Türk Amerikan İlişkilerinin Geleceği
George Bush iktidarının son 11 ayına girdi… Bush Yönetiminin en önemli kararlarından biri olan Irak’ı işgal etmek, Türk – Amerikan ilişkilerinde çok açık bir yıpranmaya neden oldu. Görevi 2009 yılında devralacak Amerika’nın yeni başkanı ve Türkiye’de yaz ayında yapılan seçimleri kazanarak iktidarını sürdüren Adalet ve Kalkınma Partisi hükümeti, Türk – Amerikan ilişkilerini nasıl idare edecek? Washington’daki Brookings Enstitüsü’nde düzenlenen panelde, bu konu değerlendirildi.
“Bush Yönetiminden Sonra Türk Amerikan İlişkileri” başlıklı panelde, Türkiye’den gelen katılımcılar, Amerikalı dinleyicilere görüşlerini aktardı. Adalet ve Kalkınma Partisi Çankırı Milletvekili Suat Kınıklıoğlu; Milliyetçi Hareket Partisi İstanbul Milletvekili Gündüz Aktan ve eski Dışişleri Bakanı Emre Gönensay Türk Amerikan ilişkilerini değerlendirdi.
Katılımcılar, Türk Amerikan ilişkilerindeki sorunların Irak Savaşı’yla – özellikle Irak’a kuzeyden cephe açılmasını öngören 1 Mart tezkeresinin reddedilmesiyle başladığını söyledi.
AKP Çankırı Milletvekili Kınıklıoğlu, Irak savaşının, Türkiye’nin değiştiği bir döneme denk geldiğini söyledi. Kınıklıoğlu Türkiye’nin, Irak savaşı çıktığı sırada bölgesel bir güç olmaya çalıştığını ve Amerika’dan farklı çıkarlara sahip olduğunu söyledi. Suat Kınıklıoğlu, Türkiye’de yapısal bir değişimin yaşandığını da belirtti:
Kınıklıoğlu, “Türkiye, artık, Amerikalıların gelip, Genelkurmay Başkanlığı’na uğrayıp işlerini halledip gidecekleri bir ülke olmaktan çıktı” diye konuştu...
2003 – 2007 yılları arasında, Türk – Amerikan ilişkilerine, Irak Savaşı, 1 Mart tezkeresi, PKK, Hamas ziyareti, Ermeni tasarısı gibi sorunlar damgasını vurdu. Peki geleceğe bakacak olursak...?
Kınıklıoğlu, “Umut verici olan şu: Biz zaten dibe vurduk...” diye konuştu. Çankırı Milletvekili, şimdi, PKK konusunda yapılan işbirliğini ve Başkan Bush’un PKK’yı ortak düşman ilan etmesini hatırlatarak, ilişkilerde yaşanan değişikliklere dikkati çekti. ‘Stratejik ortaklık’ ifadesine fazla ağırlık vermemek gerektiğini söyleyen Kınıklıoğlu, Türkiye’yle Amerika’nın işbirliği alanlarını ve anlaşamadığı konuları açıkça tanımlaması gerektiğini savundu. Kınıklıoğlu’na göre, Ankara’yla Washington, Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği, İran, Rusya ve enerji gibi konularda işbirliğini sürdürecek, Suriye’ye açılmak gibi bir konuda da muhtemelen aynı fikirde olmayacak.
Milliyetçi Hareket Partisi İstanbul Milletvekili emekli Büyükelçi Gündüz Aktan, Amerika’nın Irak’tan hangi şartlar altında çekileceği, PKK konusunda Amerika’nın tutumu veya Ermeni tasarılarıyla ilgili gelişmelerin ilişkilerde sorun yaratabileceğini hatırlattı. Öte yandan, Aktan, Rusya ve İran gibi konularda Türkiye’yle Amerika’nın işbirliği yapabileceğini söyledi.
Aktan ancak Türk - Amerikan ilişkilerini değerlendirirken iç gelişmelere de dikkat etmek gerektiğini söyledi. Aktan, Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetinin herhangi bir kriz anında dini yaklaşımlarını, dış politikalarına yansıtma tehlikesi bulunduğunu ileri sürdü.
AKP Çankırı Milletvekili Suat Kınıklıoğlu, dış politikalarında herhangi bir dini yaklaşım olmadığını savundu.
Peki ya 2009 yılının Ocak ayında görevi devralacak yeni başkan konusunda ne söylenebilir? Türkiye’den gelen konukların bazı önerileri vardı. Gündüz Aktan, yeni Amerikan yönetiminin Irak’tan çekilme ve Kerkük konularında duyarlı olması; ve bölgesel gelişmelerde Türkiye’ye danışması gerektiğini söyledi. Eski Dışişleri Bakanı Emre Gönensay, yeni Yönetimin Türkiye’yle diyalogu arttırması, Türkiye’nin iç gelişmeleri konusunda öğüt vermekten kaçınması gerektiğini belirtti. Suat Kınıklıoğlu da yeni Başkan’ın bir an önce Türkiye’ye gelmesi ve bölgede Kürtlerle Türkler arasında dengelerin değişmesine neden olabilecek adımlardan kaçınması gerektiğini kaydetti.
***
