MUSUL OPERASYONU VE MUSUL' UN GELECEĞİ Fırsatlar ve Riskler, BÖLÜM 2

Musul Operasyonu ve Musulun Geleceği Fırsatlar ve Riskler, BÖLÜM 2

3. MUSUL OPERASYONUNA İLİŞKİN TEMEL DİNAMİKLERİ

Irak’ta 2015-2016 yılları IŞİD’le mücadelenin yoğun bir biçimde yapıldığı yıllar olmuştur. Özellikle 2016 yılında Irak’ta IŞİD’e karşı büyük bir ilerleme sağlanmış, IŞİD’in elinde olan büyük şehir merkezlerinden Tikrit ve Anbar, IŞİD’den temizlenirken, 2016 yılının sonuna yaklaşıldığında büyük şehirlerden sadece Musul, IŞİD kontrolünde kalmıştır. Bununla birlikte, Beyci, Şirgat, Felluce, Rutba gibi IŞİD’in elinde tuttuğu önemli yerleşim bölgeleri de IŞİD’den temizlenmiştir. Musul’un yanı sıra Telafer, Havice ve Kaim, IŞİD’in kontrol altında tuttuğu yerler olarak kalmıştır.

Nihayetinde 17 Ekim 2016 tarihinde Musul operasyonu başlatılmış ve pek çok tartışmayı beraberinde getirmiştir.

Operasyona ilişkin ABD’li yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda Ekim 2016 tarihinin hedeflendiği pek çok kez ifade edilmiştir. Bu bağlamda Iraklı yetkili
makamların hazırlıklar tamamlanmadığı için Musul operasyonu konusunda istekli davranmadıkları, ancak ABD’nin Kasım 2016’da yapılacak Başkanlık seçimleri öncesinde operasyona başlanması için baskı kurduğu söylenmektedir.

Neredeyse Irak’taki hemen hiçbir bölgede ABD’nin hava desteği olmadan IŞİD’e karşı büyük bir ilerleme sağlanamadığı bir gerçektir. Tikrit operasyonu bu açıdan en büyük örneği teşkil etmektedir. ABD’nin hava desteği olmadan başlayan Tikrit operasyonunda Irak merkezi hükümeti, 3 ay sonunda ilerleme sağlayamamış; hatta sahadaki güçleri arasında koordinasyon da kopmalar, aksaklıklar ve sorunlar çıkmıştır. Bunun üzerine Irak merkezi hükümeti operasyonu durdurmak zorunda kalmıştır. Operasyon durduktan kısa bir süre sonra ABD’nin hava desteği ile yeniden başlatılan operasyon sonucu Tikrit alınabilmiştir. Bu nedenle ABD’nin öncelikleri ve yönlendirmesine uygun davranmak zorunda kalınmıştır. Bu durum sadece operasyonun başarısıyla ilgili değildir.

Irak merkezi hükümeti özellikle Erbil tarafından ortaya konabilecek aşırı istekler konusunda da ABD’nin bir denge rolü oynadığını bilmektedir. IKBY Başkanı Mesut Barzani’nin Ekim 2016’daki Bağdat ziyaretinin bunun bir göstergesi olduğunu söylemek mümkündür. ABD, Erbil’i Bağdat’la anlaşması için teşvik etmiştir. Barzani de ABD desteğinden mahrum kalmamak için Bağdat’la Musul operasyonu konusunda uzlaşmıştır. Bu nedenle hem Erbil hem de Bağdat, ABD ile uyum göstermek zorunda kalmıştır. Erbil ve Bağdat için bu durum bir tercihten çok zorunluluk olarak ortaya çıkmıştır. Zira ABD’nin desteğindeki ağırlık merkezinin bir tarafın lehine kaymasının, dengeleri büyük oranda değiştirebileceği öngörüsü tarafta da hâkim düşüncedir.

Kısacası Musul operasyonunun zamanlamasındaki ilk tercihin ABD’de olduğu, ancak Erbil ve Bağdat’ın da buna uyum gösterdiğini söylemek mümkündür.
Operasyona 15.000 civarında Peşmerge ve 30.000 civarında Irak güvenlik gücünün katıldığı bilinmektedir. Bu güvenlik güçleri içerisinde Irak Ordusu çoğunluğu oluştururken, federal polis, yerel polis, terörle mücadele gücü, aşiret birlikleri de bulunmaktadır. Ayrıca Türkiye tarafından Başika’daki kampta eğitilen ve Musul halkından oluşan Haşdi Vatani gücü de Irak Ordusu ile birlikte operasyona dahil olmuştur. Öte yandan Musul’a yapılacak operasyona katılıp katılmayacağı büyük tartışmalara yol açan Haşdi Şaabi, 1 Kasım 2016 tarihi itibariyle, Telafer’e doğru operasyon başlatmış ve Musul-Rakka arasındaki bağlantıyı sağlayan karayolunu kontrol etmiştir. Ayrıca Haşdi Şaabi,

Telafer’in çevresindeki köylerin büyük bölümünü IŞİD’den temizlemiş ve Telafer Havaalanı’nı kontrol ederek şehrin etrafını kuşatmıştır. Ancak Irak hükümetinden
yapılan açıklamada hem Telafer merkezine hem de Musul merkezine Haşdi Şaabi güçlerinin girmeyeceği belirtilmiştir.

Telafer’e Irak Ordusu’na bağlı 72 ve 92. alayların gireceği açıklanmıştır.
Musul’a yapılan harekâtta 5 yönlü bir plan ortaya konmuştur. Bu plana göre güneyde Gayyara’dan Hammam El-Alil ve Şura hattına, kuzeyden Musul Barajı’ndan hareket edilerek Tilkeyf hattına, doğudan Hazır- Bartılla-Başika hattına, güneydoğudan Hamdaniye-Başika hattına ve güneybatıdan Gayyara’dan Hammam El-Alil-Telafer hattına doğru ilerleme sağlanmıştır.

Irak Başbakanı Haydar El-Abadi, operasyonun ilk haftalarında beklenenden hızlı bir ilerleme sağlandığını açıklamıştır. Ancak büyük ilerleme Peşmergeler ve Irak
Ordusu’nun ortak operasyon hattında gerçekleşmiştir.

Özellikle Peşmergelerin ilerlediği doğu-batı hattında önemli bir ilerleme sağlanmıştır. Operasyon planlarına göre, Peşmergelerin Irak’ta tartışmalı bölgeler olarak bilinen ve Irak Anayasası’nın süresi geçmiş 140. maddesi kapsamına giren bölgelerin ötesine geçmeyeceği bilinmektedir.

Musul şehir merkezine sadece Irak merkezi hükümetine bağlı güvenlik güçlerinin girmesi planlanmaktadır. Peşmergeler operasyonun başlangıcından
itibaren Musul’un güneyinde bulunan Dicle nehrinin batısındaki Mahmur’dan başlayarak Musul’un kuzeyine doğru bir cephe açmış durumdadır. Peşmergeler bu hat doğrultusunda doğu-batı yönlü ilerleme sağlamıştır. Bu hat şehrin dış çeperini oluşturmaktadır. Bu bölgeler daha çok Kürt nüfusla birlikte azınlık nüfusun yaşadığı yerlerdir. Ancak bu bölge neredeyse insansız bölgelerdir; zira IŞİD’in 2014’te Musul’u işgal etmesinin ardından buradaki nüfusun büyük bölümü göç etmek zorunda kalmıştır. Bu nedenle Peşmerge savaş alanında rahat ilerleme sağlayabilmiştir.

Bu bölgelerin bir kısmında Erbil ve Bağdat’ın anlaşmasına dayalı olarak Irak Ordusu da Peşmerge ile ortak operasyon güçleri oluşturmuştur.
Diğer taraftan Irak Ordusu da yine Musul’un güneyinde bulunan Dicle nehrinin batısındaki Gayyara’dan hareket etmiştir.
Gayyara’da bulunan hava üssü de aynı zamanda ABD öncülüğündeki koalisyonun operasyon merkezi konumundadır.
Irak Ordusu ve güvenlik güçleri buradan güney-kuzey yönünde ilerlemekte ve Dicle nehrinin kıyısından kuzeye doğru önemli bir koridor açmıştır. Irak güvenlik güçleri operasyonu kuzeye doğru genişletirken, aynı zamanda batı ve doğu cepheleri de ortaya çıkmıştır. Peşmerge arkasını güvenli bölgeye, yani Erbil’e dayamış ve batı yönlü hareket etmiştir.

Öte yandan 21 Ekim 2016 tarihinde ABD Savunma Bakanı Ashton Carter’ın Türkiye ziyareti sonrasında Türkiye’nin Musul operasyonuna ilişkin pozisyonu netleşmiştir.
ABD Savunma Bakanı Carter ziyaret sonrası yaptığı açıklamada, Türkiye’nin operasyona dahil olmasını istediklerini ve Türkiye ile Irak merkezi hükümeti arasında derin bir krize yol açan Başika meselesi konusunda her iki ülkenin prensipte anlaştığını açıklamıştır. Bu kapsamda Türkiye, Musul operasyonunda aktif rol almıştır. Zira Türkiye, IŞİD’e karşı yapılan hava operasyonlarına destek vermeye başlamıştır.

Ayrıca istihbarat, lojistik ve askerî yardım desteği sağlanmıştır. Türkiye’nin Başika’daki askerî varlığı tartışılırken, Türkiye Irak’ın toprak bütünlüğünün korunması ve siyasi birliğinin sağlanması konusundaki hassasiyetlerini korumuştur.

Bu nedenle Türkiye’nin Başika’daki askerî varlığı, sadece Irak’ın terörle mücadelesine bir destek olarak algılanmalıdır. Zira Başika’daki Türk varlığı, ABD Başkanı Barack Obama’nın 2014 Eylül’ünde açıkladığı, IŞİD’le mücadele stratejisi kapsamında görev yapmaktadır.

Başika’daki Türk varlığı IŞİD’e karşı mücadele ederken aynı zamanda IŞİD’e karşı savaşan gruplara da eğitim desteği sağlamıştır. 

Nitekim Türkiye’nin Başika’da eğittiği gruplar operasyonda yer almaktadır. Irak tarafı da bu gücün operasyona katılmasına onay vermiştir. Bu bir anlamda
Türkiye’nin Başika’daki varlığının kabullenildiğinin bir göstergesi olarak ifade edilebilir. Türkiye’nin hiçbir şekilde ne Irak’ta ne de başka bir ülkede toprak kazanma hedefi yoktur. Bu nedenle Türkiye Başika’daki askerî varlığı ile kendi korumasını sağlamıştır. Nitekim Türkiye, Başika’daki kampa yapılan IŞİD saldırılarında şehit bile vermiştir. Başika çevresinde Türkiye’nin IŞİD’e karşı yaptığı saldırılarda 700’e yakın IŞİD üyesinin öldürüldüğü bilinmektedir. Türkiye, Musul operasyonunda uluslararası koalisyon güçleri ve Irak güvenlik güçleri ile koordineli olarak hareket etmiştir lamıştır. Nitekim Türkiye’nin Başika’da eğittiği gruplar operasyonda yer  almaktadır.

Irak tarafı da bu gücün operasyona katılmasına onay vermiştir. Bu bir anlamda Türkiye’nin Başika’daki varlığının kabullenildiğinin bir göstergesi olarak ifade
edilebilir. Türkiye’nin hiçbir şekilde ne Irak’ta ne de başka bir ülkede toprak kazanma hedefi yoktur. Bu nedenle Türkiye Başika’daki askerî varlığı ile kendi korumasını sağlamıştır. Nitekim Türkiye, Başika’daki kampa yapılan IŞİD saldırılarında şehit bile vermiştir. Başika çevresinde Türkiye’nin IŞİD’e karşı yaptığı saldırılarda 700’e yakın IŞİD üyesinin öldürüldüğü bilinmektedir. Türkiye, Musul operasyonunda uluslararası koalisyon güçleri ve Irak güvenlik güçleri ile koordineli olarak hareket etmiştir.

4. SONUÇ: RİSKLER VE FIRSATLAR

Musul operasyonu, birçok tartışmayı beraberinde getirmiştir. Operasyona katılan ve katılacak taraflar üzerinde yaşanan tartışmaların yanı sıra, operasyonun zamanlaması, operasyon planları, operasyon sırasında yaşananlar, insani problemler gibi pek çok konu riskler ve fırsatlar ortaya çıkarmaktadır. Operasyona katılan ya da destek veren bütün taraflar, Musul’un IŞİD’den kurtarılacağı konusunda hem fikir görünürken, ortaya çıkan risk ve fırsatlar konusunda taraflar arasında ayrışmalar yaşanmaktadır. Bu noktada özellikle, IŞİD sonrası süreçte Musul’un geleceği konusunda yaşanan tartışmalara ışık tutmak yerinde olacaktır.

Öncelikle Musul operasyonu sonrasında Musul’un idari yapılanmasının nasıl olacağı konusundaki belirsizlik devam etmektedir. Irak Parlamentosu, IŞİD’in
Musul’da çıkarılması sonrasında Musul’un idari sınırlarının değişmeyeceğine yönelik bir karar alsa da bu konuda bir kesinlik söz konusu değildir. Dolayısıyla en temel soru, IŞİD sonrası Musul’un kim tarafından ve nasıl yönetileceğine ilişkindir.

ABD’nin dahi IŞİD sonrası Musul için hazırlık yaptığı bilinmektedir. Musul eski Valisi Etil Nuceyfi, 6 ya da 8 ilçenin vilayete dönüştürülerek Musul’un federal
bölge olarak yönetilmesi konusunda projeler ortaya atmıştır. ABD Kongresi de daha çok azınlıkların yaşadığı, Duhok ile Erbil sınırındaki ilçeleri kapsayan bölge
için “federal bölge taslağı” hazırlamıştır.

Ancak bu bölgenin IKBY tarafından da istendiği ve “Kürdistan Bölgesel Yönetimi dışındaki Kürdistani bölgeler” olarak anıldığı bilinmektedir. Nitekim Musul operasyonunun başlamasıyla bu bölgelerdeki kontrol tamamen Peşmergelere geçmiştir. IKBY Başkanı Mesut Barzani de Peşmergelerin ele geçirdiği yerleri bırakmayacağı, bunun için gerekirse savaşacaklarını ifade eden açıklamalar yapmıştır. Öte yandan Sincar ve Telafer’in geleceği konusunda da belirsizlikler sürmektedir. 2014 yılının Ocak ayında Irak Bakanlar Kurulu tarafından Telafer’in il olmasına yönelik çıkarılan kararın yeniden gündeme getirilebileceği konuşulmaktadır. Ayrıca, IKBY’nin Sincar’ı da sınırları içerisine almak istediği bilinmektedir. Ancak mevcut durum itibariyle Sincar’ı terör örgütü PKK ve PKK’nın desteklediği grupların kontrol ediyor olması, IŞİD sonrası süreçte Sincar konusunda sıkıntılar yaşanabileceğini gösterir niteliktedir.

Musul’un kontrol altına alınması sonrasında en önemli konulardan biri de Musul’un güvenliğinin sağlanması olacaktır. Şehrin kontrolü IŞİD’den geri alınsa bile, IŞİD’in Musul içerisinde bir tabanı olduğu bir gerçektir.

Bu nedenle IŞİD sonrası süreçte, Musul’daki IŞİD’e yönelik yapılacak tespit ve soruşturmalar konusunda sıkıntılar yaşanabilecektir. Irak güvenlik güçlerinin
halk üzerinde baskı yaratması durumunda Musul’un güvenliğinin sağlanması konusunda sıkıntılar yaşanabilir. Bu nedenle Musul’un güvenliğini sağlayacak gücün daha çok Musul halkından oluşması Musul’da dengenin sağlanması konusunda faydalı olabilir.

Operasyona uluslararası koalisyon güçlerinin eğittiği Irak güvenlik güçleri de katıldığı dikkate alındığında, Musul operasyonu bu güçlerin sınavı da olacaktır. Burada sadece Musul’un IŞİD’den geri alınması değil, Musul’un korunması ve muhtemel çatışmaların da önüne geçilmesi önemli olacaktır. Sayısal çoğunluktan öte IŞİD’e karşı savaşan güçlerin askerî yeterliliği de ortaya çıkacaktır. Zira Musul operasyonuna katılan Irak güvenlik güçlerinin yeterli oranda eğitim almadığı ve tecrübesiz oldukları yönünde tartışmalar da bulunmaktadır.

Bu bağlamda IŞİD’in kullandığı farklı yöntemler, Musul operasyonuna katılan Irak güvenlik güçlerinin IŞİD’le savaşmadaki yeterliliğinin sorgulanmasına yol açmıştır.
Özellikle tünelleri kullanarak güvenlik güçlerine verdiği karşılık, zaman zaman beklenmeyen, şaşırtıcı eylemler olarak ortaya çıkmaktadır. IŞİD’le savaşta sadece doğrudan savaş yöntemleri yeterli görünmemektedir. Bu nedenle Musul’un IŞİD’den kurtarılması sonrasında şehrin güvenliğinin sağlanması, etkili yöntemlerin belirlenmesi ve terör unsurlarının sıkı takibi önemlidir.

Ayrıca IŞİD’in Musul şehrinin dış çeperinde değil, daha çok şehir merkezinde ana savaş için hazırlık yaptığı söylenmektedir.
Bu nedenle merkeze yaklaştıkça çatışmaların artması ve ilerlemenin zayıflaması beklenmektedir. Hatta zaman zaman IŞİD’in geri kazanım sağlayabileceği bölgeler ortaya çıkabilir. Musul’daki yaklaşık 1 milyon sivil nüfus da hesaba katılmalıdır.

Bu nedenle şehir merkezine yaklaştıkça hava operasyonları konusunda da sıkıntı yaşanabilir. 

Zira sivil bölgelerde yapılacak hava operasyonlarında sivil kayıpların yaşanmaması için daha dikkatli davranılması gerekmektedir. Aksi takdirde büyük sivil ölümlerine ve insani krizlere yol açılabilir. Sivil kayıpların önüne geçmek için aynı zamanda terörist saldırılar da engellenmelidir.
Musul operasyonunu çevresinden bağımsız düşünmemek gerekmektedir. Musul şehir merkezinin alınması, Musul operasyonunun sonuna gelindiğini göstermeyecektir.

Önemli olan Musul’daki istikrarın sağlanmasıdır. Musul operasyonunun başlamasından daha bir hafta geçmeden Kerkük’te yaşanan IŞİD baskını önemli
bir mesajdır. Musul’dan çok daha küçük bir yer olan Kerkük’ün ilçesi Havice’deki IŞİD varlığı temizlenmeden operasyona başlanmıştır. IŞİD’in başka bölgelerdeki
uyuyan hücrelerini de harekete geçirmesi muhtemeldir. Bu nedenle beklenmeyen gelişmeler yaşanabilir.

Musul operasyonu sonrasında insanların güvenli bir biçimde yerlerine dönmesi ve savaş alanlarının yeniden inşası en önemli konulardan biridir. Ayrıca bir arada yaşamın sürdürülmesi için zemin oluşturulmalıdır.
Öte yandan her ne kadar Haşdi Şaabi’nin Telafer şehir merkezine yönelik operasyona katılmayacağı ve sadece Irak Ordusunun Telafer şehir merkezine gireceği söylense de Irak Parlamentosu’nda kabul edilen Haşdi Şaabi yasasıyla birlikte, Haşdi Şaabi’nin Irak Ordusu’nun bir parçası haline getirilmiş olması, ordu kisvesi altından Telafer’e sokulacağı endişelerini beraberinde getirmektedir. Haşdi Şaabi’nin mezhepsel bir tavırla Telafer’de operasyon yapması, Telafer operasyonun sonuçları itibariyle olumsuzluklara yol açabileceği endişesine yol açmaktadır. Bu durum, IŞİD öncesinde Şii ve Sünni Türkmen nüfusun bir arada yaşadığı Telafer’deki dengeyi bozacağı gibi, Türkmenler arasında ayrışmalara ve mezhepsel çatışmalara yol açabilecek niteliktedir.

Irak’taki siyasi ayrışmaların bir yana bırakılıp IŞİD ile ortak mücadele edilmesi risklerin ortadan kaldırılması için önemli olacaktır. Musul operasyonu, belki de ilk
kez Irak merkezi hükümetine bağlı güvenlik güçleri ve Peşmergelerin ortak operasyonlarına sahne olmuş ve başarı sağlanmıştır.

Bu nedenle IŞİD sonrası süreçte de aynı dayanışma ve işbirliğinin sağlanması, terörün bitirilmesi, ülke güvenliğinin sağlanması ve istikrarı açısından faydalı olacaktır.
Bu durum Irak’taki ayrışmaların da önüne geçebilir. IŞİD’in elinden alınan yerlerdeki güvenliğin net olarak sağlanması ve örgütün aynı bölgeleri tekrar ele
geçirmesinin engellenmesi de IŞİD ile mücadelede kritik bir nokta olarak karşımıza çıkmaktadır. IŞİD’e karşı operasyonların sürekliliği ve devamlılığının sağlanması gerekmektedir. 

Operasyon sürekliliği, IŞİD ile savaşan taraflar arasında yüksek düzeyli bir koordinasyonu zorunlu kılmaktadır.
Ayrıca aynı mücadelenin ulusal sınırların da dışına taşınması, Irak’taki güvenlik ve istikrarın güçlendirilmesi konusunda faydalı olacaktır. Uluslararası koalisyonun yanı sıra Irak’ın da tüm unsurlarıyla içerisinde yer aldığı bölgesel bir işbirliğiyle mücadele konseptinin geliştirilmesi önemlidir.

Bununla birlikte yerel düzeyde de işbirliği ve dayanışmanın sonuç verdiği görülmektedir.
Nitekim Irak hükümeti, ABD’nin de desteğiyle IŞİD’in etkinlik kurup kontrol sağladığı Anbar, Diyala ve Selâhaddin gibi vilayetlerde, örgüte karşı olan Sünni Arap aşiretleriyle anlaşma yoluna gitmiştir. Örneğin Selâhaddin’de, pek çok aşiret bir araya gelerek IŞİD’e karşı birleşik bir cephe oluşturmuştur. Bundan doğan coğrafi ayrışmanın IŞİD sonrası dönemde gruplar arasında bir mücadele ye yol açmasını engellemek için farklı unsurlar arasındaki uyumun sağlanması son derece önemli olacaktır.

Ancak IŞİD zihniyetinin Irak’ta yerleştiği de akılda tutulmalıdır. Zira IŞİD zihniyetinin ABD’nin Irak’a müdahalesi sonrası ülkede etkinlik kazandığı bir gerçektedir.
2003 sonrası Irak’ta farklı isimlerde etkinlik kuran örgütün yerelden önemli ölçüde destek aldığı da bilinmektedir. Bu noktada Sünnilerin siyasi sürece entegrasyonu son derece önemlidir. Mevcut durumda IŞİD’in hakimiyetindeki bölgelerde yaşayan Sünni halkın, IŞİD’in harekâtı öncesi Irak merkezi hükümetine yönelik gösterilerinde dile getirdikleri taleplerin dikkate alınması, mezhepsel ya da intikam duygularıyla hareket edilmemesi önemli olacaktır.
Irak’taki Sünniler üzerinde Nuri El- Maliki hükümetlerinin yarattığı baskının, IŞİD’in yeniden yeşermesine sebep olduğu düşünüldüğünde IŞİD’i bertaraf etmek için onu ortaya çıkaran faktörlerin kaldırılması gerekecektir. IŞİD’in Sünni bölgelerde etkinlik kazanmasında toplumsal, siyasal ve hatta ekonomik faktörlerin etkisi göz önüne alındığında, askerî tedbirler yanında toplumsal, siyasal ve ekonomik reformların yapılması da örgütle mücadelede büyük önem taşımaktadır.

Bu noktada Irak’taki federalizm daha gevşek bir yapıya kavuşturularak Sünnilere, en azında hâkim oldukları bölgelerde, daha fazla özerklik imkânı tanıyacak bir idari yapının ortaya konması gerektiği konusundaki talepler dikkate alınmalıdır.

Örneğin Irak Başbakanı Haydar El- Abadi’nin hükümet programında açıkladığı üzere, her vilayetin kendi halkından oluşacak ve bulunduğu vilayeti korumakla
sorumlu olacak “Ulusal Muhafız Gücü” kurulması planı buna işaret etmektedir.

Fakat Irak’taki yeniden milisleşme eğilimi, Şiiler dışındaki kesimi tedirgin etmektedir.

Irak’taki milisleşmenin, merkezi yönetimin kontrol ve gücünü zayıflatacağından endişe edilmektedir. Bu nedenle IŞİD’le mücadelede sistematik ve kapsamlı bir
yaklaşımın sergilenmemesi durumunda, IŞİD bitirilse bile farklı çatışma dinamiklerinin ortaya çıkması ihtimalleri dikkate alınmalıdır.

Diğer taraftan Irak’taki siyasi kriz ve istikrarsızlığın devam etmesinde IŞİD’le mücadele açısından bir risk oluşturmaktadır.
Irak Başbakanı Haydar El-Abadi üzerindeki siyasi baskı devam etmekte ve Abadi’nin bir türlü gerçekleştiremediği reformlar masada durmaktadır. Bu kapsamda Irak siyasetinde hükümetin yeniden şekillendirilmesi ve bakanların değiştirilmesi konusu ana gündem maddesi haline gelirken, Bağdat’ta Temmuz 2016’da yaşanan patlama sonrasında Irak İçişleri Bakanı istifa etmiş, sonrasında haklarındaki yolsuzluk iddiaları nedeniyle Savunma ve Maliye bakanları görevden alınmıştır. IŞİD’le mücadelenin temelini güvenlik konusu oluşturduğu düşünüldüğünde, güvenlik temelli bakanlıklarda yaşanan bu boşlukların risk olarak ortaya çıktığı görülmektedir.

Grupların arasındaki problemlerin yanı sıra, her grubun kendi içerisinde de büyük problemler bulunmaktadır. Daha açık bir ifadeyle 2014 seçimlerine kadar neredeyse Şii, Sünni ya da Kürt olarak grup halinde hareket eden bütün kesimlerin içerisindeki siyasi partiler, 2014 seçimleriyle birlikte giderek ayrışmıştır.  
Bu noktada Şii, Sünni ya da Kürt siyasi partilerin aralarındaki problemlerin yanı sıra, kendi içlerinde de bir uzlaşmadan bahsetmek mümkün değildir.
Ayrıca Erbil ve Bağdat arasındaki kriz çözülemediği gibi, ülke ciddi bir ekonomik darboğaza sıkışmış durumdadır.
Ekonomik sıkıntılar aynı zamanda siyasi krizlerin çözümünü de sekteye uğratmaktadır.
Bu nedenle Musul’un ve genel olarak Irak’ın IŞİD sonrası süreçte siyasal, ekonomik ve sosyal reformları gerçekleştirmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu noktada IŞİD sonrası süreç için IŞİD’den temizlenen bölgelerin yeniden imarı ile sosyal, siyasal ve ekonomik entegrasyon, ulusal uzlaşı ve işbirliği projelerinin hazırlanması yerinde olacaktır

http://www.orsam.org.tr/index.php/orsam/reports?s=orsam|turkish

***

MUSUL OPERASYONU VE MUSUL' UN GELECEĞİ Fırsatlar ve Riskler, BÖLÜM 1

MUSUL OPERASYONU VE MUSUL' UN GELECEĞİ Fırsatlar ve Riskler, BÖLÜM 1

MUSUL OPERASYONU VE MUSUL’UN GELECEĞİ: FIRSATLAR VE RİSKLER

ORSAM Rapor No: 206 Ocak 2017
Ankara - TÜRKİYE ORSAM © 2017
Bu raporun içeriğinin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarıncakaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızınkullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ORSAM’ın
kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.

Hazırlayan:
Bilgay Duman, 
Ortadoğu Araştırmacısı, ORSAM

İçindekiler
Takdim....................................................................................5

1. GİRİŞ ................................................................................ 7

2. IŞİD ÖNCESİ MUSUL’DA SİYASİ VE GÜVENLİK DURUMU ............9
3. MUSUL OPERASYONUNA İLİŞKİN TEMEL DİNAMİKLERİ ..............14
4. SONUÇ: RİSKLER VE FIRSATLAR .............................................19

TAKDİM

Irak’ta 2014’ten bu yana etkinliğini sürdüren, ancak 2015 ve 2016’te büyük oranda toprak kaybeden IŞİD’in elinde kalan, Irak’taki son büyük şehir merkezi Musul’a yönelik operasyon 17 Ekim 2016 tarihinde başlamıştır. Operasyon başlasa dahi Musul etrafında yapılan tartışmalara hala büyük bir belirsizlik hakimdir. 

Mesela, Musul operasyonunun ne zaman ve nasıl sonlandırılacağı konusunda net bir takvim ortaya konamamaktadır.
Musul’un çevresi temizlenmeden ve IŞİD’in destek ve lojistik destek hatları kesilmeden başlatılan operasyonun başarısı konusunda şüpheler bulunmaktadır.
Öte yandan operasyona katılan güçler konusunda da uzun süre tartışma yaşanmıştır. Irak güvenlik güçleri ve peşmergelerin nasıl pozisyon alacağıyla birlikte, Haşdi Şaabi ve Musul eski Valisi Etil Nuceyfi’nin liderliğindeki Ninova Muhafızları adlı yapının operasyondaki varlığı da uzun süre tartışılmıştır. 
Bununla birlikte Türk askerinin de bulunduğu Başika Üssü’nün statüsü de Musul operasyonu konusundaki temel tartışmalı konulardan biri olmuştur. 

Ancak ABD’nin inisiyatif almasıyla Erbil ve Bağdat’ın ortak operasyon yapma yönünde aldıkları karar sonrası, bütün tartışmalara rağmen operasyon başlatılmıştır.
Operasyon başlamasına rağmen operasyona katılan güçler, operasyonun planları, ilerlemehızı ve daha da önemlisi operasyon sonrası Musul’un siyasi ve idari geleceğine ilişkin tartışmalar gündemin ana konularıdır. Özellikle operasyon sonrası Musul’daki güvenliğin nasıl sağlanacağına yönelik tartışmalarla birlikte, 
Musul’un yeniden yapılandırılması,sosyal, siyasal, idari ve ekonomik dengenin sağlanması, göç etmek durumunda kalan Musul halkının nasıl ve hangi şartlarda 
geri dönebilecekleri gibi konular gündemi meşgul etmeye devam edecek gibi görünmektedir.

Elinizdeki bu rapor da Musul’un IŞİD öncesi siyasi ve idari durumuna ilişkin geniş bir çerçeve ortaya koyarken, Musul operasyonu öncesi siyasi-askeri durumu da
özetlemektedir. Bununla birlikte operasyonun temel dinamiklerini geniş bir şekilde ele alırken, operasyonun Musul ve Irak için ortaya çıkardığı riskler ve fırsatlar konusunda bir perspektif sunmaktadır. İlgiyle okumanızı diliyorum.

Doç. Dr. Şaban Kardaş
ORSAM Başkanı

Hazırlayan: Bilgay Duman, Ortadoğu Araştırmacısı, ORSAM
MUSUL OPERASYONU VE MUSUL’UN GELECEĞİ: FIRSATLAR VE RİSKLER

1. GİRİŞ

ABD’nin 2003’te Irak işgalinin ardından kurulan siyasi yapı içerisinde federal bir yönetim tarzı benimsenmiş ve Irak halkının alışık olmadığı bir biçimde iktidar
gücü yerelleşmiştir; yani merkezi yönetimle birlikte federal bölgeler ve il yönetimleri pek çok konuda özerkliğe kavuşmuştur.
Gelinen noktada bu yapı Irak’taki etnik, dinî ve mezhebî ayrışmaları körüklerken, coğrafi olarak da fiilî bölünmeler ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla ABD’nin Irak’ı işgaliyleberaber ortaya çıkan yapının, çatışma dinamiğini beraberinde getirdiğini söylemek mümkündür. 

Örneğin Musul, Anbar, Selâhaddin gibi illerde Sünniler ana güç olurken, Basra, Meysan, Zikar, Babil, Necef, Kerbela, Kadısiye, Musennâ ve Vasit’te
Şiiler yönetici konumu tekil olarak ele almıştır.

Öte yandan Erbil, Süleymaniye ve Duhok’u içerisine alan Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) de başlı başına bir güç haline gelmiştir. Irak’ta “ulusal birlik
hükümetleri” olsa da yerel yönetimler üzerindeki ayrışma merkezi yönetime de sirayet etmiştir. Bu açıdan yerel politika Irak’taki merkez siyaseti de doğrudan etkilerkonuma gelmiştir. Özellikle Irak’ta Şiilerin hâkim olduğu merkezi hükümet ile Sünnilerin yoğun olarak yaşadığı Musul, Tikrit, Anbar gibi vilayetlerin yönetimleriarasındaki çekişmeler, zaman zaman Irak siyasetinin belirleyicisi olmuştur.

Nuri el-Maliki’nin başbakanlığı döneminde Sünniler üzerine uygulanan baskıcı politikalar, Sünnilerin siyasi sürecin dışında kalmış olması veya bunu tercih etmiş
olmaları, Sünnilerin kendi içerisinde bir liderlik mücadelesinin ortaya çıkması ve bütüncül bir Sünni liderliğinin ortaya çıkamamış olması, merkezi hükümetin Musulüzerine kurduğu baskıyla beraber oradaki yerel unsurların daha çok illegal veya siyaset dışı yöntemlere yönelmesi gibi sebepler, Sünnilerin Irak merkezi hükümetineinancını azaltmış ve bir alternatif arayışına yöneltmiştir. Sünnilerin hâkim olduğu bölgelerdeki yerel yönetimler, Irak merkezi hükümetine karşı ciddi bir muhalefetiçerisinde olurken, zaman zaman bu durum silahlı çatışmalara dönüşmüştür.

Bu ortam içerisinde IŞİD kendisine yer bulmuş, 2014’ten önce kısmi hâkimiyet sağladığı Sünni Arapların yaşadığı bölgelerde, Haziran 2014’ten itibaren hâkim
güç konumuna gelmiştir. IŞİD, Haziran 2014’te Musul’u işgal etmiş ve Irak’ın üçte birinden fazla bir alanda denetim sağlayarak “İslam Devleti” ilan ettiğini açıklamıştır.

Aynı zamanda IŞİD’in Suriye’de de denetim sağlaması, diğer ülkelerdeki El- Kaide bağlantılı terör örgütlerinin IŞİD’e biat etmeleri ve IŞİD’in özellikle Batı ülkelerindeterör eylemleri gerçekleştirmesi, IŞİD meselesini küresel bir mesele haline getirmiştir.

2014 Haziran’ından sonra başlayan IŞİD’le mücadelede 2016 yılı itibariyle büyük oranda başarı sağlanmış, IŞİD’in Irak ve Suriye’de ele geçirdiği toprakların
büyük bölümü kurtarılmıştır. IŞİD’in “İslam Devleti’nin başkenti” olarak ilan ettiği Musul’a yönelik olarak da 17 Ekim 2016 tarihinde büyük bir operasyon başlatılmıştır.
Musul, IŞİD’den askerî olarak temizlense bile, Musul’un siyasi ve idari geleceği konusunda uygulanacak politika, Irak’ın geleceğini de doğrudan etkileyecek
niteliktedir. Bu nedenle Musul özelinde IŞİD öncesi durumun temel dinamikleri hatırlanarak Musul operasyonu ve sonrasında ortaya çıkabilecek riskler ve fırsatlarınortaya konmasını faydalı olacaktır.

2. IŞİD ÖNCESİ MUSUL’DA SİYASİ VE GÜVENLİK DURUMU

Nuri El-Maliki, 7 Mart 2010’da yapılan genel seçimlerden 9 ay sonra hükümeti kurmasının ardından Sünni Arapların gücünü bölmek amacıyla özellikle Musul’da bazıSünni siyasi grupları yanına çekmeye çalışmıştır.

Musul’da 2009’da yapılan il meclisi seçimlerinde Hadba listesiyle ilk sırayı alan Nuceyfi grubunun Musul’da en etkili güç olması ve Irak genel siyaseti içerisinde
de Nuri el-Maliki’ye karşı Kürtlerle işbirliği yaparak en sert muhalefeti göstermesi, Maliki’nin de Musul’da Nuceyfileri zayıflatma girişimlerine yol açmıştır. Maliki,Musul Valisi Etil Nuceyfi’ye de istifa çağrısında bulunmuştur. Bu arada, Irak merkezi hükümetinin Aralık 2012’de başlayan Sünni Arapların yoğun olarak yaşadığı illerdeyapılan protesto gösterilerine karşı sertlikle karşılık vermesi ve Sünni Arap siyasetçilere yönelik suçlamalar, Sünnilerin Maliki’ye tepki duymasına yol açmıştır.

Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El- Haşimi’ye yönelik gıyabında verilen idam kararı ve Eylül ayının ilk 10 günü bitmeden yaşanan şiddet eylemleri nedeniyleEylül 2012, Irak tarihine özel ve karanlık bir iz bırakmıştır. Tarık El-Haşimi’ye yönelik Şiilere karşı “ölüm mangaları” kurduğu ve terör eylemlerine yol açtığı iddiasıyla19 Aralık 2011’de hakkında açılan soruşturma sonrası kurulan mahkeme, 8 Eylül 2012 Pazar günü kararını vererek, Haşimi hakkında gıyabında idam kararı vermiştir.
Hakkında mahkeme başlamadan önce tutuklama kararı çıkmasıyla IKBY’de bir süre kaldıktan sonra Katar’a giden Haşimi, Nisan 2012’de Katar’dan Türkiye’ye
geçmiş, Türkiye de kendisine oturma izni vererek konut ve koruma tahsis etmiştir. 8 Mayıs 2012’de Haşimi için İnterpol tarafından “kırmızı bülten” çıkarılmış olsa da Türkiye, Haşimi’yi kendi istemediği sürece ülkesine teslim etmeyeceğini, Haşimi’nin dilediği kadar kalabileceğini açıklamıştır.
Tarık El-Haşimi hakkında gıyabında 5 kez idam cezası kararı verilmiştir.
Tarık eEl-Haşimi’den sonra Sünni Arapların önde gelen liderlerinden biri olan Irak Maliye Bakanı Rafi El-İsâvi’ye yönelik de adli süreç başlatılmıştır. 20 Aralık 2012’de Irakiye listesinin Sünni liderlerinden Irak Maliye Bakanı Rafi El-İsâvi’nin Felluce’deki evine ve Bağdat’taki ofisine “anti terör” kapsamında baskın yapılarak 150’ye yakın korumasının Irak hükümeti tarafından tutuklanmasının ardından yükselen gerginlik, Musul’daki bir hapishanede Irak Ordusu’na bağlı bir subayın genç bir kıza tecavüz ettiğinin ortaya çıkmasıyla üst seviyeye ulaşmıştır. Diyala’daki bir hapishanede de Sünni Arap bir tutuklunun işkence sonucu hayatı kaybetmesi gerginliği bir adım daha öteye taşımıştır.

Rafi El-İsâvî’nin evine ve ofisine düzenlenen operasyonun Irak Başbakanı Nuri El-Maliki’ye bağlı özel birlikler tarafından yapıldığının iddia edilmesi üzerine, hükümet muhalifleri 21 Aralık 2012 Cuma günü Cuma namazı çıkışında Anbar’da (Ramadi ve Felluce) gösteriler başlatmıştır.

Anbar’daki gösteriler gittikçe yayılmış Tikrit (Samarra ve Beyci), Musul, Diyala (Bakuba ve Celevle) ve Kerkük’te Maliki aleyhine protesto gösterileri yapılmıştır.
Maliki’nin önce bu gösterilere sert karşılık vererek gösterilerin yapılmasına izin vermemesi, halkın gösterilere katılımını engelleyecek önlemler alınması ve Maliki’nin yaptığı açıklamalar, göstericilerin ana unsuru olan Sünni Arapların gösterilere ilgisini ve desteğini arttırmıştır. Özellikle 28 Aralık 2012 Cuma günü Anbar’da yapılan gösteriler son derece büyük olmuş, binlerce insan gösterilere katılmıştır. Tutukluların salıverilmesi, genel af ilan edilmesi gibi taleplerin yüksek sesle istendiği gösteriler sırasında eski (Saddam Hüseyin dönemine ait) Irak bayrakları açılmış, “Irak Baharı”, “Irak’ta Sünni Baharı” gibi sloganlar atılmıştır. Ayrıca Kürt gruplar da bu gösterilere destek vermiş ve Anbar’daki gösterilerde Kürt bayrakları da açılmıştır.

Gösterilerden açılan bazı pankartlarda Sünnilerin “IKBY gibi özerk yönetim” talep ettikleri görülmüştür.

Öte yandan Musul’da da Maliki karşıtı gösteriler Sünni Araplar tarafından güçlü bir biçimde devam etmiştir. Musul Üniversitesi ve Ahrar Meydanı’nda yapılan
gösterilere katılım büyük olmuştur. Irak Ordusu ve polisi Musul’da güvenlik önlemlerini arttırmış, halkın yaşadığı mahallelerden çıkışı yasaklanmış, yollar kapatılmıştır.
Hatta Musul Üniversitesi içerisine Hummer tipi zırhlı araçlar ve tanklar yerleştirilmiştir. Irak güvenlik birimlerinin göstericilere karşı sert müdahalelerde
bulunmuş, göstericilerin arasına zırhlı araçlarla girdikleri ve göstericilere ateş açmıştır. 7 Ocak 2013 Pazartesi günü Musul’daki Ahrar Meydanı’nda yapılan gösterilerde Irak güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu 6 kişi yaralanmış, göstericilere ateş açılması sonucunda da 2 kişi hayatını kaybetmiştir.

Muhalifler ve göstericilere itidal çağrısı yapan Nuri El-Maliki, siyasi süreci baltalamak isteyenlere imkân tanınmamasını isteyerek göstericilerin taleplerinin bazılarının değerlendirilebileceğini açıklamıştır.

Bunun üzerine 14 maddelik bir talep bildirisi yayınlayan göstericilerin istekleri arasında;

• Tutuklu erkek ve kadınların serbest bırakılması,
• Uluslararası toplumun çağrıları doğrultusunda idam hükümlerinin infazının durdurulması,
• Mukaddes mekânların yönetimiyle ilgili yasal düzenlemelerin gözden geçirilmesi,
• Terörle Mücadele Kanunu’nun 4. Maddesi’nde ifade edilen teröre karışan, teröre destek veren ve teröristleri saklayan herkes idam edilir hükmünün kaldırılması ve
   bu kanunla ilintili davaların iptal edilmesi,
• Genel af ilan edilmesi,
• Adli soruşturmaya ilişkin yasal düzenlemenin iptali,
• Güvenlik ve yargı başta olmak üzere, devletin tüm kurumlarında kapsamlı yolsuzluk soruşturmaları yapılması,
• Uluslararası gözlemcilerin denetimi altında nüfus sayımının yapılması,
• Diyala ve Musul Operasyonlar Komutanlığı gibi özel askerî birimlerin iptal edilmesi gibi talepler yer almıştır.

Nuri El-Maliki’nin siyasi olarak en büyük gruba sahip muhalifi ve rakibi olan Irakiye Listesi Lideri İyâd Allavi de yaptığı açıklamada, bu olayların Maliki’nin başarısızlığının kanıtı olduğunu ifade ederek kendisinin istifa etmesi ve erken seçimlere gidilmesi çağrısında bulunmuştur.

Irak’ta devam eden gösteriler siyasi krizi derinleştirmiştir. Maliki, hükümet karşıtı Sünni Arap-Kürt bloğunu kırmak amacıyla özellikle Musul’daki Yaver grubu, Kerkük’teki Haviceli Arap aşiretler gibi oluşumlar yanına çekmeye çalışmıştır. Ancak Nuri El-Maliki’nin karşıtı gösteriler Havice’de de yapılmıştır. 11 Ocak 2013

Cuma günü Cuma namazı sonrası Havice Stadyumu’nda toplanmak isteyen göstericilere izin verilmemiş, stadyuma giden yollar Irak güvenlik güçleri tarafından kapatılmıştır. Gösteriler Musul, Tikrit, Samarra, Anbar (Ramadi) ve Bağdat’ta yapılmış, göstericiler toplu Cuma namazları kılmıştır. Ancak Irak güvenlik güçleri başta Bağdat olmak üzere bazı bölgelerde gösterilerin yapılmasını engellemiştir.

Bu olaylar Irak hükümeti ve Nuri El- Maliki’ye karşı Sünni Araplarda bir “nefret” duygusunu ortaya çıkarmıştır. 

Hatta Maliki ile son derece iyi ilişkiler kuran Irak Başbakan Yardımcısı Salih El-Mutlak, Rafi El-İsavi’nin tutuklanan koruma ve yardımcılarıyla ilgili soruşturma nın tarafsız makamlar ve adli kurumlar tarafından yapılmasına izin verilmesini talep etmiş ve aksi takdirde kendi bloğunun siyasal süreçten tamamen çekileceğini açıklamış. Ayrıca, 30 Aralık 2012’de de Anbar’ı ziyaret ederek gösterilere destek verdiğini ortaya koymuştur. Ancak eylemciler Maliki ile
iyi ilişkileri olan Salih El-Mutlak’ı alandan kovmuş, bunun üzerine Salih el-Mutlak’ın korumaları göstericilerin üzerine ateş açması sonucu 5 kişi yaralanmış, yaralılardan biri daha sonra hayatını kaybetmiştir.

Salih El-Mutlak’a yönelik bu tutum Sünni Arapların geldiği noktayı göstermesi açısından son derece önemlidir.
Diğer taraftan 23 Nisan 2013 günü sabah erken saatlerde Kerkük’te uzun süreden beri devam eden gösterilerde açlık grevine başlayan göstericilere Irak Ordusu’nun müdahalesi sonucunda 85 kişi hayatını kaybetmiş ve yüzlerce kişi yaralanmıştır. Olaylar Kerkük’ün tamamında değil Sünni Arapların çoğunlukta yaşadığı Havice ve Selâhaddin’deki Tuzhurmatu’ya bağlı Süleymanbeg nahiyesinde gerçekleşmiştir.

Havice ve Süleymanbeg’de Sünni Araplar kamu binalarını ele geçirmiş ve ordunun kuşatması altındaki bölgelerde ciddi bir direnişe hazırlık yapmaya başlamışlardır.
Aynı şekilde Diyala’ya bağlı Celevle ve Karatepe’de ordu ve aşiret güçleri arasında çatışmalar başlamıştır.

Bu şartlar altında Irak 2013 yılında yerel seçimlere hazırlanmıştır. Ancak Irak Bakanlar Kurulu 19 Mart 2013 tarihinde aldığı bir kararla Musul ve Anbar’daki güvenlik durumunun kötü olması ve seçim için gerekli hazırlıkların yapılamadığı gerekçesiyle bu bölgelerde en geç 6 ay içerisinde yapılmak üzere seçimleri ertelemiştir.
Böylece seçimler Irak’ın 12 vilayetinde 20 Nisan 2013’te, Musul ve Anbar’da ise 20 Haziran 2013’te yapılmıştır.

Musul’da 20 Haziran 2013’te yapılan il meclisi seçimlerine 28 ittifak katılmıştır.

28 ittifaktan toplam 667 aday Musul İl Meclisi’ndeki 39 sandalye için yarışmıştır.

39 sandalye içerisinde Musul’da Hristiyan, Yezidi ve Şebeklere birer sandalye olmak üzere toplam 3 sandalye kota olarak ayrılmıştır.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komiserliği Musul’da seçime katılım oranını yüzde 37,5 olarak açıklamıştır. Oylama sonucunda 14 liste ve oluşum il meclisinde
temsil edilmeye hak kazanmıştır.

Musul eski Valisi Etil Nuceyfi’nin başkanlığında kurulan Muttahidun Listesi, 14 üyeli Nahda Koalisyonu adı altında yeni bir oluşuma giderek Musul İl Meclisi’ndeki en büyük grup haline gelmiştir.

Öte yandan Dildar Zebari başkanlığındaki Ninova’ya Vefa ve Abdullah Yaver başkanlığındaki Birleşik Ninova oluşumları da bir araya gelerek Ulusal Koalisyon adı altında bir birliktelik oluşturmuştur. Hayır ve Verimlilik Listesi de seçimin galibi Kardeşlik ve Ortak Yaşam Listesi’ne katılmıştır. Buradan hareketle Musul İl Meclisi’nde üç büyük grup ortaya çıkmıştır. 11 siyasi grubun bir araya gelmesiyle oluşan Muttahidun Listesi toplam geçerli oyların yaklaşık yüzde 22’sini alarak 8 sandalye ile Musul İl Meclisi’nde temsil edilmeye hak kazanmıştır.

Muttahidun Listesi’nin kazandığı 8 sandalyeden 5’ini Türkmenlerin temsil etmesi ve bu 5 sandalyeden de 4’ünü Irak Türkmen Cephesi adaylarının kazanması
dikkat çekmiştir. Bu arada seçimlerden sonra Musul İl Meclisi’ne girmeyi başaran diğer parti ve oluşumlarla ittifak görüşmeleri yapan Muttahidun Listesi, 2 sandalyeye sahip Birleşik Ulusal Irakiye İttifakı ve birer sandalyeye sahip Ulusal Ninova İttifakı, Ulusal Um El-Rabiain Aşiretler Topluluğu, Irak Hayır ve Verimlilik Listesi, Reform ve İlerleme Yezidi Hareketi ile birlikte Musul İl Meclisi’nde birlikte hareket etmek amacıyla “Nahda Koalisyonu” adı altında birleşerek 14 sandalyeli bir koalisyona dönüşmüş ve Etil Nuceyfi yeniden vali seçilmiştir.

Etil Nuceyfi’nin yeniden vali seçilmesi sonrasında, Irak merkezi hükümet ve Musul yerel yönetimi arasındaki uyumsuzluk giderek artmış ve Irak Başbakanı Nuri  el- Maliki, Musul üzerindeki baskının boyutunu ve çapını genişletmiştir. Maliki’nin Irak iç siyasetindeki tavrı hem Kürtleri hem de Sünnileri radikalleştirmiş, merkez siyasetten uzaklaştırmıştır.

Bu ortam içerisinde 30 Nisan 2014’te Irak genel seçimleri yapılmıştır. Bu süreçte 2010’dan sonra neredeyse tüm Şii grupların içerisinde yer aldığı Ulusal İttifak’tan bağımsız hareket etmesi, Maliki’nin Şii birlikteliğini de bozduğuna ilişkin görüş birliğine yol açmıştır.
Bununla birlikte merkezi hükümette elde ettiği pozisyonu yerel siyaset için de kullanan Maliki’nin, diğer Şii grupların vilayet yönetimlerindeki etkisini sınırlamaya ve Şii bölgelerinde hâkimiyet kurmaya çalışması da Şii gruplar içerisinde Maliki’ye yönelik tepkiyi artırmıştır. Öte yandan Irak’taki siyasi ve güvenlik krizinin sorumlusu olarak da Maliki görülmüş ve Sünniler ile Kürtleri ötekileştirerek krizi derinleştirmiştir.

Irak, 30 Nisan 2014’te yapılan genel seçimlerin ardından hükümet kurma sürecine girmiştir. Liderliğini yaptığı Kanun Devleti Koalisyonu’nun seçimlerden birinci çıkması, Maliki’nin eline hükümet kurma çalışmalarında ciddi bir koz vermiş ve üçüncü dönem başbakanlık için zorlamaya başlamışsa da, bir kez daha hükümet kurma çalışmalarını domine etmesi, Irak’taki bütün kesimlerde rahatsızlık yaratmıştır. Bu rahatsızlıkla birlikte Maliki’nin gerekirse çoğunluk hükümeti kuracağına yönelik açıklamaları, Irak’ta siyasi ortamı iyice gerginleştirmiş ve Sünnilerin, yönetimin dışında kalacakları yönünde tehdit algılaması geliştirmelerine yol açmıştır.
Hükümet kurma çalışmaları, IŞİD’in 6 Haziran 2014 Cuma günü Musul’a girmesi ve daha sonrasında kenti tamamen kontrol altına almasıyla sarsılmıştır. Musul’u
ele geçirdikten sonra Kerkük’e yönelen IŞİD’in lideri Ebu Bekir El-Bağdadî, amaçlarının Bağdat’ı ele geçirmek olduğunu açıklamıştır. IŞİD, kısa sürede Bağdat’ın sınırlarına kadar ulaşmıştır. Irak ordusu ve emniyet birimleri, IŞİD’in Musul, Kerkük ve Tikrit’teki saldırıları karşısında son derece yetersiz kalmıştır. 

Irak merkezi hükümetine bağlı güvenlik güçleri, IŞİD’in saldırıya geçtiği bölgelerde silah ve üniformalarını bırakarak kaçmıştır.
IŞİD, Sünnilerin yaşadığı Musul, Anbar, Selâhaddin, Diyala ve Kerkük gibi vilayetlerde kontrol alanları yaratıp halk arasında kendine taban oluşturmaya gayret ederken, ele geçirdiği Musul’da günlük yaşamı devam ettirmek suretiyle halk desteğinin sağlamaya çalışmıştır. IŞİD daha önce yapmış olduğu saldırı stratejisinden farklı olarak yeni bir strateji çizmiş ve Sünnilerin yaşadığı Musul, Tikrit ve Anbar gibi şehirlerde “alan hâkimiyeti” sağlamaya yönelmiştir. Maliki de halka, IŞİD’e karşı koyma çağrısından bulunmuş ve merkezi hükümetin yanında yer alacak kişilerin silahlandırılabileceğini açıklamıştır.
Öte yandan IŞİD’in başta Samarra olmak üzere Şiilerin kutsal mekanlarının bulunduğu coğrafyalara yönelmesinin ardından Irak’taki en büyük Şii dini merci Ayetullah Ali El-Sistânî “cihad” çağrısı yaparak, bütün Şiileri ve Iraklıları IŞİD’e karşı mücadeleye çağırmıştır. Bu çağrıyla birlikte binlerce Iraklı Şii, Türkçe’ye “millet yığınları” olarak çevrilebilecek “gönüllü birlikler” olarak anılan “Haşdi Şaabi” oluşumunu meydana getirmiştir. Haşdi Şaabi yapısı içerisinde ABD’nin Irak işgali sonrası ülkede ortaya çıkan ve süreç içerisinde bir kısmı ortadan kalkan Şii milis oluşumlarının yanı sıra, hiçbir milis gruba dahil olmayan halktan pek çok kişi de yer almıştır.

Bununla birlikte, Maliki’nin ikinci dönemindeki siyasi, sosyal, askerî ve ekonomik uygulamalarının getirdiği olumsuzlukların IŞİD’in etkinliğine yol açtığına yönelik 
algılamanın boyutu düşünüldüğünde, seçimlerden açık ara farkla en yakın rakibinden yaklaşık 60 milletvekili fazla çıkarmasına rağmen hükümet kurma yetkisi Maliki’ye verilmemiştir. Şii siyasi grupların bir araya gelerek oluşturduğu Irak Ulusal İttifakı içerisinde Ağustos ayında yapılan oylamada Haydar El-Abadi hükümet kurmakla görevlendirilmiştir. İbâdî yaklaşık bir ay içerisinde hükümet kurma çalışmalarını tamamlayarak 8 Eylül 2014’te 328 sandalyeli Irak Parlamentosu’nda 289 milletvekilinin katıldığı oylamayla güvenoyunu almıştır.

IŞİD’in Irak’taki ilerleyişi ve Haşdi Şaabi yapısıyla birlikte IŞİD’le mücadele bölgesel ve uluslararası bir nitelik kazanmıştır.
Bu süreçte, Irak’ta İran’ın doğrudan müdahil pozisyona girmiş olmasının yanı sıra, Irak’ta hükümetin kurulmasının hemen ardından ABD’nin IŞİD’e karşı
mücadele eden güçlere destek verilmesini öngören IŞİD’le mücadele stratejisini açıklaması etkili olmuştur. Neticede, içerisinde Türkiye’nin de yer aldığı 60’a
yakın ülkenin oluşturduğu koalisyon IŞİD’le mücadelede işbirliğine girmiştir. Ancak özellikle başta İran Devrim Muhafızları Kudüs Ordusu Komutanı Kasım
Süleymanî olmak üzere İranlı komutan ve askerlerin Irak’ta IŞİD’e karşı operasyonlarda yer almış olması, Irak’taki siyasi süreci, İran’ın etkisini ve içerisinde yer alan Şii milis gruplarıyla birlikte Haşdi Şaabi’yi tartışılır hale getirmiştir. Özellikle Haşdi Şaabi içerisindeki milis grupların giderek çoğalması, hâkim oldukları bölgelerde sadece askerî değil, idari olarak da etkin konuma gelmeleri ve Haşdi Şaabi içerisindeki bazı grupların zaman zaman girdikleri Sünni Arap bölgelerindeki uygulamaları, Haşdi Şaabi oluşumunu tartışılır konuma getirmiştir.


2 Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR.,

***

Musul Operasyonu: Çözüm mü Yeni Karmaşa mı?

• Veysel Kurt
• Kasım 2016
• Musul Operasyonu

Veysel Kurt

vkurt@setav.org

Latest posts by Veysel Kurt (see all)

• Savunma Sistemi İhtiyacı ve S-400’ler - Ekim 2017
• Yeni Türkiye’nin Kurucu Momenti 15 Temmuz - Temmuz 2017
• Uluslararası Güçlere Rağmen Sistem Değişikliği - Nisan 2017

DEAŞ’ın 2014 Haziran ayında Musul’u ele geçirmesi hem Irak hem de Suriye için önemli bir dönüm noktası oldu. İlk defa bir terör örgütü büyük şehirleri (Irak’ın ikinci, Suriye’nin altıncı büyük şehri) ele geçirerek eğitimden sosyal işlere, siyasi düzenden güvenlik konularına kadar “düzen kurucu” olmaya yönelik bir iddia sahibi oldu. DEAŞ Irak ve Suriye’de yayıldıkça uluslararası aktörlerin de bölgeye yönelik stratejilerinin temel gerekçesi konumuna geldi. Suriye krizine oldukça üst düzeyde müdahil olan Rusya, örgütün bulunmadığı yerlerde Esed rejimi karşıtı muhalif grupları bombalarken gerekçesi DEAŞ’tı. ABD’nin onlarca ülkeyi toplayarak oluşturduğu “DEAŞ karşıtı koalisyon” literatüre girdi. Ancak bu denli geniş koalisyonlara ve onca bombardımana rağmen DEAŞ’ın yok edilmesi bir yana geriletilmesi bile zaman aldı.
DEAŞ’a karşı iki yıldır bir şekilde tartışılan ve hazırlık süreci aylardır devam eden Musul operasyonu da bir haftadır devam ediyor. ABD’nin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile yaptığı anlaşma, Irak ordusuna verdiği eğitim ve Türkiye’nin Başika’da düzenlediği eğitim kampları bu hazırlık aşamasının en önemli unsurlarıydı. Operasyonu yürüten başlıca güçler arasında IKBY’ye bağlı Peşmerge güçleri, ABD’nin eğittiği ve komutasını yürüttüğü Irak merkezi güçleri, Türkiye’nin eğittiği Ninova Muhafızları ve başta Haşdi Şa’bi olmak üzere Şii milisler bulunuyor.
DEAŞ’ın Muhtemel Tepkileri
Musul, DEAŞ için birçok açıdan önemli bir bölge. Örgütün yerel unsurlarla ittifak kurması, güvenliği sağlayarak kontrolü ele geçirmesi ve petrol satışından önemli gelirler elde etmesi örgütün hem propaganda aracı oldu hem de hızlıca büyümesi için zemin oluşturdu. Musul’un önemi göz önünde bulundurulduğunda DEAŞ’ın nasıl direneceği sorusu ortaya çıkmaktadır. Ortak beklenti, örgütün Musul’un etrafında taciz saldırıları, mayınlar ve petrol hendeklerini ateşe vererek operasyonu yavaşlatma taktiklerini uygulaması, şehir içinde ise yoğun çatışmaların yaşanması yönündeydi. Böyle de oldu.
Özellikle son bir yıldır ekonomik açıdan zayıflayan, ideolojik açıdan açmazlara düşen ve yeni militan kazanma konusunda sıkıntı çeken DEAŞ’ın mevcut koşullarda sahip olduğu bütün imkanları riske atarak ölüm kalım savaşına girmesi beklenmiyor. Nitekim bir haftadır uyguladığı taktikler de bu yönde. Böylece hem varlığını sürdürmek için zaman kazanacak hem de olası bir kaosun sorumluluğunu koalisyon güçlerine yükleme söylemini kullanma imkanı kazanmış olacak. İleriki zamanlarda ise militanlarının bir kısmının yeraltına çekilmesi, bir kısmının Suriye’ye geçmesi ve diğer bir kısmının da Irak’ın diğer bölgelerine gitmesi söz konusu olacaktır. Musul’a yönelik operasyon devam ederken örgütün Kerkük’ü ele geçirme çabası da bir yönüyle bu açıdan okunabilir.

Muhtemel Senaryolar

Operasyonun Musul’un DEAŞ’tan arındırılması hedefiyle başlamış olması bir yandan iyimser bir hava oluştururken öte yandan DEAŞ sonrası nasıl bir Musul’un ortaya çıkacağı sorusunu gündeme getirdi. İyimserlik Musul’un DEAŞ’tan arındırılması ve bu örgüte önemli bir darbe vurulacak olmasından kaynaklanıyor. Ancak bu durum aynı zamanda endişelerin başladığı noktaya denk geliyor. Zira yukarıda zikredilen koalisyon güçlerinin siyasi amaçları ve stratejileri açısından birbirleriyle uyumlu olduğunu iddia etmek çok zor. Tek ve en önemli özellikleri DEAŞ karşıtlığında birleşmeleri bu soruyu anlamlı kılmaktadır.
Her bir aktörün DEAŞ’ın sökülüp atılması dışında kendi gündemi ve buna bağlı stratejisi olduğu muhakkak. İran, 2003’te gerçekleşen ABD işgali dolayısıyla Irak’ta oluşan güç boşluğunu doldurarak Şii nüfuzunu artırmak ve bu nüfuzu askeri milislerle tahkim etme peşinde. Haşdi Şa’bi’nin koalisyonun başlıca güçlerinden birini oluşturması, İran’ın bu operasyonu etkinlik sahasını Irak’ın Sünni bölgelerine doğru genişletmek için önemli bir fırsat olarak kullanabileceğini düşündürüyor. Kuzey Irak yönetimi ise bu operasyonu bağımsızlık yolunda bir kaldıraç olarak kullanmakla kalmayacak, petrolden istediği pay ve petrolün pazarlanması noktasında inisiyatif almak için çalışacaktır. ABD işgali sonrasında Kerkük’te ortaya çıkan fiili durumun Musul’da da oluşması durumunda IKBY burada da söz sahibi olmak isteyecektir.
Bütün bu farklı ajandalar, operasyonun muhtemel sonuçları ile ilgili endişelerin gündeme gelmesine neden olmaktadır. Türkiye’nin temel hedefi ise sınır güvenliğini tehdit etmenin ötesinde ülke içinde eylem yapan DEAŞ ve PKK gibi terör örgütlerinin gücünü kırmak ve etkinlik alanlarını kısıtlamak olarak özetlenebilir. DEAŞ sonrası bu farklı ajandaların nasıl yönetileceği hayati bir mesele olarak duruyor. Özellikle Şii milislerin yayılma ve intikam heveslerinin kontrol altında tutulması gerekiyor.

DEAŞ’ı Irak’ta var eden ve genişlemesine sebep olan en temel unsurların ABD işgali ile oluşan güç boşluğu ve Irak eski başbakanı Maliki’nin mezhepçi politikaları olduğu unutulmamalıdır. Dolayısıyla operasyonu yürüten tarafların mezhepçi siyasi angajmanları bir tarafa bırakması hem sivil halkın örgüte karşı mobilize olması hem de örgütle sempati düzeyinde ilişki kuran tabanın çözülmesi için önemlidir. İran ve Iraklı Şii milislerin mezhepçi politikaları ve intikam duygusuna yönelik söylemleri, Musul merkezli yeni bir mezhep çatışmasının önünü açabilir. Dahası Musul halkını DEAŞ’a daha fazla iterek yeni bir kaosun kapısını aralayabilir ya da örgütün sergilediği şiddet eylemlerinin benzerlerine zemin hazırlayabilir.
Her ne kadar şehir içine yalnızca Irak merkezi güçlerinin gireceğine dair bir mutabakata varıldığı duyurulmuşsa da milislerin verdikleri sözleri tutacaklarının garantisi yok. Çok daha önemlisi bu operasyonun arifesinde Haşdi Şa’bi güçlerinin merkezi Irak ordusuna katılması yönünde bir yasa tasarısının hazırlandığı bilinmekteydi. Formel düzeyde Irak merkezi gücünün içinde yer almaları, milislerin sahip oldukları motivasyonu değiştiremediği takdirde benzer davranışları resmi üniforma altında sergileyecekleri anlamına gelecek ve sonuç değişmeyecektir. Yeni bir kaosa kapı aralanması durumunda DEAŞ temizlense dahi Musul operasyonunun başarılı olması mümkün olmayacak ve hazırlıkları süren Rakka operasyonunu da çıkmaza sokacaktır.

Etiketler:

  Veysel Kurt

http://kriterdergi.com/musul-operasyonu-cozum-mu-yeni-karmasa-mi/

MUSUL OPERASYONU VE SONRASI RISKLER, BEKLENTILER, ÖNGÖRÜLER TOPLANTISI.,

 MUSUL OPERASYONU VE SONRASI RISKLER, BEKLENTILER, ÖNGÖRÜLER TOPLANTISI., 

ETKİNLİK İZLENİMLERİ 
14 Ekim 2016 / Ankara 

Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) 14 Ekim 2016 Cuma günü, “Musul Operasyonu ve Sonrası: Riskler, Beklentiler ve Öngörüler” başlıklı bir yuvarlak masa toplantısı düzenledi. 

Toplantıya pek çok ülkenin diplomatik temsilcileri ve yurtdışından katılım sağlayan sivil toplum kuruluşlarına ilaveten, Türkiye’den kamu kurumları 
ile çeşitli düşünce kuruluşlarının temsilcileri, akademisyenler ve gazeteciler katılmıştır. Toplantıda Musul operasyonundaki riskler, tarafların pozisyonları, taraflar arasında sorun teşkil edebilecek noktalar, operasyona ilişkin kısa ve uzun vadeli beklentiler, operasyonun IŞİD’le mücadeledeki önemi, Irak iç politikasına yansıması, muhtemel bölgesel etkileri, Musul operasyonu ve PKK’nın durumda olduğu ve dolayısıyla askerî açıdan IŞİD’e önemli bir darbe vurulacağı yönündeki kanaat dile getirilmiştir. Buna karşın geleceği gibi konular üzerinde durulmuştur. 

Irak’taki varlığı, Türkmenlerin durumu ve operasyonun Türkmenler üzerinde muhtemel etkileri, operasyonun Türkiye-Irak ilişkilerine etkileri, IŞİD sonrası Musul’un radikalleşme ve şiddete varan aşırıcılığın küresel bir sorun olduğu, dolayısıyla bu sorunla mücadelenin 

Operasyon sonrası kurulacak yönetimin Musul’un demografik dinamiklerini göz ardı etmemesi gerektiği ifade edilmiş, bu yeni yönetimin kapsayıcı, uzlaşma odaklı ve demokratik prensiplere ve hukukun üstünlüğüne azami özen gösterir biçimde oluşturulmasının önemine değinilmiştir. 

Yeni yönetimin sağlıklı biçimde tesisi için operasyona katılan grupların profilleri, amaçları, konumlanmaları ve geçmişteki tutumlarının da dikkatle irdelenmesi 
gerektiği belirtilmiştir. 
Musul’da kurulacak yeni yönetimin insan haklarına saygılı, kucaklayıcı, her kesimin katılımına imkân tanıyan, ayrımcılığı reddeden ve demokratik pratikleri önceleyen bir idare şekli benimsemesinin elzem olduğu ifade edilmiştir. Toplantıda operasyondan sonra ortaya çıkacak yerinden edilmiş kişiler ve mülteciler meselesine de değinilmiş, uluslararası toplumun da bu konuda ciddi katkı sağlaması beklentisi dile getirilmiştir. Irak ve Türkiye hükümetleri arasında son dönemdeki gerginlikler ağlamında, hükümetler arasındaki ilişkilerin ivedilikle düzeltilmesi yönündeki istek ve Türkiye’nin özellikle operasyon sonrası yeniden yapılandırma sürecinde oynayabileceği önemli roller üzerinde durulmuştur. Türkiye’nin bölgede PKK ve IŞİD’den kendi güvenliğine yönelik dolayı tehditler dolayısıyla etkin rol oynama iradesinde olduğu belirtilmiştir. IŞİD’in 2014’te Irak’taki ilerleyişi döneminde askeri ve lojistik yetersizlikler içerisinde olan Irak ordusunun, bu haline kıyasla bugün çok daha donanımlı ve hazır da etkin katılımıyla ve de uluslararası camianın bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerektiği ifade edilmiştir. 

IŞİD gibi örgütlerin ortaya çıkmasına ve/veya güçlenmesine imkân veren sosyo-ekonomik dinamiklere de değinilmiş, gerçekçi bir çözümün bu alanlarda da önemli iyileştirmeleri içermesi gerektiği üzerinde durulmuştur. Dolayısıyla, uzun vadeli bir çözüm ve IŞİD benzeri örgütlerin coğrafyada yeniden alan kazanmasını önlemek için siyasi, ekonomik ve demografik dinamiklerin doğru analizi ve ancak bu alanlarda IŞİD’in destek bulmasını kolaylaştırıcı faktörlerin ortadan kaldırılmasıyla, bölgedeki radikalleşme olgusuna kalıcı bir çözüm sağlanabileceği belirtilmiştir. 


http://www.orsam.org.tr/files/OA/77/24_etkinlik_1.pdf

..

Terör Ve Güvenlik Uzmanı Ağar, Musul Operasyonunu Değerlendirdi

Terör Ve Güvenlik Uzmanı Ağar, Musul Operasyonunu Değerlendirdi

Abdullah Ağar, 

03.11.2016 




Terör ve Güvenlik Uzmanı Abdullah Ağar, Musul operasyonu başarıya ulaşsa bile bunun Musul'u ve İslam dünyasını DEAŞ'tan kurtarma operasyonu olmayacağını 
belirterek, " Birileri DEAŞ'ın o coğrafyadan başka bir coğrafyaya transfer olmasını istiyor gibi bir fotoğraf var " dedi.

Terör ve Güvenlik Uzmanı Abdullah Ağar, Irak'ın Musul kentinde gerçekleştirilen harekat, DEAŞ terörü ve Orta Doğu'daki mezhep savaşlarını İhlas Haber Ajansı'na değerlendirdi. DEAŞ'ın İslam toplumu içine sokulan fitneden yararlanarak mezhepçiliği körükleyen bir yapı olduğunun altını çizen Ağar, "Biz IŞİD denen örgütün nereden beslendiğini, nasıl bir tabanı etkilediğini çok iyi anlayabilmiş değiliz. Adına IŞİD denilen, DAEŞ denilen bu yapı, Sünni İslam'ı ve Sünni tabanı istismar ediyor ve bunu yaparken de bazı düşmanlıkları kullanıyor. Kendine özgü bir terminoloji üretmiş durumda, Şiilere "Rafızi" diyor. Hz, Ebubekir'e, Ömer'e, Osman'a ve Ayşe'ye küfreden kişi demek Rafızi. Peşmergelere "Peşşeytan" diyor. PKK'ya ateist çeteler diyor, Türkiye'ye, Ürdün'e, Suudi Arabistan'a "Taut" diyor ki Allah'a karşı haddini aşan bir manası var. Bir diğer tarafıyla da kafir ve münafık terimlerini kullanıyor. Bunları kurarken de Irak'ta ortaya çıkan Şii mezhebi fitneyi, mezhep içi savaşı çok 
iyi kullanıyor. IŞİD, iç savaştan çıktı ve özellikle Sünni İslam'ı, Sünni tabanı istismar etti ve kendi altında topladı" şeklinde konuştu.

" Yapılan harekat başarıya ulaşsa bile bu aslında Musul'u ve İslam dünyasını IŞİD'den kurtarma operasyonu olmayacak "

Gerçekleştirilen operasyonlar başarıya ulaşsa bile DEAŞ terörünü bitiremeyeceğini savunan Ağar, "Türkiye de dedi ki "Geçmişte yaşanan bu kavgayı derinleştirecek bir Musul harekatı yapmayın. Musul'daki halkla DAEŞ'i birbirinden ayıracak, yani Musul halkının DAEŞ'e destek vermesini engelleyecek veya Sünni toplumun bunun yapılmasına engel olacak bir yapılanmayla, bir kuvvet bileşeniyle Musul harekatına müdahale edin" dedi. Dinlemediler Türkiye'yi ve bir şekilde DEAŞ'a etnik anlamda, hem de mezhebi anlamda husumet üreten, düşmanlık üreten yapılarla beraber bir etki üredi. Burada yapılması gereken şey, Musul'un bir demografik karakteri var. 

Bu karakterinin oranlarıyla ve bir mezhebi karakteri var. Bu mezhebi karakteri temsil eden yapılar var. Irak Merkezi Hükümeti'ne de halel gelmesin. 

O da elbette işin içinde olsun, hatta başında olsun ama illa ki bir mezhebi etki ve mezhebi etki de doğrudan doğruya bir direnci ortaya koydu. 

Şu an DEAŞ gizli pazarlıklar hangi boyutta gidiyor bilmiyor. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin istihbarat kaynaklarına göre 2 bin 300 IŞİD'li Suriye'ye geçmiş durumda. Bir diğer tarafıyla da görünen fotoğrafa göre şuan IŞİD direniyor. Yine Sünni İslam'ı istismar etmeye devam ediyor. Bu noktada yapılan harekat başarıya ulaşsa bile bu aslında Musul'u ve İslam dünyasını IŞİD'den kurtarma operasyonu olmayacak. Bu Musul'dan toprak kapma savaşı olacak ve gelecekte yaşanacak pek çok kırılmayı, pek çok düşmanlığı, pek çok savaşı tetikleyecek bir savaş bu tarafıyla. Çözüm üretmeyecek. İstediği kadar DAEŞ orada etkisizleştirilsin, ister başka tarafa kaçsın, Musul sorunu çözülmeyecek" açıklamasında bulundu.

Ağar, 

" Türkiye bununla ilgili bir çözüm üretmeye çalıştı. Bununla bir kavramsal çözüm üretti ve bu kavramsal çözümden üreyen stratejiyle operatif hamlelerle ve taktiksel mücadeleler bu iş sonuç üretsin istedi ama bu ne yazık ki şu ana kadar yapılmadı. Şu anki fotoğrafta evet askeri anlamda IŞİD küçülüyor ama IŞİD askeri anlamda küçülürken kavramsal anlamda büyüyor. Sadece coğrafyaya değil, bütün geleceğe yerleşiyor. Düşmanlık olarak geleceğe yerleşiyor. Çünkü araya kan giriyor sürekli. Bunlarda hiçbir çözüm üretilmiş değil. IŞİD öğretisiyle, IŞİD zihniyetiyle nasıl mücadele edilecek, şu anda sahada mücadele eden güçlerin hiçbirinde bu yok. Sadece Askeri anlamda bir mücadele var ve bir toprak kapma savaşı var "     diye konuştu.

" Birileri DEAŞ'ın o coğrafyadan başka bir coğrafyaya transfer olmasını istiyor gibi bir fotoğraf var "

Ağar, gerçekleştirilen operasyonda DEAŞ'ın Irak'ı terk edip Suriye'ye kaçması için Batı yönünün açık bırakıldığı iddialarıyla ilgili şunları söyledi:

"Yapılan harekatla ilgili bir yanaklanma var. Bu yanaklanma daha çok kuzey-güney mihverlerinde ve doğu mihverinde. Üç kanat kapatılmış durumda. 
Bunların arasında boşluklar var. Bu yanaklanma tamamlandıktan sonra Musul'a Havace tarafından, Tigrit tarafından, hatta Diala ve Ambar tarafından girişler oldu. 
Bir diğer tarafıyla Havace ve Şirgat tarafından Kerkük'e bir sızma oldu ve orada büyük bir IŞİD terörü üredi. Bir diğer tarafıyla da bu çuvalın batı ağzı açık. 
Ruslar dediler ki "ABD ve Suudi Arabistan anlaştı, 9 bin IŞİD'linin Musul'dan aileleri ile birlikte güvenli bir şekilde Suriye'ye transferi'. 
Bu bir iddia olarak ortaya çıktı ama sahadan haber veren kaynaklar çok ilginç bir detay paylaştı. 13'ünü 14'üne bağlayan gece yanlış hatırlamıyorsam bazı 
helikopterlerin Musul'a inip bazı kişileri alıp götürdüğü söylendi. Bu da bir iddia ama KBP'nin Musul Sözcüsü katılmış olduğu bir programda " Musul halkı DEAŞ'A güvenmiyor, DEAŞ'ta Musul halkına güvenmiyor. Musul halkı DEAŞ'ın yabancı savaşçılarının ve lider kadrosunun Musul'u terk ettiğini biliyor" diye bir cümle kurdu. Üç iddiayı alt alta koyduğumuz zaman sahadaki birliklerinde yığınaklanmasına baktığımız zaman ortaya bir fotoğraf çıkıyor. 

Birileri DEAŞ'ın o coğrafyadan başka bir coğrafyaya transfer olmasını istiyor gibi bir fotoğraf var. Nereye gidecek. Bununla ilgili öncelikli alan Suriye'yi gösteriyor. 

Bu tarafa gitmesi isteniyor gibi bir mesaj var. Bir diğer tarafıyla da o da Haşdi Şabi'nin yapmış olduğu hamleyle ilgili. Dediler ki; " Dört tarafı kapattığınız zaman IŞİD direnir. Yaşamaya dair bir ışık bırakmak adına orada bir boşluk bırakıyoruz." Bu sefer de orayı Haşdi Şabi kapattı. İş iyice karışıklaştı. 
ABD, başka cümleler kurmaya başladı "Telafer'e uğrarsan seni vururum" mesajı verdi. Hatta "Hava akımlarında sizi desteklemem" dedi. 

Hava akımlarında desteklememesi demek bütün harekatın durması demek. ABD'nin ortaya koyduğu ezici hava akımlarının etkisi olmadığı sürece kara gücünün yapabileceği çok fazla bir şey yok."

" Bu coğrafyayı Amerika Birleşik Devletleri IŞİD üzerinden dizayn ediyor "

Amerika Birleşik Devletleri'nin DEAŞ üzerinden Orta Doğu'yu dizayn ettiğini söyleyen Ağar, " Şöyle bir fotoğraf var, karasal unsurlar ilerliyor, temas sağlıyor, temas sağladıktan sonra da IŞİD militanlarını hava akımlarıyla eziyor Koalisyon Hava Gücü. Bir diğer tarafıyla da ağır silahlar topçu saldırıları devreye giriyor. 
Bu fotoğraf ortadan kalktığı zaman hemen denge üremeye başlıyor, hatta karşı saldırılar gelmeye başlıyor IŞİD üzerinden. Bu saha gerçeği bir diğer tarafıyla da 
bu coğrafyayı Amerika Birleşik Devletleri'nin IŞİD üzerinden dizayn ettiğini bize gösteriyor. IŞİD üzerinden hem coğrafya dizayn olurken, aslında bir diğer tarafıyla da büyük bir başarı elde etti Batı dünyasının ruhbanı. İslamofobi diye bir kavram üredi ve bu Batı dünyasında sokakta gezen birine İslam'ı sorduğunuz zaman doğrudan doğruya IŞİD'i tarif etmeye başlıyor. Bu İslamofobi, Batı dünyasındaki insanların İslam'la buluşmasını engellemeye çalışan yapıların da çok büyük zaferidir " dedi.

" Bizim İslami bilgimiz, birikimimiz, etkimiz ve inisiyatifimiz böyle bir fitnenin üremesine engel olamadı "

Sünni ve Şiiler'in Müslümanlık adına birbirlerini öldürdüğünü söyleyen Ağar, "Sünniler de, Şiiler de Müslümanlık iddiasında, ikisi de cihat yaptıklarının iddiasında. 

Ondan sonra da hayatlarını kaybediyorlar. Hayatlarını kaybettikleri zaman da diyorlar ki "Biz şehit oluyoruz." Bu bizim İslami bilgimiz, birikimimiz, etkimiz ve 
inisiyatifimiz, böyle bir fitnenin üremesine engel olamadı. Eğer bu kavramsal kaos devam ederse birileri de bunu istismar eder. Temel bir gerçek var biz Müslüman'ız. 

Biz tevhid akdesine sahibiz, tevhid birlik demektir. Tevhid akidesine mensup olduğunu iddia eden insanlar nasıl birbirini öldürür. Büyük bir fitne var aslında" 
diye konuştu.



http://www.hedefhalk.com/teror-ve-guvenlik-uzmani-agar-musul-operasyonunu-degerlendirdi-895390h.htm

..