Kırılgan/Başarısız Devletler Endeksi 2017 ve Türkiye
(E)Tuğg.Doç.Dr. Oktay BİNGÖL
Merkez Strateji EnstitüsüGüncel Değerlendirme
“Fund For Peace” isimli düşünce kuruluşunun “2017 Yılı Kırılgan/Başarısız Devletler Endeksi” (Fragile States Index 2017) Mayıs 2017’de yayımlanmıştır.1 Türkiye 178 ülke arasında en kırılgan 64’üncü sırada yer almıştır (Sayılar küçüldükçe kırılganlık/başarısızlık artmaktadır). Türkiye, durumu bir önceki yıla göre en çok kötüleşen ülkedir.
Fund For Peace’in Endeksi;
Ekonomik, siyasal, sosyal ve güvenlik boyutlarında tespit edilmiş 12 ölçüt esas alınarak yıllık olarak yayımlanmakta, uluslararası akademik çalışmalarda, batı ülkelerinin dış politika ve dış yatırım kararlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Veriler 1 Ocak 2016 ile 31 Aralık 2016 tarihleri arasını kapsamaktadır. 2017 yılı olayları ve gelişmeleri rapora dâhil edilmemiştir.
Ölçütler; Demografik baskılar, mülteciler ve yerlerinden edilenler, toplumdaki farklı grupların şikâyetleri, insan göçü, ekonomik kötüleşme, devletin meşruiyet kaybetmesi, kamusal hizmetlerin sunumu, insan hakları, güvenlik örgütlerinin yeterliliği, seçkinlerin kutuplaşması ve dış müdahaleye açıklık olarak belirlenmiştir. Ülkeler bu ölçütler dikkate alınarak Dünya Bankası, IMF, BM Kalkınma Programı, İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası Af Örgütü gibi uluslararası saygınlığı bulunan kurumlar dâhil olmak üzere farklı kaynaklardan elde edilen bilgiler ışığında değerlendirilmektedir. Başarısız Devletler Endeksi 2017’de 178 ülke, başarısızlık ve kırılganlıktan, istikrar ve dayanıklılığa doğru 12 kategoride sıralanmıştır; birinci kategoride çok yüksek alarm verenler, sonuncusunda ise çok dayanıklı ülkeler yer almaktadır. En istikrarlı 15 ülkenin içinde Kuzey Avrupa ülkeleri çoğunlukta bulunmaktadır
(Tablo-1).
Tablo-1: En istikrarlı 15 ülke
Sıralama Ülke Sıralama Ülke
1 Finlandiya
2 Norveç
3 İsviçre
4 Danimarka
5 İsveç
6 Avustralya
7 İrlanda
8 İzlanda
9 Kanada
10 Yeni Zelanda
11 Lüksemburg
12 Hollanda
13 Avusturya
14 Almanya
15 Portekiz
Merkez Strateji Enstitüsü
Güncel Değerlendirme - 2 -
Endeksin yüksek ikaz ve çok yüksek ikaz veren 15 ülkesi Tablo-2’de sunulmaktadır.
Tablo-2: En kırılgan/başarısız 15 ülke (En kötü durumdan başlayarak sıralanmaktadır)
Sıralama Ülke Sıralama Ülke
1 Güney Sudan
2 Somali
3 Orta Afrika Cumhuriyeti
4 Yemen
5 Suriye
6 Sudan
7 Demokratik Kongo
8 Çad
9 Afganistan
10 Irak
11 Haiti
12 Gine
13 Zimbabve
14 Nijerya
15 Etiyopya ,
Türkiye Beşinci gruptaki yüksek ikaz veren ülkelerin içerisinde; Tanzanya, Senegal, Laos, Sierra Leona, Zambia, Burkina Faso, Madagaskar, İran, Papua Yeni Gine, Cibuti, Gambia vb. ülkelerle bir arada bulunmaktadır.
Avrupa ülkelerinin tamamı Türkiye’den başarılı durumdadır.
Yunanistan istikrarlı ülkeler arasında 127’nci sırada yer almaktadır ve Türkiye ile arasında 63 basamak vardır.
Türkiye 2006’da 82’nci basamakta ve tehlike yaşayan ülke idi, 2015’e kadar 80-90 aralığında ve ortalarda bir yerde kaldı.
2016 endeksinde 79’uncu, bu yıl ise 64’üncü sıraya düşerek, durumu 2015’e kadar 25 basamak kötüleşmiştir (Tablo-3).
2 Tablo-3:
Türkiye’nin son on yılda kırılganlık durumu Yıl Sıralama Yıl Sıralama Yıl Sıralama
2006 82/178
2007 91/178
2008 92/178
2009 85/178
2010 89/178
2011 95/178
2012 85/178
2013 86/178
2014 93/178
2015 89/178
2016 79/178
2017 64/178
Türkiye’nin son iki yılda artan bir şekilde kırılganlaşmasının nedenlerinin birçoğu Rapor’da yer almaktadır. İçte artan kutuplaşma ve demokrasiden sapmalar, dışta sorunlu dış politika sonuçları ana nedenler olarak öne çıkmaktadır.
http://merkezstrateji.com/assets/media/170622-bingoel-basarisiz-devletler.pdf
***
