1954 Seçimleri ve Sonrası Dönem
2 Mayıs 1954 seçimlerinde DP 503, CHP sadece 31 sandalye kazanmıştır.
DP ekonomideki gelişme sayesinde seçimlerde de başarı göstermiş ve seçimin galibi olmuştur. Seçim sistemi sayesinde %57’ye yakın oy almış ama
milletvekilliklerinin %93’ünü kazanmıştır. CHP ise oyların %35’ini almış ama milletvekilliğinin ancak %6’sına sahip olabilmiştir. Köylü Partisi 5, bağımsızlar ise 10 milletvekili kazanmıştır. Parlamento aritmetiği, DP’ye geniş bir hareket alanı sağlamıştır. DP, meclis çoğunluğu ile ulusal iradeyi özdeşleştirmiş tir.
1954 seçimleri CHP açısından yeni bir umut olarak görünmüştür. Fakat seçim sonuçları 1950 seçimleriyle kıyaslandığında iktidarın gücünü perçinlediği;
muhalefetin ise erimeye başladığını gösterir nitelikte olunca, CHP için derin bir hayal kırıklığının yaşandığını söylemek mümkündür. 1954 seçim sonuçları
CHP içinde partinin son iktidar yılında başvekili olan Şemsettin Günaltay tarafından, kısa süreli de olsa bir lider tartışmasının yapılmasına neden olmuştur. Günaltay, başında İnönü’nün bulunduğu bir CHP’nin asla iktidar olamayacağını beyan eden cümleler sarf etmiştir.410
Menderes’in 1954 seçimlerinde oyunu arttırıp iktidarda kalması, 1950’den beri devlet kurumları açısından duyduğu kuşkuları bir kenara atmasına neden olmuştur.
DP üst yönetiminin 1950’de büyük bir başarı kazanmalarına rağmen bürokrasiye olan güvensizlikleri belirgindi. İsmet Paşa’ya sadakatinden kuşkulandıkları
orduya karşı bir tedirginlikleri vardı.
Karizmatik bir görüntüsü olmamasına rağmen İnönü, Atatürk’ün sadık silah arkadaşı ve ülkenin en kıdemli devlet adamı olarak saygı görmekteydi.
DP’liler “Paşa Faktörü” dedikleri şeyle, yani ordunun ve bürokrasinin önderlik ettiği “ Zinde kuvvetleri ” temsil eden İnönü ile, Kendilerini karşı karşıya
bulmuşlardı.411
1954 yılında ekonomik açıdan sıkıntılı bir dönem başlamıştır. Elverişli hava koşulları bitmiş, tarımsal üretim gerilemiştir. Kore Savaşı bitmiş, dünya
piyasalarındaki tarımsal ürün talebi de sona ermiştir. DP, seçim havasına girerek iktisadi kuralları bir kenara itmek durumunda kalmıştır.
Daha az büyüme ve daha az harcama yapmayı tercih etmemiştir. Dünya piyasalarında tarımsal malların fiyatları hızla düşerken Toprak Mahsulleri Ofisi
(TMO) devreye sokulmuştur.
Buğday yüksek fiyatla alınmış, ama kentliye de ucuz ekmek yedirilmiştir.
Aradaki fark TMO’nun zararı olarak görünmüştür. Bu sübvansiyon piyasadaki para miktarının artmasına neden olmuş ve döviz darboğazı gündeme gelmiştir.
Dış kredi arayışı başlamıştır. Hükümetin başvurusu üzerine Ankara’ya ilk kez IMF heyeti gelmiştir.
IMF klasik reçetesini önermiştir: “ Harcamaları kısın, KİT ürünlerine zam yapın ve dış ödemeler dengesini için yüksek oranlı bir devalüasyon gerçekleştirin.
” Hükümet seçime giderken “kemer sıkmak” niyetinde değildir. Ekonomik sıkıntı, siyasal gerginliği de beraberinde getirmiştir. Siyasal ve toplumsal muhalefet
güçlenmiştir. Bu nedenle ekonomik önlemler ertelenmiş, seçim tarihi ise bir yıl erkene yani 1957’ye alınmıştır.
1954–1957 yılları bir anlamda DP’nin gösterdiği performansın geniş kitleler nezdinde sorgulanır olduğu bir dönem olarak göze çarpmaktadır.
Bürokrasinin asker ve sivil kanadının var olan geleneksel muhalefetine, iktisadi darboğazın olumsuz etkileriyle bunalan kitlelerin hoşnutsuzluğu da eklenince
zaten parti içi hizipleşmelerin neredeyse zirve yaptığı DP, bölünme sürecine girmiş, bu süreç Hürriyet Partisi’nin kurulmasıyla somutlaşmıştır.412
6-7 Eylül Olayları
6–7 Eylül Olayları olarak anılan süreç, Selanik’te Atatürk’ün doğduğu evin yanındaki Türk konsolosluğunun bahçesine atılan iki bombadan birinin patladığı, evin ve konsolosluk binasının camlarının kırıldığı haberi ile başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere, üç büyük kentte halkın sokağa dökülmesi ile başlamıştır. 6–7 Eylül olayların bu şekilde hızlı ve yıkıcı gelişmesinde Selanik’te Atatürk’ün evinin Rumlar tarafından bombalandığı haberinin öğle ajansına saat 13:00’te ulaşıp İstanbul Ekspres gazetesinin ikinci baskısını yaparak iki saat
içerisinde İstanbul’da 1300 adet civarında satılması etkili olmuştur.413
Bomba haberi üzerine “Kıbrıs Türktür Derneği” ve üniversite öğrencileri tarafından bir nümayiş düzenlenmiş ve gruplar halinde Taksim’e doğru yürüyüş başlamıştır. Taksim alanında saat 19.00’dan itibaren başlayan gösterilere katılanların sayısı gittikçe artmış, büyük bir galeyana kapılan halk; başta Beyoğlu olmak üzere, azınlıkların, çoğunlukta yaşadıkları semtlerde yangınlar çıkaracak, mağazaların vitrinlerini kırarak kiliselere ve mezarlıklara saldırılarda bulunacaklardır. Olaylar kısa bir süre sonra, adeta bir yağmaya dönüşecektir.414
DP iktidarı olayların ağır bir komünist tertip ve tahribat olduğunu beyan ederek şöyle bir tebliğ sunmuştur:
“Kıbrıs meselesi etrafında cereyan eden hadiseler dolayısıyla aylardan beri umumi efkârda hâsıl olan şiddetli heyezana inzimamen Selanik’te aziz Atatürk’ün evine ve konsolosluğumuza karşı tertiplenen suikast; kısmen maksatlı ve hainane kısmen de idrak ve şuurdan mahrum tahrikçilerin de tesiriyle büyük kitlelerin vücuda getirdikleri nümayişhareketlerine sebep olmuş ve bu hal bilhassa İstanbul’da gecenin geç saatlerine kadar devam etmiştir. Bu esnada büyük ekseriyeti Rum vatandaşlarımıza ait olmak üzere dükkân ve
mağazalara girilmek suretiyle büyük tahribat yapılmış olduğunu en derin teessür ve teessülerimizle ifade etmek isteriz. Denilebilir ki dün gece İstanbul ve memleket esas itibariyle ağır bir komünist tertip ve tahrikler ve ağır bir darbeye maruz kalmıştır. Bu şuursuz ve memleketin yüksek menfaatlerine kastedici hareket, bir kısım milli serveti yok etmekle beraber, bütün hakları Teşkilat-ı Esasiye Kanunumuzun teminatı altında bulunan Türk Vatandaşlarından bir kısmını da telafisi ağır zararlara uğratmış ve büyük bir felaket halini
almış bulunuyor. Bu vatandaşlarımızın maruz kaldıkları zararları süratle telafi ve tazmin hiç şüphe yok ki, devletlik vasfının icaplarındandır ve bu icap yerine getirilecektir. Bu hadiselerin şiddete ihlal ettiği amme huzur ve asayişini yeniden ve derhal tesis için bütün gerekli tedbirler alınmış ve alınacaktır. Hadiselerin cereyanı sırasında en acil bir tedbir olmak üzere İstanbul ve İzmir’de fevkalade halin mevcudiyeti ilan edilmiş ve fakat, hükümet kuvvetlerinin vaziyete hakim olmaları üzerine kaldırılmıştır. Maksatlı ve şuursuz tahriklerin de büyük tesiri bulunan bu çok acıklı hadisenin doğrudan doğruya alet ve failleriyle bunu tertip ve tahrik edenler mutlaka ve süratle cezalandırılacaktır. Şimdiye kadar birçok tahrikçiler yakalanmış ve bunlar hakkında kanuni takibata başlanmıştır. Şuur ve idrak sahibi memleketin yüksek menfaatlerine hürmetle bağlı bütün vatandaşlarımızın hükümet icraatına yardımcı olmaları bugün en mühim vatan vazifesidir.”415
10 Eylül 1955 tarihinde TBMM Yüksek Reisliğine verilen dilekçe çerçevesinde başlayan görüşmelere muhalefet partisi adına CHP Malatya milletvekili İsmet İnönü şunları söyleyerek başlamıştır:
…6-7 Eylül hadiselerinde kayıplarımız, asıl manevi cihetten pek ağırdır.
Vatandaşın el sürülmez hakları kanun himayesi, hukuk devleti gibi mefhumlar da ağır sarsıntılar geçirdi. Bu hareketler, vatanı cehennem kılan, Türk milletini
medeniyet ailesinde lekelemek isteyen teşebbüslerdir. Her manasıyla milli bir
felakete uğradık. Tecavüzleri büyük, alicenap, masum milletimiz bir baştan öbür
başa ret ve tel’in eder. Tecavüzlere TBMM asla müsamaha etmeyecektir…
Hadiselerin her tarafı karanlıktır. Bu kadar tertipli ve teçhizatlı bir tecavüz ne
vakitten beri, nasıl hazırlanmıştır? 6 Eylül saat, öğleden sonra, 5-6’dan itibaren
vahim tabiatta başlayan tecavüzler serbestçe nasıl gelişiyor? Nihayet askeri
kuvvetler, sivil idarenin talebiyle derhal yardıma gelebilirlerdi… Hadise yerleri de
büyük askeri merkezlerdir. Hep bildiğimiz hicap ve elem verici tereddüt
mevzularını tekrarlamayacağım. Hadiselerin hazırlanışı ilerleyiş seyrinin mutlaka
meydana çıkmasını isteriz. Tecavüzlerin karakteri de tetkik edilmeye değerdir…416
Konuşmadan anlaşılacağı üzere bu olayın karanlık odaklar tarafından tertip edildiği İnönü tarafından dillendirilmiştir. DP’nin İstanbul milletvekili Aleksandros Hacopulos ise olaylarla ilgili şunları söylemiştir:
…Bu hadiselerin vukuu anından itibara pek muhterem Hükümet Reisimiz Adnan
Menderes ve kıymetli vekillerimizin sarf etmiş oldukları ve sarf etmekte devam
ettikleri muazzam gayret ve gösterdikleri hakiki ve kardeşane alakadan dolayı
kendilerine ne kadar teşekkür etsem azdır. Ellerinden geldiğini yapacaklarına da
eminim. Dinin Hristiyan olması hasebiyle değil, bir Türk Vatandaşı ve bu milletin
mümessili olarak medeniyetimize ve tarihimize vurulmuş olan bu darbe beni son derece üzmüştür, üzmemesine de imkan yoktur… Rum vatandaşlarımızın maddi zararlardan ziyade memleketimizin düçar olduğu manevi zarardan dolayı daha ziyade müteessir olduklarını burada kati olarak ifade etmek isterim. Asil Türk milleti bu hareketleri cezasız bırakmayacaktır. Türk milletinin alnına ve tarihine kara leke sürmek isteyenlerin bu alçakça hareketlerinin tekerrürüne meydan verilmeyeceği aşikârdır. Bunlar medeni ve hür milletler camiası içindeki şeref ve haysiyet ve itibarımızı rencide etmek istemişlerdir. Bütün medeni dünyanın gözleri bize çevrilmiştir. Bunun maddi ve manevi zararlarını kısmen dahi olsun muhakkak ki telafi edeceğiz. Hepinizden bunu beklerim.417
Başbakan Adnan Menderes ise olayların arkasında farklı odakların olabileceğinden bahsetmiştir:
Talebe Cemiyetleri, Kıbrıs Cemiyeti, daha başka ve bu kabil teşekküller gibi,
mevcut kanunlarımızın himayesi altında kurulmuş olan Cemiyetler, bir takım
muzır eşhasın, muzır faaliyetlerin meşrutiyet kisvesini ve siperini teşkil etmiş
oldular. Hadise nasıl başladı? Hadise bir gençlik, bir talebe grubunun harekete
geçmesiyle başladı. Bu bir anda İstanbul’un her tarafında hazırlanmış olan
ruhların ve insanların birden harekete geçmesiyle bütün İstanbul’u sarmış oldu.
Şimdi bunun teferruatına ve bir takım sebeplerine girmek sizin şu kadarını
söylemek lazımdır. Polis, emniyet memuru, emniyet amiri hiç vazife görmedi bu
üç bin kişiyi birkaç saat içinde karakollara hapsedenler kimlerdir? Emniyet
Teşkilatının 1000–1500 kişilik kadrosu, hadisenin cereyanı esnasında üç bin kişilik bir suçlu grubunu tevkif etmiş bulunuyordu. Bununla emniyet teşkilatının tam kudretiyle vazife görmüş olduğunu söylemek istiyorum. Asla, Mesuller vardır ama hadisede tarif ve tasvir edildiği gibi de değildir... Hadiseler başladığında tamamıyla nezih bir talebe ve gençlik topluluğu şeklinde cereyan etti. Haberimiz yok mu idi? Vardı. Neden önlemediniz, diyeceksiniz, önlemek için kafi kuvvetlerimiz mevcuttu. Fakat hadise bir anda öylesine imbisat etti ve yaratılmış olan psikoz o derece müessir bir şekilde bütün zabıta kuvvetlerini ilk anda hareketsiz bıraktı ki, milletçe milli bir felakete maruz kalındığını, hakikaten baskına uğranıldığını kabul etmek lazımdır…418
İstanbul’da meydana gelen olaylar, parti içi muhalefeti harekete geçirmiştir. Ancak parti disiplini ve başbakanın siyasal ağırlığı sonucunda gelen ihraç ve istifalar, DP’nin aynı doğrultuda siyasetini sürdürmesine engel olamamıştır. Olaylardan bir ay sonra, DP IV. Büyük Kongre hazırlıklarının yoğunlaştığı günlerde, DP’li 11 milletvekili “ispat hakkı”419konusunu gündeme getirmişlerdir. Basına “ispat hakkı” tanınmasını, böylelikle yayın organlarının kolayca sansür edilmesinin önüne geçilmesini isteyen milletvekilleri bazı önemli isimleri de yanlarına çekerek genişlemişlerdir. Ancak DP, bu milletvekillerinin bir kısmını
ihraç etmiş, kalanlar da DP’den istifa etmiştir. Ayrılan milletvekilleri 20 Aralık 1955’te Hürriyet Partisi’ni kurmuşlardır.420
6–7 Eylül olaylarında ortaya çıkan aşırı milliyetçi grupların yanı sıra komünist oluşumların varlığı, hatta olayların komünistlerle ilintili hale getirilmeye çalışılması Türkiye’nin yakın tarihinde ortaya çıkacak sağ–sol, milliyetçi, İslamcı kavgasının da aslında bir yönüyle alt yapısını hazırlamıştır.
Bu olay Yassıada duruşmalarında da gündeme gelmiştir. Yüksek Soruşturma Kurulu sanık olarak; Celal Bayar, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Fuat Köprülü, Fahrettin Kerim Gökay (İstanbul Valisi), Alaaddin Eriş (İstanbul Emniyet Müdürü), Kemal Hadımlı (İzmir Valisi), Mehmet Ali Balin (Selanik Başkonsolosu), Mehmet Tekinalp (Selanik Başkonsolos Muavini), Hasan Uçar (Selanik Konsolosluğu Kavası) ve Bomba attığı iddia edilen Oktay Engin’i (öğrenci) yargılamıştır.421
Bunlardan Adnan Menderes ve Fatin Rüştü Zorlu 6’şar yıl, Kemal Hadımlı ise 4,5 yıl hapis cezasına çarptırılmış diğer sanıklar beraat etmiştir.
Burada değinilmesi gereken nokta şudur: Yunan tezine göre, bombayı diplomatik çanta içinde Türkiye’den getiren kişi Selanik Başkonsolos Yardımcısı Mehmet Ali Tekinalp’tir.
Bombayı evin bahçesine atan kişi de Türk Başkonsolosluğunda kavas olarak çalışan Hasan Uçar’dır. Onun azmettirdiği kişi ise Selanik Hukuk Fakültesi 2. sınıf öğrencisi ve aynı zamanda Milli İstihbarat Teşkilatının bir elemanı olduğu iddia edilen Oktay Engin’dir. Yunan mahkemesi olaydan sonra Hasan Uçar ve Oktay Engin’i tutuklamıştır.422
Oktay Engin’e üç yıl altı ay, Hasan Uçar’a ise iki yıl hapis cezası verilmiştir. Dokuz ay Selanik cezaevindeki hücrede yatan Oktay Engin, tutuksuz yargılanmak üzere tahliye edildikten sonra kaçarak Türkiye’ye sığınmıştır.423 Engin, İstanbul’da hukuk eğitimine kaldığı yerden devam etmiş sonra kaymakam olmuştur. Çankaya ve Marmaris’te de bir yıl kaymakamlık yaptıktan sonra
Kastamonu’nun bir ilçesine atanmış, aynı yıl Emniyet Genel Müdürü Hayrettin Nakipoğlu’nun (Nakipoğlu 6-7 Eylül olaylarının yaşandığı dönemde Beyoğlu Kaymakamıdır) isteği ile Emniyet’e geçmiştir. Emniyet Genel Müdürlüğü Siyasi İşler Şube Müdürü olmuştur. Oktay Engin bir röportajında bu durumu ve hızla yükselişini şöyle açıklamıştır:
O zamanki sisteme göre Siyasi Şube Müdürlüğü benim için 15, 20 senelik bir terfiydi. Beşinci sınıf kaymakamım. Beni davet ettikleri kadro öyle. Böylece
Emniyetçi oldum. 1967’den 71’e kadar dört sene Siyasi İşler Şube Müdürlüğü yaptım. 1971’de Güvenlik Dairesi Başkanı oldum. Yedi buçuk sene Güvenlik
Dairesi Başkanlığı yaptım. Ondan sonra da siyasi işlerden sorumlu genel müdür yardımcısı oldum. 1980’e kadar. Ondan sonra kenara çekildim. Nihayet 1991’de
bir kararname ile Nevşehir’e vali oldum.424
Sonuç olarak DP’yi içte ve dışta zor duruma düşüren 6-7 Eylül Olayları hala açıklanmaya muhtaç bölümleriyle yakın dönem siyasi tarihin karanlık noktalarından birisini teşkil etmektedir.
Kıbrıs Meselesi, Türk Mukavemet Teşkilatı ve Fatin Rüştü Zorlu
Bugün hemen hemen herkes Yassıada Adalet Divanı tarafından idama mahkûm edilen ve asılan Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu’nun Kıbrıs’taki Türk varlığını garantiye alan devlet adamı olduğunu kabul etmektedir. Zorlu’nun bu yönü darbe esnasında da bilinmektedir. Londra ve Zürih Anlaşmaları ile Türkiye’nin garantör devlet olması, Kıbrıs’taki Türklerin varlığının garantiye alınması, bilahare bu uluslararası anlaşmalara istinaden Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalede bulunması DP İktidarı döneminde ve Zorlu’nun çabaları sayesinde gerçekleşmiştir.
Yassıada Adalet Divanı, kısa adıyla KİP olarak bilinen Kıbrıs’ın İstirdadı (Geri Alınması) Projesi’nin mimarı olan Zorlu’yu idama mahkûm etmiş, MBK de bu idam kararını tasdik etmiştir.
1955’te Yunanistan, Kıbrıs’ta ENOSİS adı verilen ve Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakını öngören EOKA örgütünü kurdurmuş, bu örgüt 1957’ye doğrudan İngiliz Yönetimi’ne ve bilhassa Türk varlığına karşı şiddet eylemlerine başlamıştır. 1 Nisan 1955’te sabotaj şeklinde başlayan gerilla faaliyeti kısa sürede bireysel ve toplu suikastlara dönüşmüş, sadece polis ve asker değil, sivil vatandaşlar da saldırıya uğramaya başlamıştır.425 Yunanistan’ın Kıbrıs’a gizlice silah ve mühimmat sokması, EOKA örgütünün başlattığı ve birçok Türk’ün hayatına mal olan bu saldırılara karşı koymak için Türk Hükümetinin başvurduğu ama Türk Diploması kitaplarında Fatin Rüştü Zorlu adı anılarak pek yazılmayan, anlatılmayan çare Türk Mukavemet Teşkilatı’ydı (TMT). Bu saldırılara cevap vermek üzere benzer bir teşkilatın varlığını zaruri gören Türk Hükümeti ve Zorlu, bunun mümkün olup olamayacağını anlamak için meseleyi önce Genelkurmay Başkanlığı’na iletmiş ve konuyla ilgili olarak Genelkurmay 2.
Başkanı Org. Salih Coşkun’la kapsamlı bir görüşme yapmıştır. Konuyla ilgili hatıratını yayınlayan İsmail Tansu’ya göre Orgeneral Salih Coşkun 1958’in
Ocak ayında Seferberlik Tetkik Kurulu Başkanı Daniş Karabelen Paşa’yı çağırarak “Hükümetten bir soru yöneltildi; Kıbrıs’ta EOKA’ ya karşı silahlı bir örgüt kurabilir miyiz diyorlar. Dairenizin fonksiyonu malum, ancak ben, sizinle görüşmeden cevaplamak istemedim. Siz de yarına kadar dairenizde konuyu gözden geçirin, ne yapabileceğinizi bana bildirin …” demiştir. 426
Daniş Paşa, Kore’de birlikte bulunduğu Binbaşı İsmail Tansu’yla yaptığı görüşme neticesinde bir direniş örgütü kurabileceklerine kanaat getirdiklerinden göreve hazır olduklarını 2. Başkan Orgeneral Salih Coşkun vasıtasıyla Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu’ya bildirmişlerdir. Kısa bir süre sonra gerekli hazırlıklar yapılmış ve Tansu da, Daniş Karabelen Paşa’nın emriyle Türk Mukavemet Teşkilatı’nın (TMT) kuruluş projesini hazırlamıştır. Bu projenin adı KİP’tir. Proje, birkaç ay sonra Genelkurmay İkinci Başkanı Cevdet Sunay’a sunulmuştur.
1958 Nisanı’na gelindiğinde Başbakan Adnan Menderes’in isteği doğrultusunda örgüt kurulmuştur. Emekliliği gelen Daniş Karabelen Paşa da sivil olarak TMT örgütünü yönetmek için başa geçmiştir. Kıbrıs’ta örgütlenmek için Türkiye’den gidecek subayların görevleri maskelenmiş, bütün bakanlıklar her türlü kolaylığı sağlamıştır. Ancak işin mimarı, en büyük destekçisi Zorlu’dur. Tansu’nun Zorlu ile ilgili ifadelerinde: “Fatin Rüştü Zorlu bu işin başı idi. Çünkü örgüt fikri onundu ve Menderes’ten izni o almıştı. Bütün sorunlar onun aracılığı ile çözülecekti. Kendi bakanlığında bize yardımcı olacakların adlarını vermişti. Gerektiğinde, öteki bakanlarla yapılacak görüşmelerimizde bizzat kendisi aracılık edecekti…Zorlu, 27 Mayıs 1960’da Yassıada’ya gönderilinceye kadar, ne zaman kendisi ile görüşmek istesek derhal bizi kabul etmiş, ilgi ile karşılamış, verdiğimiz haber lerden sevinmiş, takdir ve teşvik edici sözlerle teşekkür etmiştir. Bu arada ‘hiçbir şeyden çekinmeyin, arkanızda ben varım’ demek suretiyle de bize kuvvet vermiştir. İsteklerimizin yerine getirilmesinde derhal harekete geçmiş, vaatlerine sıkı sıkıya bağlı kalmıştır”.427 demiştir. Yapılan bir görüşmede de Zorlu şunları söylemiştir: “Arkanızda, yani perde arkasında devlet var, hükümet var, silahlı kuvvetlerimiz var ve şahsen ben varım. Görev için gerekli her isteğiniz kesinlikle yerine getirilecektir. Kapım size her zaman açıktır.
Özel kalem müdürüme emir vereceğim. Karşılaşacağınız her zorluktan beni haberdar ediniz. Sizden ricam kısa zamanda teşkilatın kurulması ve mümkün olduğu kadar çok sayıda silah ve cephane gönderilmesidir. Para ihtiyacınız Bakanlığımca karşılanacaktır. Diğer her türlü destek ilgililerce yapılacaktır. İşlerinizin takipçisi olacağım. Hepinize teşekkür ediyor ve başarılar diliyorum”. 428
Ancak 27 Mayıs olduğunda işler sarpa sarmıştır. Çünkü Kıbrıs’ta zamanı gelince Mücahitlere dağıtılmak üzere Silahlı Kuvvetler envanterlerinden çeşitli şekillerde kaydı düşülerek bazı depolara kaldırılan silah ve mühimmatlar darbe ertesinde gazetelerin manşetlerinde yer almıştır. O dönemde akıllara durgunluk veren gençlerin silahlarla öldürüldüğü, kıyma makinelerinden geçirildiği, asfaltlara gömüldüğü haberleriyle bu depolar ve depolarda bulunan silahlar arasında bağlantı da kurulmuş, Diktacı olarak adlandırılan DP veMenderes’in “özel ordu” kurduğu bile iddia edilmiştir. Genelkurmay İkinci Başkanı Cevdet Sunay ise anlaşıldığı kadarıyla gerekli ve yeterli bir girişimde ve bilgilendirmede
bulunmamıştır. Tansu’nun bu konuyla ilgili ifadeleri de şöyledir: “çürüğe çıkarıldığına dair Milli Savunma Bakanı’nın onayını taşıyan belgelerle askeri depolardan aldığımız ve Kıbrıs’a gönderilinceye kadar gizli yerlerde depo ladığımız silah ve mühimmat 27 Mayıs 1960 ihtilali öncesinin propaganda sına malzeme teşkil etmişti. O sırada bazı muhalefet mensupları, bu dedikoduları ele alarak, “Adnan Menderes’in taraftarlarını silahlandırmakta olduğu” iddialarını ileri sürmüşlerdi. Bu olay gerçek faaliyetimizi gizli tutabilmiş olduğumuzu göstermekte ise de, bu gizli kalmışlığın esrarengiz bir şekil alarak, ihtilalcilerin haksız propagandasına fırsat vermesi bakımından üzücü olmuştur.”429 Adnan Menderes ve Fatin Rüştü Zorlu, yargılandıkları esnada bile bu gizliliğe riayet etmişlerdir. TMT’nin darbeciler nazarındaki algısından rahatsız olan Tansu, tanıştığı ve aslen Kıbrıslı olan Alpaslan Türkeş’ten randevu almış ve durumu izah etmiştir. Tansu, Türkeş’in örgüt ile kanaatini ve onunla vaki görüşmesini şu şekilde nakletmektedir: “ Türkeş bu anlattıklarım üzerine, şaşkınlığını gizleyememiş “Şimdi her şey anlaşılıyor” diyerek memnunluğunu belirtmişti. Ardından da anlattıklarımdan duygulanan Türkeş, sıcak bir yaklaşımla teşekkür
ederek bizi kutlamış ve şunları söylemişti. “Sağ ol, bizi zamanında uyardın ve bir skandalı önledin. Merak etmeyin rahat olun, çalışmalarınıza eskiden olduğu gibi devam edin.”430
Ancak gelişen olaylar tam aksi istikamette cereyan etmiş, hem Daniş Karabelen, hem de TMT’nin Kıbrıs Başkanı Yarbay Rıza Vuruşkan dâhil birçok subay görevinden alınmıştır.
Kıbrıs bağlamında TMT-Zorlu ilişkisi Cemal Gürsel, Cevdet Sunay ve Alpaslan Türkeş tarafından bilinmektedir. 27 Mayıs darbesinin ertesinde basında sıkça yer alan yolsuzluk iddiasının da gerçek olmadığı, şişirilmiş olduğu da anlaşılmıştır. Ancak tüm bunlara rağmen Zorlu, sadece darbenin ilk günleri değil Yassıada’da da fiili saldırılara maruz kalmıştır.
MBK üyelerinden Numan Esin, Zorlu’nun idamını yolsuzluk iddialarına bağlamaktadır: “ Nitekim Fatin Rüştü Zorlu’nun da hiçbir şeyi kötüye kullanmadığı daha sonra ortaya çıktı.
Adam asıldıysa, politikasının doğruluğundan ve yanlışlığından değil, bundan asılmıştır. Hasan Polatkan da benim kanaatimce, paraya hükmeden Maliye bakanı olduğu için, suistimalde beraber görülerek, aynı acı sona mahkûm olmuştur. Cumhuriyet Halk Partisi’nin dergilerinde, gazetelerinde yazılıp çizilmiş, sonuçta belki de devlet malını yedikleri kanaatı yaygınlaştığı için asılmışlardır”.431
BÖLÜM DİPNOTLARI;
410 Toker, DP Yokuş Aşağı (Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944–1973), ss.42–45.
411 Feroz Ahmad, Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul, Kaynak Yayınları, 1999, s. 34.
412 Konu hakkında yapılmış yüksek lisans tezi için bkz. Sibel Demirci, Hürriyet Partisi’nin Türk Siyasal HayatındakiYeri, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
413 İstanbul Ekspres, 6.7.1955, s. 1 (2. baskı)
414 Mustafa Albayrak, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Ankara, Phoenix Yayınları, 2004, s.33.
415 Akşam, 7.7.1955, s.1
416 TBMMZC, C:8, İ:1, 10.7.1955, s.668-669.
417 TBMMZC, C:8, İ:1, 10.7.1955, s.675-678.
418 TBMMZC, C:8, İ:1, 10.7.1955, s.689-690
419 Aslında ispat hakkı meselesinin mazisi Öner-Yücel davasıyla birlikte oluşmuş bir Yargıtay içtihadına dayanmaktadır.
Dönemin DP İl Başkanı Kenan Öner’in, bakanlığında komünistleri koruyup kolladığı iddiasıyla Hasan Âli Yücel’i suçlamasıve Yücel tarafından dava edilmesi ertesinde Öner, iddialarını ispatlayabileceğini belirterek kendisine bu imkânın verilmesini talep etmiş ancak yargılananın bir bakan olması nedeniyle kendisine bu olanağın verilmemesinin Yargıtay tarafından karara bağlanmasıyla ispat imkânı ortadan kaldırılmıştır. Görüldüğü gibi ispat imkânının ortadan kaldırıldığı dönem de DP dönemideğildir. Ancak ispat hakkını savunan milletvekilleri DP’nin yasal bir düzenleme yapmasını istemektedirler.
420 Cumhuriyet, 21.12.1955, s.1.
421 Selanik Konsolosluğu Kavası ve Bomba attığı iddia edilen Oktay Engin’i (Öğrenci) yargılamıştır
422 Milliyet, 6.1.1961, s.1.
423 Milliyet, 24.9.1956, s.1.
424 Faruk Mercan’ın Oktay Engin Röportajı, “Bombacı da, MİT elemanı da değildim”,
http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-10392-34-bombaci-da-mit-elemani-da-degildim.html, Erişim Tarihi, 30.10.2012.
425 Gürel, Kıbrıs Tarihi (1878–1960) Cilt:2, s.103–104.
426 İsmail Tansu, Aslında Hiç Kimse Uyumuyordu, Ankara: Minpa Matbaacılık, 2002, s.28.
427 Tansu, a.g.e, s.40.
428 Tansu, a.g.e, s.47.
429 Tansu, a.g.e, s.82.
430 Tansu, age, s.232–233.
431 Esin, Devrim ve Demokrasi Bir 27 Mayısçının Anıları, s.159.
***
