Türkiye’nin Kuzey Irak Politikası ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani’nin Türkiye Ziyareti
Müge ALAÇAM
Yayın Tarihi :
09.06.2010
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani 3-6 Haziran tarihleri arasında çalışma ziyareti için Türkiye’ye geldi.
Bu ziyaret gerek Barzani’nin dokuz sene aradan sonra Türkiye’ye yaptığı ilk ziyaret olması, gerekse Türkiye’nin Kuzey Irak politikası açısından anlamlı.
ABD’nin işgali sonrasında Irak’ta yeni yapılanma, Iraklıların ulusal meclislerini oluşturdukları ve egemenliği devraldıkları 15 Ekim 2005 Anayasa referandumu
ve 15 Aralık seçimleriyle oluştu. Irak’ta oluşan bu yeni yapı Türkiye’nin Kuzey Irak politikasında değişikliklere neden olmuştur. Bu bağlamda, Ankara doksanlar boyunca kırmızı çizgisi olarak tanımladığı Kuzey Irak’ta bağımsız bir Kürt devleti kurulma endişesini bir yana bırakarak, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile ilişkilerini gözden geçirmiş, ekonomik ve kültürel açılımlara yönelmiştir.
2005 Referandumu sonrası Kürdistan Demokratik Parti Lideri Barzani’nin Hükümet Başkanı sıfatıyla ABD’ye çağrılması, gerek hükümet yetkilileri gerekse
askeri yetkililer tarafından kabul görmüştür 1. Bu süreçten sonra Türkiye de Barzani’yle Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı sıfatıyla diyalog başlatmıştır.
Türkiye’nin KBY’ ye yönelik politikasındaki belirgin değişimin Milli Güvenlik Kurulu’nun 24 Nisan 2008 toplantısındaki kararlara yansıdığı görülmüştür.
MGK’nın bu toplantısında, “Irak genelinde meydana gelen gerilimleri, Irak’ta milli mutabakatın temelini oluşturan yasama alanındaki faaliyetler ile Irak’ın
bölgede yerini yeniden alabilmesine yönelik konular değerlendirilmiş; bu bağlamda Türkiye’nin tüm Iraklı grup ve oluşumlarla istişarelerin sürdürülmesinin yararlı olacağı mütalaa edilmiştir”.2 MGK’nın bu kararlarını açıklamasının ardından, Ahmet Davutoğlu ve Irak Özel Temsilcisi Murat Özçelik Kuzey Irak ziyaretinde KBY Başbakanı Neçirvan Barzani ile 1 Mayıs 2008’de görüşmüştür. Bu görüşmeden sonra KBY Başkanı Mesud Barzani, Türkiye ile KBY arasındaki psikolojik engellerin ortadan kalktığını dile getirerek, artık yeni adımlar atılmasını beklediklerini vurgulamıştır.3 Ayrıca Kürt Bölgesel Yönetiminin Türkiye’den beklentileri KBY ile diplomatik ilişkilerin geliştirilmesi ve Erbil’de temsilcilik açılması, Türkiye’nin bölgedeki ekonomik faaliyetlerinin artması ve petrolün Ceyhan üzerinden uluslararası piyasaya sürülmesi 4 şeklinde ifade edilmiştir.
Bu gelişmelerin ardından, Mesud Barzani Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı sıfatıyla Türkiye’ye ilk ziyaretini birkaç gün önce gerçekleştirdi.
Barzani, Ankara’da ilk önce Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, ardından da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül
ise KBY Başkanı Mesud Barzani’yi İstanbul’da Huber Köşkü’nde kabul5 etti . Barzani, Türkiye ile Kuzey Irak Özerk Kürt Yönetimi arasındaki ilişkilerin
rayına oturduğunu belirterek, sorunların çözümünün temelinin ekonomik olduğunu belirtti6 . Ayrıca, Türkiye ile KBY İlişkilerini daha da geliştirmek için her türlü işbirliğine açık olduklarını da dile getirdi. Dışişleri Bakanı Davutğolu ise Türkiye ile Kuzey Irak arasında tam bir ekonomik entegrasyonu vurguladı ve
THY’nin Erbil seferlerinin en kısa zamanda başlaması, Ziraat Bankası ve İş Bankası’nın Erbil’de şube açması için çalışıldığı dile getirerek, ortak perspektifi
tehdit eden en önemli hususun terör faaliyetleri olduğunu ve KBY’nin son dönemde teröre karşı güvenlik konusundaki işbirliğinden Türkiye’nin memnuniyet duyduğunu açıkladı7 . Barzani, Türkiye ziyareti sırasında TÜSİAD başkanı ile de bir araya geldi. Barzani ve beraberindeki heyetle yaptığı görüşme sonrasında TÜSİAD Başkanı Ümit Boyner, Kürt Bölgesel Yönetimi ile ilişkilerin bir üst düzeye taşınması için, Irak Çalışma Gurubu’nun tekrar devreye sokularak, hızlı bir şekilde ticari ve yatırım ilişkilerini ilerletmek üzere çalışmaya başlama kararı aldıklarını dile getirdi 8 .Boyner’in açıklamaları Türkiye’nin KBY ile ekonomik ilişkilerini daha da geliştireceğini göstermektedir.
Irak Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani’nin Türkiye ziyaretinden Türkiye’nin Kürt Bölgesel Yönetime yönelik politikasının ekonomi ağırlıklı geliştiğini, terörle mücadele konusunda da Barzani’nin Türkiye’ye destek mesajı verdiğini söyleyebiliriz. Bu bağlamda, Türkiye’nin Kuzey Irak politikası, askeri ve güvenlik konularından ziyade siyasi ve ekonomik açılımlar çerçevesinde şekillenmektedir. Türkiye’nin Kuzey Irak Yönetimiyle geliştirmiş olduğu ekonomik ilişkilerin siyasi ve güvelik alanlarındaki ilişkilere nasıl yansıyacağını ilerleyen süreçlerde gözlemleyeceğiz.
Referanslar
Hadi Uluengin, “Komutan ve Değişen ” , Hürriyet, 3 Kasım 200
Murat Yetkin, “Yeni Irak-Kürt Siyaseti Şekilleniyor”, Radikal, 3 Kasım 2005.
http://www.mgk.gov.tr/Turkce/basinbildiri2008/24nisan2008.htm, 24 Nisan 2008.
“Barzani: Psikolojik Engel Kalktı”, CNNTürk, 7 Mayıs 2008.
Bahar Bakır ve Namık Durukan, “Barzani Genel Af İstedi”, Milliyet, 16 Ekim 2008. “Huber’de kabul,” Hürriyet, 6 Haziran 2010.
Sedat Ergin, “Barzani: PKK’ya Teessüf ederim,” Hürriyet, 6 Haziran 2010.
“Barzani: Her türlü İşbirliğine Hazırız”, Hürriyet, 3 Haziran 2010.
“TÜSİAD, Barzani’yle görüştü, ’İlişkileri hızla ilerletme kararı aldık’ dedi,” Radikal, 6 Haziran 2010.
Müge Alaçam, Marmara Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Yüksek Lisans Öğrencisi,
muge.alacam@yahoo.com
1. Hadi Uluengin, “Komutan ve Değişen ” , Hürriyet, 3 Kasım 2005, Murat Yetkin, “Yeni Irak-Kürt Siyaseti Şekilleniyor”, Radikal, 3 Kasım 2005.
2. http://www.mgk.gov.tr/Turkce/basinbildiri2008/24nisan2008.htm, 24 Nisan 2008.
3. “Barzani: Psikolojik Engel Kalktı”, CNNTürk, 7 Mayıs 2008.
4. Bahar Bakır ve Namık Durukan, “Barzani Genel Af İstedi”, Milliyet, 16 Ekim 2008.
5. “Huber’de kabul,” Hürriyet, 6 Haziran 2010.
6. Sedat Ergin, “Barzani: PKK’ya Teessüf ederim,” Hürriyet, 6 Haziran 2010.
7. “Barzani: Her türlü İşbirliğine Hazırız”, Hürriyet, 3 Haziran 2010.
8. “TÜSİAD, Barzani’yle görüştü, ’İlişkileri hızla ilerletme kararı aldık’ dedi,” Radikal, 6 Haziran 2010.
http://www.tasam.org/trTR/Icerik/1276/turkiyenin_kuzey_irak_politikasi_ve_irak_kurt_bolgesel_yonetimi_baskani_mesud_barzaninin_turkiye_ziyareti
***
