. Türkmensizleşmenin en radikal örneklerinden birisini Irak’ın 450 bin nüfuslu Türkmen merkezi Telafer, 2004-2015 arasında gerçekleşen saldırılar sonunda büyük ölçüde 
yaşamıştır. Şimdi, Barzani Telafer’in KDP bölgesine dahil edilmesine çalışılmaktadır. Suriye’de gerçekleştirilen etnik temizlik ile PKK denetiminde federe Kürdistan jeopolitiği oluşturulmaktadır. 

Türkmen coğrafyasının Türkmensizleştirilmesi bir yandan etnik anlamda homojen bir Kürdistan oluşturulmasına diğer yandan Kürdistan’ın Akdeniz’e ulaşmasını sağlamaktadır. Bu durum, Türkiye’yi derhal ve netice alacak şekilde Suriye’de devam eden sürece müdahale etmeye zorlamaktadır.Türkiye için en iyi model, zamana yayılacak bir demokratikleşme içinde olacak Esadlı toprak bütünlüğünü koruyan üniter Suriye modelidir. Ancak Türkiye’nin bu modeli sağlamaya tek başına gücü yetmeyeceği gibi, artık Rusya ve İran’ın da bu modelin gerçekleşebilirliğine olan inançlarını yitirmiş olmalarıdır. Bu durumda Türkiye için uzun vadeli yaşamsal çıkarlarını korumanın tek yolu, federal bir Suriye oluşurken, Türkmenlerin de kendi jeopolitiklerinde federe bir devlet çerçevesinde örgütlenmelerini sağlayacak bir politikanın izlenmesidir. Türkiye, bu modeli gerçekleştirme şansını Irak’ta yitirmiştir ve bunun bedelini çok ağır bir şekilde ödemektedir.Bu amaçla Ankara’nın önümüzdeki dönemde atması gereken adımlar şekilde sıralanabilir.

1)Türkiye-Suriye sınırında çok güçlü bir askeri yığınak yapılarak, Türkiye’nin caydırıcı gücü ortaya konulmalıdır. Türk Ordusu’nun Suriye içine girmeden etkinlik kurabileceği bir model uygulanmalıdır. Bunun yolu, sınır bölgelerinde Suriye’nin içini güçlü bir ateş baskısı altına alabilecek bir askeri uygulamanın gerçekleştirilmesidir.

2)Türkiye-Suriye sınırında tam denetimin sağlanmalıdır. Böylece, Türkiye, Suriye iç savaşında IŞİD ve El Nusra başta olmak üzere değişik selefi örgütlerin cephe gerisi ve lojistik üstü olmaktan çıkarılmalıdır.

3)PKK’nın Türkiye üzerinden insan, silah ve her türlü lojistik tedarik etmesi engellenmelidir.

4)Türkiye sadece Suriye Türkmen Meclisi üzerinde Türkmenlere ve ılımlı dost Sünni Arap unsurlara destek olmalıdır. Suriye Türkmen Meclisi’nin uluslar arası konferanslara Türkmenlerin tek siyasal temsilcisi olarak katılmaları sağlanmalıdır.

5)Suriye’nin kuzey kuşağında bulunan ve PKK ile büyük çelişki yaşayan Türkiye dostu Kürt aşiretler ile hızla olumlu ilişkiler kurulmalı ve bu aşiretler PKK’ya karşı desteklenmelidir. 

6)IŞİD ve diğer selefi örgütlerin Türkiye içindeki lojistik kaynakları ve uyuyan hücreleri hızla tasfiye edilmelidir. Bu konuda ABD, İran ve Rusya ile iletişim ve işbirliği kanalları açık tutulmalıdır.

7)PKK’nın Türkiye tarafında Türkiye-Suriye sınırından askeri ve politik olarak uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Ayrıca, terör örgütü PKK’nın Güneydoğu Anadolu’da kırsalda ve kentlerde kurmuş olduğu etkinlik derhal tasfiye edilmelidir.

8)Şam ile irtibat kurulmalı, Esad rejiminin ılımlı muhalefet ile ilişkileri teşvik edilmelidir. Ayrıca, Türkiye-Suriye sınırındaki angajman kuralları kaldırılmalıdır.

9)Türkiye içindeki El Muhaberat unsurları hızla sınır dışı edilmelidir.

10)Etnik temizliğe maruz kalan Arapların ve Türkmenlerin evlerine geri dönmeleri sağlanmalıdır. Bu amaçla, PKK/PYD’nin Suriye unsurlarına yönelik olarak kademeli baskı gerçekleştirilmelidir. Etnik temizlik ile ilgili Türk protestoları, ABD ve AB nezdinde sürekli ve etkili bir şekilde gündemde tutulmalıdır.

11)Suriye Türkmenlerine yönelik olarak hızla askeri eğitim ve silahlandırma programı uygulanmalıdır. Bucak ve Halep ile Halep’in kuzey kırsalından başlayarak,  Suriye Türkmenlerinin coğrafyalarını her türlü saldırıya koruyabilecekleri bir savunma sistemi kurmaları sağlanmalıdır.

12)Suriye Türkmenlerinin Halep-Halep’in kuzeyinde Kilis-Halep arasında Türkmenlerin yoğun olduğu bölge ve Bayır-Bucak bölgesinde yoğunlaşarak yerleşmeleri için gereken önlemler alınmalıdır. Bu bölge ileride oluşacak federal Suriye içindeki Türkmen federe devletinin temelini oluşturacaktır. Türkiye’ye kaçan Suriye Türkmenlerinin de bu bölgeye dönüp yerleşmeleri için gereken önlemler alınmalıdır. 

13)Ilımlı muhalif unsurlara yönelik askeri yardım ve politik destek artırılmalıdır.

14)Türkiye’de bulunan 2 milyona yakın Suriyeli’nin yurtlarına dönmelerini sağlayacak önlemler hızla alınmalıdır. Bu amaçla, Türkiye’nin desteklediği grupların denetimi ellerinde tuttuğu bölgelerde oluşturulacak Kızılay denetimindeki yerleşim yerlerine geri dönüş teşvik edilmelidir.

15)Türkiye, bundan sonra Suriyeli misafirlerin sıfır noktasında yardım politikasını hızla benimsemelidir. Türkiye içine daha fazla misafir alınmamalıdır. Türkiye içindeki misafirlerin imkânlar ölçüsünde hızla kamplarda barındırılması politikası benimsenmelidir.

Sonuç   

Orta Doğu’da geniş bir zamana yayılan bazen birbirinden kopuk izlenimi vermekle birlikte netice olarak Orta Doğu’da sınırların yeniden çizilmesi hususunda aynı noktalarda birleşen genel bir vizyon/politika/plan/süreç mevcuttur. Jeopolitik vizyonlar hızla gelişmezler. 

Zaman içinde teorik olarak olgunlaşan jeopolitik tezler, küresel ve bölgesel koşulların elvermesi durumunda yaşama geçirmek isteyen güçlerin çabası neticesinde mevcut jeopolitiği değiştirerek yerine geçerler. 

Soğuk Savaş’ın sona ermesi ile Orta Doğu’da SSCB’nin yıkılmasının ortaya çıkardığı güç boşluğu, Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesini ve ABD’nin Kuveyt’i işgal eden Irak Ordusu’nu çıkarmak için müdahale etmesini kolaylaştırmıştır. On sene süren bir ara dönem sonunda ABD,Irak’ı işgal etmiş ve bu ülkenin fiilen bölünmesinin alt yapısı oluşmuştur. Sudan, Güney ve Kuzey olarak ikiye bölünmüştür.  Libya’da NATO’nun muhalefeti desteklediği bir iç savaş sonrasında Kaddafi rejimi devrilmiş, ülke bir kaos ve parçalanma sürecine itilmiştir. Suriye iç savaştan çok ağır bir darbe almıştır ve fiilen bölünmüş bir ülkedir. Yemen bölünme sürecinden geçmektedir. Suudi Arabistan geleceği büyük belirsizlikler taşımaktadır.Geleceği büyük belirsizlikler taşıma süreci içerisine giren bir ülkede Türkiye’dir. 

Türkiye’nin toprak bütünlüğü için en büyük tehdit olan PKK, Orta Doğu’daki jeopolitik dalgalanmalardan istifade etmektedir. PKK, Suriye’deki iç savaşı da 
değerlenmiş ve K. Suriye’de devletleşme süreci içine girmiştir.    

Ayrıca PKK ile müzakere süreci terör örgütünü güçlendirmekte ve meşrulaştır-maktadır. 
Önümüzdeki yıllarda bir yandan Orta Doğu’da devam eden dalgalanmalar öte yandan Türkiye içinde meşrulaşma süreci içinde olması, PKK’nın Türkiye için oluşturduğu tehdidi daha da büyük hale getirecektir.Türkiye’de devletin Irak ve Suriye’den farklı bir şekilde çözülme sürecinden geçtiği görülmektedir. PKK/HDP’nin açılım süreci adı verilen çözülme süreci sonucunda Kars’tan Mardin’e kadar uzanan alanda birinci parti çıkmasının süreç kendiliğinden gelişir ise jeopolitik sonuçlarının olması kaçınılmazdır.   

PKK seçim sonuçlarını bir referandum gibi yansıtmıştır. Önümüzdeki dönemde Suriye’deki ve Irak’taki gelişmelerin Türkiye üzerindeki etkileri daha da yıpratıcı olacaktır.   

Sonuç olarak, 

Irak ve Suriye parçalanmanın eşiğindeki ülkeler iken Türkiye’de bu ülkelerin parçalanmasından sonra hızla gereken önlemleri almaz ise parçalanmaya aday ülkedir.Türkiye, Orta Doğu’da yaşanan jeopolitik şekillenmenin Irak’taki boyutunu engelleyememiş veya kendi lehine şekillendirememiştir. Türkiye’nin Orta Doğu’da yaşanan ve önümüzdeki 20 yılda da yaşanmaya devam edecek olan jeopolitik parçalanmanın kendisine yönelecek etkilerini en aza indirgemek amacı ile gelişmeleri etkisiz bir şekilde izlemek yerine haritanın kendi menfaatlerini koruyacak şekilde çizilmesi için gereken önlemleri almak zorundadır. 



[1]New York Times, September 28, 2013, Robin Wright, “Imagining a Remapped Middle East”
[2]Aydınlık 10 Eylül 2014
[3]Washington Post, June 18, 2015, Charles Krauthammer, “A New Strategy for Iraq and Syria”
[4]Ömer Taşpınar, The future of Syria and Iraq:Time for SYRIAQ, Today’s Zaman, 25 Haziran 2015
[5]Yeniçağ, 11 Temmuz 2015, “Irak’ta Kürdistan devleti kurulabilir”
[6]Dore Gold, The Demise of the Middle East Borders, 
http://www.israelhayom.com/site/newsletter_opinion.php?id=4441
[7]Wesley K Clark, “Winning Modern Wars-Iraq, Terrorism and The American Empire” , 2004, s.130
[8]Joseph Brewda, “New Bernard Lewis plan will carve up the Mideast”, EIR, Executive Intelligence Review, Vol. 19, umber 43, October 30, 1992, 
s.26
[9]Yıllar Boyu, Yakın Tarih Dergisi, Mayıs 1978, Sayı: 2, s. 33; Yıllar Boyu Yakın Tarih Dergisi’nin sahibi Erol Simavi’dir. Genel Yayın Yönetmenliğini Çetin Emeç yapmaktadır. Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Eser Tutel’dir. 1978’de Türkiye’de bir derginin ABD’de bir üniversitede yapılan gizli bir toplantıyı bir ay önceden haberleştirmesi nereden bakılır ise bakılsın çok önemli bir gelişmedir.
[10]Mark Byrdman, “Balkanization plan gains momentum”, EIR, Executive Intelligence Review, September 9, 1980, s.39
[11]Israel Shakak, The Zionist Plan for he Middle East içinde Oded Yinon, A Strategy for Israel in the Nineteen Eighties,, 
s.10
[12]Age s,13-14
[13]Age, s.17
[14]Age, s. 17
[15]Ralph Schoenman, Siyonizmin Gizli Tarihi, Kardelen Yayınları, İstanbul 1992, s. 103-108
[16]Profesör Noam Chomsky, The Fateful Triangle: The United States, Israel, and the Palestinians,1983’den aktaran Metin Aydoğan, Bitmeyen Oyun, 68. Baskı, Umay Yayınları, İzmir s. 67
[17]Milliyet, 22 Haziran 2010, Güneri Cıvaoğlu, “ABD’li yarbay”
[18]Bernard Lewis, Rethinking the Middle East, Foreign Affairs, 1991
[19]Eric Wallberg, Yeni Türkiye, yeni Mısır’la Birlikte İsrail’i ‘Kontrol’ Edebilir, Turquie diplomatique, 15 Mart-15 Nisan 2011, sayı 26, s. 1 ve 38
[20]Richard Perle, “A Clean Break:A New Strategy for Securing the Realm”
[21]Wesley K Clark, “Winning Modern Wars-Iraq, Terrorism and The American Empire” , 2004, s.130[22]MAHDİ Darius Nazenroaya, “Orta Doğu sınırlarını yeniden 
çizme planları:Yeni Orta Doğu projesi” 
http://medyasafak.net/haber/1670/nazemroaya--ortadogu-sinirlarini-yeniden-cizme-planlari--yeni-ortadog
[23]Makalenin Türkçesi için bkz. 
http://entellektuel.s4.bizhat.com/entellektuel-post-6179.html
[24]New York Times, September 28, 2013, Robin Wright, “Imagining a Remapped Middle East”
[25]F. William Engdahl,Egypt’s Revolution:Creative Destruction for a Greater Middle East?, 
www.globalresearch.ca/egypts- revolution-creative-destruction–for-a-greater-middle-east
[26]Age,s.1
[27]F. William Engdahl,Egypt’s Revolution:Creative Destruction for a Greater Middle East?, s.4
[28]Rand Amerikan Hava Kuvvetlerinin desteklediği bir düşünce kuruluşudur.
[29]NATO-El Kaide işbirliği konusunda yaygın bilgi arasından iki tanesi burada anılmaktadır. The 
"Liberation" of Libya: NATO Special Forces and Al Qaeda Join Hands "Former 
Terrorists" Join the "Pro-democracy" Bandwagon by Prof. Michel Chossudovsky,
www.globalresearch.com ve 
www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/libya/8391632/Libya-the-West-and-al-Qaeda-on-the-same-side.html
[30]Voltairenet.org, “Berlusconi says Lİbyans love Qaddafi:as Italians protest against NATO”
[31]Yemen’de olayların akışını özetleyen bilgi notu 21YYTE araştırmacısı Özdemir Akbal tarafından hazırlanmıştır.
[32]Alastair Crooke’nin15 Temmuz 2011’de Asia Times’da yayınlanan makalesinin Türkçesi için bkz. Turquie diplomatique, 15 
Ağustos-15 Eylül 2011, Sayı 31, s.14-15
[33]Aaron Stein, PKKISTAN: BROUGHT TO YOU BY AMERICAN AIR SUPPORT, June 22, 2015, 
http://warontherocks.com/2015/06/pkkistan-brought-to-you-by-american-close-air-support/
[34]Dilek Yiğit, İsrail ve Dürziler, 
http://www.21yyte.org/tr/arastirma/orta-dogu-ve-afrika-arastirmalari-merkezi/2015/07/08/8227/israil-ve-durziler
[35]ISIL İmpact on Jordon:Amman Pushes Back, Middle East Briefing, 2 July 2015, 
http://mebriefing.com/?p=1775  ve IS threat could push Jordon beyond its borders, Osma Al Sharif, Al Monitor, 1 July 2015, 
http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/07/jordon-intervention-ıraq-syria-isis.html  


Ümit Özdağ
uozdag61@gmail.com
Takip et: @umitozdag 
21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü
Sitemizde bulunan yazıların sorumlulukları yazarlarına aittir. 

Kurumumuz tarafından çıkarılan dergi, özel rapor ve kitapların içeriklerinde bulunan yazılarda aynı kapsam dahilinde yazarına aittir. 
E-BÜLTENE-Bültenimize kayıt olarak yeni araştırmalardan haberdar olabilirsiniz    
21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü
Ahlatlıbel Mah. 1830. Sokak No:39 İncek/Çankaya ANKARA
Tel: +90 312 489 18 01 
Belgegeçer: +90 312 489 18 02 
Elektronik Posta: 
bilgi@21yyte.org 

****