Doğu Akdeniz’de Enerji Oyunu
Revizyon Analiz
Pazartesi, Kasım 25 2019
Doğu Akdeniz'de tahmini rezervi iki trilyon metreküpten fazla olan doğalgaz Kıbrıs’ın geleceğinin görüşüldüğü görüşmeleri etkiliyor. Çünkü, İsrail ve Kıbrıs
açıklarındaki doğalgazın en uygun maliyetle Avrupa’ya taşınması için Türkiye’nin de devrede olması gerekiyor.
1 Ağustos 2017
Doğu Akdeniz’de, İsrail açıklarında 2010’da bulunan doğalgazın, yine aynı dönemde Kıbrıs açıklarında bulunan doğalgazla birlikte Avrupa’ya taşınması
gündemde. Bu, Avrupa’nın gaz ihtiyacı ve enerji güvenliği için önemli. Doğalgaz ihtiyacının büyük kısmını Rusya’dan karşılayan Avrupa ülkeleri için alternatif
bir enerji kaynağı ve hattının oluşması, Avrupa ve dolaylı olarak ABD için enerji güvenliğinin artırılması ve Rusya’ya bağımlılığın azaltılması anlamına
geliyor. Ancak bunun için öncelikle Kıbrıs’ta çözüme gidilmesi gerekiyor. Kıbrıs’ta istikrarın sağlanması ve Türkiye’nin devreye girmesiyle, bu doğalgazın
daha uygun bir maliyetle Türkiye’deki boru hatlarına bağlanması mümkün olacak.
DOĞALGAZ İÇİN İKİ GÜZERGÂH
İsrail’e ait Leviathan ve Tamar sahalarıyla, Kıbrıs açıklarındaki Afrodit sahasından çıkarılacak doğalgazı Avrupa’ya ulaştıracak iki güzergâh gündemde.
Bunlardan biri, gazı boru hattıyla Kıbrıs’a, oradan da Yunanistan’a taşıyacak hat. Diğeri ise, aynı bölgedeki gazı Türkiye’nin Ceyhan limanına ve oradan
Avrupa’ya ulaştıracak hat.
DOĞU AKDENİZ BORU HATTI
İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs Rum Yönetimi, 2013’te vardıkları anlaşmadan da yola çıkarak sık sık üçlü toplantılar ve zirveler düzenliyor. Bir araya gelen dışişleri ve enerji bakanları, Doğu Akdeniz’de enerji ve güvenlik alanında işbirliği oluşturma konusunda anlaştı. İsrail ve Kıbrıs adası açıklarındaki sahalardan çıkacak doğalgazı önce Girit adasına, oradan da Yunanistan’a taşıyacak bir boru hattı için de çalışmalara başlandı. Hattın adı, Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı. Avrupa Komisyonu’nun yaptığı çalışmaya göre, henüz planlama aşamasında olan Doğu Akdeniz Doğalgaz Hattı’nın yıllık 16 milyar metreküp doğalgazı Avrupa’ya taşıması öngörülüyor. Bu miktar, Türkiye’nin yıllık doğalgaz tüketiminin neredeyse üçte birine denk geliyor. Avrupa Komisyonu’nun ‘Ortak Çıkar Projesi’ kabul ettiği ve mâli destek taahhüt ettiği hattın mâliyeti, İsrail Enerji Bakanlığı’na göre 5,7 milyar Dolar.
RUS DOĞALGAZIYLA REKABET
Yine İsrail Enerji Bakanlığı’na göre, hattın uzunluğu bin 300 kilometre olacak. Bunun 200 kilometresi Leviathan’dan Güney Kıbrıs’a, 700 kilometresi Kıbrıs’tan
Girit’e, 400 kilometresi de Girit’ten Yunanistan’a uzanan bölümde olacak. Doğalgaz fiyatlarının bugünkü gibi olması durumunda boru hattının maliyetinin
karşılanması en az iki yılı alacak. Rusya’dan ve Hazar Denizi’nden TANAP ve TAP’la getirilmesi planlanan doğalgazın yaratacağı rekabet düşünüldüğünde
fiyatların düşmesi ihtimali de var.
TESPİT EDİLEN 900 MİLYAR METREKÜP
Peki, Doğu Akdeniz’deki doğalgaz Rusya’ya alternatif olacak kadar büyük miktarda mı? İsrail Enerji Bakanlığı’nın uluslararası bağımsız bir danışmanlık
şirketi olan Beicip Franlab’a yaptırdığı son araştırmanın 15 Kasım’da açıklanan sonuçlarına göre, bölgedeki potansiyel doğalgaz miktarı 2 trilyon 137 milyar
metreküp. Ancak şu an için tespit edilen miktar 900 milyar metreküp civarında.
DEZAVANTAJLARI VAR
Doğalgazın Avrupa’da ilk ulaşacağı nokta olan Yunanistan’da yıllık doğalgaz tüketimi 2,5 milyar metreküp. Bir sonraki durak olması planlanan İtalya’da ise,
yılda yaklaşık 70 milyar metreküp doğalgaz tüketiliyor. Enerji uzmanlarına göre, açık deniz olan Akdeniz’in ortasından geçecek ve yılda ancak 16 milyar metreküp doğalgaz taşıyabilecek Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı’nın dezavantajları var: Hem maliyeti çok yüksek, hem potansiyel doğalgazın taşınması için yetersiz, hem de Kıbrıs ve Yunanistan’a da doğalgaz verildikten sonra ulaşacağı ilk ülke olan İtalya’nın ihtiyacının beşte birini dâhi karşılamıyor.
ALTERNATİF YOL TÜRKİYE
ABD ve İsrail kaynakları, şimdilik bulunan doğalgazın bu maliyeti karşılamak için yeterli ölçülerde olmadığını, ancak orta vadede yapılan çalışmalarda çok
daha büyük miktarda doğalgaza ulaşmanın olası olduğunu söylüyor. Bu sebeple Kıbrıs’ta sağlanacak bir çözüm sonrası Doğu Akdeniz’deki üç ülkenin işbirliğine
Türkiye’nin de katılması çok önemli. Özellikle, beş yıllık aranın ardından uzlaşmaya varan ve Türkiye ile diplomatik ilişkilerin yeniden büyükelçi
seviyesine yükseltildiği İsrail için.
TÜRKİYE OLMADAN NEREDEYSE İMKANSIZ
Amerikalı diplomatik kaynak, Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin dâhil olmadığı böylesi bir işbirliğinin hayata geçirilmesinin neredeyse imkânsız olduğunu vurgularken, İsrailli diplomatik kaynak da, “Hem Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesi için yaptığımız görüşmelerde, hem Yunanistan ve Kıbrıs ile işbirliği toplantılarımızda her zaman doğalgaz kaynaklarının gelecekte değerlendirilmesi ihtimalini düşünerek hareket ettik” diyor.
GELECEĞİN ENERJİ ÜSSÜ
İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE), Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ergül Yaşar ise Kıbrıs çevresi ve Doğu Akdeniz’in enerji potansiyelini, “Doğu Akdeniz’deki petrol ve doğalgaz kaynaklarının zenginliği, gelecekte Doğu Akdeniz’in enerji üssü olacağını göstermektedir” sözleriyle dile getiriyor.
Prof. Dr. Yaşar; “Doğu Akdeniz Havzasında petrol kaynakları konusunda Kıbrıs-Anamur-Mersin Çanağı ile Lazkiye-İskenderun Çanağı, Batı Kıbrıs’la
Antalya koyu arasında Antalya Çanağı, Kıbrıs’ın batısında Teke Derin Deniz Çanağı, Kıbrıs’ın orta güneyinde Baf Çanağı, doğusunda Levant Çanağında yeterli petrol ve doğalgaz rezervi bulunmaktadır. Ayrıca ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi’nin değerlendirmelerine göre, Güneydoğu Akdeniz’de bulunan Levantini havzası yaklaşık olarak 1.68 milyar varil petrol ve 3,45 trilyon m3 doğalgaz içermektedir” açıklamasıyla Doğu Akdeniz’in petrol ve doğalgaz açısından önemini vurguladı.
KAYNAKLARIN VE LOJİSTİĞİN KONTROLÜ
Türkiye’nin stratejik öneminin altını çizen ve enerji kaynaklarına istinaden Türkiye’nin karıştırılmak istendiğini belirten Prof. Dr. Yaşar; “Bütün bu
bilgiler, uluslararası güçlerin Doğu Akdeniz’e ve enerji kaynaklarına hâkim olmak istediğini ve Ortadoğu’daki bugünkü karışıklıkların ana nedeninin aslında
‘enerji kaynakları’ olduğunu açıkça göstermektedir. Doğu Akdeniz petrol ve doğalgaz kaynaklarının transferi Türkiye üzerinden batıya olacağından dolayı,
güçlü bir Türkiye istenmemektedir. Devletimizin üzerine son zamanda oynanan oyunların ve ayrıca terör örgütlerinin bazı dış mihraklar ve uluslararası güçler
tarafından desteklenmesinin temelinde, enerji kaynaklarının ve lojistiğinin kontrol edilme mücadelesi yatmaktadır” dedi.
TÜRK ASKERİ ÇEKİLSİN İSTENİYOR
Kıbrıs barış görüşmelerindeki başarısızlığın temel nedeni ise ABD, Avrupa Birliği (AB) ve İsrail’in Doğu Akdeniz’den çıkarılacak doğalgazın Avrupa’ya
ulaştırılması hattında Türkiye’yi merkez yapma teklifine karşı, Türkiye’nin garantörlük haklarından vazgeçmesini ve adadan Türk askerinin çekilmesini
istemesi.
“Akdeniz Çanağı Doğalgazı” planını ve Türkiye’den istenen şartları değerlendiren emekli Tümamiral Cem Gürdeniz, stratejik tehlikeleri işaret ederek: “Şu an Kıbrıs çevresinde birçok doğalgaz yatakları var. Bu yataklarda tabiki Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’nin de hakları var. Ama Kuzey Kıbrıs halkının savunma ve güvenliğe yönelik çıkarları gelecek yıllar için çevresindeki ekonomik çıkarların çok önündedir. Kıbrıs görüşmelerinde doğalgaz bir havuç gibi kullanılıp gerek KKTC’nin gerek Türkiye’nin jeopolitik geleceğine yönelik çıkarlarından vazgeçmesi düşünülmemelidir. Çünkü doğalgazın ömrü bellidir, coğrafya sonsuza kadar vardır. Bugün o doğalgaz ya boru hatlarıyla gidecek ya da LNG istasyonları kurulup Güney Kıbrıs ya da Girit limanlarından dünyaya gemilerle pazarlanacak. Tabi LNG istasyonu kurmak çok maliyetli. En ucuz maliyet Türkiye üzerinden TANAP’a eklenmek. Burada Türkiye’ye havuç olarak sunulan şey, enerji gelirini KKTC ile beraber paylaşmak. Tabi bunu bedeli de Türkiye’nin adadaki güvenlik ve garantilerinden vazgeçmesi” ifadelerini kullandı.
KKTC’DEN ASKER ÇEKİLMESİN
“Büyük resmi görmeden küçük resme bakamayız” diyen Gürdeniz, “Büyük resimde Suriye’nin kuzeyinde denize çıkışı olan bir Kürdistan’ın kurulması ve Doğu Akdeniz’den Türkiye’nin dışlanması hedefleniyor. Amaç Doğu Akdeniz’in bütün kaynaklarının batı hegemonyasında altında yani ABD, AB, İsrail tekelinde
çıkarılması. Bunların önünde Türkiye bir blok, bir engel. O yüzden Türkiye’nin üzerine kumpas davalar ve ardından da 15 Temmuz darbe süreci uygulandı. Dünya muazzam bir enerji paylaşım savaşına doğru gidiyor. Bugün Türkiye Kıbrıs’ta doğalgaz havucu ile kandırılıp askerini çektiği takdirde yarın öbürgün doğalgaz pazarından çok kolay atılabilir. Geriye dönüp baktığınızda Kıbrıs’ta askeriniz olmadığı için de azınlık durumuna düşersiniz, haritadan silinirsiniz. O yüzden KKTC’den asla ve asla askerini çekmesin. Ve Türkiye’nin 21. yy jeopolitiğini bugünlerden şekillendirsin” ifadelerini kullandı.
BÖLGEDE OYNANAN OYUN
Yaşanan gelişmeler, yapılan değerlendirmeler ve araştırmalara göre Doğu Akdeniz, sahip olduğu petrol ve doğalgaz potansiyeliyle geleceğin enerji üssü
olarak görülüyor. Bunu fark eden sömürgeci ülkeler -başta İsrail olmak üzere ABD ve AB- bu potansiyelden pay almak için harekete geçmiş durumdalar. Bölgenin içinde bulunduğu duruma bakıldığında aynı 1. Dünya Savaşı’nda nasıl bugünkü petrol ve doğalgaz cenneti Ortadoğu şekillendirildiyse bugün de Doğu Akdeniz bölgesi aynı şekilde dizayn edilmeye çalışılıyor. Suriye’de başlatılan iç savaş, DAEŞ, Türkiye’nin birden fazla terör örgütüyle mücadele etmesi, Suriye’nin kuzeyinin de dahil edilerek kurulacak bir Kürt devleti de oynanan oyunun bir parçası. Çünkü bölgede güçlü bir Türkiye’nin veya başka bir ülkenin bulunması durumunda Batı ve İsrail rahat bir şekilde bu bölgedeki kaynakları çıkarıp kullanamayacak ve kaynakların naklini gerçekleştiremeyecek. Türkiye burada çok dikkatli olmalı ve Kıbrıs’ı elinden kaçırmamalı.
http://revizyonanaliz.com/dogu-akdenizde-enerji-oyunu/
***
